Fizjologia z elementami fizjologii klinicznej WMCM-LEN-F-2
Seminarium (SEM) Semestr letni 2024/25

Literatura obowiązkowa:

1. Silverthorn DU. Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, PZWL 2022.

Literatura uzupełniająca:

1. Konturek SJ. Fizjologia człowieka. Konturek, Edra Urban&Partner 2019.

2. Traczyk WZ, Trzebski A. Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, PZWL 2020.

WKML_B.W1, WKML_B.W2,

WKML_B.W3, WKML_B.W4,

WKML_B.W5, WMKL_B.W7,

WMKL_B.W20, WKML_B.W21,

WKML_B.W22, WMKL_B.W23

WKML_B.W24, WKML_C.W49,

WMKL_C.W51, WMKL_B.U7,

WMKL_B.U9, WMKL_C.U20

Zajęcia odbywają się w trybie stacjonarnym w siedzibie Uniwersytetu przy ul. Wóycickiego 1/3.

Wszystkie zajęcia - wykłady, seminaria, ćwiczenia - są obowiązkowe.

Spóźnienie powyżej 15 min nieodwołalnie skutkuje brakiem zgody na uczestniczenie w zajęciach i wpisaniem nieobecności. Osoba spóźniona poniżej 15 minut ma obowiązek we własnym zakresie dopilnować wpisania obecności przez nauczyciela prowadzącego zajęcia po ich bezpośrednim zakończeniu. Powtarzające się spóźnienia zakłócające przebieg zajęć innym studentom mogą być potraktowane jak nieobecność przez osobę prowadzącą zajęcia.

Student ma obowiązek być na wszystkich zajęciach, wykładach, seminariach i ćwiczeniach. Każda nieobecność niezależnie od jej przyczyny musi zostać odrobiona w formie wyznaczonej przez koordynatora przedmiotu. W sytuacji więcej niż 3 nieobecności w semestrze, niezależnie od ich przyczyny, student jest zobowiązany do zdania kolokwium zaliczającego z całej wiedzy z fizjologii pod koniec semestru letniego, w formie wskazanej przez koordynatora przedmiotu, w celu uzyskania możliwości przystąpienia do egzaminu.

Każdy student ma obowiązek odbywania zajęć z własną grupą (odpowiednio ćwiczeniową, seminaryjną i wykładową).

Nie ma żadnej możliwości dokonywania zamiany terminu zajęć pomiędzy grupami. Wyjątek stanowią wyłącznie osoby z Indywidualną Organizacją Studiów oraz osoby z pisemną zgodą Pana Dziekana/Pani Dziekan na zamianę grup na zajęciach, której kopia ma być dostarczona do Zakładu Fizjologii Człowieka i Patofizjologii.

W trakcie wykładów, seminariów lub ćwiczeń może zostać przeprowadzony sprawdzian pisemny oceniający przygotowanie do zajęć, tzw. „wejściówka”. Niezaliczenie 2 lub więcej „wejściówek” skutkuje koniecznością zaliczenia kolokwium ustnego i pisemnego obejmującego zakres wiedzy z całej fizjologii, odbywającego się w czerwcu, w celu uzyskania możliwości dopuszczenia do egzaminu. Podobnie, w sytuacji gdy nauczyciel prowadzący zajęcia oceni stopień przygotowania studentów do zajęć za niewystarczający, możliwe jest przeprowadzenie niezapowiedzianego sprawdzianu ustnego lub pisemnego, a ocena z niego jest traktowana na równi z ocenami z wejściówek.

Ogólne zasady zaliczenia przedmiotu:  

Zakres wymaganej wiedzy do egzaminu obejmuje fizjologię człowieka oraz elementy patofizjologii i zagadnienia kliniczne znajdujące się w podręcznikach należących do literatury obowiązkowej oraz przedstawiane przez nauczycieli w trakcie zajęć. Obowiązuje całość materiału zawarta w podręczniku oraz przedstawiana na zajęciach, wykładach, seminariach oraz ćwiczeniach. Zakresy tematyczne przedstawione w sylabusie mają charakter orientacyjny, mając na celu ułatwienie przygotowania się do zajęć.

