Literatura dla dzieci i młodzieży w dydaktyce szkolnej

literaturoznawstwo

podstawowy

FP2_W09

FP2_U06

FP2_U08

FP2_K05

Przedmiot specjalizacyjny, realizowany w bloku specjalizacji nauczycielskiej.

Zajęcia wprowadzają w główne zagadnienia dotyczące literatury dziecięcej i młodzieżowej, omawiają jej wyznaczniki i najbardziej rozpoznawalne cechy oraz pokazują jej funkcjonowanie w dydaktyce szkolnej.

Zajęcia poświęcone są funkcjonowaniu literatury dla dzieci i młodzieży w dydaktyce szkolnej na poziomie szkoły podstawowej.

Zyskując wiedzę o cechach i wyznacznikach literatury dziecięcej, student nauczy się rozpoznawać czytany utwór jako baśń, legendę, bajkę lub powieść oraz wskazywać jego cechy gatunkowe, Wprowadzone zostaną i omówione cechy poszczególnych odmian odmiany powieści, m. in. obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe oraz fantasy.

W formule wykładowo-konwersatoryjnej omówione zostanie pochodzenie literatury dla dzieci oraz wskazane jej cechy osobnicze.

Znaczny blok zajęć poświęcony zostanie baśni w ujęciu literackim, ale także kulturowym i psychoanalitycznym; interpretacji poddane zostaną wybrane utwory baśniowe.

Omówiona zostanie także literatura fantastyczna i jej współczesne odmiany i realizacje (fantasy, dystopia), ze szczególnym zwróceniem uwagi na jej walory edukacyjne i wychowawcze przydatne w dydaktyce szkolnej.

Blok zajęć zostanie poświęcony różnym odmianom powieści dla najmłodszych czytelników: powieści dla dziewcząt, powieść obyczajowej i psychologicznej, powieści przygodowo-detektywistycznej (analiza konkretnych przykładów).

LITERATURA: Literatura przedmiotu (wybrane pozycje):

Z. Adamczykowa, Literatura dla dzieci: funkcje, kategorie, gatunki, Warszawa 2001;

Animacja czytelnictwa dziecięcego, red. J. Papuzińska i in., Płock 2004;

A. Baluch, Archetypy literatury dziecięcej, Kraków 1992;

A. Baluch, Książka jest światem, o literaturze dla dzieci małych oraz dla dzieci starszych i nastolatków, Kraków 2005;

B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, przeł. Danuta Danek, t. 1 i 2, Warszawa 1985;

S. Bortnowski, Przewodnik po sztuce uczenia literatury, Warszawa 2005;

Dzieciństwo i sacrum, red. J. Papuzińska, G. Leszczyński, t. 1 Warszawa 1998, t. 2 Warszawa 2000;

Edukacja polonistyczna wobec przemian kulturowych, red. I.Morawska, M. Latoch-Zielińska, Lublin 2017;

Edukacja polonistyczna wobec trudnej współczesności, red. Anna Janus-Sitarz, Kraków 2010;

P. Hazard, Książki, dzieci i dorośli, tł. I. Słońska, Warszawa 1963;

A. Janus-Sitarz, Przyjemność i odpowiedzialność w lekturze : o praktykach czytania literatury w szkole : konstatacje, oceny, propozycje, Kraków 2009

Lektury w ręku nauczyciela : perspektywa polska i zagraniczna, red. Anna Janus-Sitarz, Kraków 2019;

G. Leszczyński, Bunt czytelników: proza inicjacyjna netgeneracji, Warszawa 2010

G. Leszczyński, Magiczna biblioteka: zbójeckie księgi młodego wieku, Warszawa 2007;

J. Ługowska, Bajka w literaturze dziecięcej, Warszawa 1988;

J. Ługowska, Ludowa bajka magiczna jako tworzywo literatury, Wrocław 1981;

B. Niemierko, Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki, Warszawa 2012;

J. Papuzińska, Inicjacje czytelnicze, Warszawa 1988;

G. Petty, Nowoczesne nauczanie. Praktyczne wskazówki i techniki dla nauczycieli, wykładowców i szkoleniowców¸ Sopot 2018;

Przeboje edukacji polonistycznej, red. D. Michułka, Wrocław 2001;

Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, red. Anna Janus-Sitarz, Kraków 2004;

M. Pustowaruk, Od Tolkiena do Pratchetta. Potencjał rozwojowy fantazy jako konwencji literackiej, Wrocław 2009

Słownik literatury dziecięcej i młodzieżowej, red. B. Tylicka, G. Leszczyński, Wrocław 2003;

