Wstęp do nauki o literaturze

podstawowy

Wiedza:

FW1_W01: zna podstawową metodologię, terminologię i teorie

wykorzystywane w badaniach literaturoznawczych;

FW1_W03: zna współczesne metody analizy i interpretacji dzieła

literackiego.

Umiejętności:

FW1_U03: formułować, precyzować i opracowywać problemy

badawcze, samodzielnie dokonuje wyboru stosownych

metod, uzasadnić dobór problemu i metod badawczych,

posługując się przy tym poprawną terminologią naukową;

Kompetencje społeczne:

FW1_K03: rozpoznawania i rozstrzygania dylematów naukowych i

etycznych związanych z wykonywaniem pracy filologa

zarówno w pracy indywidualnej, jak i zespołowej.

WIEDZA O LITERATURZE WYNIESIONA ZE SZKOŁY

Propedeutyka nauki o literaturze. Przygotowanie do ćwiczeń i wykładów z historii i teorii literatury.

- Nauka o literaturze wśród innych nauk. Nauka o literaturze jako zjawisko historycznie zmienne. Różne formy refleksji o literaturze.

- Podstawowe pojęcia nauki o literaturze.

- Najważniejsze momentu rozwoju nauki o literaturze i najważniejsze kierunki w badaniach literackich.

- Sytuacja we współczesnej nauce o literaturze.

Propedeutyka nauki o literaturze. Przygotowanie do ćwiczeń i wykładów z historii i teorii literatury. Obejmuje następujące kręgi problemowe:

1. Istota literackości. Sporne kwestie w ujęciu genezy sztuki literackiej i sposobów jej badania – natchnienie a rzemiosło, mimesis a ekspresja, poznanie rzeczywistości zewnętrznej a poznanie duchowe, subiektywizm i obiektywizm, świadomość i nieświadomość jako źródło sztuki. Zagadnienie genezy dzieła literackiego.

2. Wstęp do ogólnej metodologii nauk. Nauki dedukcyjne.

3. Nauki empiryczne (indukcyjne, doświadczalne). Nauka o literaturze wśród innych nauk. Podział nauk o literaturze.

4. Język a dzieło literackie – odrębność języka literackiego na tle języka ogólnego, mowa poetycka jako pierwotny język człowieka, zagadnienie metafory, mowa poetycka jako wyzwolenie i jako zniewolenie, język poetycki a zagadnienie subiektywności i obiektywności, środki semantyczne i niesemantyczne w mowie poetyckiej, tekst literacki jako uczestnik wielkiej rozmowy w tradycji, tekst literacki jako struktura polifoniczna i dialogiczna (Bachtin).

5. Sporne kwestie w ujęciu stosunku dzieła literackiego do rzeczywistości – między prawdą a zmyśleniem, mimesis, fikcjonalność, "świat przedstawiony" – ujęcie Platona, Arystotelesa, ujęcie fenomenologiczne, strukturalistyczne i dekonstrukcjonistyczne.

6. Odbiór dzieła literackiego. Rozumienie, odczuwanie, interpretacja, gra, współudział, dekonstrukcja.

7. Zagadnienie interpretacji. "Interpretacja obiektywna" a "interpretacja subiektywna", wielość interpretacji, możliwość i niemożliwość interpretacji. Otwartość dzieła.

8. Zagadnienie języka badawczego. Zmiany w rozumieniu podstawowych kategorii w badaniach nad literaturą na przełomie XX i XXI wieku: Podmiot, dyskurs, wiedza-władza, tekst.

Książki pomocnicze:

- Kazimierz Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, Warszawa 1974

Część trzecia - Metodologiczne typy nauk

Rozdział I. Podział nauk na nauki dedukcyjne i nauki indukcyjne (173-180)

Rozdział II. Nauki dedukcyjne (paragrafy 53-56) (181-191)

Rozdział III. Nauki indukcyjne (A. Baza empiryczna) (218-231)

- Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Wrocław 2000

- Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990 [lub inne wydanie]

- Słownik literatury polskiego oświecenia, red. T. Kostkiewiczowa, Wrocław 1977 [lub inne wydanie]

- Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz i A. Kowalczykowa, Wrocław 1991

- Słownik literatury polskiej XX wieku, red. A. Brodzka i M. Puchalska, Wrocław 1992

- René Wellek, Pojęcia i problemy nauki o literaturze, wyb. i przedm. H. Markiewicz, Warszawa 1979

- Ryszard Handke, O czytaniu. Krótki zarys wiedzy i dziele literackim i jego lekturze, Warszawa 1984;

- Maria Renata Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, wyd. 2 uzup.: Wrocław 1979

- Władysław Tatarkiewicz, Dzieje sześciu pojęć. Sztuka, piękno, forma, twórczość, odtwórczość, przeżycie estetyczne, Warszawa 1976