Podstawą dopuszczenia do egzaminu jest obecność na wszystkich ćwiczeniach, seminariach i wykładach oraz zaliczenie dwóch kolokwiów w formie testu jednokrotnego wyboru, jednego w semestrze zimowym, drugiego w semestrze letnim. Osoby z nieobecnościami oraz osoby z dwoma lub więcej ocenami niedostatecznymi ze sprawdzianów w trakcie zajęć zostaną dopuszczone do egzaminu po zdaniu dodatkowego kolokwium ustnego i pisemnego z wiedzy z zakresu całej fizjologii, odbywającego się w czerwcu. Minimalny próg zaliczenia kolokwiów to 60% prawidłowych odpowiedzi.

Możliwe jest przystąpienie do egzaminu w terminie zerowym. Warunkiem jest uzyskanie średniej oceny z kolokwiów 4,5 lub wyższej. Egzamin zerowy będzie odbywał się w formie ustnej i jest terminem dodatkowym dla studentów spełniających kryteria kwalifikacyjne.

Podstawą zaliczenia przedmiotu jest egzamin testowy złożony ze 100 pytań jednokrotnego wyboru, odbywający się w sesji letniej. Warunkiem zdania egzaminu jest uzyskanie minimum 60% prawidłowych odpowiedzi.

<60% pkt – niedostateczny (2)

60-67% pkt – dostateczny (3)

68-75% pkt – dość dobry (3,5)

76-83% pkt – dobry (4,0)

84-91% pkt - ponad dobry (4,5)

92-100% pkt – bardzo dobry (5)

Egzamin poprawkowy odbędzie się w formie ustnej lub pisemnej.

1. TYDZIEN DYDAKTYCZNY

Czynność bioelektryczna mózgu (EEG). Rytmy biologiczne. Fizjologia snu i czuwania. Organizacja struktur układu limbicznego.

Czynność bioelektryczna mózgu (EEG):

1. Teoretyczne podstawy występowania czynności bioelektrycznej mózgu

2. Podstawowe fale i analiza zapisu EEG

3. Epilepsja, zapis EEG w trakcie stanów absencyjnych, epilepsji skroniowej i uogólnionych wyładowań epileptycznych

4. Patofizjologiczne podłoże zespołów napadowych

Sen:

1. Dobowa rytmika snu i czuwania.

2. Rola tworu siatkowatego – opuszki, śródmózgowia, wzgórza i podwzgórza w regulacji stanu czuwania i snu

3. Fazy i okresy snu u człowieka. Analiza zapisu EEG w śnie wolnofalowym i fazie snu REM. Charakterystyka poszczególnych faz snu

4. Charakterystyka i znaczenie fizjologiczne snu REM i NREM

5. Zaburzenia snu: narkolepsja, zespół snu z bezdechem (obturacyjny bezdech), somnambulizm, zaburzenia snu w depresji

Rytmy biologiczne:

1. Definicja i rodzaje rytmów biologicznych

2. Synchronizator biologiczny, zegar biologiczny

3. Neurofizjologiczny mechanizm sterowania rytmem okołodobowym czynności fizjologicznych (w tym wydzielania hormonów) i psychicznych

4. Desynchronizacja rytmów biologicznych

Układ limbiczny:

1. Charakterystyka struktur układu limbicznego ze szczególnym uwzględnieniem ciała migdałowatego i jego połączeń z innymi obszarami mózgu. Funkcje kory przedczołowej

2. Interakcja pomiędzy układem limbicznym i autonomicznym

Fizjologia zachowania:

1. Zachowanie wrodzone - odruch bezwarunkowy, instynkt, imprinting, popęd, zaspakajanie popędu

2. Zachowanie nabyte w wyniku uczenia asocjacyjnego - klasyczny odruch warunkowy, instrumentalny odruch warunkowy, instrumentalne odruchy obronne

3. Pamięć stanów emocjonalnych w tym warunkowanie reakcji strachu i stany lękowe. Układ nagrody i kary. Regulacja nastroju

Uczenie się i pamięć:

1. Pojęcie uczenia się i pamięci. Podział pamięci. Poglądy na istotę śladu pamięciowego. Długotrwałe wzmocnienie synaptyczne i długotrwała depresja synaptyczna.

