Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Historia literatury polskiej-literatura dawna ćwiczenia

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: WH-FPZ-I-1-cHLPdaw-Z
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Historia literatury polskiej-literatura dawna ćwiczenia
Jednostka: Instytutu Filologii Polskiej
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Poziom przedmiotu:

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się:

FP1_W01 FP1_W03 FP1_W14 FP1_U04 FP1_U03 FP1_K01

Skrócony opis:

Ćwiczenia poświęcone są interpretacji najważniejszych dzieł polskiej literatury dawnej. Zasadniczą treść zajęć stanowi wspólna lektura źródeł istotnych i charakterystycznych dla poszczególnych okresów historycznoliterackich (średniowiecza, renesansu, baroku i oświecenia).

Pełny opis:

Zajęcia opierają się na wspólnej lekturze tekstów ważnych dla kultury i literatury staropolskiej i oświeceniowej. Układ omawianych tekstów jest chronologiczny. Lekturę tekstów podzielono na kręgi tematyczne np. poezja metafizyczna, sarmatyzm. Punkt wyjścia dla lektury stanowi omówienie kontekstu tekstologicznego oraz związków między zjawiskami literackimi, a rzeczywistością społeczną i kulturalną. Studenci mają możliwość bliższego zapoznania się z tekstami i pracy z nimi. Ćwiczenia mają na celu przedstawianie pewnych możliwości interpretacyjnych oraz wykształcenie w studentach wrażliwości na literaturę i sztukę okresu.

Literatura:

Bogurodzica, [w:] Bogurodzica, oprac. J. Woronczak, Wrocław 1962.

lub: Średniowieczna pieśń religijna polska, oprac. M. Korolko, Wrocław 1980, lub: Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543, oprac. W. Wydra, W. R. Rzepka, Wrocław 1984.

1. R. Mazurkiewicz, Deesis. Idea wstawiennictwa Bogarodzicy i św. Jana Chrzciciela w kulturze średniowiecznej, Kraków 2002, s. 218 - 291.

2. W. Wydra, Dlaczego pod Grunwaldem śpiewano „Bogurodzicę”? Trzy rozdziały o najdawniejszych polskich pieśniach religijnych, Poznań 2000. Pozycja dostępna na stronie BN: http://polona.pl/item/3000012/0/

3. A. Dąbrówka, Matka pieśni polskich, "Pamiętnik Literacki" 2005, z. 2.

Chętni:

C.K. Święcki, Kultura piśmienna w Polsce średniowiecznej. X-XII wiek, Warszawa 2010.

W. Semkowicz, Paleografia Łacińska, Kraków 2011.

Kazania świętokrzyskie, [w:] Średniowieczna proza polska, oprac. Stefan Vrtel-Wierczyński, Wrocław 1959, lub: W. Wydra, R. Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do r. 1543, Wrocław 1984, lub Kazania świętokrzyskie. Nowa edycja, nowe propozycje badawcze, red. P. Stępień, Warszawa 2009.

1. E. Auerbach, Język literacki i jego odbiorcy w późnym antyku łacińskim i średniowieczu, Kraków 2006, s. 29-79.

2. M. Hanczakowski , Kazania Świętokrzyskie, [w:] Lektury polonistyczne. Średniowiecze — Renesans — Barok, red. J. S. Gruchała, Kraków 1999, t. 3.

Chętni:

T. Mika, "Kazania świętokrzyskie" - od rękopisu do zrozumienia tekstu, Poznań 2012.

Anonim, tzw. Gall, Kronika polska, tłum. R. Grodecki, Wrocław 2008.

M. Plezia, Nowe studia nad Gallem [w:] Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, red. H. Chłopocka, Poznań 1984, s. 111–120;

b. T. Jasiński, O pochodzeniu Galla Anonima, Kraków 2008, s. 9-25, 46-57.

c. M. Eder, In Search of the Author of Chronica Polonorum Ascribed to Gallus Anonymus: A Stylometric Reconnaissance, "Acta Poloniae Historica" 2015, t. 112 [wiem, tekst jest po angielsku, ale bardzo proszę spróbować się z nim zmierzyć - tak niestety wygląda część rzeczywiście nowych studiów nad literaturą, które korzystają z dobrodziejstw humanistyki cyfrowej].