- Elżbieta Sarnowska-Temeriusz, Przeszłość poetyki. Od Platona do Giambattisty Vica, Warszawa 1995 [lub starsze opracowanie tej problematyki] [tejże:] Zarys dziejów poetyki. Od starożytności do końca XVII w., Warszawa 1985

- Zygmunt Łempicki, Renesans, oświecenie, romantyzm [w:] tegoż, Wybór pism, t. I, Warszawa 1966

- Stefania Skwarczyńska, Kierunki w badaniach literackich. Od romantyzmu do połowy XX wieku, Warszawa 1984

- Stefania Skwarczyńska, [Rozprawy wstępne do:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, Kraków 1965-

- Zofia Mitosek, Teorie badań literackich, Warszawa 1998;

- Jonathan Culler, Teoria literatury. Bardzo krótkie wprowadzenie, przeł. Maria Bassaj, "Prószyński i S-ka", Warszawa 1998.

- Teorie literatury XX wieku, red. Anna Burzyńska, Michał Paweł Markowski, [dwa tomy:] Antologia. Podręcznik, "Znak", Kraków 2006;

- Antoine Compagnon, Demon teorii. Literatura a zdrowy rozsądek, przeł. Tomasz Stróżyński, słowo/obraz, terytoria, Gdańsk 2010,

- Wiek teorii [dwa tomy:] Antologia 1, Antologia 2, red. Danuta Ulicka, Wydawnictwo UW, Warszawa 2020.

Metody i kryteria oceniania:

Wykład kończy się egzaminem w formie pisemnej. W szczególnych przypadkach, na życzenie studenta może być zastąpiony egzaminem ustnym. Egzamin będzie prowadzony na podstawie lektur obowiązkowych i treści podanych podczas wykładu.

FW1_W02; FW1_W03; FW1_U03; FW1_K03.

Wiedza:

FW1_W01: zna podstawową metodologię, terminologię i teorie

wykorzystywane w badaniach literaturoznawczych;

FW1_W03: zna współczesne metody analizy i interpretacji dzieła

literackiego.

Umiejętności:

FW1_U03: formułować, precyzować i opracowywać problemy

badawcze, samodzielnie dokonuje wyboru stosownych

metod, uzasadnić dobór problemu i metod badawczych,

posługując się przy tym poprawną terminologią naukową;

Kompetencje społeczne:

FW1_K03: rozpoznawania i rozstrzygania dylematów naukowych i

etycznych związanych z wykonywaniem pracy filologa

zarówno w pracy indywidualnej, jak i zespołowej.

METODY OCENIANIA:

Wykład kończy się oceną w semestrze zimowym egzaminem w formie pisemnej). Egzamin będzie prowadzony na podstawie lektur obowiązkowych i treści podanych podczas wykładu.

KRYTERIA OCENIANIA

Wiedza:

 Na ocenę 5 (bardzo dobry): pogłębiona znajomość lektur obowiązkowych i treści podawanych podczas wykładów; lektura indywidualnie wybranych dwóch-trzech tekstów, udostępnionych w bazach www. i w bibliotekach.

 Na ocenę 4,5/ 4 (dobry plus/ dobry): dobra znajomość problemów literaturoznawczych z lektur obowiązkowych i wykładów wraz z pełną poprawnością rozumienia głównych tez teoretycznych.

 Na ocenę 3,5/ 3 (dostateczny plus/ dostateczny): hasłowa znajomość treści wykładu i lektur obowiązkowych, z ograniczoną umiejętnością merytorycznie poprawnego ich zreferowania.

 Na ocenę 2 (niedostateczny): brak znajomości zagadnień omówionych na wykładach; brak znajomości lektur obowiązkowych; błędy rzeczowe; nieumiejętność poprawnego zreferowania treści w mowie lub piśmie.

Umiejętności:

 Na ocenę 5 (bardzo dobry): umiejętność uargumentowania własnego stanowiska; samodzielność (oryginalność) w ujęciu tematów egzaminacyjnych; dyskusja (czy polemika) z problemami; umiejętność formowania w pełni poprawnej wypowiedzi pisemnej i ustnej.

 Na ocenę 4,5/ 4 (dobry plus/ dobry): umiejętność poprawnego omówienia lektur obowiązkowych i treści wykładu; nieliczne uchybienia językowe.

 Na ocenę 3,5/ 3 (dostateczny plus/ dostateczny): hasłowa znajomość treści podawanych podczas wykładu i treści lektur obowiązkowych; referowanie tychże treści bez umiejętności ich wyjaśnienia; względna poprawność językowa pisemnej pracy egzaminacyjnej lub wypowiedzi ustnej; słaba znajomość tytułów i nazwisk autorów polskich i obcych; błędy językowe.

 Na ocenę 2 (niedostateczny): brak umiejętności pisemnego (lub ustnego) zreferowania głównych problemów podanych podczas wykładu; nieznajomość lektur obowiązkowych; brak umiejętności posługiwania się komunikatywnym językiem polskim; liczne błędy językowe.