Gramatyka historyczna języka polskiego
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | WH-FPZ-I-3-GramatHis |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Gramatyka historyczna języka polskiego |
Jednostka: | Wydział Nauk Humanistycznych |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
3.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Poziom przedmiotu: | podstawowy |
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się: | FP1_W09 FP1_U04 FP1_K02 |
Wymagania wstępne: | Znajomość przedmiotu: Gramatyka opisowa współczesnego języka polskiego, Wstęp do językoznawstwa historycznego. |
Pełny opis: |
student nabywa praktycznych umiejętności rozpoznawania i interpretacji zmian językowych, jakie spowodowały przeobrażenia fonetyczne. Umie wytłumaczyć pochodzenie oboczności fonetycznych we współczesnym słownictwie polskim oraz we fleksji. Charakteryzuje w sposób uporządkowany historię piśmiennictwa polskiego. Zna i rozpoznaje zabytki języka polskiego, umie przeczytać i zanalizować teksty staropolskie, umie określić i uzasadnić pozycję języka polskiego na tle grupy pozostałych języków słowiańskich. |
Efekty kształcenia i opis ECTS: |
student nazywa procesy towarzyszące kształtowaniu się języka polskiego, rozpoznaje prasłowiański procesy i prawa głosowe, wyjaśnia pochodzenie form typowych tylko dla języków słowiańskich oraz (w tym:) języka polskiego, rozróżnia pochodzenie samogłosek, ich jloczas, zna rozwój systemu wokalicznego, np, przedstawia zagadnienia rozwoju nosówek oraz dotyczące przegłosu. Porządkuje chronologicznie rozwój system konsonantycznego, analizuje procesy palatalizacji i jotacyzacji. Ponadto analizuje teksty staropolskie, w charakterystyce których łączy wiedzę teoretyczną i praktyczną, porównuje formy archaiczne i współczesne i uzasadnia zmiany w nich zachodzące. Pracuje samodzielnie nad materiałem, wyciąga wnioski z jego analizy i uzasadnia zmiany zachodzące podczas kształtowania się języka polskiego. Przy tym student wykazuje, że potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych, łączy fakty i wyprowadza wnioski na podstawie twierdzeń. Przy tym student dyskutuje np. na temat cech gwarowych, zachowuje otwartość na funkcjonowanie wyjątków i brak czasowego doprecyzowania procesów wspólnych dla prasłowiańszczyzny. Rozumie konieczność uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie. |
Metody i kryteria oceniania: |
Aby zdobyć 3 pkt ECTS: na ocenę bardzo dobrą - student spełnia kryteria na ocenę dobrą oraz rozpoznaje teksty, nazywając je, przeprowadza ich charakterystykę; potrafi wymienić procesy, podać wyjątki od nich, uzasadnić analogie i oboczności; potrafi nazwać i zinterpretować cechy gwarowe w tekstach, umie odnieść je do współczesności; umie przeprowadzić charakterystykę tekstów z XV i XIV w, ze szczególnym uwzględnieniem grafii oraz cech gwarowych; używa sprawnie terminologii z dziedziny językoznawstwa historycznego. Na ocenę dobrą - student spełnia kryteria na ocenę dostateczną oraz dodatkowo rozpoznaje w tekstach procesy fonetyczne i morfonologiczne, rekonstruuje stan wcześniejszy wyrazu; przy analizie tekstu wyjaśnia leksykę archaiczną; analizuje teksty z XIV i XV wieku. Na ocenę dostateczną - student zna podstawową terminologię z zakresu gramatyki historycznej języka polskiego; potrafi wymienić procesy i poprzeć je przykładami; rozpoznaje cechy gwarowe w tekstach staropolskich; zna zasady grafii staropolskiej: rozróżnia teksty staranne i mniej staranne; tłumaczy teksty z XIV i XV wieku. |
Praktyki zawodowe: |
Nie dotyczy |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)
Okres: | 2021-10-01 - 2022-01-31 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT CW
|
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 15 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Anna Dąbrowska-Kamińska, Joanna Zajkowska | |
Prowadzący grup: | Anna Dąbrowska-Kamińska | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę |
|
E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
|
Skrócony opis: |
Student rozpoznaje historyczne zmiany w fonetycznym podsystemie języka polskiego. Rozróżnia i charakteryzuje zabytki języka polskiego. |
|
Pełny opis: |
gramatyka historyczna języka polskiego jest pierwszym przedmiotem realizowanym w ramach diachronicznego kształcenia językoznawczego. Jego celem jest zapoznanie studentów z kształtowaniem się i ewolucją podsystemów języka polskiego. W szczególności podsystemu fonetycznego i morfologicznego. Poznanie cech właściwych dawnej polszczyźnie da podstawy do poprawnej interpretacji dawnych tekstów polskich. W toku zajęć zostaną też poruszone wybrane zagadnienia szczegółowe z zakresu historii języka, etymologii, onomastyki i dialektologii. |
|
Literatura: |