Renesansowa sarmacja

1. S. Greenblatt, Zwrot. Jak zaczął się renesans, tłum. M. Słysz, Warszawa 2012, s. 99-132, 138-160.

2. J. Pelc, Dylamaty staropolskiego sarmatyzmu, w: Sarmackie Theatrum, red. R. Ocieczek, B. Mazurkowa, Katowice 2001.

Chętni

T. Ulewicz, Sarmacja, Kraków 2006.

J. Maciejewski, Sarmatyzm jako formacja kulturowa (geneza i główne cechy wyodrębniające), "Teksty" 1974, nr 4 (dostępne także pod adresem: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1974-t-n4_(16)/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1974-t-n4_(16)-s13-42/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1974-t-n4_(16)-s13-42.pdf).

J. Kochanowski, Fraszki, oprac J. Pelc, Wrocław 1991.

1. J. Sokolski, Lipa, Chiron i Labirynt. Esej o "Fraszkach", Wrocław 1998. (Całość)

2. J. Pelc, Wstęp [w:] Jan Kochanowski, Fraszki, oprac. J. Pelc, Wrocław

Jan Kochanowski, Przy pogrzebie rzecz, [w:] Wybór mów staropolskich, oprac. B. Nadolski, Wrocław 1961;

tenże, O śmierci Jana Tarnowskiego kasztelana krakowskiego, do syna jego Jana Krzysztofa, hrabie z Tarnowa, kasztelana wojnickiego, [w:] tenże, Treny, oprac. J. Pelc, Wrocław 1986.

1. J. Pelc, Wstęp, [w:] J. Kochanowski, Treny, oprac. J. Pelc, Wrocław 1986.

2. S. Zabłocki, Epicedium, [w:] Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 2002.

Jan Kochanowski, Treny, oprac. M.R. Mayenowa, L. Woronczakowa, J. Axer, M. Cytowska, Wrocław 1983 (wydanie zalecane), lub: tenże, Treny, oprac. J. Pelc, Wrocław 1969 i nast.

1. M. Cytowska, Nad trenami Jana Kochanowskiego. Od motta do genezy poematu, „Pamiętnik Literacki” 1979, z. 1, s. 181–186.

2. P. Wilczek, Dialog masek. Próba interpretacji "Trenów" Jana Kochanowskiego jako poematu polifonicznego, "Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego" 1992, nr 1225.

Chętni:

S. Grzeszczuk, „Treny” — próba interpretacji dramatu filozoficznego, [w:] Kochanowski. Z dziejów badań i recepcji twórczości, oprac. M. Korolko, Warszawa 1980, s. 495–507.

Ł. Górnicki, Demon Socratis, oprac. R. Pollak, w: tegoż, Pisma, t. II, Warszawa 1961.

Apulejusz z Madaury, O Bogu Sokratesa…, tłum. i oprac. K. Pawłowski, Warszawa 2002; tekst dostępny także pod adresem: http://pantheion.pl/Apulejusz-O-Bogu-Sokratesa

Chętni:

1. J. Sokolski, Staropolskie zaświaty. Obraz czyśćca, piekła i nieba w renesansowej i barokowej literaturze polskiej wobec tradycji średniowiecznej, Wrocław 1994.

2. M. Pilaszek, Procesy o czary w Polsce w wiekach XV-XVIII, Kraków 2008.

3. J. Sprenger, Młot na czarownice. Postępek zwierzchowny w czarach, a także sposób uchronienia się ich, i lekarstwo na nie w dwóch częściach zamykający […], tłum. S. Ząbkowic, red. R. Lewandowski, Wrocław 1992.

D. Naborowski, Poezje, oprac. J. Dürr-Durski, Warszawa 1961, (należy zapoznać się z układem tomu) utwory: O doktorze; Na oczy królewny...; Impreza. Calando poggiando, to na dół, to do góry; Kalendy styczniowe...;

Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 2010, utwory Naborowskiego: Cień, Sól, Róża.

1. A. Karpiński, Wiek rękopisów, w: Tekst staropolski. Studia i szkice o literaturze dawnej w rękopisach, Warszawa 2003, s. 13-59.

