Dydaktyka przedmiotowa (metodyka nauczania literatury i języka polskiego w szkole ponadpodstawowej)

podstawowy

W zakresie wiedzy absolwent zna i rozumie:

D.1/E.1.W1.

D.1/E.1.W2.

D.1/E.1.W4.

D.1/E.1.W5.

D.1/E.1.W10.

D.1/E.1.W11.

D.1/E.1.W14.

W zakresie umiejętności absolwent potrafi:

D.1/E.1.U1.

D.1/E.1.U2.

D.1/E.1.U5.

D.1/E.1.U10.

W zakresie kompetencji społecznych absolwent jest gotów do:

D.1/E.1.K1.

D.1/E.1.K5.

D.1/E.1.K6.

Specjalizację może realizować student posiadający licencjat z filologii polskiej.

Celem konwersatorium jest przygotowanie studentów filologii polskiej (studia drugiego stopnia), którzy kończą specjalność nauczycielską do wykonywania zawodu nauczyciela języka polskiego w szkole ponadpodstawowej.

Podczas zajęć studenci zapoznają się z problemami kształcenia literacko-kulturowego i językowego w szkole ponadpodstawowej; poszerzają umiejętności praktycznego i świadomego wykorzystania na lekcjach języka polskiego różnych dziedzin wiedzy polonistycznej i pedagogicznej.

Konwersatorium poświęcone jest metodyce nauczania literatury polskiej i języka polskiego w szkołach ponadpodstawowych: liceum ogólnokształcącym, technikum, szkole branżowej I i II stopnia.

Podczas zajęć będziemy zajmować się następującymi zagadnieniami:

1. Kształcenie literackie i językowe w różnych typach szkół ponadpodstawowych.

2. Analiza dokumentów: Podstawa programowa kształcenia ogólnego dla poszczególnych typów szkół (Dz.U. 2017, poz. 356; Dz.U. 2018, poz. 467), programy nauczania, rozkłady materiału, plany wynikowe.

3. Miejsce edukacji polonistycznej w podstawie programowej kształcenia ogólnego.

4. Koncepcje oraz funkcje podręczników w zakresie kształcenia literackiego i nauki o języku.

5. Omówienie propozycji lekturowej dedykowanej szkole ponadpodstawowej.

6. Przygotowanie nauczyciela polonisty do lekcji.

7. Podmiotowość ucznia, potrzeby i rodzaje aktywności podczas lekcji.

8. Dialog lekcyjny i zadania dla ucznia.

9. Zasady nauczania w dydaktyce polonistycznej.

10. Planowanie poszczególnych etapów lekcji oraz kreatywnych zadań edukacyjnych.

11. Teoria i praktyka wprowadzania elementów oceniania kształtującego w szkole ponadpodstawowej.

12. Określanie celów i kryteriów lekcji.

13. Informacja zwrotna i ocena koleżeńska na lekcjach języka polskiego w szkole ponadpodstawowej.

14. Ocenianie wypracowań uczniowskich. Warsztaty.

15. Charakterystyka pisemnego egzaminu maturalnego z języka polskiego na poziomie podstawowym (język polski w użyciu, test historycznoliteracki, wypracowanie).

16. Charakterystyka ustnego egzaminu maturalnego z języka polskiego (budowa zestawu egzaminacyjnego, pula pytań jawnych i niejawnych, prezentacja przykładowych konspektów wypowiedzi ustnej).

17. Charakterystyka pisemnego egzaminu maturalnego z języka polskiego na poziomie rozszerzonym.

18. Sprawdzanie arkuszy maturalnych w oparciu o kryteria. Warsztaty.

19. Jak przygotowywać uczniów do egzaminu maturalnego w nowej formule?

20. Prezentacje i omawianie konspektów lekcji przygotowanych przez studentów.

1. „Dydaktyka literatury i języka polskiego w kształceniu nauczycieli”, red. Z. Uryga, Kraków 1991.

2. „Dydaktyka literatury i języka polskiego. Stan badań i perspektywy badawcze”, red. S. J. Żurek, A. Adamczuk-Stemplewska, Lublin 2012.

3. „Edukacja polonistyczna i literatura. Praca zbiorowa”, red. W. Sawrycki, M. Wróblewski, Toruń 2000.

4. „Edukacja polonistyczna: metamorfozy kontekstów i metod”, red. I. Morawska, M. Latoch-Zielińska, Lublin 2017.

5. „Kłopotliwy problem – badanie polonistycznych osiągnięć uczniów”, red. H. Kosętka, Z. Uryga, Kraków 2001.

6. „Kompetencje nauczyciela polonisty we współczesnej szkole. Między schematem a kreatywnością”, red. M. Trysińska, K. Maciejak, Warszawa 2019.

7. „Kompetencje szkolnego polonisty. Szkice i artykuły z metodyki”, red. B. Chrząstowska, Warszawa 1995.

8. „Metodyka a nauka o literaturze i nauka o języku”, red. D. Michułka, K. Bakuła, Wrocław 2005.

9. „Nowoczesność i tradycja w kształceniu literackim. Podręcznik do ćwiczeń z metodyki języka polskiego”, red. B. Myrdzik, Lublin 2000.

10. „Polonista w szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty”, red. A. Janus-Sitarz, Kraków 2004.

11. „Polonistyczna dydaktyka ogólna”, red. J. Fiszbak, Łódź 2019.