2. Metody oceny koncentracji uwagi i zapamiętywania. Amnezja wsteczna i następcza.

3. Patofizjologia zaburzeń nastroju oraz psychoz (zespoły depresyjne, choroba afektywna dwubiegunowa, schizofrenia).

4. Zespoły otępienne (choroba Alzheimera, otępienie naczyniopochodne)

2. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

Technika przeprowadzania badania EKG:

1. Aparatura do badania EKG

2. Technika wykonywania EKG spoczynkowego i wysiłkowego

3. Odczytywanie i interpretacja zapisu EKG

4. Próby czynnościowe

Nauka wykonywania badania EKG spoczynkowego. Rejestracja i analiza zapisu EKG.

3. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

1. Fizjologia cyklu miesiączkowego. Owulacja i zapłodnienie.

2. Rozwój narządów płciowych męskich i żeńskich

3. Znaczenie hormonów płciowych

4. Oogeneza i spermatogeneza

5. Dojrzewanie płciowe

6. Menopauza i andropauza

4.TYDZIEN DYDAKTYCZNY

Przebieg porodu fizjologicznego:

1. Znaczenie i przebieg czynności skurczowej macicy

2. Zwiastuny porodu

3. Cechy porodu fizjologicznego

4. Czynniki porodowe

5. Położenie, ułożenie, ustawienie płodu

6. Okresy porodu.

5. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

Regulacja krążenia w poszczególnych narządach. Mikrokrążenie.

1. Regulacja przepływu krwi przez narządy:

• Krążenie wieńcowe:

o Anatomia krążenia wieńcowego

o Metabolizm mięśnia sercowego

o Czynniki warunkujące wydatek energetyczny mięśnia sercowego

o Regulacja światła tętnic wieńcowych (autoregulacja, regulacja za pośrednictwem lokalnie wydzielanych czynników, wpływ układu autonomicznego na przepływ wieńcowy)

o Rezerwa wieńcowa

• Krążenie mózgowe:

o Autoregulacja przepływu mózgowego

o Wpływ grawitacji na krążenie mózgowe

o Rola tlenu i dwutlenku węgla w regulacji światła naczyń mózgowych

o Wpływ zmian ciśnienia śródczaszkowego na przepływ mózgowy (objaw Cushinga)

2. Charakterystyka naczyń mikrokrążenia:

• Właściwości przepływu przez naczynia włosowate

• Procesy wymiany przez ścianę naczyń włosowatych (procesy dyfuzji, filtracji i reabsorpcji)

• Mechanizmy regulacji mikrokrążenia:

o Autoregulacja przepływu

o Przekrwienie czynnościowe i reaktywne

• Rola komórek śródbłonka w regulacji mikrokrążenia

6. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

Czynność endokrynna trzustki

1. Insulina

• Biosynteza i budowa insuliny

• Neurogenna i hormonalna kontrola wydzielania insuliny, rola układu autonomicznego, substratów i hormonów przewodu pokarmowego

• Mechanizm działania insuliny, receptory insuliny, regulacja receptorów insuliny, wewnątrzkomórkowe przekaźniki działania insuliny

• Regulacja gospodarki węglowodanowej, lipidowej i białkowej przez insulinę

2.Glukagon

• Neurogenna i hormonalna regulacja wydzielania glukagonu

• Mechanizm działania glukagonu

• Regulacja gospodarki węglowodanowej i lipidowej przez glukagon

7. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

Gruczoł tarczowy

• Budowa tarczycy, rozmieszczenie i metabolizm jodu

• Biosynteza, uwalnianie i transport hormonów tarczycy

• Regulacja wydzielania hormonów tarczycy

• Skutki fizjologiczne działania hormonów tarczycy

Kora nadnerczy

• Morfologia kory nadnerczy

• Biosynteza i struktura hormonów kory nadnerczy

• Regulacja wydzielania CRH, ACTH i hormonów kory nadnerczy (kortyzolu)

• Transport do tkanek docelowych i metabolizm hormonów kory nadnerczy

• Działanie glikokortykosteroidów

8. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

Fizjologia układu pokarmowego.

Ogólna struktura układu pokarmowego człowieka

Autonomiczny układ jelitowy

Motoryka przewodu pokarmowego

9. TYDZIEN DYDAKTYCZNY

Znaczenie hormonów przewodu pokarmowego.

