WM: „An malum sit aliquid?” – Tomasza z Akwinu pytania o zło

zaawansowany

FI1_W08

FI1_W13

FI1_U04

FI1_U23

FI1_K02

Celem wykładu jest uzyskanie wiedzy na temat i rozumienia formułowanych przez św. Tomasza z Akwinu pytań i odpowiedzi dotyczących problematyki zła w różnych obszarach jego myśli (filozofia bytu, filozofia moralna, teologia). Szczególny akcent położony zostanie na fundamentalne pytanie Akwinaty – Czy zło jest czymś odrębnym?(Czy zło posiada istnieniową własność odrębności?). Pytanie to zasadniczo sugeruje rozwiązanie zagadnienia zła w perspektywie egzystencjalnej koncepcji bytu. Jednak nie jest ono jedynym pytaniem jakie można postawić umieszczając zło „na ławie oskarżonych”.

1. Zarys sposobów formułowania pytań o zło – Tomaszowa teoria pytań i konteksty pytań o zło (metafizyka, etyka czy teologia?)

2. Pytanie egzystencjalne – czy zło istnieje, czy zło posiada odrębność? (an sit? an sit aliquid?)

3. Pytanie esencjalne – czy zło jest jakąś istotą (quid sit?)

4. Pytanie o naturę – czy zło posiada jakąś naturę? (od niweczenia, do postradania)

5. Czy dobro jest przyczyną zła? Problematyka przyczynowania zła (przyczyna sprawcza, celowa, formalna i materialna)?

6. Jakie są przyczyny zła moralnego? (głupota, uczucia i złośliwość woli)

7. Czy zło w rzeczach jest zamierzone? (tajemnica ludzkiej niegodziwości – misterium iniquitatis)

8. Czy można odczuwać zło? Doświadczenie zła we władzach pożądawczych i dążeniowych – ból, cierpienie, smutek, rozpacz.

9. Czy istnieje najwyższe zło? Czy Bóg jest przyczyną zła?

10. Jaki jest podział zła? (kwestia winy i kary)

11. Czy szatan jest przyczyną zła? (charakter demonologii św. Tomasza z Akwinu)

12. Czy człowiek jest przyczyną zła? (grzech pierworodny – od skażenia natury do przebaczenia i usprawiedliwienia)

13. Jakie są wady główne ? – klasyfikacja i przyporządkowanie (pycha, zazdrość, lenistwo)

14. Jakie są wady główne ? – klasyfikacja i przyporządkowanie (gniew, chciwość, łakomstwo, nieczystość)

15. Tomaszowe pytania o zło w kontekście nowożytnej i współczesnej teodycei

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:

1. Tomasz z Akwinu, Summa Theologiae I, q. 48-49; Summa contra Gentiles III, c. 4-15; Compendium Theologiae c. 114-121; Quaestiones quodlibetales De malo q. 1, a. 1-3.

2. Krąpiec M. A., Dlaczego zło? Rozważania filozoficzne, RW KUL, Lublin 1995.

LITERATURA PODSTAWOWA:

1. Augustyn św., O naturze dobra, w: tenże, Dialogi Filozoficzne, tłum. M. Maykowska, „Znak”, Kraków 2001, s. 829-863.

2. Bóg i zło. Pisma Bazylego Wielkiego, Grzegorza z Nyssy i Jana Chryzostoma, red. J. Naumowicz, Wydawnictwo „M”, Kraków 2004.

3. Gesché A., Zło, Wydawnictwo „W drodze”, Poznań 2009.

4. Gogacz M., Zło i dobro, „Studia Philosophiae Christianae” 14 (1978) 2, s. 21-41

5. Hubaczek K., Bóg a zło. Problematyka teodycealna w filozofii analitycznej, Wrocław 2010.

6. Inwagen P. van, Problem zła, tłum. M. Iwanicki, M. Osmański, „Znak” 616 (2006) 9, s. 80-113.

7. Inwagen P. van, The Problem of Evil. The Gifford Lectures Delivered in the University of St Andrews in 2003, Oxford University Press 2006.

8. Kłoczowski J.A., Zło czy zły?, „Znak” 454 (1993) 3, s. 39-46.

9. Kuczyński T., Dlaczego Bóg na to pozwolił? Cierpienie a istnienie Boga, Warszawa 1997.

10. Mackie J.L., Zło a wszechmoc, tłum. T. Baszniak, w: (red.) B. Chwedeńczuk, Filozofia religii, Warszawa 1997, s. 217-232.

11. Maritain J., Zło moralne i odwieczne plany Boże, tłum. J. Fenrychowa, „W drodze” 11-12 (1982), s. 63-69.

12. Mroczkowski I., Zło i grzech – studium filozoficzno-teologiczne, Wydawnictwo KUL, Lublin 2000.

13. Mróz M., Tajemnica ludzkiej nieprawości. Aktualność nauki św. Tomasza z Akwinu o złu moralnym i wadach głównych, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2010.

14. Skarga B., Pytać o zło, „Znak” 454 (1993) 3, s. 4-12.

15. Swinburne R.G., Wiedza z doświadczenia a zagadnienie zła, tłum. M. Szczubiałka, w: (red.) B. Chwedeńczuk, Filozofia religii, Warszawa 1997, s. 191-216.

16. Stump E., Faith and the Problem of Evil, Grand Rapids, Endowment, 1999.

17. Thomas Aquinas, On Evil, transl. R. Regan, ed. B. Davies, Oxford Univeristy Press, Oxford 2003.

18. Tischner J., Zło metafizyczne czyli wejrzenie w otchłań, „Znak” 454 (1993) 3, s. 13-19.

19. Wolicka E., Zło wyobrażone – zło rzeczywiste, „Znak” 516 (1998) 5, s. 41-57.

Ustny egzamin na ocenę z treści zajęć oraz literatury obowiązkowej.