Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Metodologia badań literackich

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: WH-FPZ-II-1-MetBaLi
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Metodologia badań literackich
Jednostka: Wydział Nauk Humanistycznych
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: (brak danych)
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się:

literaturoznawstwo
Poziom przedmiotu:

podstawowy
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się:

FP2_W03

FP2_W07

FP2_W16

FP2_U05

FP2_K01
Wymagania wstępne:

Odbycie zajęć z poetyki i teorii literatury.

Skrócony opis:

1) Zarys ogólnej metodologii nauk; nauki indukcyjne i dedukcyjne;

2) Arystotelizm i platonizm;

3) Poetyki renesansowe. Kazimierz Sarbiewski.

4) Poetyki oświeceniowe. Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko.

5) Idee romantyczne w teorii poezji.

6) Pozytywizm i przełom antypozytywistyczny (Dilthey);

7) Przełom modernistyczny. W stronę Bergsona, Nietzschego, Crocego

8) Psychoanaliza (Freud, Jung, Lacan);

9) Hermeneutyka XX wieku;

10) Fenomenologia;

11) Marksizm;

12) Strukturalizm;

13) Semiotyka;

14) Filozofia dialogu. Bachtin;

15) Przełom postmodernistyczny. Dekonstrukcja;

16) Badania feministyczne; badania gender i queer; kulturalizm, postkolonializm

17) Pragmatyzm, historyzm, nihilizm, posthumanizm i inne najnowsze prądy;

18) Rzut oka na modernizm i postmodernizm. Dylematy współczesnej metodologii badań literackich.
Pełny opis:

Celem zajęć jest ukazanie refleksji o literaturze jako dynamicznego procesu, rozwijającego się od starożytności - pokazanie węzłowych koncepcji, problemów, pojęć, dyskusji i przełomów. Tradycja myślenia o literaturze zawiera wątki, które stale ulegają odnowieniu i reinterpretacji. Pełne rozumienie współczesności jest niemożliwe bez właściwego rozpoznania przeszłości.

Wszystkie koncepcje dotyczące metod badania literatury prezentowane są na tle całościowo ujętej myśli danego twórcy lub prądu, ze szczególnym uwzględnieniem założeń metodologicznych, wynikających z wizji świata, koncepcji poznania, teorii dzieła sztuki i ujęcia przeżycia estetycznego.

Cykl ćwiczeń prezentuje główne kierunki w metodologii badań literackich od koncepcji pozytywistycznych H. Taine'a po współczesność. Niektóre koncepcje studenci poznawali w trakcie zajęć z teorii literatury, ponieważ wszystkie czytane artykuły były omawiane w szkicowo nakreślonym kontekście metodologicznym (hermeneutyka, psychoanaliza, strukturalizm, semiotyka, dekonstrukcja). Cykl ukazuje żywotność tradycji hermeneutycznej, filologicznej i filozoficznej oraz przemiany metodologii badań literackich pod wpływem koncepcji naukowości, formułowanych w wieku XIX i XX. Analizuje refleksję o literaturze płynącą z przełomu modernistycznego. Ukazuje dynamikę przemian w myśleniu literaturze, przedstawia nurty modernistyczne i postmodernistyczne w ich pokrewieństwie i przeciwieństwach. Rozpatruje inspiracje filozoficzne we współczesnych nurtach literackich, zwłaszcza w fenomenologii, marksizmie i dekonstrukcji (Kant, Hegel) oraz w ogólnych ujęciach modernizmu i postmodernizmu. Analizuje stan kryzysu nauki o literaturze i jej trwałe osiągnięcia.
Literatura:

Książki pomocnicze:

- Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Wrocław 2000

- Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990 [lub inne wydanie]

- Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1977 [lub inne wydanie]

- Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 1991

- Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i M. Puchalska, Wrocław 1992

- René Wellek, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979

- Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa 1976

- Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995 [lub starsze opracowanie tej problematyki] [tejże:] Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII w., Warszawa 1985

- Zygmunt Łempicki, Renesans, oświecenie, romantyzm [w:] tegoż, Wybór pism, t. I, Warszawa 1966

- Stefania Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984

- Stefania Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965-

- Zofia Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998;

- Jonathan Culler, Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. Maria Bassaj, "Prószyński i S-ka", Warszawa 1998.

- Teorie literatury XX wieku, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, [dwa tomy:] Antologia. Podręcznik, "Znak", Kraków 2006;

- Antoine Compagnon, Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek, przeł. Tomasz Stróżyński, słowo/obraz, terytoria, Gdańsk 2010,

- Wiek teorii [dwa tomy:] Antologia 1, Antologia 2, red. Danuta Ulicka, Wydawnictwo UW, Warszawa 2020.

PODSTAWOWE KIERUNKI WSPÓŁCZESNYCH BADAŃ LITERACKICH

Dzieło literackie

jako twór ducha podlegający rozumieniu - przełom antypozytywistyczny - odnowienie hermeneutyki przez Diltheya

teksty źródłowe:

- W. Dilthey, Rozumienie, Określenie "nauk o duchu", Fantazja poetycka

[w:] Z. Kuderowicz, Dilthey, Warszawa 1987

- W. Dilthey, Powstanie hermeneutyki, [w:] tegoż, Pisma estetyczne, Warszawa 1982

- P. Ricoeur, Wyjaśnianie a rozumienie, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989

- W. Tatarkiewicz, Nauki nomologiczne i typologiczne, [w:] tegoż, Skupienie i marzenie, Kraków 1951

opracowania:

- Z. Łempicki, Wilhelm Dilthey, [w:] tegoż, Wybór pism, t. II, Warszawa 1966

- René Wellek, Bunt przeciwko pozytywizmowi w najnowszych europejskich badaniach literackich [w:] tegoż, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979

jako wypowiedź dana do rozumienia - hermeneutyka

teksty źródłowe:

- M. Heidegger, Budować - mieszkać - myśleć. Eseje wybrane, Warszawa 1977

- P. Ricoeur, Egzystencja i hermeneutyka. Rozprawy o metodzie, Warszawa 1975

- P. Ricoeur, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989

- H.-G. Gadamer, Uniwersalność problemu hermeneutycznego, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 4

- H.-G. Gadamer, Rozum, słowo, dzieje, oprac. K. Michalski, Warszawa 1979

- H.-G. Gadamer, Prawda i metoda, Kraków 1993

[omówienie: P. Dybel, Gadamer Hans Georg, "Wahrheit und Methode" [Prawda i metoda], [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. I, Warszawa 1994]

opracowania:

- M. Janion, Hermeneutyka, [w:] "Teksty" 1972, nr 2 [lub w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982

- K. Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 4, Wrocław 1998

- K. Rosner, Hermeneutyka jako krytyka kultury, Warszawa 1991

- J. Habermas, Uniwersalistyczne roszczenia hermeneutyki, [w:] Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec, red. H. Orłowski, Warszawa 1986

- P. Szondi, Wprowadzenie do hermeneutyki literackiej, [w:] Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec, red. H. Orłowski, Warszawa 1986

- Oblicza hermeneutyki, red. A. Przyłębski, Poznań 1995

- Hermeneutyka i interpretacja dzieła literackiego (studia) "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 3-4

- A. Bronk, Rozumienie, dzieje, język. Filozoficzna hermeneutyka H. G. Gadamera, Lublin 1988

- J. Tischner, Fenomenologia i hermeneutyka, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy prądów filozoficznych]

jako przedmiot intencjonalny - fenomenologia

teksty źródłowe:

- R. Ingarden, Dwuwymiarowa budowa dzieła sztuki literackiej, [w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947 [lub w:] Problemy teorii literatury, Wrocław 1987 [analiza Stepów akermańskich A. Mickiewicza; fragmenty analityczne zawierają też książki O dziele literackim, O poznawaniu dzieła literackiego]

- R. Ingarden, Formy poznawania dzieła literackiego, "Pamiętnik Literacki" 1936, z.1/4 [dostęp: BazHum]

- R. Ingarden, Przedmiot i zadania wiedzy o literaturze [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, Warszawa 1957

- R. Ingarden, O dziele literackim, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, t. III, wyd. I: Warszawa 1960, wyd. II: Warszawa 1988

- R. Ingarden, O poznawaniu dzieła literackiego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, wyd. I: Warszawa 1957, wyd. II: Warszawa 1966

- R. Ingarden R., Zasady epistemologicznego rozważania doświadczenia

estetycznego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. III, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, Warszawa 1970

- Wróbel L., O realnym wymiarze Ingardenowskiej poetyki, „Teka Kom. Pol.-Ukr. Zwiaz. Kult.”, 2011, s. 9-21. 8.

- Zalewski C., Niemozliwa katharsis. Roman Ingarden i Paul Ricoeur czytaja

“Poetyke” Arystotelesa, „Teksty Drugie” 4/2010, s. 207-220.

opracowania:

- K. Bartoszyński, Niektóre założenia estetyki Romana Ingardena [w:] tegoż, Powieść w świecie literackości, Warszawa 1991

- D. Ulicka, Ingardenowska filozofia literatury, Warszawa 1992

- W. Stróżewski, O metodzie fenomenologii, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy fenomenologii Husserla]

jako wytwór człowieka i jako wynik procesów społeczno-kulturowych - marksizm

- Marks i Engels, O literaturze i sztuce, Warszawa 1958

- H. Markiewicz, Koncepcje marksistowskie w zachodnim literaturoznawstwie ostatniego ćwierćwiecza [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989

- M. Janion, Dialog idei: marksizm i humanistyka rozumiejąca, [w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982

- G. Lukács, Dialektyka i problem całości, [w:] Filozofia współczesna, red. M. Siemek, Warszawa 1983, t. I [filozoficzne ujęcie stosunku myśli do rzeczywistości]

- L. Kołakowski, Główne nurty marksizmu, Instytut Literacki, Paryż 1976 [lub inne wydanie] [dotyczy doktryny marksistowskiej w filozofii, polityce i sztuce]

jako ekspresja podświadomości i nieświadomości - psychoanaliza

- Z. Freud, Kultura jako źródło cierpień [w:] tegoż, Człowiek, religia, kultura, red. J. Prokopiuk, Warszawa 1967

- Z. Freud, Pisarz i fantazjowanie, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974

- C.G. Jung, Archetypy i symbole, Warszawa 1976

- G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975

przykłady analiz:

- B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985

- G. Bychowski, Słowacki i jego dusza. Studium psychoanalityczne, Warszawa - Kraków 1930

- M. Bonaparte, Psychoanalityczna interpretacja opowiadania "Berenice" E.A. Poe, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971

- P. Dybel, Urwane ścieżki. Przybyszewski – Freud - Lacan, Kraków 2000

jako zastosowanie "chwytu" - formalizm rosyjski

teksty źródłowe:

- B. Eichenbaum, Teoria metody formalnej, [w:] tegoż, Szkice o prozie i poezji,

wyb. L. Pszczołowska, R. Zimand, Warszawa 1973 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, wyb. S. Skwarczyńska, t. II, cz. III, Kraków 1988

przykład interpretacji:

- B. Eichenbaum, Jak jest zrobiony "Płaszcz" Gogola, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971

jako struktura - strukturalizm:

poprzednik:

- F. de Saussure, Kurs językoznawstwa ogólnego (1916), Warszawa 1961

prekursor rosyjski:

- W. Propp, Morfologia bajki, Warszawa 1976 [fragmenty w:] "Pamiętnik Literacki" 1968, z. 4

polski prekursor:

- M. Kridl (1882-1957), Wstęp do badań nad dziełem literackim, Wilno 1936

strukturalizm czeski:

- Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948. Wybór materiałów, red. M.R. Mayenowa, Warszawa 1966; tu m.in.: - R. Jakobson, Co to jest poezja; - W. Górny, O stylistyce Praskiego Koła; - M.R. Mayenowa, Analiza doktryny stylistycznej Praskiego Koła

- J. Mukarovsky, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, wyb., red. J. Sławiński, Warszawa 1970

- R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, "Pamiętnik Literacki " 1960, z. 2 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t. II, Kraków 1976, [lub w tegoż:] W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, wyb. i red. nauk. M.R. Mayenowa, Warszawa 1989, t. 2

strukturalizm francuski:

- R. Barthes, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, "Pamiętnik Literacki 1968, z. 4 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", op. cit.

- R. Barthes, Krytyka i prawda, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. II, Kraków 1972

- R. Barthes, Mit i znak. Eseje, Warszawa 1970

- C. Levi-Strauss, Antropologia strukturalna, Warszawa 1970 [dotyczy antropologii]

- C. Levi-Strauss, Myśl nieoswojona, Warszawa 1969 [dotyczy antropologii]

- J. Kristeva, Problemy strukturowania tekstu, "Pamiętnik Literacki" 1972, z.4

strukturalizm polski:

- J. Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego,

[w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. IV: Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000

- J. Sławiński, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998

- inne prace J. Sławińskiego, M. Głowińskiego, A. Okopień-Sławińskiej z lat 60. i 70.

semiotyka strukturalna:

- J. Łotman, Wykłady z poetyki strukturalnej [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. II, Kraków 1972

- Tz. Todorov, Poetyka, Warszawa 1984

- Tz. Todorov, Kategorie opowiadania literackiego, "Pamiętnik Literacki" 1968, z. 4

strukturalizm w psychologii:

- J. Piaget, Równoważenie struktur poznawczych, Warszawa 1981

opracowania ogólne:

- Wokół strukturalizmu (studia), "Pamiętnik Literacki" 1974, z. 3

- K. Rosner, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą. Jej osiągnięcia, perspektywy, ograniczenia, Kraków 1981

przykłady interpretacji strukturalistycznych:

- R. Jakobson, C. Levi-Strauss, "Koty" Baudelaire'a, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971

- J. Sławiński, Zbigniew Herbert, "Tren Fortynbrasa", [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik. M. Tatara, Warszawa 1983

jako układ znakowy w systemie znaków - semiotyka:

teksty źródłowe:

szkoła tartuska:

- J. Łotman, O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 1 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", t. II, red. M. Głowińki, H. Markiewicz, Wrocław 1988

- J. Łotman, Semiotyka filmu, Warszawa 1983 [pierwodruk po rosyjsku w Estonii 1973]

- W. Toporow, Przestrzeń i rzecz, Kraków 2003

semiotyka włoska:

- U. Eco, Pejzaż semiotyczny, Warszawa 1972

- U. Eco, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973

opracowania:

- K. Rosner, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą, Kraków 1981

- H. Markiewicz, Pytania do semiotyków (literatury) [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989

- Semiotyka kultury, red. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1975

- J. Pelc, Wstęp do semiotyki, Warszawa 1984 [omawia gałąź filozofii, zwaną semiotyką, rozwijającą się od starożytności, zajmującą się ogólnie znakiem]

jako tekst wśród innych tekstów - intertekstualność:

- L. Jenny, Strategia formy, "Pamiętnik Literacki" 1988, z. 1

- M. Głowiński, O intertekstualności, [w:] tegoż, Prace wybrane, red. R. Nycz,

t. V: Intertekstualność, groteska, parabola, Kraków 2000

- M. Pfister, Koncepcja intertekstualności, "Pamiętnik Literacki" 1991, z. 4

- H. Markiewicz, Odmiany intertekstualności, "Ruch Literacki" 1988, z. 4-5 [lub w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989

- S. Balbus, Między stylami, Kraków 1983

- R. Nycz, Intertekstualność, "Pamiętnik Literacki" 1990, z. 2

jako wypowiedź wśród innych wypowiedzi językowych - teoria aktów mowy:

teksty źródłowe:

- J. L. Austin, Jak działać słowami [w:] tegoż, Mówienie a poznawanie. Rozprawy i wykłady filozoficzne, Wrocław 1993

- R. Ohmann, Literatura jako akt, [w:] "Pamiętnik Literacki" 1980, z.2 [przedruk w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. I, cz. I, Kraków 1982

- R. Ohmann, Akt mowy a definicja literatury, "Pamiętnik Literacki" 1980, z.2

- J. R. Searle, Czym jest akt mowy. Status logiczny wypowiedzi fikcyjnej, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 2

- A. Wierzbicka, Genry mowy [w:] Tekst i zdanie, red. T. Dobrzyńska, E. Janus, Wrocław 1983

opracowania:

- W. Tomasik, Teoria aktów mowy a literatura [w:] Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, red. R. Nycz, Wrocław 1992

jako zjawisko społeczne - socjologia literatury:

teksty źródłowe:

- W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, Poznań 1975

- R. Escarpit, Literatura i społeczeństwo, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. III, Kraków 1973

- H. R. Jauss, Historia literatury jako wyzwanie rzucone teorii literatury, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. III, Kraków 1973

- S. Żółkiewski, Wiedza o kulturze literackiej, Warszawa 1980

- S. Żółkiewski, O badaniu dynamiki kultury literackiej [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 2, Wrocław 1987

- A. Hauser, Społeczna historia sztuki i literatury, t. 1-2, 1974

- P. Bourdieu, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków 2001

- Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006

antologie:

- Problemy socjologii literatury, red. J. Sławiński, Wrocław 1971

- W kręgu socjologii literatury, red. A. Mencwel, Wrocław 1977

jako dialog - Michai³ Bachtin

teksty źródłowe:

- M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970 [zwłaszcza rozdz. Polifoniczna powieść Dostojewskiego i jej interpretacja w literaturze krytycznej; Bohater i pozycja autora wobec bohatera w dziele Dostojewskiego; Idea w dziele Dostojewskiego]

- M. Bachtin, Studia z teorii literatury, red. M. Głowiński, Wrocław 1977

[zwłaszcza: Słowo w poezji i słowo w prozie, Epos a powieść, Dwie linie stylistyczne]

