Wizerunki w służbie władzy
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | WH-KON-WizwSluz |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Wizerunki w służbie władzy |
Jednostka: | Wydział Nauk Humanistycznych |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
3.00
|
Język prowadzenia: | (brak danych) |
Poziom przedmiotu: | podstawowy |
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się: | wpisz symbol/symbole efektów kształcenia |
Wymagania wstępne: | brak wymagań wstępnych |
Skrócony opis: |
Tematem konwersatorium będzie polityczny użytek z wizerunków. Przedstawimy go na przykładzie z jednej strony wizerunków i symboliki zwycięstwa, z drugiej strony na przykładzie pomników ofiar i kultu poległych. Materiał będzie omawiany chronologicznie. Zaczniemy od obrazów zwycięstwa w starożytnym Egipcie oraz Rzymie, następnie omówimy wizerunki triumfalizmu chrześcijańskiego. Na koniec zajmiemy „najbardziej oczywistym sposobem wykorzystania sztuki do celów politycznych” (M. Warnke) jakim są pomniki. Szczególną uwagę skupiny na pomnikach poległych i Grobach Nieznanego Żołnierza. |
Pełny opis: |
Przekonanie, że obrazy tworzy się po to, aby dostarczały przyjemności estetycznej, jest stosunkowo świeżej daty. Powstało w dobie renesansu, wraz z koncepcją „dzieła sztuki”, ocenianego pod kątem „piękna”. Tymczasem wizerunki, będąc jednym z narzędzi ludzkiego przetrwania, zawsze spełniały wiele funkcji pozaestetycznych. W myśleniu magicznym podobizny służyły jako sposób wywierania wpływu na świat. Powszechnie wierzono np., że obraz sprawia to, co przedstawia. Takim przekonaniem można tłumaczyć częstotliwość z jaką wizerunki militarnego triumfu pojawiały się we wszystkich kulturach: przedstawienia zwycięskich wodzów w patetycznych pozach, dokonujących dekapitacji, lub deptania, czy wizerunki jeźdźców tratujących wrogów. Spotykamy je nie tylko w Egipcie i Babilonii, ale także antycznym Rzymie. Ten ostatni był dosłownie zalany widokami scen zwycięstwa. Nośnikami takich wizerunków była architektura (łuki triumfalne, kolumny, tropaiony), rzeźba, malarstwo oraz rytuały. Pochód triumfalny nie tylko celebrował sukces militarny, ale przede wszystkim go wizualizował. Sceny zwycięstw są popularne również w chrześcijaństwie, z tą różnicą, że triumfującym zwycięzcą jest teraz Chrystus depczący personifikację śmierci czy sił zła; tratującym jeźdźcem zaś św. Jerzy lub św. Jakub. Obrazy heroicznego zwycięstwa i estetyka triumfu powracają w dobie odrodzenia, by osiągnąć swoje apogeum w epoce baroku. Fundamentalna zmiana przychodzi w nowoczesności, a dokładnie po rewolucji francuskiej. Widać ją najlepiej na przykładzie pomników. Monumenty wznoszone zwycięzcom ustępują miejsca pomnikom stawianym poległym. Kult zwycięskich wodzów coraz częściej jest zastępowany kultem ofiar. Emblematem tej zmiany są Groby Nieznanego Żołnierza, które pierwotnie czciły bezimiennie poległe ofiary I wojny światowej, i które potem wznoszono w dziesiątkach miast na całym świecie. Tematem konwersatorium będzie polityczny użytek z wizerunków. Przedstawimy go na przykładzie z jednej strony wizerunków i symboliki zwycięstwa, z drugiej strony na przykładzie pomników ofiar i kultu poległych. Materiał będzie omawiany chronologicznie. Zaczniemy od obrazów zwycięstwa w starożytnym Egipcie oraz Rzymie, następnie omówimy wizerunki triumfalizmu chrześcijańskiego. Na koniec zajmiemy „najbardziej oczywistym sposobem wykorzystania sztuki do celów politycznych” (M. Warnke) jakim są pomniki. Szczególną uwagę skupiny na pomnikach poległych i Grobach Nieznanego Żołnierza. |
Literatura: |
