Historia dramatu polskiego w XX i XXI wieku
Informacje ogólne
| Kod przedmiotu: | WH-FP-II-1-HistDramP |
| Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
| Nazwa przedmiotu: | Historia dramatu polskiego w XX i XXI wieku |
| Jednostka: | Wydział Nauk Humanistycznych |
| Grupy: | |
| Punkty ECTS i inne: |
2.00
|
| Język prowadzenia: | (brak danych) |
| Poziom przedmiotu: | podstawowy |
| Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się: | FP2_W01 FP2_W11 FP2_W19 FP2_U01 FP2_U07 FP2_U08 FP2_K07 |
| Wymagania wstępne: | Znajomość historii literatury polskiej XX wieku. Podstawowa znajomość historii teatru polskiego w XX i XXI wieku. |
| Skrócony opis: |
Wykład z historii dramatu polskiego XX i XXI wieku pozwoli studentom zapoznać się z nowoczesną odmianą tej wyjątkowej formy literackiej, która od wieków funkcjonuje na wiele różnych sposobów – jako partytura do głośnego wykonania na głosy śpiewaków, podzielony na role scenariusz spektaklu teatralnego, tekst do czytania, a współcześnie także jako słuchowisko, spektakl telewizyjny, performans. Dialektyczne napięcie między tożsamością literacką a performatywną dramatu decyduje o jego oryginalności i odróżnia od innych rodzajów literackich. Jego badanie zakłada bowiem wgląd zarówno w semantyczną, jak i sprawczą tkankę tekstu. Pytając o bohatera, jego czyn oraz stan świata, w którym przyszło mu działać, zaobserwujemy przemiany, jakie zaszły nie tylko w świecie dramatu i teatru, ale także w kulturze polskiej. Wykład ma ukazać rangę dramatu w polskiej literaturze. Stanie się on komplementarny zarówno wobec wykładów poświęconych historii literatury, jak i historii teatru. |
| Pełny opis: |
Wykład z historii dramatu polskiego XX i XXI wieku pozwoli zapoznać się studentom z nowoczesną odmianą tej wyjątkowej formy literackiej, która od wieków funkcjonuje na wiele różnych sposobów – jako partytura do głośnego wykonania na głosy śpiewaków, podzielony na role scenariusz spektaklu teatralnego, tekst do czytania, a współcześnie także jako słuchowisko, spektakl telewizyjny, performans. Dialektyczne napięcie między tożsamością literacką a performatywną dramatu decyduje o jego oryginalności i odróżnia od innych rodzajów literackich. Żeby uchwycić jego fenomen, posłużymy się trzema komplementarnymi metodologiami analizy tekstu: 1) filologiczną, w świecie anglosaskim znaną jako „close reading”, a wypracowaną na gruncie Nowej Krytyki, 2) perfotmatywną, opartą na teorii performansu Richarda Schechnera i 3) antropologiczną, podjętą za Viktorem Turnerem i jego koncepcją dramatu jako zwierciadła ukrytych konfliktów społecznych. Badanie dramatu zakłada bowiem wgląd zarówno w semantyczną, jak i sprawczą tkankę tekstu, który jest zawsze artystycznym przetworzeniem konfliktów społecznych. Idąc tym tropem należy stwierdzić, że dramat europejski - a wiec także polski - może być postrzegany jako fundament kultury rozumianej jako akt publicznego „uruchamiania” kolejnych reprezentacji rzeczywistości. Następuje to za sprawą rytualnej, a następnie estetycznej kreacji bohatera działającego w świecie według dostępnych mu reguł, o których decydują światopogląd epoki, wiedza powszechna, ustrój społeczny i polityczny. Naszym celem będzie odczytanie dramatu jako scenariusza działań bohatera, który polscy pisarze współcześni uruchamiali na różne sposoby, ale zawsze po to, by dowiedzieć się kim są i w jakim świecie żyją. Drogę od początku XX wieku do początku wieku XXI wyznaczy interpretacja tekstów zarówno kanonicznych, jak i nieco zapomnianych, a bardzo interesujących. Pytając o bohatera, jego czyn oraz stan świata, w którym przyszło mu działać, zaobserwujemy przemiany, jakie zaszły nie tylko w świecie dramatu i teatru, ale także w kulturze polskiej. Wyjątkowy status dramatu sprawia, że bywa on zaniedbywany zarówno przez historyków literatury, jak i teatru. Wykład ma ukazać rangę dramatu w polskiej literaturze. Stanie się on komplementarny zarówno wobec wykładów poświęconych historii literatury, jak i historii teatru. |