- M. Bachtin, Estetyka twórczości słownej, Warszawa 1986;

- M. Bachtin, W stronę filozofii czynu, Gdańsk 1997

opracowania:

- H. Markiewicz, Polifonia, dialogiczność, dialektyka. Bachtinowska teoria powieści [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989

- Głosy o Bachtinie, [w:] Bachtin. Dialog - język - literatura, red. E. Czaplejewicz,

E. Kasperski, Warszawa 1983 [tam obszerna bibliografia]

inne koncepcje dialogu w literaturze:

- Dialog w literaturze, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1978

filozofia i antropologia dialogu:

- M. Buber, Ja i Ty, Warszawa 1992 (pierwodruk niem. 1923), Problem człowieka, Warszawa 1993 (pierwodruk niem. 1962)

jako pismo - dekonstrukcjonizm:

teksty źródłowe:

- J. Derrida, Różnia, [w:] Drogi współczesnej filozofii (antologia), red. M. Siemek, Warszawa 1978

- J. Derrida, Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych, "Pamiętnik Literacki" 1986, z.2; przedruk [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 4, cz. 2, Kraków 1992

- J. Derrida, Pismo i telekomunikacja, "Teksty" 1975, z. 3

- J. Derrida, O gramatologii, Warszawa 1999 [omówienie: J. A. Sikora, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. V, Warszawa 1997]

- J. Derrida, Biała mitologia. Metafora w tekście filozoficznym, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 3

- J. Derrida, Pismo filozofii, Kraków 1992

przykłady analiz:

- W. Rzońca, Norwid. Poeta pisma. Próba dekonstrukcji dzieła, Warszawa 1995

opracowania:

- A. Burzyńska, Dekonstrukcja jako krytyka interpretacji, "Ruch Literacki" 1985,

z. 5-6

- J. Culler, Dekonstrukcja i jej konsekwencje dla badań literackich, "Pamiętnik Literacki" 1987, z. 4

- R. Nycz, Dekonstrukcjonizm w teorii literatury, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 4

[lub w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 1983, wyd. II: Kraków 2000

- V. B. Leitch, Hermeneutyka, semiotyka i dekonstrukcjonizm, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 3

- T. Rachwał, T. Sławek, Maszyna do pisania, Warszawa 1993

- Ch. Johnson, Derrida, Warszawa 1997

- Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000 [tam bibliografia]

- Dekonstrukcjonizm w badaniach literackich [wybór przekładów], "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 2 i 3

krytyka dekonstrukcjonizmu i postmodernizmu:

- R. Wellek, Czy kres literaturoznawstwa, „Pamiętnik Literacki” 1986, z. 2

- P. Ricoeur, Meta-foryczne i meta-fizyczne, „Teksty” 1980, z. 6.

- W. Skalmowski, Dekonstrukcjonizm literacki jako „nowomowa”, Teksty Drugie 1990, z. 2.

- A. Miś, Dekonstrukcjonizm Jacquesa Derridy [w:] tegoż, Filozofia współczesna. Główne nurty, Warszawa 1996

krytyka feministyczna:

- C. Owens, Dyskurs Innych: Feministki i postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996;

- zeszyty monograficzne poświęcone krytyce feministycznej:

Śmiech feministek ("Teksty Drugie" 1993, nr 4-6)

Feminizm po polsku ("Teksty Drugie" 1995, nr 3-4)

Matki, garnki, kochankowie ("Teksty Drugie" 2000, nr 6)

- Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie. Antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001

Sytuacja w kulturze współczesnej - postmodernizm (ponowoczesność):

- J. Barth, Literatura wyczerpania, "Literatura na Świecie" 1972, nr 10

- Ch. Jenks, Architektura postmodernistyczna, Warszawa 1987

- G. Deleuze, F. Guattari, K³¹cze, "Colloquia Communia" 1988, nr 1-3

- G. Deleuze, Różnica i powtórzenie, "Colloquia Communia" 1988, nr 1-3

[omówienie: M. Kowalska, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. IV, Warszawa 1996]

- J.-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna, "Literatura na Świecie" 1988, nr 8-9

- R. Kolarzowa, Postmodernizm w muzyce. Ewolucja teorii i praktyki muzycznej, Warszawa 1993

- F. Fukujama, Koniec historii?, [w:] Czy koniec historii?, Warszawa 1991

- Z. Bauman, Etyka ponowoczesna, Warszawa 1996

- Modernizowanie modernizmu [zbiór tekstów], "Teksty Drugie" 1994, nr 5-6

- Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997 [tam obszerna bibliografia]

- Anna Burzyńska, Dekonstrukcja i interpretacja, Kraków 2001

- Anna Burzyńska, Anty-teoria literatury, Kraków 2006

- M. Berman, "Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu". Rzecz o doświadczaniu nowoczesności, Kraków 2006

"Teksty Drugie" 1993/1, Polowanie na postmodernistów

- Z. Łapiński, Postmodernizm – co to i po co?

- W. Bolecki, Polowanie na postmodernistów

- K. Bartoszyński, Postmodernizm a "sprawa polska"

"Poetyka doświadczenia":

- Ryszard Nycz "Poetyka doświadczenia", Warszawa 2012;

- Adam Dziadek, "Projekt krytyki somatycznej"

Efekty kształcenia i opis ECTS:

FP2_W03

FP2_W07

FP2_W16

FP2_U05

FP2_K01

Osiągnięcie przez Studenta dobrej znajomości podstawowych trendów i zagadnień w dziejach teoretycznej refleksji nad literaturą ze szczególnym uwzględnieniem metodologii badań literackich XX wieku. Umiejętność analizy tekstu naukowego z dziedziny literaturoznawstwa pod kątem metodologicznym. Zdolność do refleksji metodologicznej nad własną i cudzą pracą naukową. Umiejętność zaprojektowania własnej pracy badawczej. Nauka twórczego i krytycznego myślenia.
Metody i kryteria oceniania:

Kryterium oceny:

Obecność na ćwiczeniach. Znajomość tekstów źródłowych. Znajomość materiału przedstawianego na wykładach. Wiedza o głównych kierunkach w badaniach literackich, umiejętność przedstawienia założeń metodologicznych i charakterystycznych dla danej szkoły poglądów. Umiejętność posługiwania się terminologią z zakresu teorii literatury i metodologii. Umiejętność rozważenia danego problemu metodologicznego na gruncie metod kilku szkół. Umiejętność formułowania problemów badawczych i znajdywania dla nich odpowiednich kontekstów metodologicznych.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Magdalena Saganiak, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Magdalena Saganiak
Strona przedmiotu: https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3aSFqXpMGQac4ay8xkeSK57rcB8NIQJ3Mtl0p-yj24unI1%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=d3dcbb5a-ca1d-4a4f-ab6f-011f05735de7&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy
Typ przedmiotu:

obowiązkowy
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy
Skrócony opis:

1) Zarys ogólnej metodologii nauk; nauki indukcyjne i dedukcyjne;

2) Arystotelizm i platonizm;

3) Poetyki renesansowe. Kazimierz Sarbiewski.

4) Poetyki oświeceniowe. Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko.

5) Idee romantyczne w teorii poezji.

6) Pozytywizm i przełom antypozytywistyczny (Dilthey);

7) Przełom modernistyczny. W stronę Bergsona, Nietzschego, Crocego

8) Psychoanaliza (Freud, Jung, Lacan);

9) Hermeneutyka XX wieku;

10) Fenomenologia;

11) Marksizm;

12) Strukturalizm;

13) Semiotyka;

14) Filozofia dialogu. Bachtin;

15) Przełom postmodernistyczny. Dekonstrukcja;

16) Badania feministyczne; badania gender i queer; kulturalizm, postkolonializm

17) Pragmatyzm, historyzm, nihilizm, posthumanizm i inne najnowsze prądy;

18) Rzut oka na modernizm i postmodernizm. Dylematy współczesnej metodologii badań literackich.
Pełny opis:

Celem zajęć jest ukazanie refleksji o literaturze jako dynamicznego procesu, rozwijającego się od starożytności - pokazanie węzłowych koncepcji, problemów, pojęć, dyskusji i przełomów. Tradycja myślenia o literaturze zawiera wątki, które stale ulegają odnowieniu i reinterpretacji. Pełne rozumienie współczesności jest niemożliwe bez właściwego rozpoznania przeszłości.

Wszystkie koncepcje dotyczące metod badania literatury prezentowane są na tle całościowo ujętej myśli danego twórcy lub prądu, ze szczególnym uwzględnieniem założeń metodologicznych, wynikających z wizji świata, koncepcji poznania, teorii dzieła sztuki i ujęcia przeżycia estetycznego.

Cykl ćwiczeń prezentuje główne kierunki w metodologii badań literackich od koncepcji pozytywistycznych H. Taine'a po współczesność. Niektóre koncepcje studenci poznawali w trakcie zajęć z teorii literatury, ponieważ wszystkie czytane artykuły były omawiane w szkicowo nakreślonym kontekście metodologicznym (hermeneutyka, psychoanaliza, strukturalizm, semiotyka, dekonstrukcja). Cykl ukazuje żywotność tradycji hermeneutycznej, filologicznej i filozoficznej oraz przemiany metodologii badań literackich pod wpływem koncepcji naukowości, formułowanych w wieku XIX i XX. Analizuje refleksję o literaturze płynącą z przełomu modernistycznego. Ukazuje dynamikę przemian w myśleniu literaturze, przedstawia nurty modernistyczne i postmodernistyczne w ich pokrewieństwie i przeciwieństwach. Rozpatruje inspiracje filozoficzne we współczesnych nurtach literackich, zwłaszcza w fenomenologii, marksizmie i dekonstrukcji (Kant, Hegel) oraz w ogólnych ujęciach modernizmu i postmodernizmu. Analizuje stan kryzysu nauki o literaturze i jej trwałe osiągnięcia.
Literatura:

Metodologia badań literackich:

S. Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984;

S. Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do poszczególnych tomów:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965 i lata następne;

Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998 i nast.;

A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX wieku, Warszawa 1997

- R. Ingarden, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947; wyd. 2: Kraków 2000.

- Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006; Podręcznik;

- A. Compagnon, Demon teorii, Gdańsk 2011;

Antologie:

Obowiązuje znajomość głównych wątków ze wstępów oraz lektura wybranych tekstów podanych w literaturze źródłowej:

- Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska, t. I-II Kraków 1965-1966, t. III-IV Kraków 1974-1981 [w każdym tomie wstęp historyczny i obszerna bibliografia];

- Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, wyd. II, Kraków 1976 i lata następne;

- Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006. Antologia [wiele tekstów edytowanych ze skrótami, zaleca się czytanie pełnych wersji w innych wydaniach]

- Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia. Niemcy. Francja, red. A. Kowalczykowa, Warszawa 1995

- Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Wrocław, "Ossolineum" 2000

- Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, red. R. Nycz, Wrocław 1992

- Postmodernizm. Antologia przekładów, wyb., oprac., przedm. R. Nycz, Kraków 1996

[tam obszerna bibliografia]

- Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000 [tam bibliografia]

- Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001 [tam bibliografia]

- Paul Picoeur, Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. Janusz Margański,

- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, Lublin, KUL 2012

- Lyotard, Derrid, Hillis Miller i inni. Kalifornijska Teoria Krytyczna. Antologia tekstów, Warszawa, IBL 2019,

- Wiek teorii, t. I, II. III, red. D. Ulicka, Warszawa 2020

Lektury obowiązkowe i uzupełniające do poszczególnych zagadnień:

1. Platon, Hippiasz Większy, Ion, Państwo (ks. X)

Lektura pomocnicza:

a) Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. II: Platon i Arystoteles;

b) Thomas A. Szlezak, Czytanie Platona, przeł. S. Blandzi, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1997

2. Arystoteles (384-322 p.n.e.), Poetyka, tłum. Henryk Podbielski [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, Warszawa, PWN 2001, t. VI [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, Warszawa, PWN 1988 [lub w:] Trzy poetyki klasyczne, oprac. T. Sinko, Wrocław, Ossolineum 1951 oraz Teksty Arystotelesa (Historia estetyki W. Tatarkiewicza, t. 1); (2) Henryk Podbielski, Wstęp [do Poetyki], w Dziełach Wszystkich;

Lektura pomocnicza: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. II: Platon i Arystoteles;

3) Horacy, List do Pizonów (O sztuce poetyckiej), w: Trzy poetyki klasyczne: Arystoteles, Horacy, Pseudolonginos, oprac. T. Sinko, Wrocław 1951; lub w: Rzymska krytyka i teoria literatury, oprac. S. Stabryła, Wrocław 1983;

4) W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 1: Estetyka starożytna, Warszawa 1985, rozdz. 12: Estetyka Plotyna. Teksty Plotyna, s. 290-302.; t. 2: Estetyka średniowieczna, rozdz. Estetyka św. Augustyna. Teksty, s. 48-64; rozdz. Estetyka Tomasza z Akwinu. Teksty, s. 220-235. [Rozszerzona forma lektury: Plotyn, Enneady, przeł. i wstęp A. Krokiewicz, Warszawa 2000 [Enneada I (zwłaszcza I, 6), Enneada V (zwł. V, 8)];

Literatura pomocnicza: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. IV: Szkoły epoki cesarstwa, Część trzecia: Plotyn i neoplatonizm pogański;

5) Maciej Kazimierz Sarbiewski, O poezji doskonałej czyli Wergiliusz i Homer (De perfecta poesi, sive Vergilius et Homerus)(1626-1627), Wrocław 1954, ks. I, rozdział I: Istota poezji; Fragmenty poetyk barokowych [w:] A. Sajkowski, Barok, Warszawa 1972; dział: Pod znakiem "dowcipu" i metafory, s. 164-184);

Lektura pomocnicza:

Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII wieku, Warszawa 1985, rozdział 6: Przełom renesansowy w dziejach wiedzy o poezji; rozdział 7: Kim jest poeta?; rozdział 8: Co to jest poezja?; rozdział 11: U wrót baroku; rozdział 12: Poetyka M.K. Sarbiewskiego i G.J. Vossiusa, [zalecany zwłaszcza rozdział 6., 7., 12.]

6) [Teresa Kostkiewiczowa, Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1975, rozdziały: Klasycyzm. Filozoficzno-ideowa problematyka prądu. Zagadnienia estetyki i poetyki klasycyzmu (47-89); Sentymentalizm. Filozoficzno-ideowe założenia prądu. Zagadnienie poetyki i estetyki prądu (217-240); Rokoko. Propozycje teoretyczne i poetyckie Szymanowskiego (328-336).]

7) Immanuel Kant, Krytyka władzy sądzenia (1791), tłum. Jerzy Gałecki, Warszawa, PWN 1986 [fragmenty: ks. I: Analityka piękna, paragrafy 5-7 oraz 10-17; ks. II: Analityka wzniosłości, paragrafy 25, 26, 29];

Lektura pomocnicza:

Otfried Hoeffe, Immanuel Kant, przeł. Andrzej M. Kaniowski, Warszawa, PWN 2003

Kazimierz Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki poznania. Teoria poznania. Metafizyka, Warszawa, "Czytelnik" 1983 [s. 63-67, s. 86-88]

8) Fryderyk Schiller, Wybór tekstów, [w:] Marek J. Siemek, Fryderyk Schiller, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1970 [w tym wyborze: Istota piękna, Piękno moralne i jednostronność etyki Kanta, Listy o estetycznym wychowaniu człowieka, O poezji naiwnej i sentymentalnej]

Lektura pomocnicza:

a) Marek J. Siemek, Fryderyk Schiller, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1970, zwłaszcza rozdz. III: Między Kantem a Grekami, s. 68-104.

b) Prawdy szukamy obaj. Z korespondencji między Goethem a Schillerem, wyb. i przekład Jerzy Prokopiuk, Marek J. Siemek, Warszawa, "Czytelnik" 1974.

9) Friedrich Wilhelm Joseph Scheling, System idealizmu transcendentalnego, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 1979, Szósty rozdział główny: Dedukcyjny wywód ogólnego organu filozofii, czyli podstawowe założenia filozofii sztuki według zasad idealizmu transcendentalnego [s. 349-369];

Literatura pomocnicza:

a) Wilhelm G. Jacobs, Czytanie Schellinga, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 2009;

b) Józef Piórczyński, Wolność człowieka i Bóg. Studium filozofii F.W.J. Schellinga, Warszawa 2009

10) Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Wybór pism, [w:] Tadeusz Kroński, Hegel, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1966 [zwłaszcza: Przedmowa do "Fenomenologii Ducha", Dialektyka panowania i niewoli, Piękna dusza, Rozum i rzeczywistość, O kamerdynerach historii, Koniec sztuki w świecie współczesnym, Stanowisko sztuki w stosunku do religii i filozofii, Wolność jako najwyższe powołanie ducha, Sokrates i los tragiczny]

Literatura pomocnicza: a) Marek J. Siemek, O dialektyce kultury w Heglowskiej "Fenomenologii ducha", [w:] tegoż, Wolność, rozum, intersubiektywność, Warszawa 2002; b) Tadeusz Kroński, Hegel, Warszawa 1966; c) Herbert Schnaedelbach, Hegel. Wprowadzenie, przeł. Andrzej J. Noras, Warszawa 2006.

11) Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Wrocław, "Ossolineum" 2000 [w tym wyborze pisma Novalisa, Friedricha Schlegla, Karla Wilhelma Ferdinanda Solgera]; Idee programowe romantyków polskich. Antologia, oprac. Alina Kowalczykowa, wyd. II: Wrocław, "Ossolineum" 2000 [w tym wyborze pisma Mochnackiego, Mickiewicza, Słowackiego, Norwida];

Charles Baudelaire, Malarz życia nowoczesnego, [w:] tegoż, Rozmaitości estetyczne, przeł. Joanna Guze, Gdańsk, słowo/obraz terytoria 2000;

12) Ujęcie pozytywistyczne

- H. Taine, Historia literatury angielskiej, [w:] Teoria badań literackich za granicą,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, s. 28-90

- S. Morawski, Poglądy estetyczne Hipolita Taine’a, "Pamiętnik Literacki" 1953 z. 2, s. 470-511.

13) Przełom antypozytywistyczny - odnowienie hermeneutyki przez Diltheya

- W. Dilthey, Budowa świata historycznego, przeł. i red. E. Paczkowska-Łagowska, Gdańsk 2004, rozdziały: Wyodrębnienie nauk humanistycznych, s. 20-30, Odmienność budowy nauk przyrodniczych i nauk humanistycznych, s. 31-73 [obowiązkowe]

opracowania:

- Z. Łempicki, Wilhelm Dilthey, [w:] tegoż, Wybór pism, t. II, Warszawa 1966 [zalecane]

- René Wellek, Bunt przeciwko pozytywizmowi w najnowszych europejskich badaniach literackich [w:] tegoż, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979 [zalecane]

14) Wokół Nietzschego, Bergsona i Crocego;

- F. Nietzsche, Narodziny tragedii, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011 [obowiązkowe]

- H. Bremond, Poezja czysta, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, s. 361-387 [obowiązkowe]

- B. Croce, Estetyka jako nauka o ekspresji a językoznawstwo ogólne, [w:] Teoria badań literackich za granic,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, s. 401-419 [obowiązkowe]

opracowania:

- K. Sauerland, Przewartościowanie wartości w obliczu śmierci Boga (Friedrich Nietzsche), [w:] tegoż, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, PIW, Warszawa 1986 [obowiązkowe]

15) Estetyka awangardy. Problemy metodologiczne wypływające z refleksji nad sztuką współczesną

Teksty źródłowe:

- A. Breton, Manifest surrealizmu (1924), [w:] Surrealizm. Teoria i praktyka literacka. Antologia, wyb. i przeł. Adam Ważyk, Warszawa 1973 [obowiązkowe]

- F. T. Marinetti, Akt założycielski i manifest futuryzmu, przeł. M. Czerwiński, [w:] Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa, wyb. i oprac. E. Grabska, H. Morawska, Warszawa 1963

- A. Lam, Polska awangarda poetycka. Programy lat 1917-1923. Tom drugi: Manifesty i protesty. Antologia, Kraków 1969; tam: Leon Chwistek, Formizm (156-161); Tytus Czyżewski, Pogrzeb romantyzmu – uwiąd starczy symboli – śmierć programizmu (175-177); Bruno Jasieński, Do narodu polskiego manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia; Manifest w sprawie poezji futurystycznej (208-218); Tadeusz Peiper, Miasto-masa-maszyna (307-324); Stanisław Ignacy Witkiewicz, Teoria czystej formy w poezji (192-207) [obowiązkowe]

- Malewicz Kazimierz, Świat bezprzedmiotowy, przeł. S. Fijałkowski, Gdańsk 2006 [zalecane]

Refleksja teoretyczna dotycząca awangardy:

- T. Adorno, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna, Warszawa 1994 [zalecane]

- A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne programy i programy literackie XX stulecia, rozdziały: Wiek rewolucji (9-52); U źródeł współczesnej myśli literackiej (53-69). [obowiązkowe]

- A. Eysteinsson, Awangarda jako/czy modernizm? ; D. Wojda, Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 71-154; 201-226 [obowiązkowe]

Lektury semestru II:

1) Psychoanaliza

- Z. Freud, Kultura jako źródło cierpień [w:] tegoż, Człowiek, religia, kultura, red. J. Prokopiuk, Warszawa 1967 [obowiązkowe]

- Z. Freud, Pisarz i fantazjowanie, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974 [zalecane]

- C.G. Jung, Psychologia a literatura, [w:] Z. Rosińska, Jung, Wiedza Powszechna, Warszawa 1882, s. 183-208 [obowiązkowe]

- C.G. Jung, Archetypy i symbole, Warszawa 1976 [zalecane]

- C.G. Jung, Podróż na Wschód, wyb. i oprac. L. Kolankiewicz, Pusty Obłok, Warszawa 1989 [tu: Komentarz do "Sekretu złotego kwiatu", s. 40-79] [zalecane]

- J. Lacan, "Tuche" i "automaton", [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975 [zalecane]

- B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985 [zalecane]

- M. Bonaparte, Psychoanalityczna interpretacja opowiadania "Berenice" E. A. Poe, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [obowiązkowe]

Opracowania:

- Z. Rosińska, Freud, Wiedza Powszechna, Warszawa 2002 [zalecane]

- Z. Rosińska, Jung, Wiedza Powszechna, Warszawa 1882 [zalecane]

- S. Żiżek, Lacan, Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2008 [zalecane]

- P. Dybel, Urwane ścieżki. Przybyszewski – Freud – Lacan, Kraków 2000 [zalecane]

2) Hermeneutyka

teksty źródłowe:

- M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, [w:] Teoria badań literackich za granicą,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. II, s. 185-199 [obowiązkowe]

- P. Ricoeur, Zadanie hermeneutyki, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989 [obowiązkowe]

- H.-G. Gadamer, Prawda i metoda, Kraków 1993 [zalecane]

[omówienie: P. Dybel, Gadamer Hans Georg, "Wahrheit und Methode" [Prawda i metoda], [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. I, Warszawa 1994] [zalecane]

- H.-G. Gadamer, Uniwersalność problemu hermeneutycznego, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 4 [zalecane]

- K. Michalski, Zrozumieć przemijanie, Biblioteka Kwartalnika "Kronos", Warszawa 2011; z tego zbioru szczególnie zalecane teksty źródłowe: M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć (191-210), Koniec filozofii i zadanie myślenia (211-231) H.-G. Gadamer, Człowiek i język, Semantyka i hermeneutyka, teksty krytyczne K. Michalskiego: Martin Heidegger i problem prawdy (85-126); Słownik pojęć filozofii Martina Heideggera (233-244); Antropologia i hermeneutyka Hansa-Georga Gadamera [zalecane]

opracowania:

- K. Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 4, Wrocław 1998 [obowiązkowe]

- M. Janion, Hermeneutyka, [w:] "Teksty" 1972, nr 2 [lub w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982 [obowiązkowe]

- J. Tischner, Fenomenologia i hermeneutyka, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy prądów filozoficznych] [zalecane]

3 a) Marksizm i ujęcia socjologiczne

teksty źródłowe:

- G.W. Plechanow, Podstawowe zagadnienia marksizmu; Przedmowa do trzeciego wydania zbioru "Poprzez dwudziestolecie", Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986 [obowiązkowe]

- G. Lukács, Opowiadanie czy opis?; Ideologiczne podstawy awangardyzmu; Realizm krytyczny w społeczeństwie socjalistycznym; Przesłanki własnego świata dzieł sztuki, [w:] Bogusław Jasiński, Lukács, Warszawa 1985 [lub] tegoż, Sztuka i prawda obiektywna, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986, s. 176-217 [obowiązkowe]

antologie:

- Marks i Engels, O literaturze i sztuce, Warszawa 1958 [zalecane]

- Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986 [zalecane]

- Marksizm i literaturoznawstwo współczesne. Antologia, wyb. i oprac. A. Lam i B. Owczarek, Warszawa 1979 [zalecane]

opracowania:

- H. Markiewicz, Koncepcje marksistowskie w zachodnim literaturoznawstwie ostatniego ćwierćwiecza [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [zalecane]

- M. Janion, Dialog idei: marksizm i humanistyka rozumiejąca, [w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982 [obowiązkowe]

- M. Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Marks, modernizm i modernizacja [w:] tegoż, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, Universitas, Kraków 2006, s. 113-170 [zalecane]

4) Socjologia literatury:

teksty źródłowe:

- R. Escarpit, Literatura i społeczeństwo, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. III, Kraków 1973 [zalecane]

antologie:

- Problemy socjologii literatury, red. J. Sławiński, Wrocław 1971 [zalecane]

- W kręgu socjologii literatury, red. A. Mencwel, Wrocław 1977 [zalecane]

ujęcie syntetyczne procesu literackiego:

- A. Hauser, Społeczna historia sztuki i literatury, t. 1-2, Warszawa 1974 [zalecane]

6 c) Szko³a frankfurcka (Horkheimer, Adorno, Benjamin, Habermas)

- M. Horheimer, Th. W. Adorno, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, IFiS PAN, Warszawa 1984 [zalecane]

- Theodor W. Adorno, Parataksa. O późnej liryce Hölderlina, [w:] Th. W. Adorno, O literaturze. Wybór esejów, wyb. Lech Budrecki, przeł. A. Wołkowicz, Warszawa 2005 [obowiązkowe]

- Th. W. Adorno, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna, Warszawa 1994 [zalecane]

- W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, Poznań 1975 [lub w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986, s. 258-274 [obowiązkowe]

- W. Benjamin, Pasaże, Kraków 2005 [zalecane]

opracowanie:

- K. Sauerland, O Bogu, języku, rzeczach i historii (Walter Benjamin) (133-148); Przeżycie i doświadczenie, czyli jeszcze raz o Walterze Benjaminie (149-166); Kilka pojęć z estetyki Theodora W. Adorna (197-233) [w:] tegoż, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, PIW, Warszawa 1986 [zalecane]

5) Fenomenologia

5 a) Roman Ingarden

teksty źródłowe:

- R. Ingarden, Przedmiot i zadania wiedzy o literaturze [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, Warszawa 1957 [obowiązkowe]

R. Ingarden, Dwuwymiarowa budowa dzieła sztuki literackiej, [w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947 [lub w:] Problemy teorii literatury, Wrocław 1987 [analiza Stepów akermańskich A. Mickiewicza; fragmenty analityczne zawierają też książki O dziele literackim, O poznawaniu dzieła literackiego]

lub:

- R. Ingarden, O poznawaniu dzieła literackiego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, wyd. I: Warszawa 1957, wyd. II: Warszawa 1966, rozdział I: Przeżycia wchodzące w skład poznawania dzieła literackiego, s. 13-65 [obowiązkowe]

- R. Ingarden, O dziele literackim, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, t. III, wyd. I: Warszawa 1960, wyd. II: Warszawa 1988 [zalecane]

opracowania:

- K. Bartoszyński, Niektóre założenia estetyki Romana Ingardena [w:] tegoż, Powieść w świecie literackości, Warszawa 1991, s. 189-209 [obowiązkowe]

- D. Ulicka, Ingardenowska filozofia literatury, Warszawa 1992 [zalecane]

- W. Stróżewski, O metodzie fenomenologii, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy fenomenologii Husserla] [zalecane]

5 b) ujęcie fenomenologiczno-semiotyczne we Francji:

- M. Merleau-Ponty, Proza świata. Eseje o mowie, wyb. S. Cichowicz, Warszawa 1976; [tu: Fenomenologia mowy (157-177) (omówienie fragmentów pism Husserla poświęconych mowie), Ekspresja w świetle doświadczenia i reflesji (117-156) (fenomenologiczna analiza mowy), Słowo i ciało jako ekspresja (80-116)] [zalecane]

5 c) ujęcie fenomenologiczno-egzystencjalne we Francji:

- J.P. Sartre, Czym jest literatura, [w:]tegoż, Czym jest literatura, Warszawa 1968 [zalecane]

5 d) ujęcie fenomenologiczno-strukturalistyczne w Szkole Genewskiej:

- A. Beguin, Romantycy niemieccy i nieświadomość (107-114); Doświadczenie poetyckie (115-125), [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia; wyb. H. Chudak i in., PWN, Warszawa 1998 [obowiązkowe]

- G. Poulet, Krytyka identyfikująca się (158-169), [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia; wyb. H. Chudak i in., PWN, Warszawa 1998 [obowiązkowe]

5 e) twórca wiązany z fenomenologią i z psychoanalizą:

- B. Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, PIW, Warszawa 1976

- G. Bachelard, Wyobraźnia i materia, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974 [obowiązkowe]

6) Inspiracje chrześcijańskie w literaturoznawstwie

- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, t. I: Lublin 2012. [tomizm: J. Maritain, Poezja a doskonałość życia ludzkiego (291-312); E. Gilson, Sztuka i sacrum (339-358); egzystencjalizm: G. Marcel, Zapisek na temat oceny tragicznej (417-426); L. Lavelle, Słowo (431-436] [obowiązkowe]

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

Literatura dla osób zainteresowanych tematem:

- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, t. I: Lublin 2012. [zwłaszcza: tomizm: J. Maritain, Poezja a doskonałość życia ludzkiego (291-312); E. Gilson, Sztuka i sacrum (339-358); egzystencjalizm: G. Marcel, Zapisek na temat oceny tragicznej (417-426); L. Lavelle, Słowo (431-436] [materiał źródłowy - w załączniku]

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983 [zalecane]

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

Sacrum w literaturze:

- S. Sawicki, Sacrum w literaturze, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 3 [lub] "Roczniki Humanistyczne 1980, z. 1 [lub w:] tegoż, Poetyka - interpretacja - sacrum, Warszawa 1981 [lub w:] Problemy teorii literatury, seria III, Wrocław 1988

- S. Sawicki, Sacrum w badaniach literackich [w:] Kultura, literatura, folklor, Warszawa 1988 [lub w:] tegoż, Wartość - sacrum - Norwid, Lublin 1994

- T. S. Eliot, Literatura a religia [w:] Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983

Dostęp: https://docer.pl/doc/nvxsc1

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

Tekst uzupełniający: W. Pyczek, Interpretacja kerygmatyczna w doświadczeniu historyka literatury, "Roczniki Humanistyczne", t. XLIII, z. 1 - 2015

Dostêp: file:///C:/Documents%20and%20Settings/MS/Moje%20dokumenty/Downloads/6237-Article%20Text-20521-1-10-20191022.pdf

- I. A. Richards, Poezja i wiara, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983

- Cz. Zgorzelski, "W Tobie jest światłość": szkice o liryce religijnej Oświecenia i Romantyzmu, Lublin 1993

- Literatura wobec niewyrażalnego, red. W. Bolecki, W. Tomasik, Warszawa 1998

Sacrum w kulturze:

- M. Eliade, Sacrum - mit - historia, Warszawa 1974

- L. Dupré, Inny wymiar, Kraków 1991

- R. Otto, Świętość, Wrocław 1993

- M. Eliade, Mity, sny i misteria, Warszawa 1994

Materiał dodatkowy:

Filmy w języku angielskim:

1) "The Man Who Loved Wisdom: The Story of Jacques Maritain"

https://www.youtube.com/watch?v=ysHIjrV6asQ

2) "Deal Huston on Jacques Maritain"

https://www.youtube.com/watch?v=srCXSl9uv0c

7) Formalizm rosyjski, strukturalizm, New Criticism i poststrukturalizm

8 a) Formalizm rosyjski

teksty źródłowe:

- B. Eichenbaum, Teoria metody formalnej, [w:] tegoż, Szkice o prozie i poezji,

wyb. L. Pszczołowska, R. Zimand, Warszawa 1973 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, wyb. S. Skwarczyńska, t. II, cz. III, Kraków 1988 [zalecane]

- B. Eichenbaum, Jak jest zrobiony "Płaszcz" Gogola, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [zalecane]

8 b) Strukturalizm

strukturalizm czeski:

- Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948. Wybór materiałów, red. M.R. Mayenowa, Warszawa 1966; tu m.in.: - R. Jakobson, Co to jest poezja [obowiązkowe]; - W. Górny, O stylistyce Praskiego Koła [zalecane]; - M.R. Mayenowa, Analiza doktryny stylistycznej Praskiego Koła [zalecane]

- R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, "Pamiętnik Literacki " 1960, z. 2

[lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t.II, Kraków 1976 [lub w tegoż:] W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, wyb. i red. nauk. M.R. Mayenowa, Warszawa 1989, t. 2

[obowiązkowe]

- R. Barthes, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, "Pamiętnik Literacki 1968, z. 4 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", op. cit.; [skrót w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006 [zalecane]

inspiracja strukturalizmem w Polsce:

- J. Sławiński, Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej, Wrocław 1965 [lub przedruk w tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, Kraków 1998, t. II [zalecane]

- J. Sławiński, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [zalecane]

- J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego, [w:] tegoż, Dzieło - język - tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- J. Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego,

[w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. IV: Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000

- M. Głowiński, Style odbioru. Szkice o komunikacji literackiej, Kraków 1977 [obowiązkowe]

- M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] tegoż, Style odbioru, Kraków 1977 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- M. Głowiński, Gatunki literackie, [w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- Aleksandra Okopień-Sławińska, Relacje osobowe w literackiej komunikacji, [w:] tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (Preliminaria), wyd. I: Wrocław 1985 (lub II wydanie) [obowiązkowe]

- J. Lalewicz, Komunikacja językowa i literatura, Wrocław 1975 [zalecane]

- inne prace J. Sławińskiego, M. Głowińskiego, A. Okopień-Sławińskiej z lat 60. i 70.

opracowania ogólne:

- Beata Szymańska, Co to jest strukturalizm?, Kraków 1980 [zalecane]

przykłady interpretacji strukturalistycznych:

- R. Jakobson, C. Levi-Strauss, "Koty" Baudelaire'a, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [obowiązkowe]

