Czym jest sprawiedliwe Państwo? - wokół platońskiego dialogu Politeia

filozofia

podstawowy

P8S_WG; P8S_WK

Dobra znajomość historii filozofii starożytnej, podstawowa znajomość starożytnej greki (podstawy)

Platoński dialog Politeia liczy dziesięć ksiąg, których treść stanowią rozmowy Sokratesa z Trazymachem z Chalkedonu i braćmi: Platonem, Glaukonem, Adeimantosem, dotyczące istoty sprawiedliwości. W trakcie dialogu rozmówcy wyobrażają sobie idealne, sprawiedliwe państwo i opisują jego podstawowe cechy. W takim państwie powinny istnieć trzy stany ludzi: stan pracowitych rolników i rzemieślników, stan dzielnych żołnierzy-strażników i stan mądrych zwierzchników-władców. Podział na klasy wewnątrz państwa oparty jest przede wszystkim na uzdolnieniach. Każdy z nich zabiega o realizację i doskonałość ściśle określonej cnoty: rolnicy i rzemieślnicy – powściągliwości, strażnicy – odwagi (dzielności), a władcy – mądrości. Rozmowa dotyczy tego jak stworzyć prawdziwie sprawiedliwą wspólnotę i czy w ogóle jest to możliwe.

Platoński dialog Politeia liczy dziesięć ksiąg, których treść stanowią rozmowy Sokratesa z Trazymachem z Chalkedonu i braćmi: Platonem, Glaukonem, Adeimantosem, dotyczące istoty sprawiedliwości. W trakcie dialogu rozmówcy wyobrażają sobie idealne, sprawiedliwe państwo i opisują jego podstawowe cechy. W takim państwie powinny istnieć trzy stany ludzi: stan pracowitych rolników i rzemieślników, stan dzielnych żołnierzy-strażników i stan mądrych zwierzchników-władców. Podział na klasy wewnątrz państwa oparty jest przede wszystkim na uzdolnieniach. Każdy z nich zabiega o realizację i doskonałość ściśle określonej cnoty: rolnicy i rzemieślnicy – powściągliwości, strażnicy – odwagi (dzielności), a władcy – mądrości. Rozmowa dotyczy tego jak stworzyć prawdziwie sprawiedliwą wspólnotę i czy w ogóle jest to możliwe.

Całemu dialogowi przyświeca myśl wyrażona w Liście VII Platona

A zatem albo rządzący staną się filozofami, albo filozofowie rządzącymi:

„Albo miłośnicy mądrości nie będą mieli w państwach władzy królewskiej, albo ci dzisiaj tak zwani królowie i władcy nie zaczną się w mądrości kochać (filozofować) uczciwie i należycie, i pokąd to się w jedno nie zleje – wpływ polityczny i umiłowanie mądrości [...] tak długo nie ma sposobu by zło ustało, nie ma ratunku dla państw, a uważam, że dla rodu ludzkiego”. Właśnie to stara się uzasadnić Platon w Politei.

Lektura na sem I:

Ryszard Legutko, Państwo Platona, „Przegląd Filozoficzny”, nr 1, Nowa Seria, (1992)

Literatura:

Platon, Państwo, tłum. Władysław Witwicki

T. A. Szlezak, O nowej interpretacji platońskich dialogów, tłum. P. Domański, Kęty 2005

G. Reale, Historia filozofii starożytnej, tom. II, Platon i Arystoteles, tłum. Edward Iwo Zieliński, Lublin 1996

Seweryn Blandzi, Platoński projekt filozofii pierwszej, Warszawa 2002

Władysław Stróżewski, Wykłady o Platonie. Ontologia, Kraków 1992

Jan Sochoń, Spór o rozumienie świata. Monizujące ujęcia rzeczywistości w filozofii europejskiej, IW PAX, Warszawa 1998

Joanna Gwiazdecka, Etyka Platona. O formie platońskiej refleksji moralnej, Kęty 2003

Karl Popper, Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie, t. I, Urok Platona, tłum. Halina Krahelska, Warszawa 2006.

Celem zajęć jest przybliżenie słuchaczom z jednej strony treści platońskiego dialogu Politeia (Państwo), jego głównych tematów i wątków, z drugiej wskazanie na kluczową dla zrozumienia platonizmu dychotomię zmysłowe-ponadzmysłowe. Omówienie dialogu ma posłużyć także ukazaniu epistemologicznych i metafizycznych podstaw platońskiej teorii ustrojów i koncepcji politycznej.

Oceniana będzie znajomość treści zaprezentowanych na wykładzie, rozumienie przedstawionych pojęć i tez z koncepcji metafizycznych i politycznych Platona oraz ich konsekwencji dla filozofii zachodniej. Egzamin ustny w czasie sesji egzaminacyjnej i znajomość treści zadanej lektury.