Religious experiences, practices and worldviews in social sciences perspective

zaawansowany

PS_W02

PS_W03

PS_K03

Pierwszym celem zajęć jest zachęcenie do spotkania z tekstami autorstwa psychologów, socjologów i antropologów prowadzących badania nad religijnością. Drugim, zachęta do przedyskutowania najważniejszych zagadnień często poruszanych w badaniach, takich jak jakość doświadczenia religijnego, motywy konwersji, rozwój grup religijnych, religijne radzenie sobie z doświadczeniami trudnymi i krytycznymi. Podstawą zajęć będą zarówno klasyczne dzieła słynnych uczonych (Williama Jamesa, Jamesa Georga Frazera, Arnolda van Gennepa), jak i zupełnie nowe, świeżo opublikowane teksty, wprowadzające ciekawe ujęcia teoretyczne i nowe dane empiryczne.

1. Wprowadzenie

I Doświadczenie religijne

2. Doświadczenie relligijne - klasyczne koncepcje

3. Doświadczenie religijne - przegląd badań

II Wybory religijne; religia i zmiana

4. Wybory religijne: konwersja, reafiliacja, dekonwersja - wprowadzenie

5. Doświadczenie religijne i techniki konwersji na podstawie filmu dokumentalnego "Jesus Camp" (reż. Heidi Ewing i Rachel Grady)

6. Wybory religijne: konwersja, reafiliacja, dekonwersja - przegląd badań

7. Specyfika doświadczenia religijnego w kościołach zielonoświątkowych; "masowa" konwersja i gwałtowny rozwój ruchu pentekostalnego

8. Rytuały przejścia

III Rola religijności w procesie radzenia sobie z doświadczeniami trudnymi

9. Mechanizmy religijnego radzenia sobie z doświadczeniami trudnymi

10. Uwrunkowania zastosowania i "skuteczności" religijnego radzenia sobie z doświadczeniami trudnymi

11. Religia a śmierć

12. Religia a zaburzenia psychiczne

IV Religijność i światopogląd

13. Magia i religia

14. Religia i nauka - czy pozostają w konflikcie?

15. Prezentacja raportów z obserwacji uczestniczacej wybranego wydarzenia religijnego

Student wybiera 3 teksty spośród klasycznych podanych poniżej i 2 spośród nowoopublikowanych w czasopismach takich jak:

Archive for the Psychology of Religion, International Journal for the Psychology of Religion.

1) James, W. (2004). The Religion of Healthy-Mindedness. In: The Varieties of Religious Experience. A Study in Human Nature. New York: A Touchstone Book, p. 60-95.

2) James, W. (2004). The Sick Soul. In: The Varieties of Religious Experience. A Study in Human Nature. New York: A Touchstone Book, p. 96-124.

3) Spilka, B., Hood, R.W., Hunsberger, B., Gorsuch, R. (2003). Religious Experience. In: The Psychology of Religion. An Empirical Approach. New York, London: Guilford Press, p. 246-288.

4) James, W. (2004). Conversion. In: The Varieties of Religious Experience. A Study in Human Nature. New York: A Touchstone Book, p.142-161.

5) Stark, R., Finke, R. (2000). Religious Choices: Conversion and Reafiliation. Acts of Faith: Explaining the Human Side of Religion. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, p. 114-140.

6) Peperkamp, E. (2003). Conversion and subjectivity. The making of an Oazowicz and social change in Poland. A paper presented at the CESNUR 2003 Conference, Vilnius, Lithuania. Available on the Internet: www.cesnur.org/2003/vil2003_peperkamp.htm

7) Spilka, B., Hood, R.W., Hunsberger, B., Gorsuch, R. (2003). Conversion. The Psychology of Religion. An Empirical Approach. New York, London: Guilford Press, p. 341-374.

8) Hunt, S. (2000). The „New” black Pentecostal Churches in Britain. A paper presented at CESNUR International Conference, Riga, Latvia. Available on the Internet: www.cesnur.org/conferences/riga2000/hunt.htm

9) Iovino, A. (2007). The Pentecostal movement and the ecumenism of the Spirit. A paper presented at the 2007 CESNUR International Conference, Bordeaux, France. Available on the Internet: www.cesnur.org/2007/bord_iovino.htm

10) Martin, B. (2001). A Pentocostal gender paradox: a cautionary tale for the sociology of religion. In: Richard K. Fenn (ed.) The Blackwell Companion to Sociology of Religion. Malden, Oxford, Carlton: Blackwell Publishing, p. 52-66.

11) Van Gennep, A., (2006). Obrzędy przejścia. (Beata Biały: tłum.) Warszawa: PIW, p. 29-39 and two chapters chosen by the students.

