Gatunki obce i ich wpływ na rodzimą faunę i florę

nauki biologiczne

średnio-zaawansowany

OB2_W03

OB2_W12

OB2_U11

OB2_K06

podstawowa znajomość fauny i flory, w tym gatunków obcych oraz podstawowa znajomość zagadnień dotyczących przyczyn, sposobów i skutków inwazji w świecie zwierząt i roślin

Przedmiot zaznajamia z różnymi formami ratowania lub odtwarzania rodzimej fauny i flory w Polsce i na Świecie. Umożliwia poznanie obcych, często inwazyjnych gatunków fauny i flory różnych środowisk, zwracając uwagę na podobieństwa i różnice w sposobie zasiedlania różnych terenów przez gatunki inwazyjne. Pokazuje przyczyny leżące u podstaw wzrastającego, na całym Świecie, problemu gatunków obcych oraz zaznajamia z aktywnymi działaniami ochronnymi prowadzonymi w Polsce i na Świecie

Przedmiot zaznajamia z różnymi formami ratowania lub odtwarzania rodzimej fauny i flory w Polsce i na Świecie. Umożliwia poznanie obcych, często inwazyjnych gatunków fauny i flory różnych środowisk, zwracając uwagę na podobieństwa i różnice w sposobie zasiedlania różnych terenów przez gatunki inwazyjne. Pokazuje przyczyny leżące u podstaw wzrastającego, na całym Świecie, problemu gatunków obcych oraz zaznajamia z aktywnymi działaniami ochronnymi prowadzonymi w Polsce i na Świecie

1. Zajęcia informacyjno-organizacyjne: omówienie zasad, wymagań i oczekiwań

2. Gatunek rodzimy, gatunek obcy, ekspansja, inwazja, introdukcja, zawleczenie – definicje i omówienie różnic na przykładach ze świata roślin i zwierząt

3. Zróżnicowanie systematyczne i tempo introdukcji obcej fauny w Polsce - omówienie na przykładach

4. Pochodzenie gatunków obcych w faunie Polski i sposoby monitorowania zjawisk inwazyjnych – omówienie na przykładach

5. Introdukcje przedhistoryczne, historyczne i współczesne z obecnego obszaru Polski – omówienie na przykładach z różnych grup systematycznych zwierząt

6. Introdukowane i obce inwazyjne ślimaki (gromada ślimaki) i skorupiaki (Podtyp Skorupiaki) w faunie Polski.– przegląd i omówienie na przykładach

7. Introdukowane i obce inwazyjne chrząszcze (rząd chrząszcze) i motyle (rząd motyle) w faunie Polski.– przegląd i omówienie na przykładach

8. Introdukowane i obce inwazyjne jesiotrowate i łososiowate ryby w faunie Polski - przegląd i omówienie na przykładach

9. Introdukowane i obce inwazyjne karpiowate, sumokształtne i okoniokształtne ryby w faunie Polski- przegląd i omówienie na przykładach

10. Introdukowane i obce inwazyjne płazy, gady i ptaki w faunie Polski - przegląd i omówienie na przykładach

11. Introdukowane i obce inwazyjne gryzonie i zajęczaki w faunie Polski - przegląd i omówienie na przykładach

12. Introdukowane i obce inwazyjne drapieżne i parzystokopytne ssaki w faunie Polski - przegląd i omówienie na przykładach

13. Ogólna charakterystyka roślin obcego pochodzenia we florze Polski: pochodzenie, udział we florze różnych siedlisk w kraju, ocena zagrożenia przez gatunki inwazyjne

14. Oddziaływanie inwazyjnych gatunków roślin oraz sposoby i możliwości przeciwdziałania

15. Charakterystyka obcych, inwazyjnych drzew i krzewów wybranych siedlisk mogących zagrażać różnorodności biologicznej

16. Podsumowanie zajęć

1. Andrzejewski R., Weigle A. (red.) 2003. Różnorodność biologiczna Polski. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska, Warszawa: 1- 284.

2. Brylińska M. (red.); Ryby słodkowodne Polski, PWN, Warszawa:

3. Dajdok Z., Pawlaczyk P. 2009. Inwazyjne gatunki roślin ekosystemów mokradłowych Polski

4. Głowaciński Z (red) 2008. Księga gatunków obcych inwazyjnych w faunie Polski.. Instytut Ochrony Przyrody. www.iop.krakow.pl/gatunkiobce

5. Głowaciński Z., Bieniek M., Dyduch A., Gertychowa R., Jakubiec Z., Kosior A., Zemanek M. 1980. Stan fauny kręgowców i wybranych bezkręgowców Polski – wykaz gatunków, ich występowanie, zagrożenie i status ochronny. Studia Naturae, seria A – Wydawnictwa Naukowe 21: 1-163, Kraków.

