Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Gramatyka historyczna języka polskiego (fonetyka)

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: WH-FP-I-2-GHJPFonet
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Gramatyka historyczna języka polskiego (fonetyka)
Jednostka: Wydział Nauk Humanistycznych
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się:

językoznawstwo
Poziom przedmiotu:

podstawowy
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się:

FP1-W08; FP1-U04; FP1-K02;

Wymagania wstępne:

Znajomość przedmiotów: Gramatyka opisowa języka polskiego, Wstęp do diachronii, Lekcje tekstów dawnych.
Pełny opis:

zapoznanie studenta z zabytkami języka polskiego, doskonalenie praktycznych umiejętności studenta w rozpoznawaniu i interpretacji zmian językowych, jakie spowodowały przeobrażenia fonetyczne. Dzięki zajęciom student tłumaczy pochodzenie oboczności fonetycznych we współczesnym słownictwie polskim oraz we fleksji. Student zdobywa wiedzę na temat historii piśmiennictwa polskiego. Zna i rozpoznaje podczas ćwiczeń zabytki języka polskiego, umie przeczytać i zanalizować teksty staropolskie, umie określić pozycję języka polskiego na tle grupy pozostałych języków słowiańskich. Jest przygotowany do studiowania literatury staropolskiej.

Efekty kształcenia i opis ECTS:

student nazywa procesy towarzyszące kształtowaniu się języka polskiego, rozpoznaje prasłowiański procesy i prawa głosowe, wyjaśnia pochodzenie form typowych tylko dla języków słowiańskich oraz (w tym:) języka polskiego, rozróżnia pochodzenie samogłosek, ich jloczas, zna rozwój systemu wokalicznego, np, przedstawia zagadnienia rozwoju nosówek oraz dotyczące przegłosu. Porządkuje chronologicznie rozwój system konsonantycznego, analizuje procesy palatalizacji i jotacyzacji.

Ponadto analizuje teksty staropolskie, w charakterystyce których łączy wiedzę teoretyczną i praktyczną, porównuje formy archaiczne i współczesne i uzasadnia zmiany w nich zachodzące.

Pracuje samodzielnie nad materiałem, wyciąga wnioski z jego analizy i uzasadnia zmiany zachodzące podczas kształtowania się języka polskiego.

Przy tym student wykazuje, że potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych, łączy fakty i wyprowadza wnioski na podstawie twierdzeń. Przy tym student dyskutuje np. na temat rozwoju sonantów w językach słowiańskich, zachowuje otwartość na funkcjonowanie wyjątków i brak czasowego doprecyzowania procesów wspólnych dla prasłowiańszczyzny.

Rozumie konieczność uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie.
Metody i kryteria oceniania:

Na ocenę dostateczną - student zna podstawową terminologię z zakresu gramatyki historycznej języka polskiego;

potrafi wymienić procesy i poprzeć je przykładami;

rozpoznaje cechy gwarowe w tekstach staropolskich;

zna zasady grafii staropolskiej:

rozróżnia teksty staranne i mniej staranne;

tłumaczy teksty z XIV i XV wieku;

ma świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie.

Na ocenę dobrą - student spełnia kryteria na ocenę dostateczną oraz dodatkowo rozpoznaje w tekstach procesy fonetyczne, rekonstruuje stan wcześniejszy wyrazu;

przy analizie tekstu wyjaśnia leksykę archaiczną, podając postać współczesną wybranych przykładów;

porównuje teksty z XIV i XV wieku;

ma świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie.

Na ocenę bardzo dobrą - student spełnia kryteria na ocenę dobrą oraz rozpoznaje teksty, nazywając je, przeprowadza ich charakterystykę; potrafi wymienić procesy, podać wyjątki od nich, uzasadnić analogie i oboczności; dokonać rekonstrukcji postaci współczesnej wybranych przykładów do postaci archaicznej;

umie nazwać i zinterpretować cechy gwarowe w tekstach, potrafi odnieść je do współczesności;

ma świadomość poziomu swojej wiedzy; rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Anna Dąbrowska-Kamińska, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Anna Dąbrowska-Kamińska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy
Typ przedmiotu:

obowiązkowy
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy
Pełny opis:

I. Wprowadzenie do fonetyki. Język staro-cerkiewno-słowiański, jego historia i zabytki. Ćwiczenia na tekstach w języku scs. (Moszyński 2006: 214-216, 89-135).