- J. Sławiński, Zbigniew Herbert, "Tren Fortynbrasa", [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik. M. Tatara, Warszawa 1983 [zalecane]

8 c) New Criticism (Nowa Krytyka)

- Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983 [w tym wyborze: T. S. Eliot, Literatura a religia; I. A. Richards, Poezja i wiara (106-113); J. C. Ransom, Krytyka jako czysta spekulacja] [zalecane]

- W.W. Wimsatt jr., M.C. Beardslay, Błąd intencji [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 155-170 [zalecane]

- C. Brooks, Herezja parafrazy [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 147-154 [zalecane]

8) Poststrukturalizm

- R. Barthes, Śmierć autora, "Teksty Drugie" 1999, nr 1-2, s. 247-251 [lub w:] [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- R. Barhes, S/Z, przeł. M. P.Markowski, M. Gołębiewska, Warszawa 1999, [fragment:] R. Barthes, S/Z, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- M. Foucault, Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura, oprac. T. Komendant, Warszawa 1999 [zalecane]

9) Semiotyka:

teksty źródłowe:

szkoła tartuska:

- J. Łotman, O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 1 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", t. II, red. M. Głowińki, H. Markiewicz, Wrocław 1988 [obowiązkowe]

semiotyka włoska:

- U. Eco, Poetyka dzieła otwartego, [w:] tegoż, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973 [obowiązkowe]

- P.P. Pasolini, Język pisany rzeczywistości, [w:] tegoż, Po ludobójstwie. Eseje o języku, polityce i kinie, wyb. i wstęp. M. Werner, "Biblioteka Kwartalnika Kronos", Warszawa 2012 [obowiązkowe]

opracowania:

- H. Markiewicz, Pytania do semiotyków (literatury) [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [obowiązkowe]

- K. Rosner, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą. Jej osiągnięcia, perspektywy, ograniczenia, Kraków 1981 [zalecane]

- Semiotyka kultury, red. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1975 [zalecane]

10) Filozofie dialogu; Michaił Bachtin

teksty źródłowe:

- M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970 [zwłaszcza rozdz. Polifoniczna powieść Dostojewskiego i jej interpretacja w literaturze krytycznej; Bohater i pozycja autora wobec bohatera w dziele Dostojewskiego; Idea w dziele Dostojewskiego] [zalecane]

- M. Bachtin, Studia z teorii literatury, red. M. Głowiński, Wrocław 1977

[zwłaszcza: Słowo w poezji i słowo w prozie, Epos a powieść, Dwie linie stylistyczne] [obowiązkowe]

- M. Bachtin, W stronę filozofii czynu, przeł., wstęp B. Żyłko, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 1997 [zalecane]

prace o Bachtinie:

- Ja – Inny. Wokół Bachtina, t. 1: Antologia [tekstów Bachtina i przypisywanych Bachtinowi]; t. 2: Antologia [tekstów o Bachtinie], Universitas, Kraków 2009 [zalecane]

- H. Markiewicz, Polifonia, dialogiczność, dialektyka. Bachtinowska teoria powieści [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [zalecane]

prace dotyczące filozofii dialogu:

- Dialog w literaturze, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1978 [zalecane]

filozofia i antropologia dialogu:

- M. Buber, Ja i Ty, Warszawa 1992 (pierwodruk niem. 1923), Problem człowieka, Warszawa

1993 (pierwodruk niem. 1962) [zalecane]

- Franz Rosenzweig, Gwiazda zbawienia, tłum. Tadeusz Gadacz, Znak, Kraków 1998

- Józef Tischner, Filozofia dramatu, Znak, Kraków, 2006 [zalecane]

- Emmanuel Levinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. Małgorzata Kowalska, PWN, Warszawa, 2002 [zalecane]

- Filozofia dialogu, wyb. i oprac. B. Baran, Znak, Kraków 1991 [zalecane]

omówienie:

- M. Szulakiewicz, Myślenie dialogiczne w poszukiwaniu nowej filozofii pierwszej, [w:]

Dialog w kulturze, red. M. Szulakiewicz i Z. Karpus, Toruń 2003 [obowiązkowe]

11) Przełom postmodernistyczny; dekonstrukcja

teksty źródłowe:

- J. Derrida, Przed prawem, [w:] Teorie literatury XX wieku, Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- J. Derrida, Różnia, [w:] Drogi współczesnej filozofii (antologia), red. M. Siemek, Warszawa 1978 [zalecane]

- J. Derrida, O gramatologii, Warszawa 1999 [omówienie: J. A. Sikora, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. V, Warszawa 1997] [zalecane]

przykład analizy dekonstrukcjonistycznej

P. de Man, Czytanie (Proust), [w:] tegoż, Alegorie czytania, Kraków 2004

opracowania:

- J. Culler, Dekonstrukcja i jej konsekwencje dla badań literackich, "Pamiętnik Literacki" 1987, z. 4 [zalecane]

- R. Nycz, Dekonstrukcjonizm w teorii literatury, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 4

[lub w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 1983, wyd. II: Kraków 2000 [obowiązkowe]

- A. Miś, Dekonstrukcjonizm Jacquesa Derridy [w:] tegoż, Filozofia współczesna. Główne nurty, Warszawa 1996 [zalecane]

- Lyotard, Derrid, Hillis Miller i inni. Kalifornijska Teoria Krytyczna. Antologia tekstów, Warszawa, IBL 2019

12) Pragmatyzm, historyzm, refleksja nad nihilizmem

Literatura obowiązkowa:

1. [pragmatyzm] S. Fish, Czy na tych ćwiczeniach jest tekst? lub Retoryka [w:] tegoż, Interpretacja, retoryka, polityka, red. A. Szahaj, Universitas, wyd. II: Kraków 2008;

2. [historyzm] H. White, Tekst historiograficzny jako artefakt literacki; [w:] tegoż, Poetyka pisarstwa historycznego;

3. [refleksja nad nihilizmem] J. Baudrillard, Precesja symulakrów, [w:] tegoż, Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Warszawa 2005.

Literatura pomocnicza [zalecana:]

1. K. Rosner, Stanley Fish, czyli pozorny radykalizm konstruktywistycznej teorii interpretacji, "Teksty Drugie" 2005, z. 5;

2. J. Wasiewicz, Nihilizm – w labiryncie znaczeń, [w:] Nihilizm i nowoczesność, red. E. Partyga, M. Januszkiewicz, wstęp E. Partyga, M. Januszkiewicz, M. Werner, Warszawa 2012 [zalecane];

Literatura uzupełniająca [zalecana:]

[Romantyczna postać nihilizmu:] M. Saganiak, Rozpacz i walka z nihilizmem. "Fantazja konania" Zygmunta Krasińskiego, [w:] Nihilizm. Studia o literaturze XIX i XX wieku, red. M. Sokołowski, J. Ławski, Białystok 2009, s. 331-356 [zalecane];

[Modernistyczna postać nihilizmu:] M. Werner, Wokół nihilizmu. Gombrowicz i Witkacy, Warszawa 2009 [zalecane];

13) Krytyka feministyczna, badania gender i queer, kulturalizm, postkolonializm

- C. Owens, Dyskurs Innych: Feministki i postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996; [obowiązkowe]

- Nancy K. Miller, Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 487-513 [obowiązkowe]

- Judith P. Butler, Zapisy na ciele, wywrotowe odgrywanie, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006, s. 514-529 [zalecane]

- [kulturalizm] P. Bourdieu, Dystynkcja. Wstęp, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 595-602 [obowiązkowe]

- P. Bourdieu, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków 2001 [zalecane]

- Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006 [zalecane]

- [postkolonializm] E. W. Said, Orientalizm. Wprowadzenie, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006; s. 625-649 [obowiązkowe]

14 a) Modernizm

- Horkheimer, T. Adorno, Dialektyka oświecenia, Warszawa 2010 [zalecane]

- M. Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Marks, modernizm i modernizacja; Baudelaire i modernizm na ulicach [w:] tegoż, "Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu". Rzecz o doświadczaniu nowoczesności, Kraków 2006 [zalecane]

- H.R. Jauss, Proces literacki modernizmu od Rousseau do Adorna; Piotr Bukowski, Genealogia "Procesu literackiego modernizmu" [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 21-59; 60-70; [obowiązkowe]

- A. Eysteinsson, Awangarda jako/czy modernizm? ; D. Wojda, Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 71-154; 201-226 [obowiązkowe]

15) Sytuacja w kulturze współczesnej - postmodernizm (ponowoczesność):

- J.-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna, "Literatura na Świecie" 1988, nr 8-9 [lub:] Odpowiedź na pytanie: Co to jest postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 47-61 [obowiązkowe]

- H. R. Jauss, Modernizm. Niedokończony projekt, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 25-46 [obowiązkowe]

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Magdalena Bober-Jankowska, Magdalena Partyka, Magdalena Saganiak, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Magdalena Saganiak
Strona przedmiotu: https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3aSFqXpMGQac4ay8xkeSK57rcB8NIQJ3Mtl0p-yj24unI1%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=d3dcbb5a-ca1d-4a4f-ab6f-011f05735de7&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy
Typ przedmiotu:

obowiązkowy
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy
Skrócony opis:

1) Zarys ogólnej metodologii nauk; nauki indukcyjne i dedukcyjne;

2) Arystotelizm i platonizm;

3) Poetyki renesansowe. Kazimierz Sarbiewski.

4) Poetyki oświeceniowe. Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko.

5) Idee romantyczne w teorii poezji.

6) Pozytywizm i przełom antypozytywistyczny (Dilthey);

7) Przełom modernistyczny. W stronę Bergsona, Nietzschego, Crocego

8) Psychoanaliza (Freud, Jung, Lacan);

9) Hermeneutyka XX wieku;

10) Fenomenologia;

11) Marksizm;

12) Strukturalizm;

13) Semiotyka;

14) Filozofia dialogu. Bachtin;

15) Przełom postmodernistyczny. Dekonstrukcja;

16) Badania feministyczne; badania gender i queer; kulturalizm, postkolonializm

17) Pragmatyzm, historyzm, nihilizm, posthumanizm i inne najnowsze prądy;

18) Rzut oka na modernizm i postmodernizm. Dylematy współczesnej metodologii badań literackich.
Pełny opis:

Celem zajęć jest ukazanie refleksji o literaturze jako dynamicznego procesu, rozwijającego się od starożytności - pokazanie węzłowych koncepcji, problemów, pojęć, dyskusji i przełomów. Tradycja myślenia o literaturze zawiera wątki, które stale ulegają odnowieniu i reinterpretacji. Pełne rozumienie współczesności jest niemożliwe bez właściwego rozpoznania przeszłości.

Wszystkie koncepcje dotyczące metod badania literatury prezentowane są na tle całościowo ujętej myśli danego twórcy lub prądu, ze szczególnym uwzględnieniem założeń metodologicznych, wynikających z wizji świata, koncepcji poznania, teorii dzieła sztuki i ujęcia przeżycia estetycznego.

Cykl ćwiczeń prezentuje główne kierunki w metodologii badań literackich od koncepcji pozytywistycznych H. Taine'a po współczesność. Niektóre koncepcje studenci poznawali w trakcie zajęć z teorii literatury, ponieważ wszystkie czytane artykuły były omawiane w szkicowo nakreślonym kontekście metodologicznym (hermeneutyka, psychoanaliza, strukturalizm, semiotyka, dekonstrukcja). Cykl ukazuje żywotność tradycji hermeneutycznej, filologicznej i filozoficznej oraz przemiany metodologii badań literackich pod wpływem koncepcji naukowości, formułowanych w wieku XIX i XX. Analizuje refleksję o literaturze płynącą z przełomu modernistycznego. Ukazuje dynamikę przemian w myśleniu literaturze, przedstawia nurty modernistyczne i postmodernistyczne w ich pokrewieństwie i przeciwieństwach. Rozpatruje inspiracje filozoficzne we współczesnych nurtach literackich, zwłaszcza w fenomenologii, marksizmie i dekonstrukcji (Kant, Hegel) oraz w ogólnych ujęciach modernizmu i postmodernizmu. Analizuje stan kryzysu nauki o literaturze i jej trwałe osiągnięcia.
Literatura:

Metodologia badań literackich:

S. Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984;

S. Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do poszczególnych tomów:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965 i lata następne;

Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998 i nast.;

A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX wieku, Warszawa 1997

- R. Ingarden, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947; wyd. 2: Kraków 2000.

- Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006; Podręcznik;

- A. Compagnon, Demon teorii, Gdańsk 2011;

Antologie:

Obowiązuje znajomość głównych wątków ze wstępów oraz lektura wybranych tekstów podanych w literaturze źródłowej:

- Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska, t. I-II Kraków 1965-1966, t. III-IV Kraków 1974-1981 [w każdym tomie wstęp historyczny i obszerna bibliografia];

- Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, wyd. II, Kraków 1976 i lata następne;

- Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006. Antologia [wiele tekstów edytowanych ze skrótami, zaleca się czytanie pełnych wersji w innych wydaniach]

- Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia. Niemcy. Francja, red. A. Kowalczykowa, Warszawa 1995

- Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Wrocław, "Ossolineum" 2000

- Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, red. R. Nycz, Wrocław 1992

- Postmodernizm. Antologia przekładów, wyb., oprac., przedm. R. Nycz, Kraków 1996

[tam obszerna bibliografia]

- Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000 [tam bibliografia]

- Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001 [tam bibliografia]

- Paul Picoeur, Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. Janusz Margański,

- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, Lublin, KUL 2012

- Lyotard, Derrid, Hillis Miller i inni. Kalifornijska Teoria Krytyczna. Antologia tekstów, Warszawa, IBL 2019,

- Wiek teorii, t. I, II. III, red. D. Ulicka, Warszawa 2020

Lektury do poszczególnych zagadnień:

1. Platon, Hippiasz Większy, Ion, Państwo (ks. X)

Lektura pomocnicza:

a) Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. II: Platon i Arystoteles;

b) Thomas A. Szlezak, Czytanie Platona, przeł. S. Blandzi, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1997

2. Arystoteles (384-322 p.n.e.), Poetyka, tłum. Henryk Podbielski [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, Warszawa, PWN 2001, t. VI [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, Warszawa, PWN 1988 [lub w:] Trzy poetyki klasyczne, oprac. T. Sinko, Wrocław, Ossolineum 1951 oraz Teksty Arystotelesa (Historia estetyki W. Tatarkiewicza, t. 1); (2) Henryk Podbielski, Wstęp [do Poetyki], w Dziełach Wszystkich;

Lektura pomocnicza: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. II: Platon i Arystoteles;

3) Horacy, List do Pizonów (O sztuce poetyckiej), w: Trzy poetyki klasyczne: Arystoteles, Horacy, Pseudolonginos, oprac. T. Sinko, Wrocław 1951; lub w: Rzymska krytyka i teoria literatury, oprac. S. Stabryła, Wrocław 1983;

4) W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 1: Estetyka starożytna, Warszawa 1985, rozdz. 12: Estetyka Plotyna. Teksty Plotyna, s. 290-302.; t. 2: Estetyka średniowieczna, rozdz. Estetyka św. Augustyna. Teksty, s. 48-64; rozdz. Estetyka Tomasza z Akwinu. Teksty, s. 220-235. [Rozszerzona forma lektury: Plotyn, Enneady, przeł. i wstęp A. Krokiewicz, Warszawa 2000 [Enneada I (zwłaszcza I, 6), Enneada V (zwł. V, 8)];

Literatura pomocnicza: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. IV: Szkoły epoki cesarstwa, Część trzecia: Plotyn i neoplatonizm pogański;

5) Maciej Kazimierz Sarbiewski, O poezji doskonałej czyli Wergiliusz i Homer (De perfecta poesi, sive Vergilius et Homerus)(1626-1627), Wrocław 1954, ks. I, rozdział I: Istota poezji; Fragmenty poetyk barokowych [w:] A. Sajkowski, Barok, Warszawa 1972; dział: Pod znakiem "dowcipu" i metafory, s. 164-184);

Lektura pomocnicza:

Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII wieku, Warszawa 1985, rozdział 6: Przełom renesansowy w dziejach wiedzy o poezji; rozdział 7: Kim jest poeta?; rozdział 8: Co to jest poezja?; rozdział 11: U wrót baroku; rozdział 12: Poetyka M.K. Sarbiewskiego i G.J. Vossiusa, [zalecany zwłaszcza rozdział 6., 7., 12.]

6) [Teresa Kostkiewiczowa, Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1975, rozdziały: Klasycyzm. Filozoficzno-ideowa problematyka prądu. Zagadnienia estetyki i poetyki klasycyzmu (47-89); Sentymentalizm. Filozoficzno-ideowe założenia prądu. Zagadnienie poetyki i estetyki prądu (217-240); Rokoko. Propozycje teoretyczne i poetyckie Szymanowskiego (328-336).]

7) Immanuel Kant, Krytyka władzy sądzenia (1791), tłum. Jerzy Gałecki, Warszawa, PWN 1986 [fragmenty: ks. I: Analityka piękna, paragrafy 5-7 oraz 10-17; ks. II: Analityka wzniosłości, paragrafy 25, 26, 29];

Lektura pomocnicza:

Otfried Hoeffe, Immanuel Kant, przeł. Andrzej M. Kaniowski, Warszawa, PWN 2003

Kazimierz Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki poznania. Teoria poznania. Metafizyka, Warszawa, "Czytelnik" 1983 [s. 63-67, s. 86-88]

8) Fryderyk Schiller, Wybór tekstów, [w:] Marek J. Siemek, Fryderyk Schiller, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1970 [w tym wyborze: Istota piękna, Piękno moralne i jednostronność etyki Kanta, Listy o estetycznym wychowaniu człowieka, O poezji naiwnej i sentymentalnej]

Lektura pomocnicza:

a) Marek J. Siemek, Fryderyk Schiller, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1970, zwłaszcza rozdz. III: Między Kantem a Grekami, s. 68-104.

b) Prawdy szukamy obaj. Z korespondencji między Goethem a Schillerem, wyb. i przekład Jerzy Prokopiuk, Marek J. Siemek, Warszawa, "Czytelnik" 1974.