Szkolna lektura bliżej teraźniejszości, red. Anna Janus-Sitarz, Kraków 2011;

Szkolne spotkania z literaturą, red. Anna Janus-Sitarz, Kraków 2007;

G. Trębicki, Fantasy. Ewolucja gatunku, Kraków 2007

Wartości i wartościowanie w edukacji polonistycznej, red. M. Marzec-Jóźwicka, Lublin 2013;

V. Wróblewska, Przemiany gatunkowe polskiej baśni literackiej XIX i XX wieku, Toruń 2003;

A. Zgorzelski, Fantastyka. Utopia. Science fiction, Warszawa 1980;

Literatura podmiotu - konkretne teksty każdorazowo ustalane na zajęciach z uczestnikami kursu.

Student zapoznaje się z lekturami obowiązkowymi i uzupełniającymi dla szkoły podstawowej mieszczącymi się w obszarze literatury dla dzieci i młodzieży.

W czasie zajęć student poznaje kryteria periodyzacji literatury dla dzieci, zna kanoniczne dzieła literackie z tego obszaru, główne kierunki ich analizy i interpretacji, rozumie ich konteksty kulturowe, zna dorobek krytyczny im poświęcony. Zapoznaje się z współczesnymi metodami analizy i interpretacji dzieła literackiego.

Student będzie znał na poziomie zaawansowanym pojęcia, teorie i zasady postępowania zgodnie z obszarem specjalizacji nauczycielskiej.

Student zdobędzie umiejętności samodzielnego planowania i organizowania swojej pracy, kierować innymi i planować działalność zespołu.

Student zdobędzie umiejętności samodzielnej organizacji procesu uczenia się, uzupełniania informacji oraz doskonalenia kompetencji zawodowych, wykorzystując wiedzę zdobytą w ramach specjalizacji nauczycielskiej.

Absolwent po kursie przedmiotu będzie gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy literaturoznawczej i konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu.

Student będzie oceniany w trybie ciągłym na podstawie aktywności na zajęciach (ocenianie ciągłe). Konieczna będzie znajomość wybranych pozycji lekturowych zaproponowanych przez prowadzącego.

Na ocenę bardzo dobrą student bezbłędnie wymienia i omawia cechy charakterystyczne utworów dla dzieci i młodzieży, poprawnie rozpoznając ich odmiany gatunkowe. Potrafi umieścić omawiany utwór w kontekście historycznoliterackim. Student będzie sprawnie dokonywał samodzielnych, odkrywczych analizy i interpretacji utworu, bezbłędnie posługując się właściwymi terminami i pojęciami z zakresu poetyki. Student będzie potrafił zaproponować odkrywcze zastosowanie i wykorzystanie omawianego utworu do dydaktyki szkolnej oraz stworzyć samodzielny, oryginalny konspekt lekcji na bazie omawianego tekstu. Student jest wybitnie aktywny na zajęciach w toku całego kursu.

Na ocenę dobrą student dobrze wymienia i omawia cechy charakterystyczne utworów dla dzieci i młodzieży, rozpoznając ich odmiany gatunkowe. W większości przypadków potrafi umieścić omawiany utwór w kontekście historycznoliterackim. Student sprawnie dokonuje samodzielnych analizy i interpretacji utworu, dobrze posługując się właściwymi terminami i pojęciami z zakresu poetyki. Student będzie potrafił zaproponować zastosowanie i wykorzystanie omawianego utworu do dydaktyki szkolnej oraz stworzyć samodzielny konspekt lekcji na bazie omawianego tekstu. Student jest aktywny na zajęciach w toku całego kursu.

Na ocenę dostateczną student student potrafi wymienić i omówić podstawowe cechy charakterystyczne utworów dla dzieci i młodzieży, a także rozpoznać ich odmiany gatunkowe. Z pomocą prowadzącego potrafi umieścić omawiany utwór w kontekście historycznoliterackim. Student poprawnie dokonuje analizy i interpretacji wskazanych utworów i w miarę poprawnie posługuje się właściwymi terminami literackimi. Student będzie potrafił zaproponować wykorzystanie omawianego utworu do dydaktyki szkolnej oraz stworzyć z pomocą prowadzącego konspekt lekcji na bazie omawianego tekstu. Student nie wykazuje się zauważalną aktywnością na zajęciach w toku całego kursu.

Na ocenę niedostateczną - nie spełnia w/w kryteriów.

Praktyki nauczycielskie realizowane są w toku realizacji specjalizacji nauczycielskiej.