Uwarunkowania psychologiczne pracy z dzieckiem o specjanych potrzebach edukacyjnych WH-FPZ-SP-II-2-UwPsy
Konwersatorium (KON) Semestr zimowy 2022/23

Literatura obowiązkowa:

- Aksamit D., Wspieranie rozwoju dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym w przedszkolu specjalnym – ujęcie praktyczne, [w:] Szkoła Specjalna 4/2021, 297-313.

- Bucka B., Wieczorek M., Rozwijanie kompetencji wychowawczych nauczyciela. Drogowskazy, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2021, s. 47-71.

- Cybulska R., Derewlana H., Kacprzak A., Pęczek K., Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w systemie edukacji w świetle nowych przepisów prawa oświatowego, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2017, s. 31-57; 80-105.

- Erikson E., Tożsamość a cykl życia, Zysk i S-ka, Poznań 2004.

- Faber A., Mazlish E., Co powinni wiedzieć rodzice i nauczyciele. Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole, Media Rodzina, Poznań 2017.

- Faber A., Mazlish E., Jak mówić do nastolatków, żeby nas słuchały. Jak słuchać, żeby z nami rozmawiały, Media Rodzina, Poznań 2016.

- Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina, Poznań 2013.

- Gurycka A., Struktura i dynamika procesu Wychowawczego. Analiza psychologiczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.

- Grzelak S., Żyro D., Jak wspierać uczniów po roku epidemii? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i zdrowia psychicznego, Instytut Profilaktyki Zintegrowanej, Warszawa 2021.

- Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie ,,Żak”, Warszawa 2006, część I.

- Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie ,,Żak”, Warszawa 2006, część II.

- Kadłubowska S., Praca z uczniem przejawiającym trudności szkolne. Autorefleksja nauczyciela praktyka, Rocznik Pedagogiczny 42/2019, Białystok, s. 141-151.

- Kromolicka B., Edukacja nieformalna jako komponent twórczej resocjalizacji w MOW, [w:] Resocjalizacja Polska 22/2021.

- Łobocki M., Teoria wychowania w zarysie, Impuls, Kraków 2009.

- Piaget J., Rozwój ocen moralnych dziecka¸ Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967.

- Piaget J., Inhelder B., Psychologia dziecka, Wydawnictwo Siedmioróg, 1993.

- Sawicki K., Markowska-Manista U. (red.), Zakład poprawczy w Białymstoku w systemie resocjalizacji z perspektywy zespołowych badań terenowych, Wydawnictwo Temida 2, Białystok 2022.

- Sochacka K., Specjalne potrzeby i specyficzne trudności [w:] Awramiuk E. (red.) Z problematyki kształcenia językowego, t. IV, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2012.

- Szymańska J., Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2012.

- Konwencja z dnia 20 listopada 1989 r. o Prawach Dziecka (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526, z późn. zm.).

- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r., Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762 oraz z 2022 r. poz. 935, 1116, 1700 i 1730).

- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 996, z późn.zm.).

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli: pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych (Dz. U. poz. 1601).

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. poz. 1578, z późn. zm.).

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. poz. 1591, z późn. zm.).

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie publicznych placówek oświatowo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych, ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania (Dz.U. 2017 poz. 1606).

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz. U. poz. 649, z późn.zm.).

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. z 2017 r. poz. 703).

- NIK, Działalność resocjalizacyjna młodzieżowych ośrodków wychowawczych, Warszawa 2017.

- NIK, O organizacji pracy nauczycieli w szkołach publicznych – część I, Warszawa 2021.

[Dostęp w Internecie]: <https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-organizacji-pracy-nauczycieli-w-szkolach-publicznych-czesc-i.html> w dn. 05-10-2022.

Literatura uzupełniająca:

- Bradshaw J., Zrozumieć rodzinę. Rewolucyjna droga odnalezienia samego siebie, Instytut Psychologii Zdrowia i Trzeźwości, Warszawa 1994.

- Leśniewska K., Puchała E., Zaremba L., Specjalne potrzeby edukacyjne dzieci i młodzieży. Praca zespołu nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów prowadzących zajęcia z uczniem w przedszkolach, szkołach i placówkach, Ministerstwo Edukacji Narodowej.

- Nęcki Z., Komunikacja międzyludzka, Antykawa, Kraków-Kluczbork 2000.

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 kwietnia 2013 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania zajęć rewalidacyjno-wychowawczych dla dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu głębokim (Dz. U. poz. 529).

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 sierpnia 2017 r. w sprawie organizacji kształcenia oraz warunków i form realizowania specjalnych działań opiekuńczo-wychowawczych w przedszkolach i szkołach specjalnych, zorganizowanych w podmiotach leczniczych i jednostkach pomocy społecznej (Dz. U. poz. 1654).

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 5 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zadań wiodących ośrodków koordynacyjno-rehabilitacyjno-opiekuńczych (Dz. U. poz. 1712).

- Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. 1964 nr 9 poz. 59).

1. Wprowadzenie zasad organizujących pracę w grupie.

2. Prawo oświatowe – najważniejsze akty prawne.

- Konwencja z dnia 20 listopada 1989 r. o Prawach Dziecka (Dz. U. z 1991 r. Nr 120, poz. 526, z późn. zm.).

- Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r., Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2021 r. poz. 1762 oraz z 2022 r. poz. 935, 1116, 1700 i 1730).

- Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe (Dz. U. z 2018 r. poz. 996, z późn.zm.).

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania dla publicznych szkół (Dz.U. z 2017 r. poz. 703).

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 marca 2017 r. w sprawie szczegółowej organizacji publicznych szkół i publicznych przedszkoli (Dz. U. poz. 649, z późn.zm.).