9) Friedrich Wilhelm Joseph Scheling, System idealizmu transcendentalnego, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 1979, Szósty rozdział główny: Dedukcyjny wywód ogólnego organu filozofii, czyli podstawowe założenia filozofii sztuki według zasad idealizmu transcendentalnego [s. 349-369];

Literatura pomocnicza:

a) Wilhelm G. Jacobs, Czytanie Schellinga, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 2009;

b) Józef Piórczyński, Wolność człowieka i Bóg. Studium filozofii F.W.J. Schellinga, Warszawa 2009

10) Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Wybór pism, [w:] Tadeusz Kroński, Hegel, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1966 [zwłaszcza: Przedmowa do "Fenomenologii Ducha", Dialektyka panowania i niewoli, Piękna dusza, Rozum i rzeczywistość, O kamerdynerach historii, Koniec sztuki w świecie współczesnym, Stanowisko sztuki w stosunku do religii i filozofii, Wolność jako najwyższe powołanie ducha, Sokrates i los tragiczny]

Literatura pomocnicza: a) Marek J. Siemek, O dialektyce kultury w Heglowskiej "Fenomenologii ducha", [w:] tegoż, Wolność, rozum, intersubiektywność, Warszawa 2002; b) Tadeusz Kroński, Hegel, Warszawa 1966; c) Herbert Schnaedelbach, Hegel. Wprowadzenie, przeł. Andrzej J. Noras, Warszawa 2006.

11) Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Wrocław, "Ossolineum" 2000 [w tym wyborze pisma Novalisa, Friedricha Schlegla, Karla Wilhelma Ferdinanda Solgera]; Idee programowe romantyków polskich. Antologia, oprac. Alina Kowalczykowa, wyd. II: Wrocław, "Ossolineum" 2000 [w tym wyborze pisma Mochnackiego, Mickiewicza, Słowackiego, Norwida];

Charles Baudelaire, Malarz życia nowoczesnego, [w:] tegoż, Rozmaitości estetyczne, przeł. Joanna Guze, Gdańsk, słowo/obraz terytoria 2000;

12) Ujęcie pozytywistyczne

- H. Taine, Historia literatury angielskiej, [w:] Teoria badań literackich za granicą,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, s. 28-90

- S. Morawski, Poglądy estetyczne Hipolita Taine’a, "Pamiętnik Literacki" 1953 z. 2, s. 470-511.

13) Przełom antypozytywistyczny - odnowienie hermeneutyki przez Diltheya

- W. Dilthey, Budowa świata historycznego, przeł. i red. E. Paczkowska-Łagowska, Gdańsk 2004, rozdziały: Wyodrębnienie nauk humanistycznych, s. 20-30, Odmienność budowy nauk przyrodniczych i nauk humanistycznych, s. 31-73 [obowiązkowe]

opracowania:

- Z. Łempicki, Wilhelm Dilthey, [w:] tegoż, Wybór pism, t. II, Warszawa 1966 [zalecane]

- René Wellek, Bunt przeciwko pozytywizmowi w najnowszych europejskich badaniach literackich [w:] tegoż, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979 [zalecane]

14) Wokół Nietzschego, Bergsona i Crocego;

- F. Nietzsche, Narodziny tragedii, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011 [obowiązkowe]

- H. Bremond, Poezja czysta, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, s. 361-387 [obowiązkowe]

- B. Croce, Estetyka jako nauka o ekspresji a językoznawstwo ogólne, [w:] Teoria badań literackich za granic,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, s. 401-419 [obowiązkowe]

opracowania:

- K. Sauerland, Przewartościowanie wartości w obliczu śmierci Boga (Friedrich Nietzsche), [w:] tegoż, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, PIW, Warszawa 1986 [obowiązkowe]

15) Estetyka awangardy. Problemy metodologiczne wypływające z refleksji nad sztuką współczesną

Teksty źródłowe:

- A. Breton, Manifest surrealizmu (1924), [w:] Surrealizm. Teoria i praktyka literacka. Antologia, wyb. i przeł. Adam Ważyk, Warszawa 1973 [obowiązkowe]

- F. T. Marinetti, Akt założycielski i manifest futuryzmu, przeł. M. Czerwiński, [w:] Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa, wyb. i oprac. E. Grabska, H. Morawska, Warszawa 1963

- A. Lam, Polska awangarda poetycka. Programy lat 1917-1923. Tom drugi: Manifesty i protesty. Antologia, Kraków 1969; tam: Leon Chwistek, Formizm (156-161); Tytus Czyżewski, Pogrzeb romantyzmu – uwiąd starczy symboli – śmierć programizmu (175-177); Bruno Jasieński, Do narodu polskiego manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia; Manifest w sprawie poezji futurystycznej (208-218); Tadeusz Peiper, Miasto-masa-maszyna (307-324); Stanisław Ignacy Witkiewicz, Teoria czystej formy w poezji (192-207) [obowiązkowe]

- Malewicz Kazimierz, Świat bezprzedmiotowy, przeł. S. Fijałkowski, Gdańsk 2006 [zalecane]

Refleksja teoretyczna dotycząca awangardy:

- T. Adorno, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna, Warszawa 1994 [zalecane]

- A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne programy i programy literackie XX stulecia, rozdziały: Wiek rewolucji (9-52); U źródeł współczesnej myśli literackiej (53-69). [obowiązkowe]

- A. Eysteinsson, Awangarda jako/czy modernizm? ; D. Wojda, Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 71-154; 201-226 [obowiązkowe]

Lektury semestru II:

1) Psychoanaliza

- Z. Freud, Kultura jako źródło cierpień [w:] tegoż, Człowiek, religia, kultura, red. J. Prokopiuk, Warszawa 1967 [obowiązkowe]

- Z. Freud, Pisarz i fantazjowanie, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974 [zalecane]

- C.G. Jung, Psychologia a literatura, [w:] Z. Rosińska, Jung, Wiedza Powszechna, Warszawa 1882, s. 183-208 [obowiązkowe]

- C.G. Jung, Archetypy i symbole, Warszawa 1976 [zalecane]

- C.G. Jung, Podróż na Wschód, wyb. i oprac. L. Kolankiewicz, Pusty Obłok, Warszawa 1989 [tu: Komentarz do "Sekretu złotego kwiatu", s. 40-79] [zalecane]

- J. Lacan, "Tuche" i "automaton", [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975 [zalecane]

- B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985 [zalecane]

- M. Bonaparte, Psychoanalityczna interpretacja opowiadania "Berenice" E. A. Poe, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [obowiązkowe]

Opracowania:

- Z. Rosińska, Freud, Wiedza Powszechna, Warszawa 2002 [zalecane]

- Z. Rosińska, Jung, Wiedza Powszechna, Warszawa 1882 [zalecane]

- S. Żiżek, Lacan, Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2008 [zalecane]

- P. Dybel, Urwane ścieżki. Przybyszewski – Freud – Lacan, Kraków 2000 [zalecane]

2) Hermeneutyka

teksty źródłowe:

- M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, [w:] Teoria badań literackich za granicą,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. II, s. 185-199 [obowiązkowe]

- P. Ricoeur, Zadanie hermeneutyki, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989 [obowiązkowe]

- H.-G. Gadamer, Prawda i metoda, Kraków 1993 [zalecane]

[omówienie: P. Dybel, Gadamer Hans Georg, "Wahrheit und Methode" [Prawda i metoda], [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. I, Warszawa 1994] [zalecane]

- H.-G. Gadamer, Uniwersalność problemu hermeneutycznego, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 4 [zalecane]

- K. Michalski, Zrozumieć przemijanie, Biblioteka Kwartalnika "Kronos", Warszawa 2011; z tego zbioru szczególnie zalecane teksty źródłowe: M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć (191-210), Koniec filozofii i zadanie myślenia (211-231) H.-G. Gadamer, Człowiek i język, Semantyka i hermeneutyka, teksty krytyczne K. Michalskiego: Martin Heidegger i problem prawdy (85-126); Słownik pojęć filozofii Martina Heideggera (233-244); Antropologia i hermeneutyka Hansa-Georga Gadamera [zalecane]

opracowania:

- K. Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 4, Wrocław 1998 [obowiązkowe]

- M. Janion, Hermeneutyka, [w:] "Teksty" 1972, nr 2 [lub w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982 [obowiązkowe]

- J. Tischner, Fenomenologia i hermeneutyka, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy prądów filozoficznych] [zalecane]

3 a) Marksizm i ujęcia socjologiczne

teksty źródłowe:

- G.W. Plechanow, Podstawowe zagadnienia marksizmu; Przedmowa do trzeciego wydania zbioru "Poprzez dwudziestolecie", Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986 [obowiązkowe]

- G. Lukács, Opowiadanie czy opis?; Ideologiczne podstawy awangardyzmu; Realizm krytyczny w społeczeństwie socjalistycznym; Przesłanki własnego świata dzieł sztuki, [w:] Bogusław Jasiński, Lukács, Warszawa 1985 [lub] tegoż, Sztuka i prawda obiektywna, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986, s. 176-217 [obowiązkowe]

antologie:

- Marks i Engels, O literaturze i sztuce, Warszawa 1958 [zalecane]

- Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986 [zalecane]

- Marksizm i literaturoznawstwo współczesne. Antologia, wyb. i oprac. A. Lam i B. Owczarek, Warszawa 1979 [zalecane]

opracowania:

- H. Markiewicz, Koncepcje marksistowskie w zachodnim literaturoznawstwie ostatniego ćwierćwiecza [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [zalecane]

- M. Janion, Dialog idei: marksizm i humanistyka rozumiejąca, [w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982 [obowiązkowe]

- M. Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Marks, modernizm i modernizacja [w:] tegoż, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, Universitas, Kraków 2006, s. 113-170 [zalecane]

4) Socjologia literatury:

teksty źródłowe:

- R. Escarpit, Literatura i społeczeństwo, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. III, Kraków 1973 [zalecane]

antologie:

- Problemy socjologii literatury, red. J. Sławiński, Wrocław 1971 [zalecane]

- W kręgu socjologii literatury, red. A. Mencwel, Wrocław 1977 [zalecane]

ujęcie syntetyczne procesu literackiego:

- A. Hauser, Społeczna historia sztuki i literatury, t. 1-2, Warszawa 1974 [zalecane]

6 c) Szko³a frankfurcka (Horkheimer, Adorno, Benjamin, Habermas)

- M. Horheimer, Th. W. Adorno, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, IFiS PAN, Warszawa 1984 [zalecane]

- Theodor W. Adorno, Parataksa. O późnej liryce Hölderlina, [w:] Th. W. Adorno, O literaturze. Wybór esejów, wyb. Lech Budrecki, przeł. A. Wołkowicz, Warszawa 2005 [obowiązkowe]

- Th. W. Adorno, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna, Warszawa 1994 [zalecane]

- W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, Poznań 1975 [lub w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986, s. 258-274 [obowiązkowe]

- W. Benjamin, Pasaże, Kraków 2005 [zalecane]

opracowanie:

- K. Sauerland, O Bogu, języku, rzeczach i historii (Walter Benjamin) (133-148); Przeżycie i doświadczenie, czyli jeszcze raz o Walterze Benjaminie (149-166); Kilka pojęć z estetyki Theodora W. Adorna (197-233) [w:] tegoż, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, PIW, Warszawa 1986 [zalecane]

5) Fenomenologia

5 a) Roman Ingarden

teksty źródłowe:

- R. Ingarden, Przedmiot i zadania wiedzy o literaturze [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, Warszawa 1957 [obowiązkowe]

R. Ingarden, Dwuwymiarowa budowa dzieła sztuki literackiej, [w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947 [lub w:] Problemy teorii literatury, Wrocław 1987 [analiza Stepów akermańskich A. Mickiewicza; fragmenty analityczne zawierają też książki O dziele literackim, O poznawaniu dzieła literackiego]

lub:

- R. Ingarden, O poznawaniu dzieła literackiego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, wyd. I: Warszawa 1957, wyd. II: Warszawa 1966, rozdział I: Przeżycia wchodzące w skład poznawania dzieła literackiego, s. 13-65 [obowiązkowe]

- R. Ingarden, O dziele literackim, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, t. III, wyd. I: Warszawa 1960, wyd. II: Warszawa 1988 [zalecane]

opracowania:

- K. Bartoszyński, Niektóre założenia estetyki Romana Ingardena [w:] tegoż, Powieść w świecie literackości, Warszawa 1991, s. 189-209 [obowiązkowe]

- D. Ulicka, Ingardenowska filozofia literatury, Warszawa 1992 [zalecane]

- W. Stróżewski, O metodzie fenomenologii, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy fenomenologii Husserla] [zalecane]

5 b) ujęcie fenomenologiczno-semiotyczne we Francji:

- M. Merleau-Ponty, Proza świata. Eseje o mowie, wyb. S. Cichowicz, Warszawa 1976; [tu: Fenomenologia mowy (157-177) (omówienie fragmentów pism Husserla poświęconych mowie), Ekspresja w świetle doświadczenia i reflesji (117-156) (fenomenologiczna analiza mowy), Słowo i ciało jako ekspresja (80-116)] [zalecane]

5 c) ujęcie fenomenologiczno-egzystencjalne we Francji:

- J.P. Sartre, Czym jest literatura, [w:]tegoż, Czym jest literatura, Warszawa 1968 [zalecane]

5 d) ujęcie fenomenologiczno-strukturalistyczne w Szkole Genewskiej:

- A. Beguin, Romantycy niemieccy i nieświadomość (107-114); Doświadczenie poetyckie (115-125), [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia; wyb. H. Chudak i in., PWN, Warszawa 1998 [obowiązkowe]

- G. Poulet, Krytyka identyfikująca się (158-169), [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia; wyb. H. Chudak i in., PWN, Warszawa 1998 [obowiązkowe]

5 e) twórca wiązany z fenomenologią i z psychoanalizą:

- B. Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, PIW, Warszawa 1976

- G. Bachelard, Wyobraźnia i materia, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974 [obowiązkowe]

6) Inspiracje chrześcijańskie w literaturoznawstwie

- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, t. I: Lublin 2012. [tomizm: J. Maritain, Poezja a doskonałość życia ludzkiego (291-312); E. Gilson, Sztuka i sacrum (339-358); egzystencjalizm: G. Marcel, Zapisek na temat oceny tragicznej (417-426); L. Lavelle, Słowo (431-436] [obowiązkowe]

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

Literatura dla osób zainteresowanych tematem:

- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, t. I: Lublin 2012. [zwłaszcza: tomizm: J. Maritain, Poezja a doskonałość życia ludzkiego (291-312); E. Gilson, Sztuka i sacrum (339-358); egzystencjalizm: G. Marcel, Zapisek na temat oceny tragicznej (417-426); L. Lavelle, Słowo (431-436] [materiał źródłowy - w załączniku]

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983 [zalecane]

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

Sacrum w literaturze:

- S. Sawicki, Sacrum w literaturze, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 3 [lub] "Roczniki Humanistyczne 1980, z. 1 [lub w:] tegoż, Poetyka - interpretacja - sacrum, Warszawa 1981 [lub w:] Problemy teorii literatury, seria III, Wrocław 1988

- S. Sawicki, Sacrum w badaniach literackich [w:] Kultura, literatura, folklor, Warszawa 1988 [lub w:] tegoż, Wartość - sacrum - Norwid, Lublin 1994

- T. S. Eliot, Literatura a religia [w:] Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983

Dostęp: https://docer.pl/doc/nvxsc1

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

Tekst uzupełniający: W. Pyczek, Interpretacja kerygmatyczna w doświadczeniu historyka literatury, "Roczniki Humanistyczne", t. XLIII, z. 1 - 2015

Dostêp: file:///C:/Documents%20and%20Settings/MS/Moje%20dokumenty/Downloads/6237-Article%20Text-20521-1-10-20191022.pdf

- I. A. Richards, Poezja i wiara, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983

- Cz. Zgorzelski, "W Tobie jest światłość": szkice o liryce religijnej Oświecenia i Romantyzmu, Lublin 1993

- Literatura wobec niewyrażalnego, red. W. Bolecki, W. Tomasik, Warszawa 1998

Sacrum w kulturze:

- M. Eliade, Sacrum - mit - historia, Warszawa 1974

- L. Dupré, Inny wymiar, Kraków 1991

- R. Otto, Świętość, Wrocław 1993

- M. Eliade, Mity, sny i misteria, Warszawa 1994

Materiał dodatkowy:

Filmy w języku angielskim:

1) "The Man Who Loved Wisdom: The Story of Jacques Maritain"

https://www.youtube.com/watch?v=ysHIjrV6asQ

2) "Deal Huston on Jacques Maritain"

https://www.youtube.com/watch?v=srCXSl9uv0c

7) Formalizm rosyjski, strukturalizm, New Criticism i poststrukturalizm

8 a) Formalizm rosyjski

teksty źródłowe:

- B. Eichenbaum, Teoria metody formalnej, [w:] tegoż, Szkice o prozie i poezji,

wyb. L. Pszczołowska, R. Zimand, Warszawa 1973 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, wyb. S. Skwarczyńska, t. II, cz. III, Kraków 1988 [zalecane]