2. M.K. Sarbiewski, O poincie i dowcipie, w: tegoż, Wykłady poetyki, oprac. S. Skimina, s. 5-11 (rozdział II).

3. A. Borowski, Daniel Naborowski - wiersze wybrane, w: Lektury polonistyczne. Średniowiecze — Renesans — Barok, red. A. Borowski, J.S. Gruchała, Kraków 1997, t. 1.

Chętni:

1. J. Dürr-Durski, Daniel Naborowski: monografia z dziejów manieryzmu i baroku w Polsce. Łódź - Wrocław 1966.

2. K. Mrowcewicz, Trivium poetów polskich epoki baroku: klasycyzm - manieryzm - barok, Warszawa 2005.

3. D. Chemperek, "Umysł przecię z swojego toru nie wybiega". O poezji medytacyjnej Daniela Naborowskiego, Lublin 1998.

Kasper Miaskowski, Zbiór rytmów, wyd. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa 1995. Utwór: Historyja na godziny kościelne rozdzielona.

Męka Pana naszego Jezusa Chrystusa (Passio Domini nostri Jesu Christi), w: Dramaty staropolskie, oprac. J. Lewański, Warszawa 1963, s. 193-194 [Actus sextus; mile widziana lektura całości].

1. A. Dąbrówka, teoretyczne kryterium średniowieczności utworów literackich, w: Literatura staropolska w dydaktyce uniwersyteckiej, red. J. Okoń, M. Kuran, Łódź 2007;

2. K. Wierzbicka-Trwoga, Poezja święta. Trzy cykle religijne baroku europejskiego, Warszawa 2014, s. 325-358.

Chętni

1. K. Koehler, Domek szlachecki w literaturze polskiej epoki klasycznej, Kraków 2005, s. 87-103, 147-161.

2. A. Czyż, Wstęp do barokowej poezji metafizycznej, „Przegląd Humanistyczny” 1982, nr 10;

Szymon Zimorowic, Roksolanki, wyd. R. Grześkowiak, Warszawa 1999 (wydanie zalecane), lub tenże, Roksolanki, oprac. L. Kukulski, Warszawa 1981, lub tenże, Roksolanki, oprac. L. Ślęk, Wrocław 1983 i nast.

1. K. Mroczek, Epitalamium, [w:] Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990.

2. P. Stępień, „Amarant” znaczy „nie więdnący”. Tajemnice neoplatońskiej architektury „Roksolanek” Szymona Zimorowica, „Pamiętnik Literacki” 1996, z. 1, s. 19–38.

Chętni:

1. M. Trębska, Staropolskie szlacheckie oracje weselne : genologia, obrzęd, źródła, Warszawa 2008.

2. Niewolak-Krzywda, „Roksolanki” Szymona Zimorowica, [w:] Lektury polonistyczne. Średniowiecze — Renesans — Barok, red. A. Borowski, J. S. Gruchała, t. 2, Kraków 1997, s. 261–285.

J.Baka, Uwagi, oprac. A. Czyż, A. Nawarecki, Lublin 2000. W ostateczności można korzystać z wydania J. Baka, Poezje, oprac. A. Czyż, A. Nawarecki, Warszawa 1986. Z części "Uwagi rzeczy ostatecznych i złości grzechowej" utwory: Do czytelnika, Uwaga o wieczności, Uwaga wieczorna, Suplika pokutującego. Z części "Uwagi śmierci niechybnej" utwory: Do czytelnika, Starym uwaga, Uwaga damom, Uwaga nikczemności świata.

Nawarecki, Czarny karnawał „Uwagi śmierci niechybnej” księdza Baki — poetyka teksty i paradoksy recepcji, Wrocław 1991, s. 23–5354–79, 80–113, 114–143).

Czarnoleska muza

Tobiasz Wiszniowski, Treny, oprac. J. Wójcicki, Warszawa 2008. Należy zapoznać się z układem zbioru. Treny: I, III, IV, V, XV, XVI.

Konstancja Benisławska, Pieśni sobie śpiewane, oprac. T. Chachulski, Warszawa 2000. Utwory: Do Wielmożnej Stolnikowej przy wydaniu tych wierszów od brata; Pieśń przed zaczęciem dzieła abo Zachwyt.... oraz z księgi I pieśni: 3 i 4.

