Wstęp do filologii
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | WH-FK-I-1-WstFilol |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Wstęp do filologii |
Jednostka: | Wydział Nauk Humanistycznych |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
2.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Poziom przedmiotu: | podstawowy |
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się: | FK1_W05 Zna podstawowe terminy i metody stosowane w badaniach literaturoznawczych i językoznawczych, ze szczególnym uwzględnieniem badań w zakresie filologii klasycznej; rozumie teoretyczne podstawy i ograniczenia tych metod. P6S_WG P6S_WK FK1_U05 Potrafi wykorzystać w pracy znajomość kontekstu kulturowego, teorii recepcji, nauk pomocniczych. P6S_UW FK1_K01 Zdaje sobie sprawę z ograniczeń i niepełności posiadanej wiedzy, konieczności jej stałego pogłębiania; zdaje sobie sprawę ze stałej ewolucji nauk humanistycznych, w tym nauk o literaturze, wiedzy szczegółowej o literaturze okresu starożytnego, i nauk o języku oraz wiedzy o językach klasycznych. P6S_KK FK1_K02 Zdaje sobie sprawę z powinności etycznych związanych z pracą nad tekstem, a także pracą intelektualną, tworzeniem treści kulturowych. P6S_KO FK1_K03 Z racji posiadanej wiedzy merytorycznej wykazuje szczególną wrażliwość na społeczną rolę jednostki, relacje jednostka-społeczeństwo, naturę instytucji społecznych P6S_KO |
Wymagania wstępne: | Wiedza o języku i literaturze wyniesiona ze szkoły. |
Skrócony opis: |
Wprowadzenie do filologii, czyli nauki o języku i literaturze. Ukazuje wspólną problematykę językoznawstwa i literaturoznawstwa, koncentrując się na teorii tekstu i wypowiedzi, ze szczególnym uwzględnieniem tekstu literackiego. |
Pełny opis: |
Wykład stanowi wprowadzenie do filologii, czyli nauki o języku i literaturze. Ukazuje wspólną problematykę językoznawstwa i literaturoznawstwa, koncentrując się na teorii tekstu i wypowiedzi, ze szczególnym uwzględnieniem tekstu literackiego. Wprowadza podstawowe pojęcia i rozróżnienia – na tle odpowiednich ujęć teoretycznych. Prezentuje także – w krytycznym ujęciu - niektóre najnowsze trendy w badaniach językowych i literackich i językowych: tzw. zwrot narratywistyczny, zwrot obrazowy, zwrot etyczny, zwrot somatyczny, badania nad pamięcią, badania nad zwierzętami, posthumanizm. Wprowadza niektóre elementy ujęć, mających charakter ogólny: semiotyki, antropologii kulturowej, semantyki oraz filozofii języka i literatury. |
Literatura: |
Literatura obowiązkowa: Wszystkie teksty należące do literatury obowiązkowej były sukcesywnie przesyłane studentom trzech kierunków w postaci plików PDF lub linków przez pocztę systemu USOS przed każdym z wykładów. Wszystkie teksty należące do lektury obowiązkowej są zamieszczone na platformie TEAMS. 1. Dobrzyńska Teresa, Tekst. Próba syntezy, [w:] Problemy teorii literatury, s. 4, Ossolineum, Wrocław 1998 Podrozdziały: Pojęcie tekstu. Zdanie w tekście. Tekst - całościowy komunikat. Mechanizmy spójności tekstu. 2. Gadamer Hans Georg, Człowiek i język, „Teksty” 1976 nr 6 3. Humboldt Wilhelm von, Twórczy organ myśli, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Roch Sulima, Andrzej Mencwel, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 43-48 4. Kuckenburg Martin, Pierwsze słowo, przeł. Bartosz Nowacki, PIW, Warszawa 2016, 2021, rozdz. 4 i 6 5. Ong Walter Jackson, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011 rozdz. Oralność języka. Myślenie człowieka piśmiennego a oralna przeszłość języka, s. 33-62. rozdz. Pismo przekształca świadomość. s. 131-153. 6. Sapir Edward, Język, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Roch Sulima, Andrzej Mencwel, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 49-57. 7. Ferdinand de Saussure, Wykłady z językoznawstwa ogólnego Wstęp: Rozdz. 3: Przedmiot językoznawstwa, s. 24-32; Rozdz. 4: Językoznawstwo języka i mowy jednostkowej, s. 33-35; Część I: Istota znaku językowego, s. 77-82; Część II: Rozdział 2: Konkretne byty języka, s. 11-115; Rozdział 3: Tożsamość, rzeczywistość, wartość, s. 116-119; Rozdział 4: Wartość językowa, s. 120-130. Plik jest wgrany na platformie Teams. Przepraszam Państwa za jego jakość - nie miałam dostępu do lepszego egzemplarza książki. 8. "Słowo święte", [w:] "Antropologia słowa". Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 R. Otto, Środki wyrazu "numinosum", P. Tillich, Istota języka religijnego; Gerardus van der Leew, Słowo święte i uświęcające Raphael J. Zwi-Werblowsky, Słowo u mistyków żydowskich Richard T. Lawrence, Słowo w liturgii Leszek Kołakowski, Mówić o tym, co niewypowiadalne. Do egzaminu obowiązuje jeden tekst do wyboru. Przykład literacki: Juliusz Słowacki "Zachwycenie". 