- B. Eichenbaum, Jak jest zrobiony "Płaszcz" Gogola, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [zalecane]

8 b) Strukturalizm

strukturalizm czeski:

- Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948. Wybór materiałów, red. M.R. Mayenowa, Warszawa 1966; tu m.in.: - R. Jakobson, Co to jest poezja [obowiązkowe]; - W. Górny, O stylistyce Praskiego Koła [zalecane]; - M.R. Mayenowa, Analiza doktryny stylistycznej Praskiego Koła [zalecane]

- R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, "Pamiętnik Literacki " 1960, z. 2

[lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t.II, Kraków 1976 [lub w tegoż:] W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, wyb. i red. nauk. M.R. Mayenowa, Warszawa 1989, t. 2

[obowiązkowe]

- R. Barthes, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, "Pamiętnik Literacki 1968, z. 4 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", op. cit.; [skrót w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006 [zalecane]

inspiracja strukturalizmem w Polsce:

- J. Sławiński, Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej, Wrocław 1965 [lub przedruk w tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, Kraków 1998, t. II [zalecane]

- J. Sławiński, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [zalecane]

- J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego, [w:] tegoż, Dzieło - język - tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- J. Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego,

[w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. IV: Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000

- M. Głowiński, Style odbioru. Szkice o komunikacji literackiej, Kraków 1977 [obowiązkowe]

- M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] tegoż, Style odbioru, Kraków 1977 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- M. Głowiński, Gatunki literackie, [w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- Aleksandra Okopień-Sławińska, Relacje osobowe w literackiej komunikacji, [w:] tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (Preliminaria), wyd. I: Wrocław 1985 (lub II wydanie) [obowiązkowe]

- J. Lalewicz, Komunikacja językowa i literatura, Wrocław 1975 [zalecane]

- inne prace J. Sławińskiego, M. Głowińskiego, A. Okopień-Sławińskiej z lat 60. i 70.

opracowania ogólne:

- Beata Szymańska, Co to jest strukturalizm?, Kraków 1980 [zalecane]

przykłady interpretacji strukturalistycznych:

- R. Jakobson, C. Levi-Strauss, "Koty" Baudelaire'a, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [obowiązkowe]

- J. Sławiński, Zbigniew Herbert, "Tren Fortynbrasa", [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik. M. Tatara, Warszawa 1983 [zalecane]

8 c) New Criticism (Nowa Krytyka)

- Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983 [w tym wyborze: T. S. Eliot, Literatura a religia; I. A. Richards, Poezja i wiara (106-113); J. C. Ransom, Krytyka jako czysta spekulacja] [zalecane]

- W.W. Wimsatt jr., M.C. Beardslay, Błąd intencji [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 155-170 [zalecane]

- C. Brooks, Herezja parafrazy [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 147-154 [zalecane]

8) Poststrukturalizm

- R. Barthes, Śmierć autora, "Teksty Drugie" 1999, nr 1-2, s. 247-251 [lub w:] [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- R. Barhes, S/Z, przeł. M. P.Markowski, M. Gołębiewska, Warszawa 1999, [fragment:] R. Barthes, S/Z, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- M. Foucault, Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura, oprac. T. Komendant, Warszawa 1999 [zalecane]

9) Semiotyka:

teksty źródłowe:

szkoła tartuska:

- J. Łotman, O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 1 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", t. II, red. M. Głowińki, H. Markiewicz, Wrocław 1988 [obowiązkowe]

semiotyka włoska:

- U. Eco, Poetyka dzieła otwartego, [w:] tegoż, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973 [obowiązkowe]

- P.P. Pasolini, Język pisany rzeczywistości, [w:] tegoż, Po ludobójstwie. Eseje o języku, polityce i kinie, wyb. i wstęp. M. Werner, "Biblioteka Kwartalnika Kronos", Warszawa 2012 [obowiązkowe]

opracowania:

- H. Markiewicz, Pytania do semiotyków (literatury) [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [obowiązkowe]

- K. Rosner, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą. Jej osiągnięcia, perspektywy, ograniczenia, Kraków 1981 [zalecane]

- Semiotyka kultury, red. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1975 [zalecane]

10) Filozofie dialogu; Michaił Bachtin

teksty źródłowe:

- M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970 [zwłaszcza rozdz. Polifoniczna powieść Dostojewskiego i jej interpretacja w literaturze krytycznej; Bohater i pozycja autora wobec bohatera w dziele Dostojewskiego; Idea w dziele Dostojewskiego] [zalecane]

- M. Bachtin, Studia z teorii literatury, red. M. Głowiński, Wrocław 1977

[zwłaszcza: Słowo w poezji i słowo w prozie, Epos a powieść, Dwie linie stylistyczne] [obowiązkowe]

- M. Bachtin, W stronę filozofii czynu, przeł., wstęp B. Żyłko, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 1997 [zalecane]

prace o Bachtinie:

- Ja – Inny. Wokół Bachtina, t. 1: Antologia [tekstów Bachtina i przypisywanych Bachtinowi]; t. 2: Antologia [tekstów o Bachtinie], Universitas, Kraków 2009 [zalecane]

- H. Markiewicz, Polifonia, dialogiczność, dialektyka. Bachtinowska teoria powieści [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [zalecane]

prace dotyczące filozofii dialogu:

- Dialog w literaturze, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1978 [zalecane]

filozofia i antropologia dialogu:

- M. Buber, Ja i Ty, Warszawa 1992 (pierwodruk niem. 1923), Problem człowieka, Warszawa

1993 (pierwodruk niem. 1962) [zalecane]

- Franz Rosenzweig, Gwiazda zbawienia, tłum. Tadeusz Gadacz, Znak, Kraków 1998

- Józef Tischner, Filozofia dramatu, Znak, Kraków, 2006 [zalecane]

- Emmanuel Levinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. Małgorzata Kowalska, PWN, Warszawa, 2002 [zalecane]

- Filozofia dialogu, wyb. i oprac. B. Baran, Znak, Kraków 1991 [zalecane]

omówienie:

- M. Szulakiewicz, Myślenie dialogiczne w poszukiwaniu nowej filozofii pierwszej, [w:]

Dialog w kulturze, red. M. Szulakiewicz i Z. Karpus, Toruń 2003 [obowiązkowe]

11) Przełom postmodernistyczny; dekonstrukcja

teksty źródłowe:

- J. Derrida, Przed prawem, [w:] Teorie literatury XX wieku, Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- J. Derrida, Różnia, [w:] Drogi współczesnej filozofii (antologia), red. M. Siemek, Warszawa 1978 [zalecane]

- J. Derrida, O gramatologii, Warszawa 1999 [omówienie: J. A. Sikora, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. V, Warszawa 1997] [zalecane]

przykład analizy dekonstrukcjonistycznej

P. de Man, Czytanie (Proust), [w:] tegoż, Alegorie czytania, Kraków 2004

opracowania:

- J. Culler, Dekonstrukcja i jej konsekwencje dla badań literackich, "Pamiętnik Literacki" 1987, z. 4 [zalecane]

- R. Nycz, Dekonstrukcjonizm w teorii literatury, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 4

[lub w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 1983, wyd. II: Kraków 2000 [obowiązkowe]

- A. Miś, Dekonstrukcjonizm Jacquesa Derridy [w:] tegoż, Filozofia współczesna. Główne nurty, Warszawa 1996 [zalecane]

- Lyotard, Derrid, Hillis Miller i inni. Kalifornijska Teoria Krytyczna. Antologia tekstów, Warszawa, IBL 2019

12) Pragmatyzm, historyzm, refleksja nad nihilizmem

Literatura obowiązkowa:

1. [pragmatyzm] S. Fish, Czy na tych ćwiczeniach jest tekst? lub Retoryka [w:] tegoż, Interpretacja, retoryka, polityka, red. A. Szahaj, Universitas, wyd. II: Kraków 2008;

2. [historyzm] H. White, Tekst historiograficzny jako artefakt literacki; [w:] tegoż, Poetyka pisarstwa historycznego;

3. [refleksja nad nihilizmem] J. Baudrillard, Precesja symulakrów, [w:] tegoż, Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Warszawa 2005.

Literatura pomocnicza [zalecana:]

1. K. Rosner, Stanley Fish, czyli pozorny radykalizm konstruktywistycznej teorii interpretacji, "Teksty Drugie" 2005, z. 5;

2. J. Wasiewicz, Nihilizm – w labiryncie znaczeń, [w:] Nihilizm i nowoczesność, red. E. Partyga, M. Januszkiewicz, wstęp E. Partyga, M. Januszkiewicz, M. Werner, Warszawa 2012 [zalecane];

Literatura uzupełniająca [zalecana:]

[Romantyczna postać nihilizmu:] M. Saganiak, Rozpacz i walka z nihilizmem. "Fantazja konania" Zygmunta Krasińskiego, [w:] Nihilizm. Studia o literaturze XIX i XX wieku, red. M. Sokołowski, J. Ławski, Białystok 2009, s. 331-356 [zalecane];

[Modernistyczna postać nihilizmu:] M. Werner, Wokół nihilizmu. Gombrowicz i Witkacy, Warszawa 2009 [zalecane];

13) Krytyka feministyczna, badania gender i queer, kulturalizm, postkolonializm

- C. Owens, Dyskurs Innych: Feministki i postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996; [obowiązkowe]

- Nancy K. Miller, Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 487-513 [obowiązkowe]

- Judith P. Butler, Zapisy na ciele, wywrotowe odgrywanie, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006, s. 514-529 [zalecane]

- [kulturalizm] P. Bourdieu, Dystynkcja. Wstęp, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 595-602 [obowiązkowe]

- P. Bourdieu, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków 2001 [zalecane]

- Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006 [zalecane]

- [postkolonializm] E. W. Said, Orientalizm. Wprowadzenie, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006; s. 625-649 [obowiązkowe]

14 a) Modernizm

- Horkheimer, T. Adorno, Dialektyka oświecenia, Warszawa 2010 [zalecane]

- M. Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Marks, modernizm i modernizacja; Baudelaire i modernizm na ulicach [w:] tegoż, "Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu". Rzecz o doświadczaniu nowoczesności, Kraków 2006 [zalecane]

- H.R. Jauss, Proces literacki modernizmu od Rousseau do Adorna; Piotr Bukowski, Genealogia "Procesu literackiego modernizmu" [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 21-59; 60-70; [obowiązkowe]

- A. Eysteinsson, Awangarda jako/czy modernizm? ; D. Wojda, Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 71-154; 201-226 [obowiązkowe]

15) Sytuacja w kulturze współczesnej - postmodernizm (ponowoczesność):

- J.-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna, "Literatura na Świecie" 1988, nr 8-9 [lub:] Odpowiedź na pytanie: Co to jest postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 47-61 [obowiązkowe]

- H. R. Jauss, Modernizm. Niedokończony projekt, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 25-46 [obowiązkowe]

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Ćwiczenia, 15 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Magdalena Saganiak, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Magdalena Saganiak
Strona przedmiotu: https://teams.microsoft.com/l/channel/19%3aSFqXpMGQac4ay8xkeSK57rcB8NIQJ3Mtl0p-yj24unI1%40thread.tacv2/Og%25C3%25B3lny?groupId=d3dcbb5a-ca1d-4a4f-ab6f-011f05735de7&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Ćwiczenia - Zaliczenie na ocenę
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs)
Typ przedmiotu:

obowiązkowy
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy
Skrócony opis:

1) Zarys ogólnej metodologii nauk; nauki indukcyjne i dedukcyjne;

2) Arystotelizm i platonizm;

3) Poetyki renesansowe. Kazimierz Sarbiewski.

4) Poetyki oświeceniowe. Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko.

5) Idee romantyczne w teorii poezji.

6) Pozytywizm i przełom antypozytywistyczny (Dilthey);

7) Przełom modernistyczny. W stronę Bergsona, Nietzschego, Crocego

8) Psychoanaliza (Freud, Jung, Lacan);

9) Hermeneutyka XX wieku;

10) Fenomenologia;

11) Marksizm;

12) Strukturalizm;

13) Semiotyka;

14) Filozofia dialogu. Bachtin;

15) Przełom postmodernistyczny. Dekonstrukcja;

16) Badania feministyczne; badania gender i queer; kulturalizm, postkolonializm

17) Pragmatyzm, historyzm, nihilizm, posthumanizm i inne najnowsze prądy;

18) Rzut oka na modernizm i postmodernizm. Dylematy współczesnej metodologii badań literackich.
Pełny opis:

Celem zajęć jest ukazanie refleksji o literaturze jako dynamicznego procesu, rozwijającego się od starożytności - pokazanie węzłowych koncepcji, problemów, pojęć, dyskusji i przełomów. Tradycja myślenia o literaturze zawiera wątki, które stale ulegają odnowieniu i reinterpretacji. Pełne rozumienie współczesności jest niemożliwe bez właściwego rozpoznania przeszłości.

Wszystkie koncepcje dotyczące metod badania literatury prezentowane są na tle całościowo ujętej myśli danego twórcy lub prądu, ze szczególnym uwzględnieniem założeń metodologicznych, wynikających z wizji świata, koncepcji poznania, teorii dzieła sztuki i ujęcia przeżycia estetycznego.

Cykl ćwiczeń prezentuje główne kierunki w metodologii badań literackich od koncepcji pozytywistycznych H. Taine'a po współczesność. Niektóre koncepcje studenci poznawali w trakcie zajęć z teorii literatury, ponieważ wszystkie czytane artykuły były omawiane w szkicowo nakreślonym kontekście metodologicznym (hermeneutyka, psychoanaliza, strukturalizm, semiotyka, dekonstrukcja). Cykl ukazuje żywotność tradycji hermeneutycznej, filologicznej i filozoficznej oraz przemiany metodologii badań literackich pod wpływem koncepcji naukowości, formułowanych w wieku XIX i XX. Analizuje refleksję o literaturze płynącą z przełomu modernistycznego. Ukazuje dynamikę przemian w myśleniu literaturze, przedstawia nurty modernistyczne i postmodernistyczne w ich pokrewieństwie i przeciwieństwach. Rozpatruje inspiracje filozoficzne we współczesnych nurtach literackich, zwłaszcza w fenomenologii, marksizmie i dekonstrukcji (Kant, Hegel) oraz w ogólnych ujęciach modernizmu i postmodernizmu. Analizuje stan kryzysu nauki o literaturze i jej trwałe osiągnięcia.
Literatura:

Metodologia badań literackich:

S. Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984;

S. Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do poszczególnych tomów:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965 i lata następne;

Z. Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998 i nast.;

A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne teorie i programy literackie XX wieku, Warszawa 1997

- R. Ingarden, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947; wyd. 2: Kraków 2000.

- Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006; Podręcznik;

- A. Compagnon, Demon teorii, Gdańsk 2011;

Antologie:

Obowiązuje znajomość głównych wątków ze wstępów oraz lektura wybranych tekstów podanych w literaturze źródłowej:

- Teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. S. Skwarczyńska, t. I-II Kraków 1965-1966, t. III-IV Kraków 1974-1981 [w każdym tomie wstęp historyczny i obszerna bibliografia];

- Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, wyd. II, Kraków 1976 i lata następne;

- Teorie literatury XX wieku, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006. Antologia [wiele tekstów edytowanych ze skrótami, zaleca się czytanie pełnych wersji w innych wydaniach]

- Manifesty romantyzmu 1790-1830. Anglia. Niemcy. Francja, red. A. Kowalczykowa, Warszawa 1995

- Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Wrocław, "Ossolineum" 2000

- Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie, red. R. Nycz, Wrocław 1992

- Postmodernizm. Antologia przekładów, wyb., oprac., przedm. R. Nycz, Kraków 1996

[tam obszerna bibliografia]

- Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000 [tam bibliografia]

- Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, red. A. Nasiłowska, Warszawa 2001 [tam bibliografia]

- Paul Picoeur, Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. Janusz Margański,

- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, Lublin, KUL 2012

- Lyotard, Derrid, Hillis Miller i inni. Kalifornijska Teoria Krytyczna. Antologia tekstów, Warszawa, IBL 2019,

- Wiek teorii, t. I, II. III, red. D. Ulicka, Warszawa 2020

Lektury do poszczególnych zagadnień:

1. Platon, Hippiasz Większy, Ion, Państwo (ks. X)

Lektura pomocnicza:

a) Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. II: Platon i Arystoteles;

b) Thomas A. Szlezak, Czytanie Platona, przeł. S. Blandzi, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1997

2. Arystoteles (384-322 p.n.e.), Poetyka, tłum. Henryk Podbielski [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, Warszawa, PWN 2001, t. VI [lub w:] tegoż, Retoryka. Poetyka, Warszawa, PWN 1988 [lub w:] Trzy poetyki klasyczne, oprac. T. Sinko, Wrocław, Ossolineum 1951 oraz Teksty Arystotelesa (Historia estetyki W. Tatarkiewicza, t. 1); (2) Henryk Podbielski, Wstęp [do Poetyki], w Dziełach Wszystkich;

Lektura pomocnicza: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. II: Platon i Arystoteles;

3) Horacy, List do Pizonów (O sztuce poetyckiej), w: Trzy poetyki klasyczne: Arystoteles, Horacy, Pseudolonginos, oprac. T. Sinko, Wrocław 1951; lub w: Rzymska krytyka i teoria literatury, oprac. S. Stabryła, Wrocław 1983;

4) W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. 1: Estetyka starożytna, Warszawa 1985, rozdz. 12: Estetyka Plotyna. Teksty Plotyna, s. 290-302.; t. 2: Estetyka średniowieczna, rozdz. Estetyka św. Augustyna. Teksty, s. 48-64; rozdz. Estetyka Tomasza z Akwinu. Teksty, s. 220-235. [Rozszerzona forma lektury: Plotyn, Enneady, przeł. i wstęp A. Krokiewicz, Warszawa 2000 [Enneada I (zwłaszcza I, 6), Enneada V (zwł. V, 8)];

Literatura pomocnicza: Giovanni Reale, Historia filozofii starożytnej, przeł. E. I. Zieliński, Lublin, Wydawnictwo KUL 2005,

t. IV: Szkoły epoki cesarstwa, Część trzecia: Plotyn i neoplatonizm pogański;

5) Maciej Kazimierz Sarbiewski, O poezji doskonałej czyli Wergiliusz i Homer (De perfecta poesi, sive Vergilius et Homerus)(1626-1627), Wrocław 1954, ks. I, rozdział I: Istota poezji; Fragmenty poetyk barokowych [w:] A. Sajkowski, Barok, Warszawa 1972; dział: Pod znakiem "dowcipu" i metafory, s. 164-184);

Lektura pomocnicza:

Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII wieku, Warszawa 1985, rozdział 6: Przełom renesansowy w dziejach wiedzy o poezji; rozdział 7: Kim jest poeta?; rozdział 8: Co to jest poezja?; rozdział 11: U wrót baroku; rozdział 12: Poetyka M.K. Sarbiewskiego i G.J. Vossiusa, [zalecany zwłaszcza rozdział 6., 7., 12.]