II. Prasłowiański system samogłoskowy i najważniejsze polskie zmiany. Język polski na tle innych języków słowiańskich. Alfabety. Metateza. Periodyzacja dziejów języka polskiego. (Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2006: 17-58, Strutyński 2000: 15-20).

III. Zabytki języka polskiego i grafia staropolska (Stieber1966:11-43, 61-81, Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2006: 58-78, Walczak 1999: 17-116, Kuraszkiewicz 1970: 80-84).

IV. Przegłos lechicki, zjawiska anomalii i wyrównań analogicznych, konsekwencje (Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2006: 81-95, Strutyński 2000: 42-47). Ćwicz. na tekstach stp.

V. Powtórzenie materiału. Ćwicz. na tekstach stp.

VI. Jery: geneza, ewolucja, wokalizacja, wyrównania analogiczne (Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2006: 96-101, Strutyński 2000: 36-42). Ćwiczenia na tekstach stp.

VII. Wzdłużenie zastępcze i inne konsekwencje uchylenia prawa sylaby otwartej (Stieber 1966: 37-49, Strutyński 2000: 39-40). Iloczas, jego zanik i konsekwencje (Stieber 1966: 61-81; Strutyński 2000: 56-59). Ćwiczenia na tekstach staropolskich.

VIII. Historia i rozwój sonantów w języku prasłowiańskim i polskim (Stieber 1966: 52-58, Strutyński 2000: 52-56). Ćwiczenia na tekstach staropolskich.

IX. Geneza i rozwój samogłosek nosowych. Zjawiska anomalii, archaizmy (Stieber 1966: 37-40, Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2006: 116-123). Ćwiczenia na tekstach stp.

X. Prasłowiański system spółgłoskowy i najważniejsze polskie zmiany. Palatalizacje (Strutyński 2000: 62-65). Ćwiczenia na tekstach staropolskich.

XI. Zmiany spółgłoskowe pod wpływem joty (Kuraszkiewicz 1970: 91-100, Stieber 1966: 61-81, Strutyński 2000: 62-74). Powtórzenie materiału.

XII. SPRAWDZIAN

XIII. Poprawa sprawdzianu. Rozwój grup spółgłoskowych. Ćwiczenia na tekstach stp.

XIV. Wprowadzenie do fleksji. Struktura morfologiczna wyrazu w języku pie., prsł. i pol. Deklinacje: mechanizm i chronologia przekształceń deklinacji tematowej w deklinację rodzajową. Kategoria rodzaju, liczby i przypadka (Strutyński 2000: 75-82).

XV. Repetytorium z fonetyki.
Literatura:

Długosz-Kurczabowa K., Dubisz St., Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Wyd. III, Warszawa 2006.

Kuraszkiewicz W., Podstawowe wiadomości z gramatyki historycznej języka polskiego, Warszawa 1970.

Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, PWN, wydanie II zmienione, Warszawa 2006.

Stieber Z., Historyczna i współczesna fonologia języka polskiego, PWN, Warszawa 1966.

Strutyński J., Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Wydanie 8, Kraków 2000.

Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.

Teksty staropolskie, analizy i interpretacje pod red. Wandy Decyk-Zięby i Stanisława Dubisza, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003.

Wymagania wstępne:

Znajomość przedmiotów: Gramatyki opisowej współczesnego języka polskiego, Wstępu do językoznawstwa historycznego, Lekcji tekstów dawnych.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Magdalena Bober-Jankowska, Anna Dąbrowska-Kamińska, Magdalena Partyka, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Anna Dąbrowska-Kamińska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs)
Typ przedmiotu:

obowiązkowy
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy
Pełny opis:

. Wprowadzenie do fonetyki. Język staro-cerkiewno-słowiański, jego historia i zabytki. Ćwiczenia nIa tekstach w języku scs. (Moszyński 2006: 214-216, 89-135).