| Literatura: |
Bibliografia podstawowa: M. Bartosiak, M. Leyko (red), Kulturowe konteksty dramatu współczesnego, Kraków 2008 M. Babecki, Strategie medialne w tekstach najnowszej dramaturgii polskiej, Olsztyn 2010. W. Baluch (red), Dramat made (in) Poland : współczesny dramat polski we współczesnej polskiej rzeczywistości, Kraków 2006 J. Błoński, Forma, śmiech i rzeczy ostateczne : studia o Gombrowiczu, Kraków 1994. J. Błoński, Wszystkie sztuki Sławomira Mrożka, Kraków 1995. Jan Błoński, Witkacy. Sztukmistrz, filozof, estetyk, Kraków 2001. M. Borowski, W poszukiwaniu realności : przemiany formy dramatycznej końca XX wieku a nowe mimesis, Kraków 2006. Dialog w dramacie / pod red. W. Balucha, L. Czartoryskiej-Górskiej, M. Żółkoś, Kraków 2004 Dramat Polski. Reaktywacja, seria t. 1-10, redakcja naukowa A. Grabowski, J. Kopciński, Warszawa 2013 i później [Piotrowski, Grochowiak, Krasiński, Świrszczyńska, Iredyński, Schaeffer, Brandstaetter, Rymkiewicz, Pankowski, Łubieński] Dylematy dramatu i teatru u progu XXI wieku, red. Anna Podstawka, Agnieszka Jarosz, Lublin 2001.. H. Filipowicz, Laboratorium form nieczystych, Dramaturgia Tadeusza Różewicza, przekład T. Kunz, Kraków 2000. E. Guderian-Czaplińska, Szara strefa awangardy, Poznań 1997. M. Karasińska, Ja, miasto : szkice o (nie tylko polskiej) dramaturgii lat ostatnich, Poznań 2011 J. Kopciński, Transformacja. Dramat polski po 1998 roku. Antologia t. I-II, Warszawa 2012,13. Wstępy do tomu I i II. J. Kopciński, Wybudzanie. Dramat polski. Interpretacje. Warszawa 2018. J. Kopciński, Gramatyka i mistyka. Wprowadzenie w teatralna "osobność" Mirona Białoszewskiego, Warszawa 1998. J. Kopciński, Nasłuchiwanie. Sztuki na głosy Zbigniewa Herberta, Warszawa 2008. D. Kosiński, Sceny z życia dramatu, Kraków 2004 D. Kosiński, Teatra polskie. Historie, Warszawa 2010 D. Kosiński, Słownik postaci dramatycznych, Kraków 1999 A. Krajewska, Dramat i teatr absurdu w Polsce, Poznań 1996. K. Latawiec, Dramat poetycki po 1956 roku, Kraków 2007. G. Matuszek, Naturalistyczne dramaty, Kraków 2001 G. Niziołek, Polski teatr Zagłady, Warszawa 2013. J. Popiel, Dramat a teatr polski dwudziestolecia międzywojennego, Kraków 1995. M. Prussak, "Po ogniu szum wiatru cichego" : Wyspiański i mesjanizm, Warszawa 1993. E. Wąchocka, Autor i dramat, Katowice 1999. M. Wojtak, O języku i stylu polskiego dramatu : studia i szkice, Lublin 2014. Żydzi w lustrze dramatu, teatru i krytyki teatralnej / pod red. Eleonory Udalskiej ; przy współpr. Anny Tytkowskiej. Kartowice 2004 Bibliografia uzupełniająca: H. U. Von Balthasar, Teodramatyka. 1. Prolegomena, Kraków 2003 Jean Beaudillard, Symulakry i symulacja, Warszawa 2005 R. Callilois Gry i ludzie, Warszawa 1997 Cambirdge Companion to Performance Studies ed.bBy Tracy C. Davis, Cambridge University Press 2008 G. Debord, Społeczeństwo Spektaklu, Warszawa 2007 J. Duvignaud, Teatr w społeczeństwie, społeczeństwo w teatrze, „Dialog” 1990 nr 9, s. 102-106. E. Fischer-Lichte, Estetyka performatywności, Kraków 2008 E. Goffman, Człowiek w teatrze życia codziennego (wydanie dowolne) Iskier Leksykon Dramatu, red. Hanna Baltyn-Karpińska, Warszawa 2008. H. Plessner, Pytanie o conditio humana, Warszawa 1988 Z. Raszewski, Teatr w świecie widowisk, Warszawa 1991 Jean-Pierre Sarrazac ; współpr. Catherine Naugrette, Słownik dramatu nowoczesnego i najnowszego, tł.M. Borowski, M. Sugiera, Kraków 2007 A. Skórzyńska, Teatr jako źródło ponowoczesnych spektakli społecznych, Poznań 2007 J. L. Styan , Współczesny dramat w teorii i scenicznej praktyce; z przedmową Jana Błońskiego; przekł. oprac. i uzupełnienia Małgorzata Sugiera, Wrocław 1997. V. Turner, Gry społeczne, pola i metafory, Kraków 2005 W.B. Whorten, Między literaturą a przedstawieniem, tłum. M. Borowski, M. Sugiera, Kraków 2013. |
| Efekty kształcenia i opis ECTS: |