1. Długosz-Kurczabowa K., Dubisz St. Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 2001, Wyd. UW. 2. Karaś H., Gramatyka języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Materiały do ćwiczeń, Warszawa 1994. 3. Moszyński L. Wstęp do filologii słowiańskiej,wyd. II zmienione, Warszawa 2006, PWN. 4. Stieber Z. Historyczna i współczesna fonologia języka polskiego, Warszawa 1966, PWN. 5. Strutyński J., Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Wydanie 8, Kraków 2000. 6. Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999. 5. Teksty staropolskie, analizy i interpretacje pod red. Wandy Decyk-Zięby i Stanisława Dubisza, Warszawa 2003, Wyd. UW. 7. Kuraszkiewicz W.,Podstawowe wiadomości z gramatyki historycznej języka polskiego, Warszawa 1970. |
|
Wymagania wstępne: |
Znajomość gramatyki opisowej języka polskiego. |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)
Okres: | 2022-10-01 - 2023-01-31 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT CW
|
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 15 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Magdalena Bober-Jankowska, Anna Dąbrowska-Kamińska, Magdalena Partyka, Joanna Zajkowska | |
Prowadzący grup: | Anna Dąbrowska-Kamińska | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę |
|
E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy |
|
Opis nakładu pracy studenta w ECTS: | udział w ćwiczeniach 30 przygotowanie do ćwiczeń 25 konsultacje 10 przygotowanie do kolokwium 25 suma 90/30 ~3 Aby otrzymać 3 ECTS student z dziedziny wiedzy: student ma podstawową wiedzę o zakresie i znaczeniu filologii polskiej zna podstawową terminologię nauk humanistycznych z zakresu językoznawstwa. Umiejętności: potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych. Kompetencje społeczne: ma świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie. |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
|
Skrócony opis: |
Student wymienia i rozpoznaje historyczne zmiany w podsystemach języka polskiego (fonetycznym i morfologicznym). Stosuje terminologię: system wokaliczny, prawo otwartej sylaby, prawo korelacji miękkości, półsamogłoska, jer, procesy kompensacyjne, samogłoski nosowe, nazalizacja, denazalizacja, sonanty, zabytek staranny i mniej staranny. |
|
Pełny opis: |
I. Wprowadzenie do fonetyki. Język polski na tle innych języków słowiańskich. Alfabety. Prasłowiański system samogłoskowy i najważniejsze polskie zmiany. Prawo sylaby otwartej. Jery (Kuraszkiewicz 1970: 63-84) (Stieber 1966:11-43, 61-81). Ćwiczenia na tekstach. II. Zabytki języka polskiego i pisownia (Kuraszkiewicz 1970: 53-62). Procesy kompensacyjne. Iloczas. (Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2001: 99-102). Grafia staropolska. Ćwiczenia na tekstach staropolskich. III. Przegłos lechicki. Anomalie i oboczności wśród przegłosu (Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2001: 81-92). Ćwiczenia na tekstach staropolskich. IV. Historia i rozwój sonantów w języku prasłowiańskim i polskim (Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2001: 105-113). Ćwiczenia na tekstach staropolskich. V. Geneza i rozwój samogłosek nosowych. Anomalie i oboczności. Akcent (Stieber 1966: 36-49). Ćwiczenia na tekstach staropolskich (Strutyński 2000: 62-67). VI. Prasłowiański system spółgłoskowy i najważniejsze polskie zmiany. Palatalizacje. Zmiany spółgłoskowe pod wpływem joty. (Długosz-Kurczabowa, Dubisz 2001: 138-148). Ćwiczenia na tekstach staropolskich. VII. Dyspalatalizacja. Uproszczenia w grupach spółgłoskowych. Dialekty polskie (Kuraszkiewicz 1970: 91-100). Powtórzenie materiału. Ćwiczenia na tekstach staropolskich. VIII. SPRAWDZIAN. |
|
Literatura: |
1. Długosz-Kurczabowa K., Dubisz St. Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 2001, Wyd. UW. 2. Karaś H., Gramatyka języka staro-cerkiewno-słowiańskiego. Materiały do ćwiczeń, Warszawa 1994. 3. Moszyński L. Wstęp do filologii słowiańskiej,wyd. II zmienione, Warszawa 2006, PWN. 4. Stieber Z. Historyczna i współczesna fonologia języka polskiego, Warszawa 1966, PWN. 5. Strutyński J., Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Wydanie 8, Kraków 2000. 6. Walczak B., Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999. 5. Teksty staropolskie, analizy i interpretacje pod red. Wandy Decyk-Zięby i Stanisława Dubisza, Warszawa 2003, Wyd. UW. 7. Kuraszkiewicz W.,Podstawowe wiadomości z gramatyki historycznej języka polskiego, Warszawa 1970. |
Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)
Okres: | 2023-10-01 - 2024-01-31 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR CZ PT SO CW
|
Typ zajęć: |
Ćwiczenia, 15 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Anna Dąbrowska-Kamińska, Joanna Zajkowska | |
Prowadzący grup: | Anna Dąbrowska-Kamińska | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę |
|
E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) |
|
Opis nakładu pracy studenta w ECTS: | udział w ćwiczeniach 15 przygotowanie do ćwiczeń 25 konsultacje 20 przygotowanie do kolokwium 25 suma 85/30 ~3 |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.