J. Śliwa, Faraon tryumfujący nad pokonanymi wrogami. Emblemat zwycięstwa nad siłami chaosu [w:] A. Kluczek (red.), W kręgu ikon władzy, ludzi oraz idei świata starożytnego, Katowice 2014, s. 25-35. M. Popławski, Triumf rzymski jako spełnienie devotio, Kronos 4 (55) 2020, s. 276-290. A. Krauze, Od antycznej bogini do chrześcijańskich aniołów, czyli o przekraczaniu granic ikonograficznych, [in:] Centrum – Peryferia – Granice. Materiały z VI Studenckiej Konferencji Starożytniczej, Kraków 6-8 maja 2010, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa i Koło Starożytnicze UW, Warszawa 2012, pp. 27-48. J. Ostrowski, Nike i Wiktoria – ikonograficzne pierwowzory aniołów [w:] Księga o aniołach Kraków 2003, s. 473-483. J. Gagé, Stauros Nikopoios. Cesarskie zwycięstwo w chrześcijańskim imperium tłum. M. Warchala, 44. Magazyn Apokaliptyczny, 12 (2021), s. 157-186. A. Maśliński, Łuk triumfalny w strukturze architektury kościelnej, [w:] tenże, Antyk i człowiek, Lublin 1993, s. 21-29. E. Peterson, Chrystus jako Imperator, tłum. T.M. Myśków, 44. Magazyn Apokaliptyczny, 4 (2012), s. 11-21. A.Warburg, Nastanie antykizującego stylu idealizowanego w malarstwie wczesnego renesansu, tłum. P. Brożyński, [w:] tegoż, Od Florencji do Nowego Meksyku. Pisma z historii sztuki i kultury, Warszawa 2019, s. 159–202. B. Hinz, Jeździec Bamberski, tłum. S. Michalski, [w:] J. Białostocki (red.), Pojęcia, problemy, metody współczesnej nauki o sztuce, Warszawa 1976, s. 346-367. J. Tazbir, Tratowanie powalonych Turków, „Kwartalnik Historyczny”, nr 1 (1998), s. 65–76. M. Morka, Polski nowożytny portret konny i jego europejska geneza, Wrocław 1986. P. Zanker, Apoteoza cesarzy rzymskich: rytuał i przestrzeń miejska, tłum. L. Olszewski, Poznań 2005. Ernst H. Kantorowicz, Dwa ciała króla, Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, przekład Maciej Michalski i Adam Krawiec, Warszawa 2007, s. 332-346. R. Koselleck, Pomniki wojenne jako podstawa tożsamości tych, którzy przeżyli, tłum. P. Napiwodzki, Stan Rzeczy 19 (2020), s. 103-152. |
Metody i kryteria oceniania: |
Zaliczenie w oparciu o uczestnictwo w zajęciach oraz pisemny sprawdzian. |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)
Okres: | 2022-02-01 - 2022-06-30 |
Przejdź do planu
PN WT ŚR KON
CZ PT |
Typ zajęć: |
Konwersatorium, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Dorota Dąbrowska, Robert Pawlik, Agnieszka Smaga, Joanna Zajkowska | |
Prowadzący grup: | Robert Pawlik | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Zaliczenie na ocenę
Konwersatorium - Zaliczenie na ocenę |
|
E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
|
Skrócony opis: |
Tematem konwersatorium będzie polityczny użytek z wizerunków. Przedstawimy go na przykładzie z jednej strony wizerunków i symboliki zwycięstwa, z drugiej strony na przykładzie pomników ofiar i kultu poległych. Materiał będzie omawiany chronologicznie. Zaczniemy od obrazów zwycięstwa w starożytnym Egipcie oraz Rzymie, następnie omówimy wizerunki triumfalizmu chrześcijańskiego. Na koniec zajmiemy „najbardziej oczywistym sposobem wykorzystania sztuki do celów politycznych” (M. Warnke) jakim są pomniki. Szczególną uwagę skupiny na pomnikach poległych i Grobach Nieznanego Żołnierza. |
|
Pełny opis: |
Przekonanie, że obrazy tworzy się po to, aby dostarczały przyjemności estetycznej, jest stosunkowo świeżej daty. Powstało w dobie renesansu, wraz z koncepcją „dzieła sztuki”, ocenianego pod kątem „piękna”. Tymczasem wizerunki, będąc jednym z narzędzi ludzkiego przetrwania, zawsze spełniały wiele funkcji pozaestetycznych. W myśleniu magicznym podobizny służyły jako sposób wywierania wpływu na świat. Powszechnie wierzono np., że obraz sprawia to, co przedstawia. Takim przekonaniem można tłumaczyć częstotliwość z jaką wizerunki militarnego triumfu pojawiały się we wszystkich kulturach: przedstawienia zwycięskich wodzów w patetycznych pozach, dokonujących dekapitacji, lub deptania, czy wizerunki jeźdźców tratujących wrogów. Spotykamy je nie