Czynność wydzielnicza gruczołów trawiennych i ich regulacja (wydzielanie śliny, żołądkowe, trzustkowe, jelitowe)

Trawienie i wchłanianie (wody, elektrolitów, witamin, węglowodanów, białek, tłuszczów)

Budowa i funkcje egzokrynnej części trzustki

10. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

Regulacja działania i ocena funkcjonowania układu moczowego.

1. Regulacja przepływu nerkowego i transportu kanalikowego – neurogenna (unerwienie nerek, odruchowa regulacja), hormonalna i humoralna (układ renina – angiotensyna – aldosteron, wazopresyna, endoteliny, tlenek azotu, peptydy natriuretyczne, dopamina, adrenomodullina, cytokiny)

2. Diureza presyjna. Inne przyczyny zmian diurezy

3. Pojęcie klirensu nerkowego. Klirens kreatyniny – metody wyliczania (wzór Cockrofta - Gaulta i reguła MDRD), znaczenie kliniczne

4. Analiza składu moczu ostatecznego, interpretacja badania ogólnego moczu

Nauka obliczania filtracji kłębuszkowej i oceny wydolności nerek. Interpretacja wyników badania ogólnego moczu.

9. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

Klasyfikacja wysiłków fizycznych:

• Wysiłki dynamiczne i statyczne

• Wysiłki lokalne i ogólne

• Wysiłek submaksymalny i maksymalny

2. Wydolność tlenowa: czynniki decydujące o ilości tlenu dostarczanego do tkanek przez układ krążenia

3. Adaptacja do dynamicznego i statycznego wysiłku fizycznego:

• Układu krążenia

• Układu oddechowego

4. Wpływ pozycji ciała na zmiany parametrów hemodynamicznych podczas wysiłków fizycznych

5. Zmiany hormonalne w trakcie wysiłku

6. Wpływ regularnych wysiłków fizycznych na wydolność człowieka

7. Wpływ wieku, płci i wydolności fizycznej na adaptację do wysiłku fizycznego

8. Adaptacja do wysiłku fizycznego osób z chorobami układu krążenia i układu oddechowego. Tolerancja wysiłkowa osób po transplantacji serca

9. Przeciwwskazania do wykonywania wysiłków statycznych lokalnych i ogólnych

10. Elektrokardiografia wysiłkowa: Wartość diagnostyczna elektrokardiografii wysiłkowej w chorobie niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym i zaburzeniach rytmu serca. Wskazania i przeciwwskazania do wykonania testu wysiłkowego

11. Korzystne efekty treningu fizycznego w wybranych schorzeniach (choroby układu krążenia, cukrzyca, POCHP, astma oskrzelowa)

12. Ujemne skutki przetrenowania (zespół przetrenowania)

11. TYDZIEN DYDAKTYCZNY

Proces hemostazy

1. Hemostaza - rola śródbłonka, płytek krwi i czynników krzepnięcia

2. Kaskada krzepnięcia

3. Wybrane zaburzenia hemostazy

4. Układ fibrynolizy

5. Endogenne antykoagulanty

6. Kliniczne wskaźniki hemostazy - czas krwawienia, krzepnięcia, protrombinowy

7.Zaburzenia hemostazy. Skazy krwotoczne. Niedobory endogennych antykoagulantów

Przydatność kliniczna oceny parametrów czerwonokrwinkowych.

1. Badanie morfotyczne krwi (morfologia) - przydatność kliniczna

2. Gospodarka żelaza. Badania biochemiczne

3. Grupy krwi, konflikt serologiczny w grupach głównych, próba krzyżowa - definicja, zastosowanie kliniczne

13. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

Powtórzenie wiadomości z zakresu fizjologii przygotowujące do egzaminu

Omówienie wybranych przypadków klinicznych

14. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

SC. Podstawy ultrasonografii narządów klatki piersiowej i jamy brzusznej

15. TYDZIEŃ DYDAKTYCZNY

Prezentacje studenckie na wskazane tematy z zakresu fizjologii

Metoda przypadków, metoda sytuacyjna, inscenizacja, gry dydaktyczne, seminarium, dyskusja dydaktyczna, burza mózgów.