Wstęp do nauki o literaturze
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | WH-F-FW-I-1-WNaoLit |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Wstęp do nauki o literaturze |
Jednostka: | Wydział Nauk Humanistycznych |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
3.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się: | literaturoznawstwo |
Poziom przedmiotu: | podstawowy |
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się: | FP2_W03 FP2_W07 FP2_W16 FP2_U05 FP2_K01 |
Skrócony opis: |
Propedeutyka nauki o literaturze. Przygotowanie do ćwiczeń i wykładów z historii i teorii literatury. - Nauka o literaturze wśród innych nauk. - Podstawowe pojęcia nauki o literaturze. - Najważniejsze kierunki w badaniach literackich. - Sytuacja we współczesnej nauce o literaturze. |
Pełny opis: |
Propedeutyka nauki o literaturze. Przygotowanie do ćwiczeń i wykładów z historii i teorii literatury. Obejmuje następujące kręgi problemowe: 1. Istota literackości. Sporne kwestie w ujęciu genezy sztuki literackiej i sposobów jej badania – natchnienie a rzemiosło, mimesis a ekspresja, poznanie rzeczywistości zewnętrznej a poznanie duchowe, subiektywizm i obiektywizm, świadomość i nieświadomość jako źródło sztuki. Zagadnienie genezy dzieła literackiego. 2. Wstęp do ogólnej metodologii nauk. Nauki dedukcyjne. 3. Nauki empiryczne (indukcyjne, doświadczalne). Nauka o literaturze wśród innych nauk. Podział nauk o literaturze. 4. Język a dzieło literackie – odrębność języka literackiego na tle języka ogólnego, mowa poetycka jako pierwotny język człowieka, zagadnienie metafory, mowa poetycka jako wyzwolenie i jako zniewolenie, język poetycki a zagadnienie subiektywności i obiektywności, środki semantyczne i niesemantyczne w mowie poetyckiej, tekst literacki jako uczestnik wielkiej rozmowy w tradycji, tekst literacki jako struktura polifoniczna i dialogiczna (Bachtin). 5. Sporne kwestie w ujęciu stosunku dzieła literackiego do rzeczywistości – między prawdą a zmyśleniem, mimesis, fikcjonalność, "świat przedstawiony" – ujęcie Platona, Arystotelesa, ujęcie fenomenologiczne, strukturalistyczne i dekonstrukcjonistyczne. 6. Odbiór dzieła literackiego. Rozumienie, odczuwanie, interpretacja, gra, współudział, dekonstrukcja. 7. Zagadnienie interpretacji. "Interpretacja obiektywna" a "interpretacja subiektywna", wielość interpretacji, możliwość i niemożliwość interpretacji. Otwartość dzieła. 8. Zagadnienie języka badawczego. Zmiany w rozumieniu podstawowych kategorii w badaniach nad literaturą na przełomie XX i XXI wieku: Podmiot, dyskurs, wiedza-władza, tekst. |
Literatura: |
Lektura obowiązkowa i zalecana - Arystoteles, Poetyka, oprac. H. Podbielski, Wrocław 1983 , [lub w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. VI, Warszawa 2001, [lub w:] Trzy poetyki klasyczne, opr. T. Sinko, Wrocław 1951, [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, Warszawa 1988 - Barthes R., Śmierć autora, "Teksty Drugie" 1999, nr 1-2 - J. Baudrillard, Symulakry i science-fiction lub Precesja symulakrów, [w:] tegoż, Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2005 [zalecane] - B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985 [wybrany rozdział, zalecane] B. Croce, Zarys estetyki, Warszawa 1961, rozdz. Co to jest sztuka? - W. Dilthey, Budowa świata historycznego, przeł. i red. E. Paczkowska-Łagowska, Gdańsk 2004, rozdziały: Wyodrębnienie nauk humanistycznych, s. 20-30, Odmienność budowy nauk przyrodniczych i nauk humanistycznych, s. 31-73 [obowiązkowe] - U. Eco, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, tłum. J. Gałuszka i inni, Warszawa 1973 [lub inne wydania], Poetyka dzieła otwartego - Gadamer H.G., Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto, przeł. K. Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa 1993 [wskazany fragment] - Gadamer H.G., Tekst i interpretacja, [w:] tegoż, Język i rozumienie,red. P. Dehnel i B. Sierocka, Warszawa 2003 [zalecane]. - M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] tegoż, Style odbioru, Kraków 1977 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998 - Horacy (Quintus Horatius Flaccus), List do Pizonów (O sztuce poetyckiej) [w:] Rzymska krytyka i teoria literatury, wyb. St. Stabryła, Wrocław 1983, BN s.II, nr 207 -R. Ingarden, Przedmiot i zadania wiedzy i literaturze, , [w:] tegoż, Studia z estetyki, T I, - R. Ingarden, Dwuwymiarowa budowa dzieła sztuki literackiej, [w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947 [lub w:] Problemy teorii literatury, Wrocław 1987 lub: - R. Ingarden, Formy poznawania dzieła literackiego, "Pamiętnik Literacki" 33/1/4, 163-192 - Jakobson R., Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, w tegoż: W poszukiwaniu istoty języka, t. 2, pod red. M.R. Mayenowej, Warszawa 1989 [obowiązkowe] Markiewicz H., Główne problemy wiedzy o literaturze, Kraków 1996, rozdz. II: Wyznaczniki literatury [obowiązkowe] - Mayenowa M.R., Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Wrocław 1979, rozdz. II: Język poezji, język poetycki - dzieje problemu. - Z. Mitosek, Mimesis. Zjawisko i problem, Warszawa 1997 [rozdział Mimesis, s. 15-31] lub: Z. Mitosek, Mimesis. Między udawaniem a referencją, „Przestrzenie Teorii" nr 1, Poznań 2002 - Nycz R., Dekonstrukcjonizm w teorii literatury [w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Warszawa 1993 - Platon, Ion - Platon, Państwo, ks. X - Ricoeur P., Symbol daje do myślenia [w:] tegoż, Egzystencja i hermeneutyka, Warszawa 1975 [zalecane] - Rorty R., Dekonstrukcja, "Teksty Drugie" 1997, nr 3 (45) [zalecane] - J.- P. Sartre, Czym jest literatura?, [w:] tegoż, Czym jest literatura. Wybór szkiców krytycznoliterackich, wyb. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1968 [zalecane] - Stefania Skwarczyńska, Miejsce teorii literatury wśród innych dyscyplin literaturoznawczych [w:] tejże, W orbicie literatury, teatru, kultury naukowej, Warszawa 1985 lub [w:] Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, red. A. Brodzka. M. Hopfinger, J. Lalewicz, Wrocław 1986 [zalecane] - J. Sławiński, Funkcje krytyki literackiej [w:] tegoż, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [zalecane] - J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego [w:] Problemy teorii literatury, s. 1, wyb. H. Markiewicz, Wrocław 1987 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło, język, tradycja, Kraków 1998 - Hipolite Taine, Historia literatury angielskiej (1863-64); Filozofia sztuki (1881) [fragmenty w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, Kraków 1966 - Vodicka F., Historia literatury. Jej problemy i zadania, "Pamiętnik Literacki" 1974, z. 3 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów "Pamiętnika Literackiego", red. M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1977 [lub w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. 3, Kraków 1974 [zalecane] Książki pomocnicze: - Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Wrocław 2000 - Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990 [lub inne wydanie] - Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1977 [lub inne wydanie] - Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 1991 - Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i M. Puchalska, Wrocław 1992 - René Wellek, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979 - Ryszard Handke, O czytaniu. Krótki zarys wiedzy i dziele literackim i jego lekturze, Warszawa 1984; - Maria Renata Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, wyd. 2 uzup.: Wrocław 1979 - Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa 1976 - Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995 [lub starsze opracowanie tej problematyki] [tejże:] Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII w., Warszawa 1985 - Zygmunt Łempicki, Renesans, oświecenie, romantyzm [w:] tegoż, Wybór pism, t. I, Warszawa 1966 - Stefania Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984 - Stefania Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965- - Zofia Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998; - Jonathan Culler, Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. Maria Bassaj, "Prószyński i S-ka", Warszawa 1998. - Teorie literatury XX wieku, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, [dwa tomy:] Antologia. Podręcznik, "Znak", Kraków 2006; - Antoine Compagnon, Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek, przeł. Tomasz Stróżyński, słowo/obraz, terytoria, Gdańsk 2010, - Wiek teorii [dwa tomy:] Antologia 1, Antologia 2, red. Danuta Ulicka, Wydawnictwo UW, Warszawa 2020. |
Efekty kształcenia i opis ECTS: |
FP2_W03 FP2_W07 FP2_W16 FP2_U05 FP2_K01 |
Metody i kryteria oceniania: |