Student: - ma pogłębioną wiedzę o zakresie i miejscu filologii polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, zna jej aksjologiczny horyzont - ma uporządkowaną wiedzę o kryteriach periodyzacji literatury polskiej, kanonicznych dziełach literackich z poszczególnych epok oraz ich kontekstach kulturowych - zna współczesne metody analizy i interpretacji przedmiotowego dzieła, zgodnie ze studiowanymi specjalnościami - potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i poprawnie przekazywać informacje pochodzące z mediów tradycyjnych i elektronicznych, a także na ich podstawie formułować sądy krytyczne - posiada umiejętność referowania literatury przedmiotu, merytorycznego argumentowania, formułowania wniosków i ich syntetyzowania - posiada umiejętność formułowania opinii krytycznych – w różnych formach i mediach – o zróżnicowanych wytworach kultury, z zachowaniem norm wysokiego stylu i etyki - systematycznie uczestniczy w życiu kulturalnym, odpowiedzialnie korzystając z mediów tradycyjnych i elektronicznych ze świadomością wartości tradycji literackiej i językowej jako dobra wspólnego i nieustannej ewolucji całego obszaru kulturowego Punktacja ECTS - 6 punktów; 60 godzin - udział w zajęciach; 100 godzin - przygotowywanie się do zajęć i egzaminu; 20 godzin - udział w przedstawieniach teatralnych. |
| Metody i kryteria oceniania: |
Niedostateczną ocenę uzyskuje student, który nie opanował efektów kształcenia; Dostateczną ocenę otrzymuje student, który wybiórczo: - ma wiedzę o zakresie i miejscu filologii polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, zna jej aksjologiczny horyzont - ma wiedzę o kryteriach periodyzacji literatury polskiej, kanonicznych dziełach literackich z poszczególnych epok oraz ich kontekstach kulturowych - zna współczesne metody analizy i interpretacji przedmiotowego dzieła, zgodnie ze studiowanymi specjalnościami - potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i poprawnie przekazywać informacje pochodzące z mediów tradycyjnych i elektronicznych, a także na ich podstawie formułować sądy krytyczne - posiada umiejętność referowania literatury przedmiotu, merytorycznego argumentowania, formułowania wniosków i ich syntetyzowania. Dobrą ocenę otrzymuje student, który: - ma pogłębioną wiedzę o zakresie i miejscu filologii polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, zna jej aksjologiczny horyzont - ma uporządkowaną wiedzę o kryteriach periodyzacji literatury polskiej, kanonicznych dziełach literackich z poszczególnych epok oraz ich kontekstach kulturowych - zna współczesne metody analizy i interpretacji przedmiotowego dzieła, zgodnie ze studiowanymi specjalnościami - potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i poprawnie przekazywać informacje pochodzące z mediów tradycyjnych i elektronicznych, a także na ich podstawie formułować sądy krytyczne - posiada umiejętność referowania literatury przedmiotu, merytorycznego argumentowania, formułowania wniosków i ich syntetyzowania - posiada umiejętność formułowania opinii krytycznych – w różnych formach i mediach – o zróżnicowanych wytworach kultury, z zachowaniem norm wysokiego stylu i etyki - systematycznie uczestniczy w życiu kulturalnym, odpowiedzialnie korzystając z mediów tradycyjnych i elektronicznych ze świadomością wartości tradycji literackiej i językowej jako dobra wspólnego i nieustannej ewolucji całego obszaru kulturowego Bardzo dobrą ocenę otrzymuje student, który w pełni: - ma pogłębioną wiedzę o zakresie i miejscu filologii polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, zna jej aksjologiczny horyzont - ma uporządkowaną wiedzę o kryteriach periodyzacji literatury polskiej, kanonicznych dziełach literackich z poszczególnych epok oraz ich kontekstach kulturowych - zna współczesne metody analizy i interpretacji przedmiotowego dzieła, zgodnie ze studiowanymi specjalnościami - potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i