9. Susan Schneider, "Świadome maszyny. Sztuczna inteligencja i projektowanie umysłów", przeł. Joanna Bednarek, PWN 2021, rozdz. 5: "Czy można połączyć się z SI?"" oraz 6: "Skan twojego umysłu". Konfrontacja z tekstem literackim: Stanisław Lem "Przyjaciel" (różne wydania w zbiorach opowiadań Lema). Literatura uzupełniająca: - Bachtin Michaił, Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej, przeł. Jerzy Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1977 z. 3. [lub] - Michaił Bachtin, Słowo dialogu, dialogowość słowa, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 (fragment pracy Estetyka twórczości słownej, tłum. Danuta Ulicka, PIW, Warszawa 1986) Literatura uzupełniająca: - Abrams Meyer Harald, Zwierciadło i lampa, Romantyczna teoria poezji a tradycja krytycznoliteracka, przeł. Maria Bożenna Fedewicz, Gdańsk 2003 - Bachtin Michaił, Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej, przeł. Jerzy Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1977 z. 3. - Bartmiński Jerzy, Stanisława Niebrzegowska Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2012 - Gadamer Hans-Georg, Język i rozumienie, wyb., przekład i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003 - Górski Konrad, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011 (lub inne wydania) - Jaeger Werner, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, przeł. Marian Plezia, Warszawa 2001 - Janion Maria, Żmigrodzka Maria, Romantyzm i egzystencja. Fragmenty niedokończonego dzieła, Gdańsk 2004 - Juszczak Wiesław, Poeta i mit, Wołowiec 2014 - Lewis Clive Stapleton, Odrzucony obraz. Wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej, przeł. Witold Ostrowski, Warszawa 1986 - Mayenowa Maria Renata, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Ossolineum, Wrocław 1978 - Meijer Ewa, Zwierzęta mówią. W stronę demokracji międzygatunkowej, przeł. Aleksandra Małecka, Miłosz Biedrzycki, Okoniny 2021 - Saganiak Magdalena, Jak można zrozumieć Drugiego? Bachtin i Habermas, „Ethos” 2020 nr 1(129), s. 69-90 |
Efekty kształcenia i opis ECTS: |
Efekty kształcenia i opis ECTS: Posługuje się poprawną terminologią naukową; Rozpoznaje i rozstrzyga dylematy naukowe i etyczne związane z wykonywaniem pracy filologa; zna pojęcie własności intelektualnej i podstawy rozumienia prawa autorskiego w zakresie związanym z praktyką filologiczną; zna podstawową wiedzę o zakresie i znaczeniu filologii polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, zna jej aksjologiczny horyzont; zna podstawową terminologię nauk humanistycznych z zakresu językoznawstwa; zna podstawową terminologię nauk humanistycznych z zakresu literaturoznawstwa; zna podstawowe normy etyki, w tym etyki autorskiej (zwłaszcza w obszarze ochrony własności intelektualnej) oraz związaną z nią terminologię; potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i poprawnie przekazywać informacje pochodzące z mediów tradycyjnych i elektronicznych; ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy. FK1_W05 Zna podstawowe terminy i metody stosowane w badaniach literaturoznawczych i językoznawczych, ze szczególnym uwzględnieniem badań w zakresie filologii klasycznej; rozumie teoretyczne podstawy i ograniczenia tych metod. P6S_WG P6S_WK FK1_U05 Potrafi wykorzystać w pracy znajomość kontekstu kulturowego, teorii recepcji, nauk pomocniczych. P6S_UW FK1_K01 Zdaje sobie sprawę z ograniczeń i niepełności posiadanej wiedzy, konieczności jej stałego pogłębiania; zdaje sobie sprawę ze stałej ewolucji nauk humanistycznych, w tym nauk o literaturze, wiedzy szczegółowej o literaturze okresu starożytnego, i nauk o języku oraz wiedzy o językach klasycznych. P6S_KK FK1_K02 Zdaje sobie sprawę z powinności etycznych związanych z pracą nad tekstem, a także pracą intelektualną, tworzeniem treści kulturowych. P6S_KO FK1_K03 Z racji posiadanej wiedzy merytorycznej wykazuje szczególną wrażliwość na społeczną rolę jednostki, relacje jednostka-społeczeństwo, naturę instytucji społecznych P6S_KO |
Metody i kryteria oceniania: |
Obecność na wykładach. Znajomość materiału przedstawianego na wykładach. Znajomość lektur obowiązkowych. Umiejętność analizy tekstu naukowego, dotyczącego prezentowanych problemów. Umiejętność posługiwania się podstawową terminologią w zakresie przedstawionym na wykładzie. Opanowanie twórczego myślenia w nauce: umiejętność przedstawienia danego problemu w oparciu o różne teksty naukowe i odpowiednio dobrane treści wykładu, umiejętność porównywania przedstawianych w publikacjach naukowych teorii, ich krytyczna ocena. |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)