6. Mały słownik zoologiczny. Ryby; Gady i płazy; Ptaki.; Ssaki (4 tomy)

7. Nowak E. 1971. O rozprzestrzenianiu się zwierząt i jego przyczynach (na przykładzie 28 współcześnie rozprzestrzeniających się gatunków z terenu Europy). Zeszyty Naukowe Instytut Ekologii PAN, Warszawa, 3: 1-255.

8. Pawłowski J. Środki i kierunki inwazji zwierząt. W: Głowaciński (red.) Gatunki obce inwazyjne w faunie Polski. Zagadnienia problemowe i syntezy

9. Tałałaj I. 2012. Rośliny chronione i gatunki inwazyjne w dolinie Biebrzy - trwanie i migracja w zmieniających się warunkach środowiska

10. Tokarska-Guzik B., Dajdok Z., Zając M., Zając A.,Urbisz A., Danielewicz W., Hołdyński C. 2012. Rośliny obcego pochodzenia w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem gatunków inwazyjnych

11. Witkowski A., Kotusz J., Przybylski M., Marszał L., Heese T., Amirowicz A., Buraś P., Kukuła K. 2004. Pochodzenie, skład gatunkowy i aktualny stopień zagrożenia ichtiofauny w dorzeczu Wisły i Odry. Archives of Polish Fisheries 12 suppl.2: 7-20.

12. Witkowski A. 2008. (msc) Introdukcje ryb w Polsce, ich ekologiczne i gospodarcze konsekwencje. W: Z. Głowaciński (red.); Gatunki introdukowane i inwazyjne w faunie Polski. Wyd. Instytutu Ochrony Przyrody PAN w Krakowie, Kraków.

1. Wiedza:

EK 1 - student definiuje i opisuje sposoby pojawiania się obcej fauny i flory, wyjaśnia podobieństwa i różnice między nimi. Student rozumie i wyjaśnia związki przyczynowo-skutkowe między przyrodą nieożywioną a sposobami i tempem inwazji przyrodniczych

EK 2 - Zna historię pojawienia się obcych gatunków zwierząt i roślin w Polsce oraz potrafi scharakteryzować proces oraz uwarunkowania środowiskowe (w tym klimatyczne) i populacyjne inwazji wybranych obcych gatunków

EK 3 – student potrafi wskazać formy zagrożenia inwazji obcych gatunków dla rodzimej fauny i flory w skali lokalnej, regionalnej i globalnej

EK 4 - student potrafi identyfikować i klasyfikować obcą faunę i florę różnych środowisk oraz analizować zagrożenia dla krajowej fauny i flory, student zna metody i techniki monitoringu i ograniczania skutków inwazji w świecie zwierząt i roślin

EK 5 - student potrafi podsumować stan i jakość ochrony rodzimej fauny i flory przed gatunkami obcymi różnych siedlisk danego regionu, student potrafi zdefiniować i zaproponować krótko- i długoterminowe cele ochrony, w tym metody ratowania lub odtwarzania rodzimej fauny, student potrafi wymienić instytucje i organizacje zajmujące się wspieraniem finansowym projektów z zakresu ochrony przyrody i środowiska

EK6 - Student wykazuje się znajomością specjalistycznych pojęć w języku obcym (język angielski) w zakresie ochrony przyrody i środowiska

2. Umiejętności:

EK 7 - Student potrafi identyfikować słabe i mocne strony standardowych działań podejmowanych dla rozwiązania zaistniałych problemów środowiskowych w związku z inwazjami biologicznymi

3. Kompetencje:

EK 8 – student rozwija świadomość potrzeby interwencji w środowisku związanej z inwazjami biologicznymi w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego rodzimej fauny i flory

Wiedza (EK 1-6)

ocena 2 (ndst): student nie potrafi zdefiniować różnych form inwazji gatunkowej w Polsce i wyjaśnić różnic między nimi. Student nie zna form i metod ratowania lub odtwarzania rodzimej fauny i flory oraz nie potrafi wskazać podobieństw i różnic między nimi, nie potrafi rozpoznać i rozróżnić inwazyjnej fauny i flory wybranych środowisk; student nie potrafi wskazać zagrożeń dla wybranych gatunków/grup gatunków, nie zna form aktywnych działań ochronnych oraz instytucji wspierających finansowo ochronę przyrody i środowiska w Polsce, student nie zna podstawowych pojęć w języku angielskim z zakresu ochrony przyrody i środowiska