12) Pargament, K.I. (1997). The Psychology of Religion and Coping. Theory, Research, Practice. New York, London: Guilford Press. Optional: Chapter 7: „The many faces of religion and coping”, p. 163-197; Chapter 8: „Religion and the mechanisms of coping: conservation of significance”, p. 198-233; Chapter 9: „Religion and the Mechanisms of Coping: Tranformation of Significance”, p. 234-274.

13) Kemper, F. (2000). Meaning Among Moroccan Muslim Migrants. In search of an Islamic Theodicy. Journal of Empirical Theology 13 (2000)2, p. 5-18.

14) Ganzevoort, R. (2006). Masculinity and Post-Traumatic Spirituality. (Paper for the international workshop Christian Religious Education in Coping with Sexual Abuse, organised by J.G. Nadeau, Montreal, 25-26 May 2006.) www.ruardganzevoort.nl/a06mascul.htm.

15) Pargament, K.I. (1997). The Psychology of Religion and Coping. Theory, Research, Practice. New York, London: Guilford Press. Optional: Chapter 10 „Does it Work? Religion and the

Outcomes of Coping”, p. 275-314 or Chapter 11 „When Religion Fails: Problems of Integration in the Process of Coping”, p. 315-358.

16) Spilka, B., Hood, R.W., Hunsberger, B., Gorsuch, R. (2003). Religion and Death. In: The Psychology of Religion. An Empirical Approach. New York, London: Guilford Press, p. 207-245.

17) Spilka, B., Hood, R.W., Hunsberger, B., Gorsuch, R. (2003). Religion and Mental Disorder. In: The Psychology of Religion. An Empirical Approach. New York, London: Guilford Press, p. 507-534.

18) Frazer, J.G. (1993). Selections from The Golden Bough. In: Adler, M.J. (ed.) Great Books of the World 58 vol. II Social Science: Selections from Twentieth-Century Anthropology, History and Sociology. Chicago: Encyclopaedia Britannica.Chapter III Sympathetic Magic, p. 7-32. Chapter IV Magic and Religion, p. 32-40.

19) Glock, C., Stark, R. (1969). On the Incompatibility of Religion and Science. In: Religion and Society in Tension. Chicago: Rond McNally & Company, p. 263-288.

20) Glock, C., Stark, R. (1969). Religion and the Social Sciences: Images of Man in Conflict. In: Religion and Society in Tension. Chicago: Rond McNally & Company, p. 289-306.

21) Rioux, D., Barresi, J. (1997). Experiencing Science and Religion alone and in Conflict. Journal for the Scientific Study of Religion 36:3, p. 411-428.

22) Stark, R., Finke, R. (2000). Secularisation, R.I.P. In: Acts of Faith: Explaining the Human Side of Religion. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, p. 57-79.

WIEDZA

EK1 Student zna klasyczne teksty teoretyczne z zakresu różnych dyscyplin nauk społecznych zajmujących się religią (takich autorów jak William James, James George Frazer, Arnold van Gennep), a także nowe teksty wprowadzające oryginalne koncepcje teoretyczne.

EK2 Student charakteryzuje podstawowe zagadnienia badawcze poruszane przez socjologów, psychologów i antropologów badających religię i religijność, takie jak: specyfika doświadczenia religijnego, motywy konwersji, dynamika rozwoju grup religijnych, religijne radzenie sobie z doświadczeniami o charakterze krytycznym, religijne radzenie sobie ze śmiercią, relacja między religijnością a zaburzeniami psychicznymi.

EK3 Student podsumowuje wyniki badań dotyczących wymienionych zjawisk życia religijnego.

UMIEJĘTNOŚCI

EK4 Student potrafi czytać ze zrozumieniem prace naukowe z zakresu psychologii religii, socjologii religii i antropologii religii napisane w języku angielskim.

EK5 Student rozpoznaje różnice między perspektywami różnych dyscyplin badających zjawiska religijne i potrafi połączyć te perspektywy w analizie danego zjawiska religijnego.

EK6 Student pisze krótkie recenzje tekstów naukowych w języku angielskim, analizuje najważniejsze tezy autora, krytycznie ocenia wykorzystane przez niego metody badawcze, formułuje własne opinie na temat danego zagadnienia.

EK7 Student przygotowuje prezentację w języku angielskim dotyczącą wybranego zagadnienia badawczego, charakterystyki grupy religijnej i/lub wybranego tekstu naukowego.

EK8 Student przeprowadza obserwację uczestniczącą wybranego wydarzenia o charakterze religijnym i przygotowuje raport z obserwacji uczestniczącej.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

EK9 Student potrafi obserwować zjawiska życia religijnego, określać ich znaczenie dla osób w nich uczestniczących, przewidywać możliwy rozwój i przemiany zjawisk religijnych.