12. „Twórczość i tworzenie w edukacji polonistycznej”, red. A. Janus-Sitarz, Kraków 2012.

13. Chrząstowska B., „Przedmiot, podmiot i proces. Szkice z metodyki kształcenia polonistycznego”, wybór i oprac. M. Kwiatkowska-Ratajczak, W. Wantuch, Poznań 2009.

14. Dyduch B., „Między słowem a obrazem. Dylematy współczesnej polonistyki”, Kraków 2007.

15. Harari J. N., „21 lekcji na XXI w.”, tłum. M. Romanek, Kraków 2018.

16. Hattie J., „Widoczne uczenie się dla nauczycieli”, przeł. Z. Janowska, Warszawa 2015.

17. Jazownik L., „Wyzwolić moc lektury. Aksjologiczno-metodyczny sens dzieła literackiego”, Zielona Góra 2004.

18. Jędrychowska M., „Szkic do pejzażu aksjologicznego. Z problemów dydaktyki literatury”, Kraków 2010.

19. Kowalikowa J., „Narodziny nauczyciela polonisty. Szkice edukacyjne”, Kraków 2006.

20. Kupisiewicz Cz., „Podstawy dydaktyki”, Warszawa 2005.

21. Marzano R. J., „Sztuka i teoria skutecznego nauczania”, przeł. A. Kasprzak, J. Czernik, A. Kurzemska, Warszawa 2012.

22. Matusiak B., „Drama na lekcjach języka polskiego w szkole średniej. Scenariusze”, Warszawa 1998.

23. Nagajowa M., ABC metodyki języka polskiego dla początkujących nauczycieli”, Warszawa 1995.

24. Niemierko B., „Kształcenie szkolne. Podręcznik skutecznej dydaktyki”, Warszawa 2007.

25. Okoń W., „Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej”, Warszawa 2003.

26. Sterna D., „Uczę (się) w szkole”, Warszawa 2014.

27. Sterna D., „W szkole jest OK. Ocenianie kształtujące w praktyce”, Warszawa 2018.

28. Ślósarz A., „Ideologiczne matryce. Lektury a ich konteksty. Postkomunistyczna Polska – postkolonialna Australia”, Kraków 2013.

W zakresie wiedzy absolwent zna i rozumie: miejsce danego przedmiotu w ramowych planach nauczania na etapie szkoły ponadpodstawowej; podstawę programową przedmiotu, cele kształcenia i treści nauczania przedmiotu, przedmiot w kontekście wcześniejszego i dalszego kształcenia, strukturę wiedzy z zakresie przedmiotu nauczania oraz kompetencje kluczowe i ich kształtowanie w ramach nauczania przedmiotu; kompetencje merytoryczne, dydaktyczne i wychowawcze nauczyciela, w tym potrzebę zawodowego rozwoju, także z wykorzystaniem technologii informacyjno-komunikacyjnej, oraz dostosowywania sposobu komunikowania się do poziomu rozwoju uczniów i stymulowania aktywności poznawczej uczniów, w tym kreowania sytuacji dydaktycznych; znaczenie autorytetu nauczyciela oraz zasady interakcji ucznia i nauczyciela w toku lekcji; moderowanie interakcji między uczniami; rolę nauczyciela jako popularyzatora wiedzy oraz znaczenie współpracy nauczyciela w procesie dydaktycznym z rodzicami lub opiekunami uczniów, pracownikami szkoły i środowiskiem pozaszkolnym; konwencjonalne i niekonwencjonalne metody nauczania, w tym metody aktywizujące i metodę projektów, proces uczenia się przez działanie, odkrywanie lub dociekanie naukowe oraz pracę badawczą ucznia, a także zasady doboru metod nauczania typowych dla danego przedmiotu; rolę diagnozy, kontroli i oceniania w pracy dydaktycznej; ocenianie i jego rodzaje; egzaminy kończące etap edukacyjny i sposoby konstruowania testów, sprawdzianów oraz innych narzędzi przydatnych w procesie oceniania uczniów w ramach nauczanego przedmiotu; warsztat pracy nauczyciela; właściwe wykorzystanie czasu lekcji przez ucznia i nauczyciela; zagadnienia związane ze sprawdzaniem i ocenianiem jakości kształcenia oraz jej ewaluacją, a także z koniecznością analizy i oceny własnej pracy dydaktyczno-wychowawczej.

W zakresie umiejętności absolwent potrafi: identyfikować typowe zadania szkolne z celami kształcenia, w szczególności wymaganiami ogólnymi z podstawy programowej, oraz z kompetencjami kluczowymi; przeanalizować rozkład materiału; kreować sytuacje dydaktyczne służące aktywności i rozwojowi zainteresowań uczniów oraz popularyzacji wiedzy; rozpoznać typowe dla nauczanego przedmiotu błędy uczniowskie i wykorzystać je w procesie dydaktycznym.

W zakresie kompetencji społecznych absolwent jest gotów do: adaptowania metod pracy do potrzeb i różnych stylów uczenia się uczniów; kształtowania umiejętności współpracy uczniów, w tym grupowego rozwiązywania problemów; budowania systemu wartości i rozwijania postaw etycznych uczniów oraz kształtowania ich kompetencji komunikacyjnych i nawyków kulturalnych.

Materiały opracowane podczas zajęć mogą zostać wykorzystane podczas realizacji praktyk studenckich.