ocena 3 (dst): student potrafi zdefiniować różne formy inwazji biologicznych i wyjaśnić różnice między nimi. Student pobieżnie i niekompletnie charakteryzuje formy ratowania lub odtwarzania rodzimej fauny i flory, nie potrafi wymienić większości różnic i podobieństw między działaniami na rzecz ochrony roślin i zwierząt; student rozpoznaje i rozróżnia mniejszość przedstawicieli inwazyjnej fauny i flory wybranych środowisk, w mocno ograniczonym zakresie wymienia występujące zagrożenia i aktywne działania ochronne; student ma mocno ograniczoną wiedzę nt. stanu i jakości ochrony gatunkowej wybranej grupy/Gromady zwierząt, nie potrafi zaproponować potencjalnych rozwiązań ochronnych na przyszłość. Student ma trudności ze wskazaniem Instytucji wspierających finansowo w Polsce ochronę przyrody i środowiska. Student w bardzo ograniczonym zakresie wykazuje się w języku obcym (angielskim) znajomością specjalistycznych pojęć z zakresu ochrony przyrody i środowiska

ocena 4 (db): student zna formy inwazji biologicznych, potrafi wyjaśnić różnice między nimi. Student potrafi scharakteryzować formy ratowania lub odtwarzania rodzimej fauny i flory, potrafi wymienić większość różnic i podobieństw w działaniach na rzecz ochrony roślin i zwierząt, student rozpoznaje i rozróżnia większość przedstawicieli inwazyjnej fauny wybranych środowisk, potrafi wskazać większość zagrożeń i działań ochronnych prowadzonych na tych obszarach; student ma ugruntowaną wiedzę nt. stanu i jakości ochrony gatunkowej wybranej grupy/Gromady zwierząt, stara się zaproponować potencjalne rozwiązania ochronne na przyszłość. Student potrafi wskazać kilka najważniejszych Instytucji wspierających finansowo w Polsce ochronę przyrody i środowiska. Student wykazuje się w języku obcym (angielskim) w miarę dobrą znajomością specjalistycznych pojęć z zakresu ochrony przyrody i środowiska

ocena 5 (bdb): student doskonale orientuje się w sposobach i formach inwazji biologicznych w kraju i na Świecie, potrafi je scharakteryzować zwracając uwagę na uwarunkowania każdego z nich; znakomicie orientuje się w specyfice różnych form ratowania lub odtwarzania rodzimej fauny i flory, zwracając uwagę na podobieństwa i różnice w działaniach na rzecz rodzimych roślin i zwierząt; bardzo dobrze rozpoznaje inwazyjne gatunki fauny i flory wybranych środowisk, potrafi wymienić zagrożenia dla przyrody i formy działań naprawczych, potrafi też zaproponować potencjalne, realne do zastosowania rozwiązania ochronne na przyszłość. Student potrafi wskazać większość (lub wszystkie) Instytucji wspierających finansowo w Polsce ochronę przyrody i środowiska. Student bardzo dobrze zna w języku obcym (angielskim) specjalistyczne pojęcia z zakresu ochrony przyrody i środowiska

Umiejętności (EK-7)

ocena 2 (ndst): Student nie potrafi identyfikować słabych i mocnych stron standardowych działań podejmowanych dla rozwiązania zaistniałych problemów środowiskowych w związku z inwazjami biologicznymi

ocena 3 (dst): Student potrafi w mocno ograniczonym stopniu identyfikować słabe i mocne strony standardowych działań podejmowanych dla rozwiązania zaistniałych problemów środowiskowych w związku z inwazjami biologicznymi

ocena 4 (db): Student potrafi identyfikować niektóre słabe i mocne strony standardowych działań podejmowanych dla rozwiązania zaistniałych problemów środowiskowych w związku z inwazjami biologicznymi

ocena 5 (bdb): Student bardzo dobrze potrafi identyfikować słabe i mocne strony standardowych działań podejmowanych dla rozwiązania zaistniałych problemów środowiskowych w związku z inwazjami biologicznymi

Kompetencje (EK-8)

ocena 2 (ndst): student nie rozwija świadomości potrzeby interwencji w środowisku związanej z inwazjami biologicznymi w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego rodzimej fauny i flory

ocena 3 (dst): student ma słabą świadomość potrzeby interwencji w środowisku związanej z inwazjami biologicznymi w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego rodzimej fauny i flory

ocena 4 (db): student w pewnym stopniu rozumie potrzebę interwencji w środowisku związaną z inwazjami biologicznymi w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego rodzimej fauny i flory

ocena 5 (bdb): student ma pełną świadomość potrzeby interwencji w środowisku związanej z inwazjami biologicznymi w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego rodzimej fauny i flory