EK10 Student ma otwartą, tolerancyjną postawę wobec różnych form religijności i unika prostego wartościowania.

EK11 Student potrafi zrozumieć doświadczenie osób, które przeżyły nawrócenie i ocenić rolę tego doświadczenia dla ich rozwoju oraz dla ich sposobu funkcjonowania na poziomie poznawczym, emocjonalnym i społecznym.

EK12 Jeżeli student wybierze terapeutyczną drogę rozwoju zawodowego, będzie potrafił zastosować wiedzę dotyczącą religijnego radzenia sobie z doświadczeniami trudnymi w pracy z pacjentami. Będzie różnicował pomiędzy formami religijnego radzenia sobie opisanymi przez pacjenta i będzie potrafił ocenić, które z nich mogą być bardziej korzystne dla pacjenta, które mniej, które wreszcie mogą utrudnić konstruktywne radzenie sobie z doświadczeniem trudnym. Nie sugerując żadnych rozwiązań dotyczących życia religijnego, potrafi jednocześnie wspomóc pacjenta w zrozumieniu roli różnych form aktywności religijnej w jego życiu.

ECTS [1 ECTS = 30(25) godz.]:

udział w zajeciach: 30 godz.

przygotowanie do zajęć (indywidualna lektura): 90 godz.

przygotowanie recenzji z 5 tekstów: 20 godz.

przygotowanie prezentacji na konwersatorium: 10 godz.

obserwacja uczestnicząca wybranego wydarzenia religijnego: 10 godz.

przygotowanie raportu i prezentacji wyników obserwacji uczestniczącej: 20 godz.

suma godzin: 180 [180/30(25)=6]

liczba ECTS: 6

Wiedza (EK1-3) Umiejętności (EK4-EK7) Kompetencje (EK11-12)

Student przygotowuje się do zajęć poprzez lekturę tekstów oraz aktywnie bierze udział w ich omówieniu na zajęciach. Z wybranych 5 tekstów przygotowuje recenzje, wykazując się zrozumieniem treści przedstawionych w tekstach i umiejętnością krytycznej refleksji dotyczącej poruszonej problematyki badawczej. Wybrane dwa teksty przedstawia innym studentom w formie prezentacji.

ndst - student nie jest przygotowany do zajęć, nie ma wiedzy zdobytej na podstawie indywidualnej lektury i nie bierze udziału we wspólnej dyskusji; nie przygotowuje recenzji z tekstów ani prezentacji na ich podstawie;

dst - student sporadycznie czyta teksty i rzadko bywa przygotowany do zajęć; bardzo rzadko zabiera głos w dyskusji; przygotowuje niepełną liczbę recenzji, a recenzje te wskazują na niepełne zrozumienie treści recenzowanych tekstów;

db - student przygotowuje się do zajęć, zna podstawową literaturę i aktywnie uczestniczy w dyskusji podczas zajęć; przygotowuje odpowiednią liczbę recenzji i prezentacji z tekstów, wykazując się dobrym zrozumieniem omawianych tekstów;

bdb - student bardzo dobrze zna literaturę podstawową, a także wybrane pozycje z literatury uzupełniającej; wnosi twórczy wkład do dyskusji podczas zajęć, wykazując się krytycznym myśleniem i twórczym podejściem do problemów badawczych; przygotowuje kompetentne recenzje wybranych tekstów, wykazując się refleksyjnością i umiejętnością twórczego wykorzystania zawartych w nich informacji;

Umiejętności (EK8) i Kompetencje (EK9-10)

Student prowadzi obserwację uczestniczącą wybranego wydarzenia religijnego, przygotowuje raport z przebiegu obserwacji uczestniczącej i przedstawia go podczas zajęć w formie prezentacji.

ndst - student nie przeprowadza obserwacji uczestniczącej i nie przygotowuje raportu;

dst – student przeprowadza obserwację uczestniczącą, ale przygotowuje niepełny raport, a sposób prezentacji raportu wskazuje na niepełne zrozumienie zachodzących procesów społecznych i psychicznych;

db – student przeprowadza obserwację uczestniczącą i przygotowuje wyczerpujący raport na jej podstawie, zawierający drobne nieścisłości w opisie zachodzących procesów i charakterystyce uczestników zdarzenia religijnego;

bdb - student przeprowadza obserwację uczestniczącą i przygotowuje raport, zawierający pełne informacje dotyczące obserwowanego zdarzenia (czas i miejsce, liczba uczestników, przebieg zdarzenia, charakterystyka obserwowanej grupy religijnej), wskazujące na zrozumienie zachodzących procesów psychicznych i społecznych; w opisie zachodzących procesów nie stosuje określeń wartościujących, zachowuje otwartość na świat przeżyć członków obserwowanej grupy religijnej;