tylko w Egipcie i Babilonii, ale także antycznym Rzymie. Ten ostatni był dosłownie zalany widokami scen zwycięstwa. Nośnikami takich wizerunków była architektura (łuki triumfalne, kolumny, tropaiony), rzeźba, malarstwo oraz rytuały. Pochód triumfalny nie tylko celebrował sukces militarny, ale przede wszystkim go wizualizował. Sceny zwycięstw są popularne również w chrześcijaństwie, z tą różnicą, że triumfującym zwycięzcą jest teraz Chrystus depczący personifikację śmierci czy sił zła; tratującym jeźdźcem zaś św. Jerzy lub św. Jakub. Obrazy heroicznego zwycięstwa i estetyka triumfu powracają w dobie odrodzenia, by osiągnąć swoje apogeum w epoce baroku. Fundamentalna zmiana przychodzi w nowoczesności, a dokładnie po rewolucji francuskiej. Widać ją najlepiej na przykładzie pomników. Monumenty wznoszone zwycięzcom ustępują miejsca pomnikom stawianym poległym. Kult zwycięskich wodzów coraz częściej jest zastępowany kultem ofiar. Emblematem tej zmiany są Groby Nieznanego Żołnierza, które pierwotnie czciły bezimiennie poległe ofiary I wojny światowej, i które potem wznoszono w dziesiątkach miast na całym świecie. Tematem konwersatorium będzie polityczny użytek z wizerunków. Przedstawimy go na przykładzie z jednej strony wizerunków i symboliki zwycięstwa, z drugiej strony na przykładzie pomników ofiar i kultu poległych. Materiał będzie omawiany chronologicznie. Zaczniemy od obrazów zwycięstwa w starożytnym Egipcie oraz Rzymie, następnie omówimy wizerunki triumfalizmu chrześcijańskiego. Na koniec zajmiemy „najbardziej oczywistym sposobem wykorzystania sztuki do celów politycznych” (M. Warnke) jakim są pomniki. Szczególną uwagę skupiny na pomnikach poległych i Grobach Nieznanego Żołnierza. |
|
Literatura: |
J. Śliwa, Faraon tryumfujący nad pokonanymi wrogami. Emblemat zwycięstwa nad siłami chaosu [w:] A. Kluczek (red.), W kręgu ikon władzy, ludzi oraz idei świata starożytnego, Katowice 2014, s. 25-35. M. Popławski, Triumf rzymski jako spełnienie devotio, Kronos 4 (55) 2020, s. 276-290. A. Krauze, Od antycznej bogini do chrześcijańskich aniołów, czyli o przekraczaniu granic ikonograficznych, [in:] Centrum – Peryferia – Granice. Materiały z VI Studenckiej Konferencji Starożytniczej, Kraków 6-8 maja 2010, Wydawnictwo Naukowe Sub Lupa i Koło Starożytnicze UW, Warszawa 2012, pp. 27-48. J. Ostrowski, Nike i Wiktoria – ikonograficzne pierwowzory aniołów [w:] Księga o aniołach Kraków 2003, s. 473-483. J. Gagé, Stauros Nikopoios. Cesarskie zwycięstwo w chrześcijańskim imperium tłum. M. Warchala, 44. Magazyn Apokaliptyczny, 12 (2021), s. 157-186. A. Maśliński, Łuk triumfalny w strukturze architektury kościelnej, [w:] tenże, Antyk i człowiek, Lublin 1993, s. 21-29. E. Peterson, Chrystus jako Imperator, tłum. T.M. Myśków, 44. Magazyn Apokaliptyczny, 4 (2012), s. 11-21. A.Warburg, Nastanie antykizującego stylu idealizowanego w malarstwie wczesnego renesansu, tłum. P. Brożyński, [w:] tegoż, Od Florencji do Nowego Meksyku. Pisma z historii sztuki i kultury, Warszawa 2019, s. 159–202. B. Hinz, Jeździec Bamberski, tłum. S. Michalski, [w:] J. Białostocki (red.), Pojęcia, problemy, metody współczesnej nauki o sztuce, Warszawa 1976, s. 346-367. J. Tazbir, Tratowanie powalonych Turków, „Kwartalnik Historyczny”, nr 1 (1998), s. 65–76. M. Morka, Polski nowożytny portret konny i jego europejska geneza, Wrocław 1986. P. Zanker, Apoteoza cesarzy rzymskich: rytuał i przestrzeń miejska, tłum. L. Olszewski, Poznań 2005. Ernst H. Kantorowicz, Dwa ciała króla, Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, przekład Maciej Michalski i Adam Krawiec, Warszawa 2007, s. 332-346. R. Koselleck, Pomniki wojenne jako podstawa tożsamości tych, którzy przeżyli, tłum. P. Napiwodzki, Stan Rzeczy 19 (2020), s. 103-152. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.