poprawnie przekazywać informacje pochodzące z mediów tradycyjnych i elektronicznych, a także na ich podstawie formułować sądy krytyczne - posiada umiejętność referowania literatury przedmiotu, merytorycznego argumentowania, formułowania wniosków i ich syntetyzowania - posiada umiejętność formułowania opinii krytycznych – w różnych formach i mediach – o zróżnicowanych wytworach kultury, z zachowaniem norm wysokiego stylu i etyki - systematycznie uczestniczy w życiu kulturalnym, odpowiedzialnie korzystając z mediów tradycyjnych i elektronicznych ze świadomością wartości tradycji literackiej i językowej jako dobra wspólnego i nieustannej ewolucji całego obszaru kulturowego Warunki szczegółowe: Studenci przystąpią do egzaminu ustnego, na którym otrzymają trzy pytania dotyczące historii dramatu polskiego. Prawidłowa odpowiedź na jedno pytanie zalicza egzamin (ocena dostateczna) , odpowiedź na dwa pytania daje ocenę dobrą, a na trzy – bardzo dobrą. Pytania dotyczyć będą dzieł, ich budowy, tematyki, kontekstu społecznego i wymowy filozoficznej, a także głównych nurtów, szkół i stylów dramatycznych danej epoki, oraz estetyki teatralnej, w jakiej realizowany był dramat. Zasady udziału w wykładzie online: 1. Obowiązkowa obecność (będzie sprawdzana lista) 2. Obowiązkowe włączenie kamery i mikrofonu 3. Aktywność na wykładzie (odpowiedzi na pytania) |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)
| Okres: | 2022-02-01 - 2022-06-30 |
 
PN WT ŚR WYK
CZ PT |
| Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin
|
|
| Koordynatorzy: | Magdalena Bober-Jankowska, Jacek Kopciński, Magdalena Partyka, Joanna Zajkowska | |
| Prowadzący grup: | Jacek Kopciński | |
| Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
| Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę |
|
| E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) |
|
| Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
| Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
|
| Skrócony opis: |
Wykład z historii dramatu polskiego XX i XXI wieku pozwoli studentom zapoznać się z nowoczesną odmianą tej wyjątkowej formy literackiej, która od wieków funkcjonuje na wiele różnych sposobów – jako partytura do głośnego wykonania na głosy śpiewaków, podzielony na role scenariusz spektaklu teatralnego, tekst do czytania, a współcześnie także jako słuchowisko, spektakl telewizyjny, performans. Dialektyczne napięcie między tożsamością literacką a performatywną dramatu decyduje o jego oryginalności i odróżnia od innych rodzajów literackich. Jego badanie zakłada bowiem wgląd zarówno w semantyczną, jak i sprawczą tkankę tekstu. Pytając o bohatera, jego czyn oraz stan świata, w którym przyszło mu działać, zaobserwujemy przemiany, jakie zaszły nie tylko w świecie dramatu i teatru, ale także w kulturze polskiej. Wykład ma ukazać rangę dramatu w polskiej literaturze. Stanie się on komplementarny zarówno wobec wykładów poświęconych historii literatury, jak i historii teatru. |
|
| Pełny opis: |
Wykład z historii dramatu polskiego XX i XXI wieku pozwoli zapoznać się studentom z nowoczesną odmianą tej wyjątkowej formy literackiej, która od wieków funkcjonuje na wiele różnych sposobów – jako partytura do głośnego wykonania na głosy śpiewaków, podzielony na role scenariusz spektaklu teatralnego, tekst do czytania, a współcześnie także jako słuchowisko, spektakl telewizyjny, performans. Dialektyczne napięcie między tożsamością literacką a performatywną dramatu decyduje o jego oryginalności i odróżnia od innych rodzajów literackich. Żeby uchwycić jego fenomen, posłużymy się trzema komplementarnymi metodologiami analizy tekstu: 1) filologiczną, w świecie anglosaskim znaną jako „close reading”, a wypracowaną na gruncie Nowej Krytyki, 2) perfotmatywną, opartą na teorii performansu Richarda Schechnera i 3) antropologiczną, podjętą za Viktorem Turnerem i jego koncepcją dramatu jako zwierciadła ukrytych