Kryterium oceny: Obecność na wykładach. Znajomość materiału przedstawianego na wykładach. Znajomość lektur obowiązkowych. Umiejętność charakterystyki nauki o literaturze na tle nauk doświadczalnych. Znajomość podziału nauk o literaturze i specyfiki każdej z nich. Znajomość najistotniejszych problemów historii i teorii literatury. Umiejętność posługiwania się podstawową terminologią z zakresu nauki o literaturze. |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)
Okres: | 2021-10-01 - 2022-01-31 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR WYK
CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Magdalena Saganiak, Małgorzata Ślarzyńska | |
Prowadzący grup: | Magdalena Saganiak | |
Strona przedmiotu: | https://e.uksw.edu.pl/course/view.php?id=26187 | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzaminacyjny
Wykład - Egzaminacyjny |
|
E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
|
Skrócony opis: |
Propedeutyka nauki o literaturze. Przygotowanie do ćwiczeń i wykładów z historii i teorii literatury. - Nauka o literaturze wśród innych nauk. - Podstawowe pojęcia nauki o literaturze. - Miejsca refleksji o literaturze. - Najważniejsze kierunki w badaniach literackich. - Sytuacja we współczesnej nauce o literaturze. |
|
Pełny opis: |
Propedeutyka nauki o literaturze. Przygotowanie do ćwiczeń i wykładów z historii i teorii literatury. Obejmuje następujące kręgi problemowe: 1. Istota literackości. Sporne kwestie w ujęciu genezy sztuki literackiej i sposobów jej badania – natchnienie a rzemiosło, mimesis a ekspresja, poznanie rzeczywistości zewnętrznej a poznanie duchowe, subiektywizm i obiektywizm, świadomość i nieświadomość jako źródło sztuki. Zagadnienie genezy dzieła literackiego. 2. Wstęp do ogólnej metodologii nauk. Nauki dedukcyjne. 3. Nauki empiryczne (indukcyjne, doświadczalne). Nauka o literaturze wśród innych nauk. Podział nauk o literaturze. 4. Język a dzieło literackie – odrębność języka literackiego na tle języka ogólnego, mowa poetycka jako pierwotny język człowieka, zagadnienie metafory, mowa poetycka jako wyzwolenie i jako zniewolenie, język poetycki a zagadnienie subiektywności i obiektywności, środki semantyczne i niesemantyczne w mowie poetyckiej, tekst literacki jako uczestnik wielkiej rozmowy w tradycji, tekst literacki jako struktura polifoniczna i dialogiczna (Bachtin). 5. Sporne kwestie w ujęciu stosunku dzieła literackiego do rzeczywistości – między prawdą a zmyśleniem, mimesis, fikcjonalność, "świat przedstawiony" – ujęcie Platona, Arystotelesa, ujęcie fenomenologiczne, strukturalistyczne i dekonstrukcjonistyczne. 6. Odbiór dzieła literackiego. Rozumienie, odczuwanie, interpretacja, gra, współudział, dekonstrukcja. 7. Zagadnienie interpretacji. "Interpretacja obiektywna" a "interpretacja subiektywna", wielość interpretacji, możliwość i niemożliwość interpretacji. Otwartość dzieła. 8. Korespondencje sztuk: literatura a muzyka, literatura a malarstwo. 9. Zagadnienie języka badawczego. Zmiany w rozumieniu podstawowych kategorii w badaniach nad literaturą na przełomie XX i XXI wieku: Podmiot, dyskurs, wiedza-władza, tekst. |
|
Literatura: |
Lektura obowiązkowa i zalecana: - Arystoteles, Poetyka, oprac. H. Podbielski, Wrocław 1983 , [lub w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. VI, Warszawa 2001, [lub w:] Trzy poetyki klasyczne, opr. T. Sinko, Wrocław 1951, [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, Warszawa 1988 - Barthes R., Śmierć autora, "Teksty Drugie" 1999, nr 1-2 - J. Baudrillard, Symulakry i science-fiction lub Precesja symulakrów, [w:] tegoż, Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2005 [zalecane] B. Croce, Zarys estetyki, Warszawa 1961, rozdz. Co to jest sztuka? [obowiązkowe] J. Derrida, Przed Prawem, [w:] Teorie literatury XX wieku, Znak, Kraków 2002 [obowiązkowe] - W. Dilthey, Budowa świata historycznego, przeł. i red. E. Paczkowska-Łagowska, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2004, rozdziały: Wyodrębnienie nauk humanistycznych, s. 20-30, Odmienność budowy nauk przyrodniczych i nauk humanistycznych, s. 31-73 [obowiązkowe] - U. Eco, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, tłum. J. Gałuszka i inni, Warszawa 1973 [lub inne wydania], rozdz. Poetyka dzieła otwartego [obowiązkowe] - Gadamer H.G., Aktualność piękna. Sztuka jako