Idiomy polskości w wieku XIX

podstawowy

FP1_W05

FP1_U11

FP1_K04

KU1_W04

KU1_U04

KU1_K01

FW1_W06

FW1_U06

FW1_K01

Poziom przedmiotu: podstawowy

Idiomy polskości w wieku XIX to przedmiot dla zainteresowanych polską literaturą, kulturą, filozofią oraz myślą społeczną i polityczną dziewiętnastego stulecia. Problematyka konwersatorium koncentruje się na prezentacji formuł polskości i omówieniu ich przemian w długim okresie istnienia bytu narodu bez państwa. Zajęcia naświetlają konteksty historyczne i ich wpływ na proces krystalizowania się koncepcji demokratyzującego się społeczeństwa oraz przedstawiają projekty przebudowy cywilizacyjnej życia polskiego.

Wymagania: podstawowa znajomość historii Polski, historii literatury i kultury.

Koncepcja konwersatorium zakłada prezentację problematyki związanej z polskością w wieku XIX i początkach wieku XX. Ideą przewodnią zajęć jest unaocznienie dynamiki procesów przemian świadomości Polaków, którą inicjują sprowokowane utratą wolności pytania o historię, tradycję i pamięć a puentują dojrzałe koncepcje nowoczesnego narodu, w pełni autonomicznego i niezależnego bytu politycznego, który odzyskuje swą niepodległość w 1918 roku. Celem zajęć jest wskazanie fundamentalnych idei formułowanych w obrębie pisarstwa historycznego a także pism filozoficznych i dzieł literackich powstałych w okresie niewoli oraz unaocznienie jak istotne pozostają one we współczesnych dyskusjach nad polskością i tożsamością narodową. Lektura wybranych źródeł pozwoli ukazać bogactwo tej refleksji a pogłębione badania nad spuścizną pisarską epoki uwidocznią nadrzędną, ocalającą uniwersum wartości wspólnoty narodowej rolę kultury. Przewodnia rola Adama Mickiewicza jako fundatora idiomów polskości, ukazująca siłę oddziaływania romantycznej idei narodu pozwoli odsłonić hierarchię i rangę problemów w sporach o polskość dla całego dziewiętnastego stulecia a w konsekwencji także dla naszej współczesności.

Tematyka zajęć:

1.Naród a państwo w sporach o Polskę w epoce porozbiorowej. (Adam Naruszewicz, Ignacy Krasicki, Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic).

2.Wychowawczy cel historii w pisarstwie i badaniach oświecenia postanisławowskiego (Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Julian Ursyn Niemcewicz i in.).

3.Późnooświeceniowe formuły misji Polski (Jan Paweł Woronicz, Wawrzyniec Surowiecki, Kazimierz Brodziński).

4.Romantyczna idea narodu (Maurycy Mochnacki, Adam Mickiewicz, JoachimLelewel).

5.Społeczeństwo stanowe – szlachta i lud – naród nowoczesny (Adam Mickiewicz, Karol Libelt, August Cieszkowski, Zygmunt Krasiński).

6.Rewizja historiozofii romantycznej w II połowie XIX wieku (Bronisław Trentowski).

7.Dziewiętnastowieczny okcydentalizm a słowianofilstwo.

8.Pozytywistyczny model kultury.

9.Konserwatyzm krakowskiej szkoły historycznej i obrachunki z romantyczną tradycją (Stańczycy, Michał Bobrzyński).

10.Laicka koncepcja narodu i państwa wobec koncepcji polskości wiązanych z katolicyzmem.

11.Neoromantyzm przełomu wieków wobec planów odzyskania niepodległości (Stanisław Szczepanowski, Artur Górski, Stanisław Pigoń, Szymon Askenazy)

A.Kłoskowska, Przedmowa, w: Oblicza polskości, pod red. A. Kłoskowskiej, Warszawa 1990, s. 5-11.

Mieczysław Porębski, Polskość jako sytuacja, w: jak wyżej, s. 128-135.

Henryk Skolimowski, Uniwersalne wartości etosu polskiego, w: jak wyżej, s. 136-151.

J. Maria Bocheński, Co to znaczy być Polakiem?, w: Sens życia i inne eseje, 1993.

J. Prokop, Uniwersum polskie. Literatura, wyobraźnia zbiorowa, mity polityczne, Kraków 1993, s. 5-20.

A.Kłoskowska, Kultury narodowe i narodowa identyfikacja: dwoistość funkcji, w: Oblicza polskości, dz. cyt., s. 12-36.

