Historia filozofii nowożytnej WF-FI-N11-HF3
Wykład (WYK) Semestr zimowy 2023/24

Literatura przeglądowa:

1. F. Copleston, "Historia filozofii", różne wydania.

2. W. Tatarkiewicz, "Historia filozofii", 3 tomy, różne wydanie.

3. J. Migasiński, "Filozofia nowożytna. Postacie / Idee / Problemy", Warszawa 2011.

4. Stanford Encyclopedia of Philosophy, online: https://plato.stanford.edu/

Literatura źródłowa:

1. "Filozofia włoskiego odrodzenia", Warszawa 1967, fragmenty.

2. F. Bacon, "Novum organum", tł. J. Wikarjak, Warszawa 1955, fragmenty.

3. N. Machiavelli, "Książę", różne wydania, fragmenty.

4. Kartezjusz, "Medytacje o filozofii pierwszej", różne wydania.

5. Kartezjusz, "Zasady filozofii", Warszawa 1960, fragmenty.

6. G.W. Leibniz, "Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła", przeł. M. Frankiewicz, Warszawa 2001.

7. D. Hume, "Traktat o naturze ludzkiej", Warszawa 1951, s. 151-121.

8. D. Hume, "Badania dotyczące rozumu ludzkiego", Warszawa 1977, s. 33-38, 53-57.

9. J. Locke, "List o tolerancji", Warszawa 1963, fragmenty.

10. J.-J. Rousseau, "Rozprawa o nierówności", w: tenże, "Trzy rozprawy z filozofii społecznej, Warszawa 1956.

11. I. Kant, "Krytyka czystego rozumu", przeł. R. Ingarden, różne wydania, fragmenty.

12. G.W.F. Hegel, "Fenomenologia ducha", różne wydania, fragmenty.

13. G.W.F. Hegel, "Wykłady z historii filozofii", t. 1, Warszawa 1994, fragmenty.

14. A. Schopenhauer, "O wolności ludzkiej woli", rózne wydania, fragmenty.

15. S. Kierkegaard, "Bojaźń i drżenie", przeł. J. Iwaszkiewicz, Łódź 1972.

16. M. Stirner, "Jedyny i jego własność", Warszawa 1995, fragmenty.

17. B. Bolzano, "Podstawy logiki", Kęty 2010, fragmenty.

18. A. Comte, "Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej. Rozprawa o całokształcie pozytywizmu", przekł. B. Skarga,

Warszawa 1973, s. 138-152.

Literatura przedmiotu:

1. T. Płużański, "Pascal", Warszawa 1974.

2. M. Maneli, "Machiavelli", Warszawa 1968.

3. "The Oxford Handbook of Descartes and Cartesianism", red. S. Nadler, T.M. Schmaltz, D. Antoine-Mahut, Oxford 2019.

4. T. Kroński, "Hegel", Warszawa 1966.

5. M. Żelazny, "Heglowska filzoofia ducha", Warszawa 2000.

6. M. Poręba, "Transcendentalna teoria świadomości. Próba rekonstrukcji semantycznej", Warszawa 1999.

7. W.V.O. Quine, "Dwa dogmaty empiryzmu", w: tenże, "Z punktu widzenia logiki. Dziewięć esejów logiczno-filozoficznych",

przeł. B. Stanosz, Warszawa 1996, s. 49-75.

8. "The Oxford Handbook of Schopenhauer", red. R.L. Wicks, Oxford 2020.

9. R.B. Brandom, "A Spirit of Trust. A Reading of Hegel's Phenomenology", Cambridge, London 2019.

10. G. Deleuze, "Nietzsche i filozofia", Łódź 2012.

11. J. Woleński, "Filozoficzna szkoła lwowsko-warszawska", Warszawa 1985.

12. D. Harvey, "Przewodnik po Kapitale Karola Marksa" T. I i II, Poznań 2018.

13. U. Kriegel, "Brentano's Philosopphical System: Mind, Being, Value", Oxford 2018.

14. "The Oxford Handbook of the History of Analytic Philosophy", Oxford 2013.

Wiedza:

student wie czym jest dyscyplina historii filozofii nowożytnej, jak się kształtowała, zna główne jej nurty oraz zasady jej uprawiania, jak też ich przedstawicieli. Student zna zasady interpretacji tekstów z historii filozofii.

Umiejętności:

student czyta i interpretuje teksty filozoficzne z zakresu historii filozofii, słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów filozoficznych, potrafi ocenić ich wartość poznawczą. Umie uzasadnić znaczenie zajmowania się nowożytna historią filozofii.

Kompetencje:

jest otwarty na racjonalne interpretacje dziejów problemów filozoficznych nowożytności.

EGZAMIN I TERMIN: Weryfikacja wiedzy i umiejętności zdobytych podczas kursu odbywa się w formie egzaminu pisemnego (pytania testowe) z zakresu materiału prezentowanego na wykładzie oraz zawartego we wskazanej literaturze.