6) [Teresa Kostkiewiczowa, Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1975, rozdziały: Klasycyzm. Filozoficzno-ideowa problematyka prądu. Zagadnienia estetyki i poetyki klasycyzmu (47-89); Sentymentalizm. Filozoficzno-ideowe założenia prądu. Zagadnienie poetyki i estetyki prądu (217-240); Rokoko. Propozycje teoretyczne i poetyckie Szymanowskiego (328-336).]

7) Immanuel Kant, Krytyka władzy sądzenia (1791), tłum. Jerzy Gałecki, Warszawa, PWN 1986 [fragmenty: ks. I: Analityka piękna, paragrafy 5-7 oraz 10-17; ks. II: Analityka wzniosłości, paragrafy 25, 26, 29];

Lektura pomocnicza:

Otfried Hoeffe, Immanuel Kant, przeł. Andrzej M. Kaniowski, Warszawa, PWN 2003

Kazimierz Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki poznania. Teoria poznania. Metafizyka, Warszawa, "Czytelnik" 1983 [s. 63-67, s. 86-88]

8) Fryderyk Schiller, Wybór tekstów, [w:] Marek J. Siemek, Fryderyk Schiller, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1970 [w tym wyborze: Istota piękna, Piękno moralne i jednostronność etyki Kanta, Listy o estetycznym wychowaniu człowieka, O poezji naiwnej i sentymentalnej]

Lektura pomocnicza:

a) Marek J. Siemek, Fryderyk Schiller, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1970, zwłaszcza rozdz. III: Między Kantem a Grekami, s. 68-104.

b) Prawdy szukamy obaj. Z korespondencji między Goethem a Schillerem, wyb. i przekład Jerzy Prokopiuk, Marek J. Siemek, Warszawa, "Czytelnik" 1974.

9) Friedrich Wilhelm Joseph Scheling, System idealizmu transcendentalnego, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 1979, Szósty rozdział główny: Dedukcyjny wywód ogólnego organu filozofii, czyli podstawowe założenia filozofii sztuki według zasad idealizmu transcendentalnego [s. 349-369];

Literatura pomocnicza:

a) Wilhelm G. Jacobs, Czytanie Schellinga, przeł. Krystyna Krzemieniowa, Warszawa 2009;

b) Józef Piórczyński, Wolność człowieka i Bóg. Studium filozofii F.W.J. Schellinga, Warszawa 2009

10) Georg Wilhelm Friedrich Hegel, Wybór pism, [w:] Tadeusz Kroński, Hegel, Warszawa, "Wiedza Powszechna" 1966 [zwłaszcza: Przedmowa do "Fenomenologii Ducha", Dialektyka panowania i niewoli, Piękna dusza, Rozum i rzeczywistość, O kamerdynerach historii, Koniec sztuki w świecie współczesnym, Stanowisko sztuki w stosunku do religii i filozofii, Wolność jako najwyższe powołanie ducha, Sokrates i los tragiczny]

Literatura pomocnicza: a) Marek J. Siemek, O dialektyce kultury w Heglowskiej "Fenomenologii ducha", [w:] tegoż, Wolność, rozum, intersubiektywność, Warszawa 2002; b) Tadeusz Kroński, Hegel, Warszawa 1966; c) Herbert Schnaedelbach, Hegel. Wprowadzenie, przeł. Andrzej J. Noras, Warszawa 2006.

11) Pisma teoretyczne niemieckich romantyków, wyb. i oprac. Tadeusz Namowicz, Wrocław, "Ossolineum" 2000 [w tym wyborze pisma Novalisa, Friedricha Schlegla, Karla Wilhelma Ferdinanda Solgera]; Idee programowe romantyków polskich. Antologia, oprac. Alina Kowalczykowa, wyd. II: Wrocław, "Ossolineum" 2000 [w tym wyborze pisma Mochnackiego, Mickiewicza, Słowackiego, Norwida];

Charles Baudelaire, Malarz życia nowoczesnego, [w:] tegoż, Rozmaitości estetyczne, przeł. Joanna Guze, Gdańsk, słowo/obraz terytoria 2000;

12) Ujęcie pozytywistyczne

- H. Taine, Historia literatury angielskiej, [w:] Teoria badań literackich za granicą,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, s. 28-90

- S. Morawski, Poglądy estetyczne Hipolita Taine’a, "Pamiętnik Literacki" 1953 z. 2, s. 470-511.

13) Przełom antypozytywistyczny - odnowienie hermeneutyki przez Diltheya

- W. Dilthey, Próba analizy świadomości moralnej, Przeżycie i poezja. Goethe a wyobraźnia poetycka, [w;] Teoria badań literackich za granicą, red. Stefania Skwarczyńska, t. II, cz. I, S. 77-102.

- W. Dilthey, Budowa świata historycznego, przeł. i red. E. Paczkowska-Łagowska, Gdańsk 2004, rozdziały: Wyodrębnienie nauk humanistycznych, s. 20-30, Odmienność budowy nauk przyrodniczych i nauk humanistycznych, s. 31-73 [obowiązkowe]

opracowania:

- Z. Łempicki, Wilhelm Dilthey, [w:] tegoż, Wybór pism, t. II, Warszawa 1966 [zalecane]

- René Wellek, Bunt przeciwko pozytywizmowi w najnowszych europejskich badaniach literackich [w:] tegoż, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979 [zalecane]

14) Wokół Nietzschego, Bergsona i Crocego;

- F. Nietzsche, Narodziny tragedii, Wydawnictwo UJ, Kraków 2011 [obowiązkowe]

- H. Bremond, Poezja czysta, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, s. 361-387 [obowiązkowe]

- B. Croce, Estetyka jako nauka o ekspresji a językoznawstwo ogólne, [w:] Teoria badań literackich za granic,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. I, cz. II, s. 401-419 [obowiązkowe]

opracowania:

- K. Sauerland, Przewartościowanie wartości w obliczu śmierci Boga (Friedrich Nietzsche), [w:] tegoż, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, PIW, Warszawa 1986 [obowiązkowe]

15) Estetyka awangardy. Problemy metodologiczne wypływające z refleksji nad sztuką współczesną

Teksty źródłowe:

- A. Breton, Manifest surrealizmu (1924), [w:] Surrealizm. Teoria i praktyka literacka. Antologia, wyb. i przeł. Adam Ważyk, Warszawa 1973 [obowiązkowe]

- F. T. Marinetti, Akt założycielski i manifest futuryzmu, przeł. M. Czerwiński, [w:] Artyści o sztuce. Od Van Gogha do Picassa, wyb. i oprac. E. Grabska, H. Morawska, Warszawa 1963

- A. Lam, Polska awangarda poetycka. Programy lat 1917-1923. Tom drugi: Manifesty i protesty. Antologia, Kraków 1969; tam: Leon Chwistek, Formizm (156-161); Tytus Czyżewski, Pogrzeb romantyzmu – uwiąd starczy symboli – śmierć programizmu (175-177); Bruno Jasieński, Do narodu polskiego manifest w sprawie natychmiastowej futuryzacji życia; Manifest w sprawie poezji futurystycznej (208-218); Tadeusz Peiper, Miasto-masa-maszyna (307-324); Stanisław Ignacy Witkiewicz, Teoria czystej formy w poezji (192-207) [obowiązkowe]

- Malewicz Kazimierz, Świat bezprzedmiotowy, przeł. S. Fijałkowski, Gdańsk 2006 [zalecane]

Refleksja teoretyczna dotycząca awangardy:

- T. Adorno, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna, Warszawa 1994 [zalecane]

- A. Hutnikiewicz, Od czystej formy do literatury faktu. Główne programy i programy literackie XX stulecia, rozdziały: Wiek rewolucji (9-52); U źródeł współczesnej myśli literackiej (53-69). [obowiązkowe]

- A. Eysteinsson, Awangarda jako/czy modernizm? ; D. Wojda, Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 71-154; 201-226 [obowiązkowe]

Lektury semestru II:

1) Psychoanaliza

- Z. Freud, Kultura jako źródło cierpień [w:] tegoż, Człowiek, religia, kultura, red. J. Prokopiuk, Warszawa 1967 [obowiązkowe]

- Z. Freud, Pisarz i fantazjowanie, [w:] Teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974 [zalecane]

- C.G. Jung, Psychologia a literatura, [w:] Z. Rosińska, Jung, Wiedza Powszechna, Warszawa 1882, s. 183-208 [obowiązkowe]

- C.G. Jung, Archetypy i symbole, Warszawa 1976 [zalecane]

- C.G. Jung, Podróż na Wschód, wyb. i oprac. L. Kolankiewicz, Pusty Obłok, Warszawa 1989 [tu: Komentarz do "Sekretu złotego kwiatu", s. 40-79] [zalecane]

- J. Lacan, "Tuche" i "automaton", [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975 [zalecane]

- B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985 [zalecane]

- M. Bonaparte, Psychoanalityczna interpretacja opowiadania "Berenice" E. A. Poe, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [obowiązkowe]

Opracowania:

- Z. Rosińska, Freud, Wiedza Powszechna, Warszawa 2002 [zalecane]

- Z. Rosińska, Jung, Wiedza Powszechna, Warszawa 1882 [zalecane]

- S. Żiżek, Lacan, Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa 2008 [zalecane]

- P. Dybel, Urwane ścieżki. Przybyszewski – Freud – Lacan, Kraków 2000 [zalecane]

2) Hermeneutyka

teksty źródłowe:

- M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, [w:] Teoria badań literackich za granicą,. Antologia, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. II, s. 185-199 [obowiązkowe]

- P. Ricoeur, Zadanie hermeneutyki, [w:] tegoż, Język, tekst, interpretacja. Wybór pism, Warszawa 1989 [obowiązkowe]

- H.-G. Gadamer, Prawda i metoda, Kraków 1993 [zalecane]

[omówienie: P. Dybel, Gadamer Hans Georg, "Wahrheit und Methode" [Prawda i metoda], [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. I, Warszawa 1994] [zalecane]

- H.-G. Gadamer, Uniwersalność problemu hermeneutycznego, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 4 [zalecane]

- K. Michalski, Zrozumieć przemijanie, Biblioteka Kwartalnika "Kronos", Warszawa 2011; z tego zbioru szczególnie zalecane teksty źródłowe: M. Heidegger, Budować, mieszkać, myśleć (191-210), Koniec filozofii i zadanie myślenia (211-231) H.-G. Gadamer, Człowiek i język, Semantyka i hermeneutyka, teksty krytyczne K. Michalskiego: Martin Heidegger i problem prawdy (85-126); Słownik pojęć filozofii Martina Heideggera (233-244); Antropologia i hermeneutyka Hansa-Georga Gadamera [zalecane]

opracowania:

- K. Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 4, Wrocław 1998 [obowiązkowe]

- M. Janion, Hermeneutyka, [w:] "Teksty" 1972, nr 2 [lub w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982 [obowiązkowe]

- J. Tischner, Fenomenologia i hermeneutyka, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy prądów filozoficznych] [zalecane]

3 a) Marksizm i ujęcia socjologiczne

teksty źródłowe:

- G.W. Plechanow, Podstawowe zagadnienia marksizmu; Przedmowa do trzeciego wydania zbioru "Poprzez dwudziestolecie", Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986 [obowiązkowe]

- G. Lukács, Opowiadanie czy opis?; Ideologiczne podstawy awangardyzmu; Realizm krytyczny w społeczeństwie socjalistycznym; Przesłanki własnego świata dzieł sztuki, [w:] Bogusław Jasiński, Lukács, Warszawa 1985 [lub] tegoż, Sztuka i prawda obiektywna, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986, s. 176-217 [obowiązkowe]

antologie:

- Marks i Engels, O literaturze i sztuce, Warszawa 1958 [zalecane]

- Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986 [zalecane]

- Marksizm i literaturoznawstwo współczesne. Antologia, wyb. i oprac. A. Lam i B. Owczarek, Warszawa 1979 [zalecane]

opracowania:

- H. Markiewicz, Koncepcje marksistowskie w zachodnim literaturoznawstwie ostatniego ćwierćwiecza [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [zalecane]

- M. Janion, Dialog idei: marksizm i humanistyka rozumiejąca, [w:] tejże, Humanistyka: poznanie i terapia, Warszawa 1982 [obowiązkowe]

- M. Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Marks, modernizm i modernizacja [w:] tegoż, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Rzecz o doświadczeniu nowoczesności, Universitas, Kraków 2006, s. 113-170 [zalecane]

4) Socjologia literatury:

teksty źródłowe:

- R. Escarpit, Literatura i społeczeństwo, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. III, Kraków 1973 [zalecane]

antologie:

- Problemy socjologii literatury, red. J. Sławiński, Wrocław 1971 [zalecane]

- W kręgu socjologii literatury, red. A. Mencwel, Wrocław 1977 [zalecane]

ujęcie syntetyczne procesu literackiego:

- A. Hauser, Społeczna historia sztuki i literatury, t. 1-2, Warszawa 1974 [zalecane]

6 c) Szko³a frankfurcka (Horkheimer, Adorno, Benjamin, Habermas)

- M. Horheimer, Th. W. Adorno, Dialektyka oświecenia. Fragmenty filozoficzne, IFiS PAN, Warszawa 1984 [zalecane]

- Theodor W. Adorno, Parataksa. O późnej liryce Hölderlina, [w:] Th. W. Adorno, O literaturze. Wybór esejów, wyb. Lech Budrecki, przeł. A. Wołkowicz, Warszawa 2005 [obowiązkowe]

- Th. W. Adorno, Filozofia nowej muzyki (1958), Warszawa 1974; tegoż, Teoria estetyczna, Warszawa 1994 [zalecane]

- W. Benjamin, Twórca jako wytwórca, Poznań 1975 [lub w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986, s. 258-274 [obowiązkowe]

- W. Benjamin, Pasaże, Kraków 2005 [zalecane]

opracowanie:

- K. Sauerland, O Bogu, języku, rzeczach i historii (Walter Benjamin) (133-148); Przeżycie i doświadczenie, czyli jeszcze raz o Walterze Benjaminie (149-166); Kilka pojęć z estetyki Theodora W. Adorna (197-233) [w:] tegoż, Od Diltheya do Adorna. Studia z estetyki niemieckiej, PIW, Warszawa 1986 [zalecane]

5) Fenomenologia

5 a) Roman Ingarden

teksty źródłowe:

- R. Ingarden, Przedmiot i zadania wiedzy o literaturze [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, Warszawa 1957 [obowiązkowe]

R. Ingarden, Dwuwymiarowa budowa dzieła sztuki literackiej, [w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947 [lub w:] Problemy teorii literatury, Wrocław 1987 [analiza Stepów akermańskich A. Mickiewicza; fragmenty analityczne zawierają też książki O dziele literackim, O poznawaniu dzieła literackiego]

lub:

- R. Ingarden, O poznawaniu dzieła literackiego, [w:] tegoż, Studia z estetyki, t. I, wyd. I: Warszawa 1957, wyd. II: Warszawa 1966, rozdział I: Przeżycia wchodzące w skład poznawania dzieła literackiego, s. 13-65 [obowiązkowe]

- R. Ingarden, O dziele literackim, [w:] tegoż, Dzieła filozoficzne, t. III, wyd. I: Warszawa 1960, wyd. II: Warszawa 1988 [zalecane]

opracowania:

- K. Bartoszyński, Niektóre założenia estetyki Romana Ingardena [w:] tegoż, Powieść w świecie literackości, Warszawa 1991, s. 189-209 [obowiązkowe]

- D. Ulicka, Ingardenowska filozofia literatury, Warszawa 1992 [zalecane]

- W. Stróżewski, O metodzie fenomenologii, [w:] Jak filozofować, red. J. Perzanowski, Warszawa 1989 [dotyczy fenomenologii Husserla] [zalecane]

5 b) ujęcie fenomenologiczno-semiotyczne we Francji:

- M. Merleau-Ponty, Proza świata. Eseje o mowie, wyb. S. Cichowicz, Warszawa 1976; [tu: Fenomenologia mowy (157-177) (omówienie fragmentów pism Husserla poświęconych mowie), Ekspresja w świetle doświadczenia i reflesji (117-156) (fenomenologiczna analiza mowy), Słowo i ciało jako ekspresja (80-116)] [zalecane]