J. Jedlicki, O narodowości kultury, w: Przemiany formuły polskości w drugiej połowie XIX wieku, praca zbiorowa pod red. Janusza Maciejewskiego, Warszawa 1999, s. 7-18.

B. Dopart, Komu i do czego służy tradycja romantyczna po roku 1989, w: Polskie społeczeństwo dziś, pod red. M. Saganiak, M. Wernera, M. Woźniewskiej-Działak, Ł. Kucharczyka, Warszawa 2017, s. 66-88.

Ucieczka od Polski? Z Maciejem Urbanowskim rozmawia Adrian Sinkowski, „Pressje” Teka 35 Klubu Jagiellońskiego, 2013.

J. Maciejewski, Rasa czy principium. O dziejach przemian formuły polskości w XIX i XX wieku, w: Przemiany formuły polskości, dz. cyt., s. 19-39.

A. Nowak, Polskie wieki XIX: pamięci fantazje i porównania, w: Historie Polski w XIX wieku. Kominy, ludzie i obłoki: modernizacja i kultura, pod red. A. Nowaka, t. 1, Warszawa 2013, s. 7-40.

B. Dopart, Kultura polska lat 1796-1918, w: Historie polski w XIX wieku, dz. cyt., s. 270-481.

Dziady nasze mają to szczególnie…Studia i szkice współczesne o dramacie Adama Mickiewicza, red. E. Hoffman-Piotrowska, A. Fabianowski, Warszawa 2013.

J. Jedlicki, Jakiej cywilizacji Polacy potrzebują?, Warszawa 1988.

Bohdan Pociej, Polskość Chopina, Warszawa 2012.

Efekty kształcenia dla studentów rozpoczynających naukę w roku akademickim 2019/2020

FP1_W05 Student zna główne fakty z historii Polski, rozumie ich uwarunkowania i wpływ historii na rozwój kultury, zwłaszcza języka i literatury polskiej.

FP1_U11 Student potrafi wykorzystać wiedzę z historii Polski w pogłębianiu wiedzy o literaturze i języku.

FP1_K04 jest gotów do aktywnego i świadomego uczestnictwa w bieżącym życiu literackim i kulturalnym oraz do działań na rzecz popularyzacji wiedzy o literaturze i kulturze polskiej.

KU1_W04 Zna kluczowe wydarzenia z zakresu historii kultury, przemiany wzorców, obyczajów, stylów życia; rozumie ich uwarunkowania (polityczne, ekonomiczne, społeczne) oraz konsekwencje.

KU1_U04 Potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę do krytycznej analizy oraz interpretacji różnych wytworów i tekstów kultury, ich oddziaływania społecznego oraz miejsca w procesach historyczno-kulturowych.

KU1_K01 Jest gotów do krytycznej oceny oraz aktualizacji posiadanej wiedzy w oparciu o najnowsze teorie z zakresu kulturoznawstwa i nauk o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin humanistycznych i społecznych, P6S_KK

a także w odniesieniu do zachodzących przemian i aktualnych zjawisk społeczno-kulturowych.

FW1_W06 Student zna i rozumie powiązania istniejące między naukami filologicznymi a innymi dyscyplinami naukowymi (historią, biblistyką, archeologią, antropologią, etnologią, historią filozofii i nauki, historią sztuki).

FW1_U06 Student potrafi dokonać średniozaawansowanej analizy wybranego tworu cywilizacji obszaru kulturowego wybranej specjalności, interpretacji fenomenów kulturowych, literackich i artystycznych, lokując je przy tym w szerszym kontekście historyczno‐kulturowym.

FW1_K01 Student jest gotów do ciągłego pogłębiania swojej wiedzy oraz do jej krytycznej oceny

Metody pracy:

- elementy wykładu

- dyskusja

- praca z tekstem źródłowym

Zaliczenie ustne na zakończenie semestru. Student wybiera z listy lektur przygotowanej przez prowadzącą jedną lub dwie pozycje książkowe.

Obecność obowiązkowa - sprawdzana lista.

Student ma prawo do dwóch nieobecności. Trzecią i kolejną nieobecność należy zaliczyć na dyżurze po uprzednim skonsultowaniu z prowadzącą zajęcia.

W odniesieniu do efektów kształcenia dla studentów filologii polskiej -

Na ocenę bardzo dobrą:

Student zna główne fakty z historii Polski, rozumie ich uwarunkowania i wpływ historii na rozwój kultury, zwłaszcza języka i literatury polskiej.