gra, symbol i święto, przeł. K. Krzemieniowa, Oficyna Naukowa, Warszawa 1993 [zalecane] - M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] tegoż, Style odbioru, Kraków 1977 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998 [zalecane] - Horacy (Quintus Horatius Flaccus), List do Pizonów (O sztuce poetyckiej) [w:] Rzymska krytyka i teoria literatury, wyb. St. Stabryła, Wrocław 1983, BN s.II, nr 207 [zalecane] -R. Ingarden, Przedmiot i zadania wiedzy i literaturze, [w:] tegoż, Studia z estetyki, T I [obowiązkowe] - R. Ingarden, Dwuwymiarowa budowa dzieła sztuki literackiej, [w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947 [lub w:] Problemy teorii literatury, Wrocław 1987 lub: - R. Ingarden, Formy poznawania dzieła literackiego, "Pamiętnik Literacki" 33/1/4, 163-192 - Jakobson R., Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, w tegoż: W poszukiwaniu istoty języka, t. 2, pod red. M.R. Mayenowej, Warszawa 1989 [obowiązkowe] - Nycz R., Dekonstrukcjonizm w teorii literatury [w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Warszawa 1993 [zalecane] - Platon, Ion - Platon, Państwo, ks. X - Rorty R., Dekonstrukcja, "Teksty Drugie" 1997, nr 3 (45) [zalecane] - J.- P. Sartre, Czym jest literatura?, [w:] tegoż, Czym jest literatura. Wybór szkiców krytycznoliterackich, wyb. A. Tatarkiewicz, Warszawa 1968 [zalecane] - Stefania Skwarczyńska, Miejsce teorii literatury wśród innych dyscyplin literaturoznawczych [w:] tejże, W orbicie literatury, teatru, kultury naukowej, Warszawa 1985 lub [w:] Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, red. A. Brodzka. M. Hopfinger, J. Lalewicz, Wrocław 1986 [zalecane] - J. Sławiński, Funkcje krytyki literackiej [w:] tegoż, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [zalecane] - J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego [w:] Problemy teorii literatury, s. 1, wyb. H. Markiewicz, Wrocław 1987 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło, język, tradycja, Kraków 1998 [zalecane] - Hipolite Taine, Historia literatury angielskiej (1863-64); Filozofia sztuki (1881) [fragmenty w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, Kraków 1966 - Giambattista Vico, Nauka nowa [fragmenty w:] S. Krzemień-Ojak, Vico, Warszawa 1971 [zalecane] - Vodicka F., Historia literatury. Jej problemy i zadania, "Pamiętnik Literacki" 1974, z. 3 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum przekładów "Pamiętnika Literackiego", red. M. Głowiński, H. Markiewicz, Wrocław 1977 [lub w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. 3, Kraków 1974 [zalecane] Książki pomocnicze: - Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Wrocław 2000 - Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990 [lub inne wydanie] - Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1977 [lub inne wydanie] - Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 1991 - Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i M. Puchalska, Wrocław 1992 - René Wellek, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979 - Ryszard Handke, O czytaniu. Krótki zarys wiedzy i dziele literackim i jego lekturze, Warszawa 1984; - Maria Renata Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, wyd. 2 uzup.: Wrocław 1979 - Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa 1976 - Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995 [lub starsze opracowanie tej problematyki] [tejże:] Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII w., Warszawa 1985 - Zygmunt Łempicki, Renesans, oświecenie, romantyzm [w:] tegoż, Wybór pism, t. I, Warszawa 1966 - Stefania Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984 - Stefania Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965- - Zofia Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998; - Jonathan Culler, Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. Maria Bassaj, "Prószyński i S-ka", Warszawa 1998. - Teorie literatury XX wieku, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, [dwa tomy:] Antologia. Podręcznik, "Znak", Kraków 2006; - Antoine Compagnon, Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek, przeł. Tomasz Stróżyński, słowo/obraz, terytoria, Gdańsk 2010, - Wiek teorii [dwa tomy:] Antologia 1, Antologia 2, red. Danuta Ulicka, Wydawnictwo UW, Warszawa 2020. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.