5 c) ujęcie fenomenologiczno-egzystencjalne we Francji:

- J.P. Sartre, Czym jest literatura, [w:]tegoż, Czym jest literatura, Warszawa 1968 [zalecane]

5 d) ujęcie fenomenologiczno-strukturalistyczne w Szkole Genewskiej:

- A. Beguin, Romantycy niemieccy i nieświadomość (107-114); Doświadczenie poetyckie (115-125), [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia; wyb. H. Chudak i in., PWN, Warszawa 1998 [obowiązkowe]

- G. Poulet, Krytyka identyfikująca się (158-169), [w:] Szkoła genewska w krytyce. Antologia; wyb. H. Chudak i in., PWN, Warszawa 1998 [obowiązkowe]

5 e) twórca wiązany z fenomenologią i z psychoanalizą:

- B. Bachelard, Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, PIW, Warszawa 1976

- G. Bachelard, Wyobraźnia i materia, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. I, Kraków 1974 [obowiązkowe]

6) Inspiracje chrześcijańskie w literaturoznawstwie

- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, t. I: Lublin 2012. [tomizm: J. Maritain, Poezja a doskonałość życia ludzkiego (291-312); E. Gilson, Sztuka i sacrum (339-358); egzystencjalizm: G. Marcel, Zapisek na temat oceny tragicznej (417-426); L. Lavelle, Słowo (431-436] [obowiązkowe]

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

Literatura dla osób zainteresowanych tematem:

- Inspiracje chrześcijańskie we francuskiej krytyce literackiej XX wieku, red. J. Kaczorowski, t. I: Lublin 2012. [zwłaszcza: tomizm: J. Maritain, Poezja a doskonałość życia ludzkiego (291-312); E. Gilson, Sztuka i sacrum (339-358); egzystencjalizm: G. Marcel, Zapisek na temat oceny tragicznej (417-426); L. Lavelle, Słowo (431-436] [materiał źródłowy - w załączniku]

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983

- T. S. Eliot, Literatura a religia, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983 [zalecane]

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

Sacrum w literaturze:

- S. Sawicki, Sacrum w literaturze, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 3 [lub] "Roczniki Humanistyczne 1980, z. 1 [lub w:] tegoż, Poetyka - interpretacja - sacrum, Warszawa 1981 [lub w:] Problemy teorii literatury, seria III, Wrocław 1988

- S. Sawicki, Sacrum w badaniach literackich [w:] Kultura, literatura, folklor, Warszawa 1988 [lub w:] tegoż, Wartość - sacrum - Norwid, Lublin 1994

- T. S. Eliot, Literatura a religia [w:] Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983

Dostęp: https://docer.pl/doc/nvxsc1

- M. Maciejewski, Literatura w świetle kerygmatu [w:] Inspiracje religijne w literaturze, red. A. Merdas, ATK, Warszawa 1983 [zalecane]

Tekst uzupełniający: W. Pyczek, Interpretacja kerygmatyczna w doświadczeniu historyka literatury, "Roczniki Humanistyczne", t. XLIII, z. 1 - 2015

Dostêp: file:///C:/Documents%20and%20Settings/MS/Moje%20dokumenty/Downloads/6237-Article%20Text-20521-1-10-20191022.pdf

- I. A. Richards, Poezja i wiara, [w:] Nowa Krytyka. Antologia, red. Z. Łapiński, Warszawa 1983

- Cz. Zgorzelski, "W Tobie jest światłość": szkice o liryce religijnej Oświecenia i Romantyzmu, Lublin 1993

- Literatura wobec niewyrażalnego, red. W. Bolecki, W. Tomasik, Warszawa 1998

Sacrum w kulturze:

- M. Eliade, Sacrum - mit - historia, Warszawa 1974

- L. Dupré, Inny wymiar, Kraków 1991

- R. Otto, Świętość, Wrocław 1993

- M. Eliade, Mity, sny i misteria, Warszawa 1994

Materiał dodatkowy:

Filmy w języku angielskim:

1) "The Man Who Loved Wisdom: The Story of Jacques Maritain"

https://www.youtube.com/watch?v=ysHIjrV6asQ

2) "Deal Huston on Jacques Maritain"

https://www.youtube.com/watch?v=srCXSl9uv0c

7) Formalizm rosyjski, strukturalizm, New Criticism i poststrukturalizm

8 a) Formalizm rosyjski

teksty źródłowe:

- B. Eichenbaum, Teoria metody formalnej, [w:] tegoż, Szkice o prozie i poezji,

wyb. L. Pszczołowska, R. Zimand, Warszawa 1973 [lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, wyb. S. Skwarczyńska, t. II, cz. III, Kraków 1988 [zalecane]

- B. Eichenbaum, Jak jest zrobiony "Płaszcz" Gogola, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [zalecane]

8 b) Strukturalizm

strukturalizm czeski:

- Praska szkoła strukturalna w latach 1926-1948. Wybór materiałów, red. M.R. Mayenowa, Warszawa 1966; tu m.in.: - R. Jakobson, Co to jest poezja [obowiązkowe]; - W. Górny, O stylistyce Praskiego Koła [zalecane]; - M.R. Mayenowa, Analiza doktryny stylistycznej Praskiego Koła [zalecane]

- R. Jakobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, "Pamiętnik Literacki " 1960, z. 2

[lub w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, red. H. Markiewicz, t.II, Kraków 1976 [lub w tegoż:] W poszukiwaniu istoty języka. Wybór pism, wyb. i red. nauk. M.R. Mayenowa, Warszawa 1989, t. 2

[obowiązkowe]

- R. Barthes, Wstęp do analizy strukturalnej opowiadań, "Pamiętnik Literacki 1968, z. 4 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", op. cit.; [skrót w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006 [zalecane]

inspiracja strukturalizmem w Polsce:

- J. Sławiński, Koncepcja języka poetyckiego awangardy krakowskiej, Wrocław 1965 [lub przedruk w tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, Kraków 1998, t. II [zalecane]

- J. Sławiński, Dzieło, język, tradycja, Warszawa 1974 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [zalecane]

- J. Sławiński, Wokół teorii języka poetyckiego, [w:] tegoż, Dzieło - język - tradycja, Warszawa 1974 [lub] tegoż, Prace wybrane, t. II: Dzieło - język - tradycja, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- J. Sławiński, Analiza, interpretacja i wartościowanie dzieła literackiego,

[w:] tegoż, Prace wybrane, red. W. Bolecki, t. IV: Próby teoretycznoliterackie, Kraków 2000

- M. Głowiński, Style odbioru. Szkice o komunikacji literackiej, Kraków 1977 [obowiązkowe]

- M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] tegoż, Style odbioru, Kraków 1977 [lub w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- M. Głowiński, Gatunki literackie, [w:] tegoż, Prace wybrane, t. III: Dzieło wobec odbiorcy, Kraków 1998 [obowiązkowe]

- Aleksandra Okopień-Sławińska, Relacje osobowe w literackiej komunikacji, [w:] tejże, Semantyka wypowiedzi poetyckiej (Preliminaria), wyd. I: Wrocław 1985 (lub II wydanie) [obowiązkowe]

- J. Lalewicz, Komunikacja językowa i literatura, Wrocław 1975 [zalecane]

- inne prace J. Sławińskiego, M. Głowińskiego, A. Okopień-Sławińskiej z lat 60. i 70.

opracowania ogólne:

- Beata Szymańska, Co to jest strukturalizm?, Kraków 1980 [zalecane]

przykłady interpretacji strukturalistycznych:

- R. Jakobson, C. Levi-Strauss, "Koty" Baudelaire'a, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971 [obowiązkowe]

- J. Sławiński, Zbigniew Herbert, "Tren Fortynbrasa", [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik. M. Tatara, Warszawa 1983 [zalecane]

8 c) New Criticism (Nowa Krytyka)

- Nowa Krytyka. Antologia, wyb. H. Krzeczkowski, wstęp i oprac. Z. Łapiński, PIW, Warszawa 1983 [w tym wyborze: T. S. Eliot, Literatura a religia; I. A. Richards, Poezja i wiara (106-113); J. C. Ransom, Krytyka jako czysta spekulacja] [zalecane]

- W.W. Wimsatt jr., M.C. Beardslay, Błąd intencji [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 155-170 [zalecane]

- C. Brooks, Herezja parafrazy [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006, s. 147-154 [zalecane]

8) Poststrukturalizm

- R. Barthes, Śmierć autora, "Teksty Drugie" 1999, nr 1-2, s. 247-251 [lub w:] [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- R. Barhes, S/Z, przeł. M. P.Markowski, M. Gołębiewska, Warszawa 1999, [fragment:] R. Barthes, S/Z, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M. P. Markowski, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- M. Foucault, Powiedziane, napisane. Szaleństwo i literatura, oprac. T. Komendant, Warszawa 1999 [zalecane]

9) Semiotyka:

teksty źródłowe:

szkoła tartuska:

- J. Łotman, O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 1 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", t. II, red. M. Głowińki, H. Markiewicz, Wrocław 1988 [obowiązkowe]

semiotyka włoska:

- U. Eco, Poetyka dzieła otwartego, [w:] tegoż, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973 [obowiązkowe]

- P.P. Pasolini, Język pisany rzeczywistości, [w:] tegoż, Po ludobójstwie. Eseje o języku, polityce i kinie, wyb. i wstęp. M. Werner, "Biblioteka Kwartalnika Kronos", Warszawa 2012 [obowiązkowe]

opracowania:

- H. Markiewicz, Pytania do semiotyków (literatury) [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [obowiązkowe]

- K. Rosner, Semiotyka strukturalna w badaniach nad literaturą. Jej osiągnięcia, perspektywy, ograniczenia, Kraków 1981 [zalecane]

- Semiotyka kultury, red. E. Janus, M.R. Mayenowa, Warszawa 1975 [zalecane]

10) Filozofie dialogu; Michaił Bachtin

teksty źródłowe:

- M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970 [zwłaszcza rozdz. Polifoniczna powieść Dostojewskiego i jej interpretacja w literaturze krytycznej; Bohater i pozycja autora wobec bohatera w dziele Dostojewskiego; Idea w dziele Dostojewskiego] [zalecane]

- M. Bachtin, Studia z teorii literatury, red. M. Głowiński, Wrocław 1977

[zwłaszcza: Słowo w poezji i słowo w prozie, Epos a powieść, Dwie linie stylistyczne] [obowiązkowe]

- M. Bachtin, W stronę filozofii czynu, przeł., wstęp B. Żyłko, słowo/obraz/terytoria, Gdańsk 1997 [zalecane]

prace o Bachtinie:

- Ja – Inny. Wokół Bachtina, t. 1: Antologia [tekstów Bachtina i przypisywanych Bachtinowi]; t. 2: Antologia [tekstów o Bachtinie], Universitas, Kraków 2009 [zalecane]

- H. Markiewicz, Polifonia, dialogiczność, dialektyka. Bachtinowska teoria powieści [w:] tegoż, Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989 [zalecane]

prace dotyczące filozofii dialogu:

- Dialog w literaturze, red. E. Czaplejewicz, E. Kasperski, Warszawa 1978 [zalecane]

filozofia i antropologia dialogu:

- M. Buber, Ja i Ty, Warszawa 1992 (pierwodruk niem. 1923), Problem człowieka, Warszawa

1993 (pierwodruk niem. 1962) [zalecane]

- Franz Rosenzweig, Gwiazda zbawienia, tłum. Tadeusz Gadacz, Znak, Kraków 1998

- Józef Tischner, Filozofia dramatu, Znak, Kraków, 2006 [zalecane]

- Emmanuel Levinas, Całość i nieskończoność. Esej o zewnętrzności, tłum. Małgorzata Kowalska, PWN, Warszawa, 2002 [zalecane]

- Filozofia dialogu, wyb. i oprac. B. Baran, Znak, Kraków 1991 [zalecane]

omówienie:

- M. Szulakiewicz, Myślenie dialogiczne w poszukiwaniu nowej filozofii pierwszej, [w:]

Dialog w kulturze, red. M. Szulakiewicz i Z. Karpus, Toruń 2003 [obowiązkowe]

11) Przełom postmodernistyczny; dekonstrukcja

teksty źródłowe:

- J. Derrida, Przed prawem, [w:] Teorie literatury XX wieku, Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006 [obowiązkowe]

- J. Derrida, Różnia, [w:] Drogi współczesnej filozofii (antologia), red. M. Siemek, Warszawa 1978 [zalecane]

- J. Derrida, O gramatologii, Warszawa 1999 [omówienie: J. A. Sikora, [w:] Przewodnik po literaturze filozoficznej XX wieku, red. B. Skarga, t. V, Warszawa 1997] [zalecane]

przykład analizy dekonstrukcjonistycznej

P. de Man, Czytanie (Proust), [w:] tegoż, Alegorie czytania, Kraków 2004

opracowania:

- J. Culler, Dekonstrukcja i jej konsekwencje dla badań literackich, "Pamiętnik Literacki" 1987, z. 4 [zalecane]

- R. Nycz, Dekonstrukcjonizm w teorii literatury, "Pamiętnik Literacki" 1986, z. 4

[lub w:] tegoż, Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Kraków 1983, wyd. II: Kraków 2000 [obowiązkowe]

- A. Miś, Dekonstrukcjonizm Jacquesa Derridy [w:] tegoż, Filozofia współczesna. Główne nurty, Warszawa 1996 [zalecane]

- Lyotard, Derrid, Hillis Miller i inni. Kalifornijska Teoria Krytyczna. Antologia tekstów, Warszawa, IBL 2019

12) Pragmatyzm, historyzm, refleksja nad nihilizmem

Literatura obowiązkowa:

1. [pragmatyzm] S. Fish, Czy na tych ćwiczeniach jest tekst? lub Retoryka [w:] tegoż, Interpretacja, retoryka, polityka, red. A. Szahaj, Universitas, wyd. II: Kraków 2008;

2. [historyzm] H. White, Tekst historiograficzny jako artefakt literacki; [w:] tegoż, Poetyka pisarstwa historycznego;

3. [refleksja nad nihilizmem] J. Baudrillard, Precesja symulakrów, [w:] tegoż, Symulakry i symulacja, przeł. S. Królak, Warszawa 2005.

Literatura pomocnicza [zalecana:]

1. K. Rosner, Stanley Fish, czyli pozorny radykalizm konstruktywistycznej teorii interpretacji, "Teksty Drugie" 2005, z. 5;

2. J. Wasiewicz, Nihilizm – w labiryncie znaczeń, [w:] Nihilizm i nowoczesność, red. E. Partyga, M. Januszkiewicz, wstęp E. Partyga, M. Januszkiewicz, M. Werner, Warszawa 2012 [zalecane];

Literatura uzupełniająca [zalecana:]

[Romantyczna postać nihilizmu:] M. Saganiak, Rozpacz i walka z nihilizmem. "Fantazja konania" Zygmunta Krasińskiego, [w:] Nihilizm. Studia o literaturze XIX i XX wieku, red. M. Sokołowski, J. Ławski, Białystok 2009, s. 331-356 [zalecane];

[Modernistyczna postać nihilizmu:] M. Werner, Wokół nihilizmu. Gombrowicz i Witkacy, Warszawa 2009 [zalecane];

13) Krytyka feministyczna, badania gender i queer, kulturalizm, postkolonializm

- C. Owens, Dyskurs Innych: Feministki i postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1996; [obowiązkowe]

- Nancy K. Miller, Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 487-513 [obowiązkowe]

- Judith P. Butler, Zapisy na ciele, wywrotowe odgrywanie, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006, s. 514-529 [zalecane]

- [kulturalizm] P. Bourdieu, Dystynkcja. Wstęp, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006, s. 595-602 [obowiązkowe]

- P. Bourdieu, Reguły sztuki. Geneza i struktura pola literackiego, Kraków 2001 [zalecane]

- Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M.P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006 [zalecane]

- [postkolonializm] E. W. Said, Orientalizm. Wprowadzenie, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006; s. 625-649 [obowiązkowe]

14 a) Modernizm

- Horkheimer, T. Adorno, Dialektyka oświecenia, Warszawa 2010 [zalecane]

- M. Berman, Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu. Marks, modernizm i modernizacja; Baudelaire i modernizm na ulicach [w:] tegoż, "Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu". Rzecz o doświadczaniu nowoczesności, Kraków 2006 [zalecane]

- H.R. Jauss, Proces literacki modernizmu od Rousseau do Adorna; Piotr Bukowski, Genealogia "Procesu literackiego modernizmu" [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 21-59; 60-70; [obowiązkowe]

- A. Eysteinsson, Awangarda jako/czy modernizm? ; D. Wojda, Projekt krytyczny modernizmu Astradura Eysteinssona [w:] Odkrywanie modernizmu. Przekłady i komentarze, red. R. Nycz, wyd. II: Kraków 2004, s. 71-154; 201-226 [obowiązkowe]

15) Sytuacja w kulturze współczesnej - postmodernizm (ponowoczesność):

- J.-F. Lyotard, Kondycja ponowoczesna, "Literatura na Świecie" 1988, nr 8-9 [lub:] Odpowiedź na pytanie: Co to jest postmodernizm, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 47-61 [obowiązkowe]

- H. R. Jauss, Modernizm. Niedokończony projekt, [w:] Postmodernizm. Antologia przekładów, red. R. Nycz, Kraków 1997, s. 25-46 [obowiązkowe]
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
ul. Dewajtis 5,
01-815 Warszawa tel: +48 22 561 88 00 https://uksw.edu.pl kontakt deklaracja dostępności mapa serwisu USOSweb 7.1.1.0-5 (2025-02-26)