Kontekstem do zajęć będą Jana Kochanowskiego Treny oraz Muza.

1. J. Pelc, Jan Kochanowski w tradycjach literatury polskiej (od XVI do połowy XVIII w.), Warszawa 1965, s. 88-94, 101-113, 174-188 [działy: Cytat z Kochanowskiego..., Model liryki czarnoleskiej, Naśladowcy "Trenów"].

Chętni:

1. T. Chachulski, Opóźnione pokolenie. Studia o recepcji "głębokiej" Jana Kochanowskiego w poezji polskiej XVIII wieku, Warszawa 2006.

2. T. Kostkiewiczowa, Poezja religijna czasów oświecenia w Polsce, w: Polska liryka religijna, red. S. Sawicki, P. Nowaczyński, Lublin 1983.

3. T. Kostkiewiczowa, Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego oświecenia, Warszawa 1979, s. 21-107.

Inkunabuły, stare druki i książka nowożytna

1. E. Eisenstein, Rewolucja Gutenberga, tłum. H. Hollender, Warszawa 2004, s. 51-82.

2. P. Tylus, M. Klag, Co mówią stare rękopisy: http://info.filg.uj.edu.pl/fibula/pl/content/co-mowia-stare-rekopisy (obowiązuje znajomość przedstawionej tu terminologii; szersze omówienie materiału znajduje się w pozycji Sosnowskiego i Tylusa, adres w literaturze dodatkowej). Pojęcia: kustosz, kolofon, rubrykowanie, frontyspis, bordiura, filigran, iluminacja, incipit, explicit, inicjał, inkunabuł, stary druk, kolofon, kustosz, miniatura, recto, verso.

Chętni:

Jak czytać rękopis średniowieczny, red. P. Géhin, tłum. B. Spieralska, Warszawa 2008.

Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer et al., Wrocław 1971.

B. Bieńkowska, Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005 (na ss. 283-317 przydatny słowniczek terminologii bibliologicznej i nie tylko).

R. Sosnowski, P. Tylus, Co mówią stare rękopisy, Kraków 2012:

http://otworzksiazke.pl/books/28436/pages/52717

K. Głombiowski, H. Szwejkowska, Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i średniowieczu, Warszawa 1983.

Efekty kształcenia i opis ECTS:

FP1_W01 - ma podstawową wiedzę o zakresie i znaczeniu filologii

polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej

FP1_W03 - zna podstawową terminologię nauk humanistycznych z

zakresu literaturoznawstwa

FP1_W14 - ma uporządkowaną wiedzę o kryteriach periodyzacji

literatury polskiej, kanonicznych dziełach literackich z poszczególnych epok oraz zna zasady analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych

FP1_U04 - potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu literaturoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę i interpretację dzieła literackiego w celu odsłonięcia jego znaczeń, aksjologicznych horyzontów, kontekstowych odniesień do tradycji literackiej i kulturowej, społecznych uwikłań i miejsca w procesie historyczno-kulturowym

FP1_U03 - umie, kierując się wskazówkami naukowego opiekuna, w

sposób samodzielny zdobywać informacje naukowe i rozwijać kompetencje badawcze

FP1_K01 - ma świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze

przez całe życie.

Opis ECTS:

udział w zajęciach: 15 godzin

przygotowanie do zajęć: 15 godzin

przygotowanie do kolokwium: 15 godzin

przygotowanie prezentacji: 10 godzin

Łącznie 55 godzin = 2 pkt. ECTS

Metody i kryteria oceniania:

Na ocenę bardzo dobrą zasługuje student, który:

ma podstawową wiedzę o zakresie i znaczeniu filologii polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, zna jej aksjologiczny horyzont.

zna podstawową terminologię nauk humanistycznych z zakresu literaturoznawstwa.

ma uporządkowaną i bardzo dobrą wiedzę o kryteriach periodyzacji literatury polskiej, kanonicznych dziełach literackich z poszczególnych epok oraz zna zasady analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych w zakresie literatury dawnej.

potrafi bardzo dobrze posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu literaturoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę i interpretację dzieła literackiego w celu odsłonięcia jego znaczeń, aksjologicznych horyzontów, kontekstowych odniesień do tradycji literackiej i kulturowej, społecznych uwikłań i miejsca w procesie historyczno-kulturowym w zakresie literatury dawnej

umie, bardzo dobrze kierując się wskazówkami naukowego opiekuna, w sposób samodzielny zdobywać informacje naukowe i rozwijać kompetencje badawcze

ma bardzo dobrą świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie.