Przewiduje się następującą skalę ocen za egzamin pisemny:

5,0 - 100 - 91% punktów

4,5 - 90 - 81% punktów

4,0 - 80 - 71% punktów

3,5 - 70 - 61% punktów

3,0 - 60 - 51% punktów

2,0 - 0 - 50 % punktów

EGZAMIN II TERMIN: W przypadku studentów, którzy uzyskali ocenę negatywną w I terminie, egzamin w II terminie ma formę egzaminu ustnego z zakresu materiału zawartego w sylabusie zajęć (losowanie pytań egzaminacyjnych z dostępnej puli). Studenci, którzy nie podeszli do egzaminu w I terminie, przystępują do egzaminu w II terminie na zasadach I terminu (egzamin pisemny).

1-2. Zajęcia wprowadzające. Wskazanie na problemy związane ze zdefiniowaniem nowożytności i określenia ram czasowych. Wskazanie na główne tendencje filozofii nowożytnej i próba określenia ich relacji wobec tendencji filozofii okresu średniowiecza.

3. Okres przejście. Początki nowożytności z ducha sceptycyzmu. Problem relacji woli i rozumu we wczesnej nowożytności. Problem nauki w początkach nowożytności.

4-5. Filozofia Kartezjusza. Ogólna charakterystyka filozofii Kartezjusza. Metodologiczne podstawy epistemologii. Metafizyka jako konsekwencja epistemologii. Pytanie o miejsce etyki u Kartezjusza.

6-7. Między racjonalizmem a empiryzmem. Zestawienie racjonalizmu z empiryzmem jako dwóch głównych nurtów nowożytności. Hobbesa krytyka Kartezjusza i jego materializm.

8-9. Spinoza i Leibniz. Pierwsze reakcje na Kartezjusza w nurcie racjonalizmu (Spinoza, Leibniz). Monizm Spinozy i analiza argumentacji ontologicznej. Monadologia Leibniza i rozwiązanie pluralistyczne.

10-11. Empiryzm nowożytny. Epistemologia i metafizyka empiryzmu (Locke, Hume). Antysubstancjalizm i epifenomenalizm Hume’a. Naturalna podstawa religii. Berkeley jako przedstawiciel empiryzmu.

13. Hume i utylitaryzm. Hume’a teoria działania i uczuć. Doktryna moralna empiryzmu: utylitaryzm.

14. Filozofia doby oświecenia. Oświecenie w Europie i Polsce. Spór o naturę człowieka: kultura czy natura? (Vico,

Rousseau, Helvetius, Herder).

15. Filozofia transcendentalna. Filozofie transcendentalne a filozofia transcendentalna. Pojęcie transcendentalizmu amerykańskiego.

16-17. Teoretyczna filozofia Kanta. Czym jest „przewrót kopernikański” Kanta? Epistemologia transcendentalizmu. Współczesne nawiązania do filozofii Kanta.

18. Teoretyczna i praktyczna filozofia Kanta: Zagadnienia szczegółowe. Elementy Kanta krytyki czystego rozumu. Filozofia praktyczna Kanta: doktryna obowiązku moralnego. Kanta pojęcie świadomości.

19-20. Fichte i Schelling. Czym jest idealizm? Fichtego modyfikacja filozofii Kanta. Schellinga ujęcie idealizmu transcendentalnego. Semantyczna interpretacja tezy transcendentalnej.

21-22. Filozofia Hegla. Główne pojęcia filozofii Hegla. Metafizyka Hegla. Konsekwencje epistemologiczno-praktyczne filozofii Hegla. Współczesne odczytania filozofii Hegla (Brandom).

23. Szkoły postheglowskie. Omówienie różnych podziałów szkół postheglowskich (prawica i lewica heglowska, młodo- i starohegliści). Wybrane koncepcje lewicy (Feuerbach, Kierkegaard, Nietzsche).

24-25. Filozofie Schopehauera i Nietzschego. Świat jako wola. Pesymizm Schopenhauera. Antysubstancjalizm Nietzschego. Nietzsche o sztuce.

26. Romantyzm w Polsce. Głównie przedstawiciele i idee: Hoene-Wroński, Gołuchowski, Trentowski, Cieszkowski, Liebelt. Próba oceny dorobku polskiej szkoły romatycznej.

27. Filozofia Karola Marksa i początki marksizmu w XIX wieku. Dialektyka kapitału. Podstawowe pojęcia analizy relacji robotnik-kapitalista.

28. Pozytywizm XIX wieku. Czym jest pozytywizm? Główne idee pozytywizmu francuskiego (Comte). Mill jako przedstawiciel pozytywizmu brytyjskiego.

29. Filozofia wobec psychologii XIX wieku. Psychologia naturalistyczna (Wundt) i jej ograniczenia. Brentana projekt reformy filozofii jako psychologii opisowej. Psychologiczny wątek Szkoły Lwowsko-Warszawskiej.

30. Początki filozofii analitycznej w XIX wieku. Bolzano o sądach samych w sobie. Fregego krytyka psychologizmu.

Wykład informacyjny; wykład problemowy; wykład konwersatoryjny.