Okres: | 2022-02-01 - 2022-06-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Beata Gaj, Magdalena Saganiak, Joanna Zajkowska | |
Prowadzący grup: | Magdalena Saganiak | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę |
|
E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) |
|
Opis nakładu pracy studenta w ECTS: | Punktacja ECTS - 2 punkty 30 godzin - udział w wykładzie; 30 godzin - przygotowanie się do egzaminu. |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
|
Skrócony opis: |
Wykład stanowi wprowadzenie do filologii, czyli nauki o języku i literaturze. Ukazuje wspólną problematykę językoznawstwa i literaturoznawstwa, koncentrując się na teorii tekstu i wypowiedzi, ze szczególnym uwzględnieniem tekstu literackiego. Wprowadza podstawowe pojęcia i rozróżnienia – na tle odpowiednich ujęć teoretycznych. Prezentuje także – w krytycznym ujęciu - niektóre najnowsze trendy w badaniach językowych i literackich i językowych: tzw. zwrot narratywistyczny, zwrot obrazowy, zwrot etyczny, zwrot somatyczny, badania nad pamięcią, badania postkolonialne, badania nad zwierzętami, posthumanizm. Wprowadza niektóre elementy ujęć, mających charakter ogólny: semiotyki, antropologii kulturowej, semantyki oraz filozofii języka i literatury. |
|
Pełny opis: |
1. Podstawowe terminy filologii: język, wypowiedź, tekst, piśmiennictwo, literatura. 2. Geneza języka (mowy). 3. Mit i "słowo święte". 4. Oralność i piśmienność. Dźwięk i znak. 5. Język i wypowiedź: między indywidualnością a zbiorowością. 6. Zagadnienie metafory. 7. Akt mowy i gatunek mowy a gatunek literacki. 8. Na początku była pieśń. Związki literatury i muzyki. 9. Na początku była opowieść. Czy wszystko jest narracją? 10. Na początku był dialog. Dialogiczność i intertekstualność. 11. Literatura jako ekspresja. Liryczność. Tekst a doświadczenie wewnętrzne. 12. Literatura faktu. 13. Literatura a pamięć. Literatura a cielesność. 14. Literatura dokumentu osobistego (list, dziennik, pamiętnik, czat). 15. Wstęp do teorii znaczenia. Znaczenie słowa, zdania, wypowiedzi. 16. Struktura tekstu. Ujęcie tekstologiczne i literaturoznawcze. 17. Struktura tekstu literackiego. Wielopoziomowość. 18. Wstęp do teorii interpretacji. Sens, rozumienie, granice interpretacji. 19. Rozumienie tekstu dawnego. Rekonstrukcja obrazu świata, w który wbudowany jest tekst. 20. Przemiany w pojmowaniu języka i literatury w wieku XXI. 21. Wypowiedź a dyskurs. Dyskurs feministyczny, postzależnościowy. 22. Zwrot etyczny. Prawda, kłamstwo, odpowiedzialność – w tekście i nauce o tekście. 23. Doświadczenie estetyczne a tekst. 24. Słowo – świadomość – doświadczenie – wypowiedź. 25. Sztuczna inteligencja a język, świadomość i komunikacja. |
|
Literatura: |
Literatura obowiązkowa: Wszystkie teksty należące do literatury obowiązkowej były sukcesywnie przesyłane studentom trzech kierunków w postaci plików PDF lub linków przez pocztę systemu USOS przed każdym z wykładów. Wszystkie teksty należące do lektury obowiązkowej są zamieszczone na platformie TEAMS. 1. Dobrzyńska Teresa, Tekst. Próba syntezy, [w:] Problemy teorii literatury, s. 4, Ossolineum, Wrocław 1998 Podrozdziały: Pojęcie tekstu. Zdanie w tekście. Tekst - całościowy komunikat. Mechanizmy spójności tekstu. 2. Gadamer Hans Georg, Człowiek i język, „Teksty” 1976 nr 6 3. Humboldt Wilhelm von, Twórczy organ myśli, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Roch Sulima, Andrzej Mencwel, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 43-48 4. Kuckenburg Martin, Pierwsze słowo, przeł. Bartosz Nowacki, PIW, Warszawa 2016, 2021, rozdz. 4 i 6 5. Ong Walter Jackson, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011 rozdz. Oralność języka. Myślenie człowieka piśmiennego a oralna przeszłość języka, s. 33-62. rozdz. Pismo przekształca świadomość. s. 131-153. 6. Sapir Edward, Język, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Roch Sulima, Andrzej Mencwel, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 49-57. 7. Ferdinand de Saussure, Wykłady z językoznawstwa ogólnego Wstęp: Rozdz. 3: Przedmiot językoznawstwa, s. 24-32; Rozdz. 4: Językoznawstwo języka i mowy jednostkowej, s. 33-35; Część I: Istota znaku językowego, s. 77-82; Część II: Rozdział 2: Konkretne byty języka, s. 11-115; Rozdział 3: Tożsamość, rzeczywistość, wartość, s. 116-119; Rozdział 4: Wartość językowa, s. 120-130. Plik jest wgrany na platformie Teams. Przepraszam Państwa za jego jakość - nie miałam dostępu do lepszego egzemplarza książki. 8. "Słowo święte", [w:] "Antropologia słowa". Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 R. Otto, Środki wyrazu "numinosum", P. Tillich, Istota języka religijnego; Gerardus van der Leew, Słowo święte i uświęcające Raphael J. Zwi-Werblowsky, Słowo u mistyków żydowskich Richard T. Lawrence, Słowo w liturgii Leszek Kołakowski, Mówić o tym, co niewypowiadalne. Do egzaminu obowiązuje jeden tekst do wyboru. Literatura uzupełniająca: Bachtin Michaił, Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej, przeł. Jerzy Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1977 z. 3. lub] - Michaił Bachtin, Słowo dialogu, dialogowość słowa, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 (fragment pracy Estetyka twórczości słownej, tłum. Danuta Ulicka, PIW, Warszawa 1986) Lektura dla osób zainteresowanych tematem: pozostałe teksty, drukowane w tym dziale antologii, ujęte w pliku pdf. Bartmiński Jerzy, Stanisława Niebrzegowska Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2012 Gadamer Hans-Georg, Język i rozumienie, wyb., przekład i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003 Górski Konrad, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011 (lub inne wydania) Mayenowa Maria Renata, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Ossolineum, Wrocław 1978 |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)
Okres: | 2022-10-01 - 2023-01-31 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ WYK
PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Beata Gaj, Magdalena Saganiak, Joanna Zajkowska | |
Prowadzący grup: | Magdalena Saganiak | |
Strona przedmiotu: | https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3aKT-r4WwIe_-fEMualRbIG12g7WRcDTf-bdxLq_Q3x1w1%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=70c4fd58-7f15-41ff-931d-bfbf4e000570&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3 | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę |
|
E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) |
|
Opis nakładu pracy studenta w ECTS: | Punktacja ECTS - 2 punkty 30 godzin - udział w wykładzie; 30 godzin - przygotowanie się do egzaminu. |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
|
Skrócony opis: |
Wykład stanowi wprowadzenie do filologii, czyli nauki o języku i literaturze. Ukazuje wspólną problematykę językoznawstwa i literaturoznawstwa, koncentrując się na teorii tekstu i wypowiedzi, ze szczególnym uwzględnieniem tekstu literackiego. Wprowadza podstawowe pojęcia i rozróżnienia – na tle odpowiednich ujęć teoretycznych. Prezentuje także – w krytycznym ujęciu - niektóre najnowsze trendy w badaniach literackich i językowych: tzw. zwrot narratywistyczny, zwrot obrazowy, zwrot etyczny, zwrot somatyczny, badania nad pamięcią, badania postkolonialne, posthumanizm. Wprowadza niektóre elementy ujęć, mających charakter ogólny: semiotyki, antropologii kulturowej, semantyki oraz filozofii języka i literatury. |
|
Pełny opis: |
1. Podstawowe terminy filologii: język, wypowiedź, tekst, piśmiennictwo, literatura. 2. Geneza języka (mowy). 3. Mit i "słowo święte". 4. Oralność i piśmienność. Dźwięk i znak. 5. Język i wypowiedź: między indywidualnością a zbiorowością. 6. Zagadnienie metafory. 7. Akt mowy i gatunek mowy a gatunek literacki. 8. Na początku była pieśń. Związki literatury i muzyki. 9. Na początku była opowieść. Czy wszystko jest narracją? 10. Na początku był dialog. Dialogiczność i intertekstualność. 11. Literatura jako ekspresja. Liryczność. Tekst a doświadczenie wewnętrzne. 12. Literatura faktu. 13. Literatura a pamięć. Literatura a cielesność. 14. Literatura dokumentu osobistego (list, dziennik, pamiętnik, czat). 15. Wstęp do teorii znaczenia. Znaczenie słowa, zdania, wypowiedzi. 16. Struktura tekstu. Ujęcie tekstologiczne i literaturoznawcze. 17. Struktura tekstu literackiego. Wielopoziomowość. 18. Wstęp do teorii interpretacji. Sens, rozumienie, granice interpretacji. 19. Rozumienie tekstu dawnego. Rekonstrukcja obrazu świata, w który wbudowany jest tekst. 20. Przemiany w pojmowaniu języka i literatury w wieku XXI. 21. Wypowiedź a dyskurs. Dyskurs feministyczny, postzależnościowy. 22. Zwrot etyczny. Prawda, kłamstwo, odpowiedzialność – w tekście i nauce o tekście. 23. Doświadczenie estetyczne a tekst. 24. Słowo – świadomość – doświadczenie – wypowiedź. 25. Sztuczna inteligencja a język, świadomość i komunikacja. |
|
Literatura: |