3. Teoria rozwoju wg Erika Eriksona. Teoria rozwoju wg Jeana Piageta.

- Erikson E., Tożsamość a cykl życia, Zysk i S-ka, Poznań 2004.

- Piaget J., Rozwój ocen moralnych dziecka¸ Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1967.

- Piaget J., Inhelder B., Psychologia dziecka, Wydawnictwo Siedmioróg, 1993.

4. Uwarunkowania psychologiczne dziecka. Wychowanie jako proces w rodzinie i w instytucjach.

- Gurycka A., Struktura i dynamika procesu Wychowawczego. Analiza psychologiczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1979.

- Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie ,,Żak”, Warszawa 2006, część I.

- Łobocki M., Teoria wychowania w zarysie, Impuls, Kraków 2009.

5. Kryteria, bariery i konsekwencje funkcjonowania dziecka.

- Aksamit D., Wspieranie rozwoju dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym w przedszkolu specjalnym – ujęcie praktyczne, [w:] Szkoła Specjalna 4/2021, 297-313.

6.Problemy niedostosowania społecznego, patologie społeczne.

- Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie ,,Żak”, Warszawa 2006, część II.

- Szymańska J., Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2012.

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. poz. 1578, z późn. zm.).

7.Terminologia specjalnych potrzeb edukacyjnych.

- Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie ,,Żak”, Warszawa 2006, część II.

- Sochacka K., Specjalne potrzeby i specyficzne trudności [w:] Awramiuk E. (red.) Z problematyki kształcenia językowego, t. IV, Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok 2012.

8. Dostosowanie pracy do potrzeb dziecka (opinie i orzeczenia – dokumentacja poradni psychologiczno-pedagogicznych). Dokumentacja szkolna: indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny (IPET), wielospecjalistyczna ocena poziomu funkcjonowania ucznia (WOPFU), dostosowania przedmiotowe.

- Cybulska R., Derewlana H., Kacprzak A., Pęczek K., Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w systemie edukacji w świetle nowych przepisów prawa oświatowego, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2017, s. 80-105.

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. poz. 1591, z późn. zm.).

9.Współpraca ze specjalistami. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna. Współpraca z rodziną.

- Cybulska R., Derewlana H., Kacprzak A., Pęczek K., Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w systemie edukacji w świetle nowych przepisów prawa oświatowego, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2017, s. 31-57.

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 3 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli: pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych (Dz. U. poz. 1601).

10. Praca z dzieckiem z niepełnosprawnością. Możliwe niepełnosprawności, podział i zróżnicowanie.

- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 sierpnia 2017 r. w sprawie publicznych placówek oświatowo-wychowawczych, młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapii, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych, ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych oraz placówek zapewniających opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania (Dz.U. 2017 poz. 1606).

11. Indywidualne podejście w pracy z uczniem z trudnościami. Praca z uczniem trudnym. Nowe trudności w życiu człowieka (pandemia, emigracja spowodowana wojną).

- Grzelak S., Żyro D., Jak wspierać uczniów po roku epidemii? Wyzwania i rekomendacje dla wychowania, profilaktyki i zdrowia psychicznego, Instytut Profilaktyki Zintegrowanej, Warszawa 2021.

- Jarosz E., Wysocka E., Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, Wydawnictwo Akademickie ,,Żak”, Warszawa 2006, część II.

- Kadłubowska S., Praca z uczniem przejawiającym trudności szkolne. Autorefleksja nauczyciela praktyka, Rocznik Pedagogiczny 42/2019, Białystok, s. 141-151.

- NIK, O organizacji pracy nauczycieli w szkołach publicznych – część I, Warszawa 2021.

[Dostęp w Internecie]: <https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/nik-o-organizacji-pracy-nauczycieli-w-szkolach-publicznych-czesc-i.html> w dn. 05-10-2022.

12. Metody pracy z wychowankami w ośrodkach resocjalizacyjnych.

- Kromolicka B., Edukacja nieformalna jako komponent twórczej resocjalizacji w MOW, [w:] Resocjalizacja Polska 22/2021.

- Sawicki K., Markowska-Manista U. (red.), Zakład poprawczy w Białymstoku w systemie resocjalizacji z perspektywy zespołowych badań terenowych, Wydawnictwo Temida 2, Białystok 2022.

- NIK, Działalność resocjalizacyjna młodzieżowych ośrodków wychowawczych, Warszawa 2017.

13.Jak rozmawiać z dzieckiem? Jak rozmawiać z nastolatkiem? Wykorzystanie nowoczesnych technologii w pracy z uczniem.

- Bucka B., Wieczorek M., Rozwijanie kompetencji wychowawczych nauczyciela. Drogowskazy, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2021, s. 47-71.

- Faber A., Mazlish E., Co powinni wiedzieć rodzice i nauczyciele. Jak mówić, żeby dzieci się uczyły w domu i w szkole, Media Rodzina, Poznań 2017.

- Faber A., Mazlish E., Jak mówić do nastolatków, żeby nas słuchały. Jak słuchać, żeby z nami rozmawiały, Media Rodzina, Poznań 2016.

- Faber A., Mazlish E., Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły, Media Rodzina, Poznań 2013.

14. Analiza przypadków.

Materiały własne wykładowcy.

15. Zaliczenie przedmiotu - test pisemny.

Zajęcia prowadzone są w sposób praktyczny, na który składają się: dyskusja, praca z literaturą, pokaz multimedialny, ćwiczenia w małych grupach.

Praca na zajęciach odbywa się za pomocą metod: oglądowej oraz praktycznej.

Praca zdalna przebiega za pomocą:

- ćwiczeń realizowanych zgodnie z planem za pośrednictwem MS Teams;

- konsultacji mailowych w celu monitorowania efektów pracy.