II. Prasłowiański system samogłoskowy i najważniejsze polskie zmiany. Język polski na tle innych języków słowiańskich. Alfabety.

III. Periodyzacja dziejów języka polskiego. (Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2006: 17-58, Strutyński 2000: 15-20).

IV. Zabytki języka polskiego i grafia staropolska (Stieber1966:11-43, 61-81, Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2006: 58-78, Walczak 1999: 17-116, Kuraszkiewicz 1970: 80-84).

V. Przegłos lechicki, zjawiska anomalii i wyrównań analogicznych, konsekwencje (Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2006: 81-95, Strutyński 2000: 42-47). Ćwicz. na tekstach stp.

VI. Powtórzenie materiału. Ćwicz. na tekstach stp.

VII. Prawo otwartej sylaby. Jery: geneza, ewolucja, wokalizacja, wyrównania analogiczne (Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2006: 96-101, Strutyński 2000: 36-42). Ćwiczenia na tekstach stp.

VIII. Wzdłużenie zastępcze i inne konsekwencje uchylenia prawa sylaby otwartej (Stieber 1966: 37-49, Strutyński 2000: 39-40). Iloczas, jego zanik i konsekwencje (Stieber 1966: 61-81; Strutyński 2000: 56-59). Ćwiczenia na tekstach staropolskich.

IX. Historia i rozwój sonantów w języku prasłowiańskim i polskim (Stieber 1966: 52-58, Strutyński 2000: 52-56). Ćwiczenia na tekstach staropolskich.

X. Geneza i rozwój samogłosek nosowych. Zjawiska anomalii, archaizmy (Stieber 1966: 37-40, Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2006: 116-123). Ćwiczenia na tekstach stp.

XI. Prasłowiański system spółgłoskowy i najważniejsze polskie zmiany. Palatalizacje (Strutyński 2000: 62-65). Ćwiczenia na tekstach staropolskich.

XII. Zmiany spółgłoskowe pod wpływem joty (Kuraszkiewicz 1970: 91-100, Stieber 1966: 61-81, Strutyński 2000: 62-74). Powtórzenie materiału.

XIII. SPRAWDZIAN

XIV. Omówienie sprawdzianu. Rozwój grup spółgłoskowych. Ćwiczenia na tekstach stp.

XV. Repetytorium z fonetyki.
Literatura:

Długosz-Kurczabowa K., Dubisz St., Gramatyka historyczna języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Wyd. III, Warszawa 2006.

Kuraszkiewicz W., Podstawowe wiadomości z gramatyki historycznej języka polskiego, Warszawa 1970.

Moszyński L., Wstęp do filologii słowiańskiej, PWN, wydanie II zmienione, Warszawa 2006.

Stieber Z., Historyczna i współczesna fonologia języka polskiego, PWN, Warszawa 1966.

Strutyński J., Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Wydanie 8, Kraków 2000.

Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego, Wydawnictwa Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.

Teksty staropolskie, analizy i interpretacje pod red. Wandy Decyk-Zięby i Stanisława Dubisza, Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2003.

Wymagania wstępne:

Znajomość przedmiotów: Gramatyki opisowej współczesnego języka polskiego, Wstępu do językoznawstwa historycznego, Lekcji tekstów dawnych

Kod do zespołu: t3oywvh.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Anna Dąbrowska-Kamińska, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Anna Dąbrowska-Kamińska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
Opis nakładu pracy studenta w ECTS:

udział w ćwiczeniach 30

przygotowanie do ćwiczeń 25

konsultacje 10

przygotowanie do kolokwium 25

suma 90/30 ~3

Aby otrzymać 3 ECTS student

z dziedziny wiedzy:

student ma podstawową wiedzę o zakresie i znaczeniu filologii polskiej

zna podstawową terminologię nauk humanistycznych z zakresu językoznawstwa.

Umiejętności:

potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych.

Kompetencje społeczne:

ma świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie.
Typ przedmiotu:

obowiązkowy
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy
Wymagania wstępne:
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
ul. Dewajtis 5,
01-815 Warszawa tel: +48 22 561 88 00 https://uksw.edu.pl kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.1.0-5 (2025-02-26)