Literatura obowiązkowa: Wszystkie teksty należące do literatury obowiązkowej były sukcesywnie przesyłane studentom trzech kierunków w postaci plików PDF lub linków przez pocztę systemu USOS przed każdym z wykładów. Wszystkie teksty należące do lektury obowiązkowej są zamieszczone na platformie TEAMS. 1. Dobrzyńska Teresa, Tekst. Próba syntezy, [w:] Problemy teorii literatury, s. 4, Ossolineum, Wrocław 1998 Podrozdziały: Pojęcie tekstu. Zdanie w tekście. Tekst - całościowy komunikat. Mechanizmy spójności tekstu. 2. Gadamer Hans Georg, Człowiek i język, „Teksty” 1976 nr 6 3. Humboldt Wilhelm von, Twórczy organ myśli, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Roch Sulima, Andrzej Mencwel, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 43-48 4. Kuckenburg Martin, Pierwsze słowo, przeł. Bartosz Nowacki, PIW, Warszawa 2016, 2021, rozdz. 4 i 6 5. Ong Walter Jackson, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011 rozdz. Oralność języka. Myślenie człowieka piśmiennego a oralna przeszłość języka, s. 33-62. rozdz. Pismo przekształca świadomość. s. 131-153. 6. Sapir Edward, Język, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Roch Sulima, Andrzej Mencwel, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 49-57. 7. Ferdinand de Saussure, Wykłady z językoznawstwa ogólnego Wstęp: Rozdz. 3: Przedmiot językoznawstwa, s. 24-32; Rozdz. 4: Językoznawstwo języka i mowy jednostkowej, s. 33-35; Część I: Istota znaku językowego, s. 77-82; Część II: Rozdział 2: Konkretne byty języka, s. 11-115; Rozdział 3: Tożsamość, rzeczywistość, wartość, s. 116-119; Rozdział 4: Wartość językowa, s. 120-130. Plik jest wgrany na platformie Teams. Przepraszam Państwa za jego jakość - nie miałam dostępu do lepszego egzemplarza książki. 8. "Słowo święte", [w:] "Antropologia słowa". Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 R. Otto, Środki wyrazu "numinosum", P. Tillich, Istota języka religijnego; Gerardus van der Leew, Słowo święte i uświęcające Raphael J. Zwi-Werblowsky, Słowo u mistyków żydowskich Richard T. Lawrence, Słowo w liturgii Leszek Kołakowski, Mówić o tym, co niewypowiadalne. Do egzaminu obowiązuje jeden tekst do wyboru. Przykład literacki: Juliusz Słowacki "Zachwycenie". 9. Susan Schneider, "Świadome maszyny. Sztuczna inteligencja i projektowanie umysłów", przeł. Joanna Bednarek, PWN 2021, rozdz. 5: "Czy można połączyć się z SI?"" oraz 6: "Skan twojego umysłu". Konfrontacja z tekstem literackim: Stanisław Lem "Przyjaciel" (różne wydania w zbiorach opowiadań Lema). Literatura uzupełniająca: Bachtin Michaił, Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej, przeł. Jerzy Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1977 z. 3. lub] - Michaił Bachtin, Słowo dialogu, dialogowość słowa, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 (fragment pracy Estetyka twórczości słownej, tłum. Danuta Ulicka, PIW, Warszawa 1986) Lektura dla osób zainteresowanych tematem: pozostałe teksty, drukowane w tym dziale antologii, ujęte w pliku pdf. Bartmiński Jerzy, Stanisława Niebrzegowska Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2012 Gadamer Hans-Georg, Język i rozumienie, wyb., przekład i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003 Górski Konrad, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011 (lub inne wydania) Mayenowa Maria Renata, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Ossolineum, Wrocław 1978 |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2022/23" (zakończony)
Okres: | 2023-02-01 - 2023-06-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT |
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Beata Gaj, Magdalena Saganiak, Joanna Zajkowska | |
Prowadzący grup: | (brak danych) | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
|
Skrócony opis: |
Wykład stanowi wprowadzenie do filologii, czyli nauki o języku i literaturze. Ukazuje wspólną problematykę językoznawstwa i literaturoznawstwa, koncentrując się na teorii tekstu i wypowiedzi, ze szczególnym uwzględnieniem tekstu literackiego. Wprowadza podstawowe pojęcia i rozróżnienia – na tle odpowiednich ujęć teoretycznych. Prezentuje także – w krytycznym ujęciu - niektóre najnowsze trendy w badaniach językowych i literackich i językowych: tzw. zwrot narratywistyczny, zwrot obrazowy, zwrot etyczny, zwrot somatyczny, badania nad pamięcią, badania postkolonialne, posthumanizm. Wprowadza niektóre elementy ujęć, mających charakter ogólny: semiotyki, antropologii kulturowej, semantyki oraz filozofii języka i literatury. |
|
Pełny opis: |
1. Podstawowe terminy filologii: język, wypowiedź, tekst, piśmiennictwo, literatura. 2. Geneza języka (mowy). 3. Mit i "słowo święte". 4. Oralność i piśmienność. Dźwięk i znak. 5. Język i wypowiedź: między indywidualnością a zbiorowością. 6. Zagadnienie metafory. 7. Akt mowy i gatunek mowy a gatunek literacki. 8. Na początku była pieśń. Związki literatury i muzyki. 9. Na początku była opowieść. Czy wszystko jest narracją? 10. Na początku był dialog. Dialogiczność i intertekstualność. 11. Literatura jako ekspresja. Liryczność. Tekst a doświadczenie wewnętrzne. 12. Literatura faktu. 13. Literatura a pamięć. Literatura a cielesność. 14. Literatura dokumentu osobistego (list, dziennik, pamiętnik, czat). 15. Wstęp do teorii znaczenia. Znaczenie słowa, zdania, wypowiedzi. 16. Struktura tekstu. Ujęcie tekstologiczne i literaturoznawcze. 17. Struktura tekstu literackiego. Wielopoziomowość. 18. Wstęp do teorii interpretacji. Sens, rozumienie, granice interpretacji. 19. Rozumienie tekstu dawnego. Rekonstrukcja obrazu świata, w który wbudowany jest tekst. 20. Przemiany w pojmowaniu języka i literatury w wieku XXI. 21. Wypowiedź a dyskurs. Dyskurs feministyczny, postzależnościowy. 22. Zwrot etyczny. Prawda, kłamstwo, odpowiedzialność – w tekście i nauce o tekście. 23. Doświadczenie estetyczne a tekst. 24. Słowo – świadomość – doświadczenie – wypowiedź. 25. Sztuczna inteligencja a język, świadomość i komunikacja. |
|
Literatura: |
Literatura obowiązkowa: Wszystkie teksty należące do literatury obowiązkowej były sukcesywnie przesyłane studentom trzech kierunków w postaci plików PDF lub linków przez pocztę systemu USOS przed każdym z wykładów. Wszystkie teksty należące do lektury obowiązkowej są zamieszczone na platformie TEAMS. 1. Dobrzyńska Teresa, Tekst. Próba syntezy, [w:] Problemy teorii literatury, s. 4, Ossolineum, Wrocław 1998 Podrozdziały: Pojęcie tekstu. Zdanie w tekście. Tekst - całościowy komunikat. Mechanizmy spójności tekstu. 2. Gadamer Hans Georg, Człowiek i język, „Teksty” 1976 nr 6 3. Humboldt Wilhelm von, Twórczy organ myśli, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Roch Sulima, Andrzej Mencwel, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 43-48 4. Kuckenburg Martin, Pierwsze słowo, przeł. Bartosz Nowacki, PIW, Warszawa 2016, 2021, rozdz. 4 i 6 5. Ong Walter Jackson, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011 rozdz. Oralność języka. Myślenie człowieka piśmiennego a oralna przeszłość języka, s. 33-62. rozdz. Pismo przekształca świadomość. s. 131-153. 6. Sapir Edward, Język, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Roch Sulima, Andrzej Mencwel, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, s. 49-57. 7. Ferdinand de Saussure, Wykłady z językoznawstwa ogólnego Wstęp: Rozdz. 3: Przedmiot językoznawstwa, s. 24-32; Rozdz. 4: Językoznawstwo języka i mowy jednostkowej, s. 33-35; Część I: Istota znaku językowego, s. 77-82; Część II: Rozdział 2: Konkretne byty języka, s. 111-115; Rozdział 3: Tożsamość, rzeczywistość, wartość, s. 116-119; Rozdział 4: Wartość językowa, s. 120-130. Plik jest wgrany na platformie Teams. Przepraszam Państwa za jego jakość - nie miałam dostępu do lepszego egzemplarza książki. 8. "Słowo święte", [w:] "Antropologia słowa". Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 R. Otto, Środki wyrazu "numinosum", P. Tillich, Istota języka religijnego; Gerardus van der Leew, Słowo święte i uświęcające Raphael J. Zwi-Werblowsky, Słowo u mistyków żydowskich Richard T. Lawrence, Słowo w liturgii Leszek Kołakowski, Mówić o tym, co niewypowiadalne. Do egzaminu obowiązuje jeden tekst do wyboru. Literatura uzupełniająca: Bachtin Michaił, Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej, przeł. Jerzy Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1977 z. 3. lub] - Michaił Bachtin, Słowo dialogu, dialogowość słowa, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 (fragment pracy Estetyka twórczości słownej, tłum. Danuta Ulicka, PIW, Warszawa 1986) Lektura dla osób zainteresowanych tematem: pozostałe teksty, drukowane w tym dziale antologii, ujęte w pliku pdf. Bartmiński Jerzy, Stanisława Niebrzegowska Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2012 Gadamer Hans-Georg, Język i rozumienie, wyb., przekład i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003 Górski Konrad, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011 (lub inne wydania) Mayenowa Maria Renata, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Ossolineum, Wrocław 1978 |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2023/24" (zakończony)
Okres: | 2024-02-15 - 2024-06-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT WYK
|
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Beata Gaj, Magdalena Saganiak, Joanna Zajkowska | |
Prowadzący grup: | Magdalena Saganiak | |
Strona przedmiotu: | https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aKT-r4WwIe_-fEMualRbIG12g7WRcDTf-bdxLq_Q3x1w1%40thread.tacv2/conversations?groupId=70c4fd58-7f15-41ff-931d-bfbf4e000570&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3 | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę |
|
Opis nakładu pracy studenta w ECTS: | Wykład - 15 godz. [tryb tutoring] Przygotowanie do wykładu - 45 godz. Przygotowanie do egzaminu - 30 godz. |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
|
Skrócony opis: |
Wykład stanowi wprowadzenie do filologii, czyli nauki o języku i literaturze. Ukazuje wspólną problematykę językoznawstwa i literaturoznawstwa, koncentrując się na teorii tekstu i wypowiedzi, ze szczególnym uwzględnieniem tekstu literackiego. Wprowadza podstawowe pojęcia i rozróżnienia – na tle odpowiednich ujęć teoretycznych. Prezentuje także – w krytycznym ujęciu - niektóre najnowsze trendy w badaniach językowych i literackich i językowych: tzw. zwrot narratywistyczny, zwrot obrazowy, zwrot etyczny, zwrot somatyczny, badania nad pamięcią, badania postkolonialne, posthumanizm. Wprowadza niektóre elementy ujęć, mających charakter ogólny: semiotyki, antropologii kulturowej, semantyki oraz filozofii języka i literatury. |
|
Pełny opis: |
1. Podstawowe terminy filologii: język, wypowiedź, tekst, piśmiennictwo, literatura. 2. Geneza języka (mowy). 3. Mit i "słowo święte". 4. Oralność i piśmienność. Dźwięk i znak. 5. Język i wypowiedź: między indywidualnością a zbiorowością. 6. Zagadnienie metafory. 7. Akt mowy i gatunek mowy a gatunek literacki. 8. Na początku była pieśń. Związki literatury i muzyki. 9. Na początku była opowieść. Czy wszystko jest narracją? 10. Na początku był dialog. Dialogiczność i intertekstualność. 11. Literatura jako ekspresja. Liryczność. Tekst a doświadczenie wewnętrzne. 12. Literatura faktu. 13. Literatura a pamięć. Literatura a cielesność. 14. Literatura dokumentu osobistego (list, dziennik, pamiętnik, czat). 15. Wstęp do teorii znaczenia. Znaczenie słowa, zdania, wypowiedzi. 16. Struktura tekstu. Ujęcie tekstologiczne i literaturoznawcze. 17. Struktura tekstu literackiego. Wielopoziomowość. 18. Wstęp do teorii interpretacji. Sens, rozumienie, granice interpretacji. 19. Rozumienie tekstu dawnego. Rekonstrukcja obrazu świata, w który wbudowany jest tekst. 20. Przemiany w pojmowaniu języka i literatury w wieku XXI. 21. Wypowiedź a dyskurs. Dyskurs feministyczny, postzależnościowy. 22. Zwrot etyczny. Prawda, kłamstwo, odpowiedzialność – w tekście i nauce o tekście. 23. Doświadczenie estetyczne a tekst. 24. Słowo – świadomość – doświadczenie – wypowiedź. 25. Sztuczna inteligencja a język, świadomość i komunikacja. |
|
Literatura: |
1. Bachtin Michaił, Słowo w dziele Dostojewskiego, [w:] Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970 (zwłaszcza pierwszy podrozdział) [tu typologia słowa] 2. Dobrzyńska Teresa, Tekst. Próba syntezy, [w:] Problemy teorii literatury, s. 4, Ossolineum, Wrocław 1998 3. Johann Gottfried Herder, Rozprawa o pochodzeniu języka, [w:] tegoż, Wybór pism, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Wrocław 1987 4. Humboldt Wilhelm von, Twórczy organ myśli, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Roch Sulima, Andrzej Mencwel, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003, s. 43-48 5. Jakobson Roman, Poetyka w świetle językoznawstwa, "Pamiętnik Literacki " 1960, z. 2 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t. II, Kraków 1976 [lub w tegoż:] W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, wyb. i red. nauk. M.R. Mayenowa, Warszawa 1989, t. 2 – włączone w roku 2024 6. Kuckenburg Martin, Pierwsze słowo, przeł. Bartosz Nowacki, PIW, Warszawa 2016, 2021, rozdz. 4 i 6 7. Saganiak Magdalena, Słowo badacza wobec słowa twórcy – problemy metodologiczne i etyczne, [w:] Odpowiedzialność za słowo, red. Magdalena Saganiak, Dominik Sulej, Szymon Kurpanik, Weronika Rychta, Maciej Koszewski, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2021 8. Sławiński Janusz, Wokół teorii języka poetyckiego, [w:] tegoż, Dzieło - język - tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 9. Susan Schneider, Myślące maszyny. Sztuczna inteligencja i projektowanie umysłów, przeł. Joanna Bednarek, Warszawa 2021, rozdz. 5: Czy można połączyć się z SI, rozdz. 6: Skan twojego umysłu; rozdz. 8: Czy twój umysł jest programem komputerowym. Literatura uzupełniająca: - Abrams Meyer Harald, Zwierciadło i lampa, Romantyczna teoria poezji a tradycja krytycznoliteracka, przeł. Maria Bożenna Fedewicz, Gdańsk 2003 - Adler Alex, The Word of Kanji. Learn 2136 Japanese characters through real etymologies, Alex Adler 2020 - Armstrong Karen, Krótka historia mitu, przeł. Ireneusz Kania, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2021, rozdz. VII: Wielka przemiana na Zachodzie (1500-2000), s. 137-169 - Bachtin Michaił, Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej, przeł. Jerzy Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1977 z. 3. - Bartmiński Jerzy, Stanisława Niebrzegowska Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2012 - Chomsky Noam, Jakimi istotami jesteśmy, Wydawnictwo „vis-a-vis”, Kraków 2019, rozdz: Co możemy zrozumieć, s. 59-100 - Dobrzyńska Teresa, Metafora, Wrocław 1984 - Foucauld Michel, Szaleństwo i literatura. Powiedziane, napisane, red. Tadeusz Komendant, przeł. Bogdan Banasiak, Fundacja Aletheia, Warszawa 1999, rozdz. Kim jest autor, s. 199-220 - Gadamer Hans Georg, Człowiek i język, „Teksty” 1976 nr 6 – wyłączone do literatury uzupełniającej w roku 2024 - Gadamer Hans-Georg, Język i rozumienie, wyb., przekład i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003 - Górski Konrad, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011 (lub inne wydania) - Herder Johann Gottfried, Rozprawa o pochodzeniu języka, [w:] tegoż, Wybór pism, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Ossolineum, Wrocław 1987 - Jaeger Werner, Paideia. Formowanie człowieka greckiego, przeł. Marian Plezia, Warszawa 2001 - Janion Maria, Żmigrodzka Maria, Romantyzm i egzystencja. Fragmenty niedokończonego dzieła, Gdańsk 2004 - Juszczak Wiesław, Poeta i mit, Wołowiec 2014 - Mayenowa Maria Renata, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Ossolineum, Wrocław 1978 - Meijer Ewa, Zwierzęta mówią. W stronę demokracji międzygatunkowej, przeł. Aleksandra Małecka, Miłosz Biedrzycki, Okoniny 2021 - Ong Walter Jackson, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011 - rozdz. Oralność języka. Myślenie człowieka piśmiennego a oralna przeszłość języka, s. 33-62, rozdz. Pismo przekształca świadomość, s. 131-153. - Pajdzińska Anna, Czy "zaklęty krąg języka" można przekroczyć? [w:] Relatywizm w języku i kulturze, red. A. Pajdzińska, R. Tokarski, Lublin 2010 - Podraza-Kwiatkowska Maria, O muzycznej i niemuzycznej koncepcji poezji, [w:] Muzyka w literaturze. Antologia polskich studiów powojennych, red. Andrzej Hejmej, Kraków 2002 - Saganiak Magdalena, Jak można zrozumieć Drugiego? Bachtin i Habermas, „Ethos” 2020 nr 1(129), s. 69-90 - Sapir Edward, Język, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. Grzegorz Godlewski, Roch Sulima, Andrzej Mencwel, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003, s. 49-57. - Ferdinand de Saussure, Wykłady z językoznawstwa ogólnego - wyłączone do literatury uzupełniającej w roku 2024 Wstęp: Rozdz. 3: Przedmiot językoznawstwa, s. 24-32; Rozdz. 4: Językoznawstwo języka i mowy jednostkowej, s. 33-35; Część I: Istota znaku językowego, s. 77-82; Część II: Rozdział 2: Konkretne byty języka, s. 11-115; Rozdział 3: Tożsamość, rzeczywistość, wartość, s. 116-119; Rozdział 4: Wartość językowa, s. 120-130. Plik jest wgrany na platformie Teams. Przepraszam Państwa za jego jakość - nie miałam dostępu do lepszego egzemplarza książki. - "Słowo święte", [w:] "Antropologia słowa". Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 R. Otto, Środki wyrazu "numinosum", P. Tillich, Istota języka religijnego; Gerardus van der Leew, Słowo święte i uświęcające Raphael J. Zwi-Werblowsky, Słowo u mistyków żydowskich Richard T. Lawrence, Słowo w liturgii Leszek Kołakowski, Mówić o tym, co niewypowiadalne. - Stapleton Lewis Clive, Odrzucony obraz. Wprowadzenie do literatury średniowiecznej i renesansowej, przeł. Witold Ostrowski, Warszawa 1986 |
|
Wymagania wstępne: |
FORMA ZALICZENIA Forma egzaminu - egzamin ustny w sesji egzaminacyjnej. WARUNKI ZALICZENIA PRZEDMIOTU Obecność na wykładach. Znajomość materiału przedstawianego na wykładach. Znajomość lektur obowiązkowych. Umiejętność analizy tekstu naukowego, dotyczącego prezentowanych problemów. Umiejętność posługiwania się podstawową terminologią w zakresie przedstawionym na wykładzie. Zdolność do odpowiedzi na postawione podczas egzaminu pytania w sposób spójny, wykorzystujący lekturę obowiązkową i treść wykładów, w języku naukowym, z użyciem odpowiedniej terminologii, z przywołaniem odpowiednich koncepcji, tytułów prac naukowych, nazwisk badaczy. Umiejętność porównywania różnych koncepcji dotyczących tego samego problemu. Świadomość rozwoju myśli ludzkiej w rozwiązywaniu danego zagadnienia naukowego, np. kwestii pochodzenia języka czy pytania o istotę tekstu. Twórcze myślenie naukowe, zdolność do wykorzystywania i krytycznego przetwarzania różnych informacji. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.