konfliktów społecznych. Badanie dramatu zakłada bowiem wgląd zarówno w semantyczną, jak i sprawczą tkankę tekstu, który jest zawsze artystycznym przetworzeniem konfliktów społecznych. Idąc tym tropem należy stwierdzić, że dramat europejski - a wiec także polski - może być postrzegany jako fundament kultury rozumianej jako akt publicznego „uruchamiania” kolejnych reprezentacji rzeczywistości. Następuje to za sprawą rytualnej, a następnie estetycznej kreacji bohatera działającego w świecie według dostępnych mu reguł, o których decydują światopogląd epoki, wiedza powszechna, ustrój społeczny i polityczny. Naszym celem będzie odczytanie dramatu jako scenariusza działań bohatera, który polscy pisarze współcześni uruchamiali na różne sposoby, ale zawsze po to, by dowiedzieć się kim są i w jakim świecie żyją. Drogę od początku XX wieku do początku wieku XXI wyznaczy interpretacja tekstów zarówno kanonicznych, jak i nieco zapomnianych, a bardzo interesujących. Pytając o bohatera, jego czyn oraz stan świata, w którym przyszło mu działać, zaobserwujemy przemiany, jakie zaszły nie tylko w świecie dramatu i teatru, ale także w kulturze polskiej. Wyjątkowy status dramatu sprawia, że bywa on zaniedbywany zarówno przez historyków literatury, jak i teatru. Wykład ma ukazać rangę dramatu w polskiej literaturze. Stanie się on komplementarny zarówno wobec wykładów poświęconych historii literatury, jak i historii teatru. |
|
| Literatura: |
Historia dramatu polskiego (XX i XXI w.) 1. Dramat symbolistyczno-poetycki „Wesele” St. Wyspiański „Akropolis” St. Wyspiański 2. Dramat chłopski. Próba tragedii „Klątwa” St. Wyspiański „Niespodzianka” Karol H. Rostworowski 3. Realizm społeczny i psychologiczny „Uciekła mi przepióreczka” St. Żeromski „Żeglarz” Jerzy Szaniawski „Dom kobiet” Zofia Nałkowska 4. Dramat groteskowy „Szalona lokomotywa” „Matka” St. I. Witkiewicz „Iwona księżniczka Burgunda” Witold Gombrowicz 5. Dramat wojenny „Aby podnieść różę” Andrzej Trzebiński "Homer i Orchidea" Gajcy "Orfeusz" Anna Świrszczyńska 6. Powojenny dramat religijny „Dzień gniewu” Roman Brandstaetter „Brat naszego Boga” Karol Wojtyła 7. Powojenny dramat poetycki „Jaskinia filozofów” Zbigniew Herbert "Drugi pokój" Zbigniew Herbert "Lalek" Zbigniew Herbert 8. Dramat transgresji i profanacji „Jasełka-moderne”, „Kreacja” Ireneusz Iredyński Marian Pankowski „Teatrowanie nad świętym barszczem” „Prorok Ilja” Tadeusz Słobodzianek 9. Dramat emigracyjny „Cud biednych ludzi” Marian Hemar „Kość w gardle” Stefan Themerson „Czarny piasek” Andrzej Bobkowski 10. Dramat o Zagładzie „Słuchaj, Izraelu!” Jerzy Stanisław Sito „Stół”, „Ślad”, „Opis poranka” Ida Fink "Walizka" Małgorzata Sikorska-Miszczuk 11. Powojenny dramat groteskowy „Ślub” Witold Gombrowicz „Tango” Sławomir Mrożek 12. Dramat awangardowy 1 „Kartoteka”, „Świadkowie albo Nasza mała stabilizacja”, „Do piachu” Tadeusz Różewicz 13. Dramat awangardowy 2 „Szara msza”, „Wyprawy krzyżowe”, „Osmędeusze” Miron Białoszewski, 14. Polski dramat więzienny „Czapa, czyli śmierć na raty” Janusz Krasiński „Chłopcy” Stanisław Grochowiak „Kopciuch” Janusz Głowacki „Nad” Mariusz Bieliński 15. Dramat historyczny „Koczowisko” Tomasz Łubieński, „Dwie głowy ptaka” Władysław Terlecki 16. Dramat polskiej transformacji1 „Dzień świra” Marek Koterski "Requiem dla gospodyni" Wiesław Myśliwski "Nondum" Lidia Amejko 17. Dramat polskiej transformacji 2. „Made in Poland” Przemysław Wojcieszek „Między nami dobrze jest” Dorota Masłowska "Cukier Stanik" Zyta Rudzka 18. Dramat polityczny w XXI wieku "Norymberga" Wojciech Tomczyk "Generał" Jarosław Jakubowski Popiełuszko, Małgorzata Sikorska-Miszczuk 19. Dramat kobiecego doświadczenia "Łucja i jej dzieci" Marek Pruchniewski "Słabi" Magdalena Drab "Ifigenia" Antonina Grzegorzewska |
|
| Wymagania wstępne: |
Zaleca się zapoznanie ze wskazanymi tekstami dramatycznymi przed wykładem. |
|
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