Student potrafi wykorzystać wiedzę z historii Polski w pogłębianiu wiedzy o literaturze i języku.

Student jest gotów do aktywnego i świadomego uczestnictwa w bieżącym życiu literackim i kulturalnym oraz do działań na rzecz popularyzacji wiedzy o literaturze i kulturze polskiej.

Na ocenę dobrą:

Student zna główne fakty z historii Polski, rozumie ich wpływ historii na rozwój kultury.

Student potrafi wykorzystać wiedzę z historii Polski w pogłębianiu wiedzy o literaturze.

Student jest gotów do uczestnictwa w bieżącym życiu literackim i kulturalnym.

Na ocenę dostateczną:

Student orientuje się w faktach historii Polski, podejmuje próbę ich zrozumienia i wpływu na rozwój kultury.

Student podejmuje próbę wykorzystania wiedzy z historycznej w pogłębianiu wiedzy o literaturze.

Student deklaruje chęć uczestnictwa w bieżącym życiu literackim i kulturalnym.

W odniesieniu do efektów kształcenia dla studentów kulturoznawstwa -

Na ocenę bardzo dobrą:

Student zna kluczowe wydarzenia z zakresu historii kultury, przemiany wzorców, obyczajów, stylów życia; rozumie ich uwarunkowania (polityczne, ekonomiczne, społeczne) oraz konsekwencje.

Student potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę do krytycznej analizy oraz interpretacji różnych wytworów i tekstów kultury, ich oddziaływania społecznego oraz miejsca w procesach historyczno-kulturowych.

Student jest gotów do krytycznej oceny oraz aktualizacji posiadanej wiedzy w oparciu o najnowsze teorie nauk o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin humanistycznych i społecznych.

Na ocenę dobrą:

Student zna wybrane wydarzenia z zakresu historii kultury, przemiany wzorców, obyczajów, stylów życia oraz rozumie ich uwarunkowania.

Student na ogół potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę do krytycznej analizy oraz podjąć próbę interpretacji różnych wytworów i tekstów kultury, ich oddziaływania społecznego.

Student jest gotów do krytycznej oceny oraz aktualizacji posiadanej wiedzy w oparciu o wybrane teorie nauk o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin humanistycznych.

Na ocenę dostateczną:

Student potrafi wymienić wybrane wydarzenia z zakresu historii kultury, orientuje się w przemianach wzorców, obyczajów, stylów życia.

Student potrafi podjąć próbę wykorzystania zdobytej wiedzę do krytycznej analizy oraz podjąć próbę interpretacji różnych wytworów i tekstów kultury.

Student potrafi podjąć próbę aktualizacji posiadanej wiedzy w oparciu o wybrane teorie nauk o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin humanistycznych.

W odniesieniu do efektów kształcenia dla studentów filologii włoskiej -

Na ocenę bardzo dobrą:

Student zna i rozumie powiązania istniejące między naukami filologicznymi a innymi dyscyplinami naukowymi (historią, biblistyką, archeologią, antropologią, etnologią, historią filozofii i nauki, historią sztuki).

Student potrafi dokonać średniozaawansowanej analizy wybranego tworu cywilizacji obszaru kulturowego wybranej specjalności, interpretacji fenomenów kulturowych, literackich i artystycznych, lokując je przy tym w szerszym kontekście historyczno‐kulturowym.

Student jest gotów do ciągłego pogłębiania swojej wiedzy oraz do jej krytycznej oceny.

Na ocenę dobrą:

Student zna i na ogół rozumie powiązania istniejące między naukami filologicznymi a innymi dyscyplinami naukowymi, zwłaszcza historią, historią filozofii i historią sztuki.

Student potrafi dokonać średniozaawansowanej analizy wybranego tworu cywilizacji obszaru kulturowego wybranej specjalności, interpretacji fenomenów kulturowych, literackich i artystycznych.

Student jest gotów do ciągłego pogłębiania swojej wiedzy.

Na ocenę dostateczną:

Student orientuje się w powiązaniach istniejących między naukami filologicznymi a innymi dyscyplinami naukowymi, zwłaszcza historią, historią filozofii i historią sztuki.

Student potrafi podjąć próbę analizy wybranego tworu cywilizacji obszaru kulturowego wybranej specjalności, interpretacji fenomenów kulturowych, literackich i artystycznych.

Student deklaruje gotowość do ciągłego pogłębiania swojej wiedzy.