Teorie tekstów kultury

średnio-zaawansowany

wpisz symbol/symbole efektów kształcenia

Wykład proponuje przegląd najważniejszych teoretycznych ujęć kultury i jej wytworów, zakładających ich problematyzację w kategoriach tekstu. Przyjmuje przy tym szerokie rozumienie tekstu, obejmujące swym zasięgiem ogół kulturowych praktyk znaczeniotwórczych.

Punktem wyjścia proponowanego przeglądu są teorie semiotyczne, zestawiane w toku wykładu z koncepcjami przedstawicieli szkół strukturalnych oraz – z przekraczającymi granice ujęcia strukturalnego – poststrukturalizmem, dekonstrukcją, hermeneutyką, psychoanalizą, feminizmem, teorią płci kulturowej, teorią postkolonialną i studiami kulturowymi. Wykład każdorazowo prezentuje poszczególne koncepcje pod kątem pytania o oferowane na ich gruncie narzędzia analizy i interpretacji tekstów kultury, biorąc przy tym pod uwagę różne – nie tylko literackie – przekazy. Zasadniczym celem wykładu jest, z jednej strony, ukazanie zróżnicowania tekstów kultury i szerokiego spektrum możliwości ich teoretycznego ujęcia, z drugiej natomiast, prezentacja teorii jako względnie autonomicznego pola refleksji krytycznej w humanistyce – a zatem także swoistego tekstu kultury domagającego się interpretacji. Wykład kształci orientację studentów w zakresie najważniejszych prądów myślowych fundujących współczesną humanistykę, przygotowuje do samodzielnej, teoretycznie pogłębionej lektury rozmaitych tekstów kultury: od literatury po krajobraz miejski oraz prowokuje refleksję na społecznymi implikacjami myślenia o kulturze i jej wytworach w kategoriach tekstu.

Literatura podstawowa:

(1. Barthes R., Od dzieła do tekstu, „Teksty Drugie” 1998, nr 6/(54), s. 187-195;

2. Butler J., Uwikłani w płeć, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008;

3. Culler J., Teoria literatury, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998, rozdział 3 Literatura a wiedza o kulturze”, s. 54-66; 4. Derrida J., Struktura, znak i gra w dyskursie nauk humanistycznych, „Pamiętnik literacki” 1986/77(2), s. 251-267;

5. Storey J., Studia kulturowe i badania kultury popularnej. Teorie i metody.

6. Hall S., Kodowanie i dekodowanie, „Przekazy i opinie” 1987/1-2, s. 58-71; 7. Eco U., Rorty R., J. Culler, Brooke-Rose Ch., Interpretacja i nadinterpretacja, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008; 8. Vattimo G., Hermeneutyka: nowa koine, „Teksty drugie” 1(37)/1996, s.121-131)

Literatura uzupełniająca:

(1. Barthes R., Mitologie, Wydawnictwo Aletheia, Warszawa 2008; 2. Eco U., Semiologia życia codziennego, Czytelnik, Warszawa 1999; 3. Fish S., Interpretacja, retoryka, polityka, Universitas Kraków 2002, s. 59-80; 4. Foucault M., Porządek dyskursu, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2002; 5. Freud S., Wstęp do psychoanalizy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000; 6. Geertz C., Zastane światło. Antropologiczne refleksje na tematy filozoficzne, Universitas, Kraków 2006; 7. Lévi-Strauss C., Antropologia strukturalna, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000; 8. Łotman J., Uspienski B., O semiotycznym mechanizmie kultury, w: Semiotyka kultury, E. Janus, M.R. Mayenowa (red.), Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1977; 9. Mitosek Z., Teorie badań literackich, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1983; 10. Nycz R., Tekstowy świat. Poststrukturalizm a wiedza o literaturze, Universitas, Kraków 1995; 11.

Rorty R., Przygodność, ironia, solidarność, Wydawnictwo Spacja, Warszawa 1996;

12. Spivak G., Czy podporządkowani inni mogą przemówić?, „Krytyka polityczna” 2010/ 24-25; 13. Said E.W., Kultura i imperializm, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009)

Po zakończeniu cyklu zajęciowego student/studentka:

1. Definiuje pojęcie tekstu kultury;

2. Identyfikuje główne nurty teoretyczne oraz tradycje analityczne i interpretacyjne w badaniach nad kulturą;

3. Stosuje poznane teorie w analizie wskazanego tekstu kultury;

4. Analizuje społeczno-kulturowe determinanty zróżnicowania praktyk odbiorczych;

5. Podejmuje krytyczną dyskusję kanonicznych odczytań wybranego przekazu.

Egzamin pisemny w sesji letniej, obejmujący treści z semestru zimowego i letniego. Zaliczenie pierwszego semestru na podstawie obecności.

Egzamin pisemny w sesji letniej, obejmujący treści z semestru zimowego i letniego. Zaliczenie pierwszego semestru na podstawie obecności.

Na ocenę bardzo dobrą:

przywołuje poprawną definicję tekstu kultury i potrafi ją dyskutować;

identyfikuje wszystkie poznane podczas zajęć nurty teoretyczne i wyczerpująco je omawia;

potrafi zastosować teorię w analizie wskazanego tekstu kultury i przeprowadza ją w sposób cechujący się znaczną erudycją;

proponuje wyczerpującą analizę determinant zróżnicowania praktyk odbiorczych, wspartą wiedzą teoretyczną;

podejmuje krytyczną dyskusję kanonicznych odczytań wybranego przekazu i przedstawia racje przemawiające za odczytaniami alternatywnymi.

Na ocenę dobrą:

przywołuje poprawną definicję tekstu kultury;

identyfikuje większość poznanych podczas zajęć nurtów teoretycznych;

potrafi zastosować teorię w analizie wskazanego tekstu kultury i przeprowadza ją poprawnie

przedstawia zasadną analizę determinant zróżnicowania praktyk odbiorczych;

podejmuje krytyczną dyskusję kanonicznego odczytania wybranych przekazów.

Na ocenę dostateczną

przywołuje niekompletną definicję tekstu kultury;

identyfikuje tylko nieliczne spośród przedstawionych podczas zajęć nurtów teoretycznych;

potrafi zastosować teorię w analizie wskazanego tekstu kultury, lecz przeprowadza analizę z licznymi błędami;

analizuje determinanty zróżnicowania praktyk odbiorczych w sposób wybiórczy;

podejmuje dyskusję kanonicznego odczytania wybranych przekazów, lecz nie potrafi jej poprzeć krytycznymi argumentami;

Na ocenę końcową z przedmiotu składa się ocena uzyskana z egzaminu oraz obecności (dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności).