Wstęp do nauki o języku

podstawowy

FP1_W02

FP1_U04

FP1_K02

Wiedza o języku z zakresu szkoły podstawowej i średniej.

Przedmiot ma na celu wprowadzenie studenta w podstawowe zagadnienia lingwistyczne, a więc przede wszystkim odpowiedź na pytanie, czym w ogóle jest język, z czego składa się system językowy i jakie są reguły jego użycia. Treści przyswajane w cyklu zajęć będą stanowiły podstawę studiowania przedmiotów językoznawczych w całym cyklu studiów polonistycznych.

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z podstawowymi problemami językoznawstwa ogólnego oraz przygotowanie ich do studiowania kolejnych przedmiotów lingwistycznych.

Student poznaje strukturę języka jako systemu proporcjonalnych układów znaków oraz dowiaduje się, że istnieją reguły użycia tego systemu wspólne dla wszystkich jego użytkowników. Ma okazję samodzielnie zmierzyć się z lekturą tekstów lingwistycznych i opanować podstawową terminologię, z którą będzie się stykał w dalszym ciągu kształcenia filologicznego. W czasie wykładu student uczy się dyskusji na temat trudnych, abstrakcyjnych problemów języka naturalnego.

Problemy szczegółowe, przedstawiane i omawiane w czasie wykładu:

1. Przedmiot językoznawstwa i różne aspekty badań lingwistycznych

- językoznawstwo jako nauka interdyscyplinarna

- problem pochodzenia języka

2. Typologie języków

- rodziny i grupy językowe

- języki fleksyjne, pozycyjne, aglutynacyjne, izolowane

3. Koncepcja języka F. de Saussure’a (langage, langue, parole; diachronia i synchronia)

4. Teorie znaku językowego

- język wśród innych rodzajów znaków (językoznawstwo jako dział semiotyki)

- koncepcja znaku językowego de Saussure’a

- trójkąt semiotyczny Ogdena i Richardsa

- trójkąt semiotyczny Morrisa

- znaki językowe: fonemy, morfemy, leksemy, wypowiedzenia

5. Relacje semantyczne w systemie języka (antonimia, hiponimia, synonimia)

6. Relacje syntagmatyczne w systemie języka - podsystem składniowy języka polskiego

7. Problem części mowy - różne klasyfikacje (semantyczna, fleksyjna i składniowa)

8. Wyraz słownikowy - gramatyczny - graficzny; pojęcie jednostki języka A. Bogusławskiego

9. Frazeologizmy jako element systemu języka - wyrażenia, frazy i zwroty

9. Zróżnicowanie polszczyzny - środowiskowe, stylistyczne, terytorialne i temporalne

10. Teorie aktu komunikacji i funkcji języka

- schemat aktu komunikacji K. Bühlera

- schemat aktu komunikacji R. Jakobsona

11. Teoria aktów mowy J. Austina

- performatywy i konstatacje

- lokucja, illokucja i perlokucja

12. Implikatury konwersacyjne P. Grice'a

13. Język a kultura

- hipoteza Sapira-Whorfa

- teoria semów mowy A. Wierzbickiej

Po cyklu wykładów student:

zna podstawową terminologię, teorie i nurty metodologiczne z

zakresu językoznawstwa;

potrafi posługiwać się podstawowymi terminami i narzędziami

badawczymi z zakresu językoznawstwa oraz samodzielnie

przeprowadzić analizę zjawisk językowych;

jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy

językoznawczej i konfrontowania jej z najnowszymi

ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego

podnoszenia jej poziomu.