Na ocenę dobrą zasługuje student który:

ma niewielkie braki w podstawowej wiedzy o zakresie i znaczeniu filologii polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, zna jej aksjologiczny horyzont.

zna w stopniu dobrym podstawową terminologię nauk humanistycznych z zakresu literaturoznawstwa.

ma dobrze uporządkowaną uporządkowaną i dobrą wiedzę o kryteriach periodyzacji literatury polskiej, kanonicznych dziełach literackich z poszczególnych epok oraz zna zasady analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych w zakresie literatury dawnej.

potrafi dobrze posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu literaturoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę i interpretację dzieła literackiego w celu odsłonięcia jego znaczeń, aksjologicznych horyzontów, kontekstowych odniesień do tradycji literackiej i kulturowej, społecznych uwikłań i miejsca w procesie historyczno-kulturowym w zakresie literatury dawnej

umie dobrze, kierując się wskazówkami naukowego opiekuna, w sposób samodzielny zdobywać informacje naukowe i rozwijać kompetencje badawcze

ma dobrą świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie.

Na ocenę dostateczną zasługuje student, który:

ma spore braki w podstawowej wiedzy o zakresie i znaczeniu filologii polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, zna słabo jej aksjologiczny horyzont.

zna w stopniu dostatecznym podstawową terminologię nauk humanistycznych z zakresu literaturoznawstwa.

ma dostatecznie uporządkowaną i dostateczną wiedzę o kryteriach periodyzacji literatury polskiej, kanonicznych dziełach literackich z poszczególnych epok oraz zna w stopniu dostatecznym zasady analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych w zakresie literatury dawnej.

potrafi dostatecznie posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu literaturoznawstwa, potrafi mało samodzielnie przeprowadzić analizę i interpretację dzieła literackiego w celu odsłonięcia jego znaczeń, aksjologicznych horyzontów, kontekstowych odniesień do tradycji literackiej i kulturowej, społecznych uwikłań i miejsca w procesie historyczno-kulturowym w zakresie literatury dawnej

umie dostatecznie, kierując się wskazówkami naukowego opiekuna, w sposób samodzielny zdobywać informacje naukowe i rozwijać kompetencje badawcze

ma dostateczną świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie.

Na ocenę niedostateczną zasługuje student, który:

ma wielkie braki w podstawowej wiedzy o zakresie i znaczeniu filologii polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, nie orientuje się w jej aksjologicznym horyzoncie.

nie zna podstawowej terminologii nauk humanistycznych z zakresu literaturoznawstwa.

brak mu uporządkowanej i jakiejkolwiek wiedzy o kryteriach periodyzacji literatury polskiej, kanonicznych dziełach literackich z poszczególnych epok (szczególnie z literatury dawnej) oraz nie zna zasad analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych.

nie potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu literaturoznawstwa, nie potrafi samodzielnie przeprowadzić analizy i interpretacji dzieła literackiego w celu odsłonięcia jego znaczeń, aksjologicznych horyzontów, kontekstowych odniesień do tradycji literackiej i kulturowej, społecznych uwikłań i miejsca w procesie historyczno-kulturowym w zakresie literatury dawnej

nie umie , kierując się wskazówkami naukowego opiekuna, w sposób samodzielny zdobywać informacje naukowe i rozwijać kompetencje badawcze

ma niedostateczną świadomość poziomu swojej wiedzy, nie rozumie rozumie potrzeby uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie.

Metody oceniania:

kolokwium sprawdzające opanowanie materiału nauczania.

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
ul. Dewajtis 5,
01-815 Warszawa
tel: +48 22 561 88 00 https://uksw.edu.pl
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)