Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Historia filozofii

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: WH-MU-I-2-Histfilo-Z
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Historia filozofii
Jednostka: Wydział Nauk Humanistycznych
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 1.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się:

nauki o kulturze i religii

Poziom przedmiotu:

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się:

Muz1_W12


Wymagania wstępne:

Brak wymagań wstępnych

Skrócony opis:
Pełny opis:

I Historia filozofii starożytnej

Wykłady z historii filozofii starożytnej mają na celu pokazać najważniejsze idee filozoficzne wypracowane przez filozofów Greckich, a także to, jak owe idee rodziły się, funkcjonowały i czym były w życiu samych filozofów i w kulturze antycznej w ogóle.

Narodziny i ogólny charakter greckiej filozofii. Orfickie inspiracje w greckiej filozofii. Naturalistyczny nurt greckiej filozofii. Pitagoreizm (orfickie idee w pitagoreizmie, pitagorejska astronomia i metafizyka, odkrycie matematycznej natury rzeczywistości, walka i harmonia przeciwieństw, moralność pitagorejska). Demokryt z Abdery (atomizm, etyka). Grecka sofistyka - ogólny charakter greckiej sofistyki. Sokrates - wyjątkowość i wychowawcza misja Sokratesa, intelektualizm etyczny i maieutyka Sokratejska. Sokratycy mniejsi: Antystenes i cynizm (cynickie orędzie wyzwolenia); Arystyp z Cyreny (hedonizm cyrenaików). Platon: egzystencjalny aspekt filozofii Platona; orfickie dziedzictwo w filozofii Platona; mistycyzm platoński; Platońska teoria idei; idealizm platoński. Arystoteles: logika; metafizyka; kosmologia i psychologia; teoria poznania; etyka; filozofia polityczna. Filozofia hellenistyczna – transformacja cywilizacyjna, kulturowa i moralna w Grecji; Filozoficzne szkoły hellenistyczne; wspólne cechy filozofii hellenistycznej; filozofia jako formacja moralna i intelektualna. Pirron z Elidy i sceptycyzm: przewodnie rysy sceptycyzmu Pirrona; sceptycyzm Akademii Platońskiej. Zenon z Kition i stoicyzm; etyczno-praktyczny wymiar filozofii stoickiej; stoicka filozofia Logosu i prawa naturalnego; etyka stoicka i najważniejsze ideały moralne. Epikur i jego filozoficzne posłannictwo, atomizm epikurejski jako perspektywa widzenia i rozwiązywania problemów fizycznych, ontologicznych i moralnych. Szkoły filozoficzne w okresie cesarstwa rzymskiego: cynizm, stoicyzm, pitagoreizm, średni platonizm, gnostycyzm, hermetyzm, „Wyrocznie Chaldejskie”, neoplatonizm; wspólne cechy filozofii tego okresu.

II Historia filozofii średniowiecznej:

Tematem wykładów jest średniowieczna filozofia chrześcijańska, jej formowanie się i funkcjonowanie w ramach chrześcijańskiej kultury średniowiecznej. Drugą część wykładów zajmuje filozofia arabska i żydowska. Ostatnią część wykładów zajmuje filozofia włoskiego renesansu.

Tematyka zajęć: Filozofia żydowska i wczesnochrześcijańska: Filon z Aleksandrii; Klemens Aleksandryjski i dyskusja wokół greckiej tradycji filozoficznej; idea Logosu w filozofii wczesnochrześcijańskiej; filozofia patrystyczna. Św. Augustyn: Augustyńska koncepcja filozofii; człowiek i poznanie; Bóg, natura i istnienie Boga; państwo Boże i państwo ziemskie; idealizm Augustyński. Filozofia średniowieczna: zmiana charakteru filozofii; mentalność średniowieczna; klasyczne źródła filozofii średniowiecznej; uniwersytety i scholastyka; recepcja nauki grecko-arabskiej; recepcja myśli Arystotelesa; wpływ filozofów arabskich i żydowskich. Główne problemy filozofii średniowiecznej: nowa koncepcja filozofii (filozofia i sztuki wyzwolone, filozofia i teologia); spór o uniwersalia. Problem istnienia i natury Boga w filozofii średniowiecznej. Kwestia natury w filozofii średniowiecznej: figuratywne i symboliczne znaczenie kosmosu, idea podwójnego objawienia; szkoła w Chartres i nobilitacja natury; odkrycie dzieł przyrodniczych Arystotelesa. Antropologia i filozofia moralna w średniowieczu. Państwo i społeczeństwo w filozofii średniowiecznej: średniowieczne koncepcje państwa teokratycznego i świeckiego. Filozofia okresu renesansu: duch renesansu; humanizm renesansowy; renesans filozofii antycznej.

Literatura:
Efekty kształcenia i opis ECTS:

Student zna rozwój zachodniej tradycji filozoficznej w epoce starożytnej, w średniowieczu i nowożytności.

Student rozpoznaje podstawowe kierunki oraz koncepcje z zakresu ontologii i epistemologii.

Metody i kryteria oceniania:

Na ocenę dostateczną:

Znajomość najważniejszych szkół i kierunków filozoficznych w epoce starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej

Na ocenę dobrą:

Znajomość głównych szkół i kierunków filozoficznych ze szczególnym uwzględnieniem wybranych koncepcji ontologicznych i epistemologicznych.

Na ocenę bardzo dobrą:

Pełna znajomość omówionych szkół filozoficznych oraz zagadnień ontologicznych i epistemologicznych w epoce starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej.

Praktyki zawodowe:

Nie ma praktyk zawodowych.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Robert Pawlik
Prowadzący grup: Robert Pawlik
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy

Typ przedmiotu:

obowiązkowy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy

Skrócony opis:

Wykład ma na celu zapoznanie z głównymi kierunkami liczącej ponad dwa i pół tysiąca lat tradycji filozoficznej, obejmującej filozofię starożytną, średniowieczną, nowożytną i współczesną. Pierwszy semestr poświęcony zostanie filozofii starożytnej i średniowiecznej, w drugim omówione zostaną dzieje filozofii nowożytnej i współczesnej.

Pełny opis:

Dzieje filozofii zaczęły się w Grecji, a konkretnie w koloniach greckich w Azji Mniejszej (Milet, Efez) w VI wieku przed Chrystusem. Cezurą w dziejach filozofii starożytnej stanowiła postać Sokratesa (zm. 399 przed Chr.), który zainicjował okres wielkiego rozkwitu myśli filozoficznej w Atenach. Od tego momentu Ateny stały się stolicą mądrości filozoficznej. Swoje szkoły założyli tam Platon (Akademia), Arystoteles (Liceum), Epikur i Zenon (szkoła stoicka).

W okresie rzymskim wielkim ośrodkiem filozoficznym stała się również Aleksandria, gdzie narodziła się najważniejsza szkoła filozoficzna późnej starożytności – neoplatonizm, syntetyzująca główne wątki myśli Platona, Arystotelesa i stoicyzmu.

Choć spotkanie filozofii greckiej z objawieniem chrześcijańskim wywołało potężny wstrząs myślowy, który zmusił filozofię do istotnych modyfikacji, to neoplatonizm pozostał filozofią uznawaną za najbliższą chrześcijaństwu. Upraszczając można powiedzieć, że neoplatonizm chrześcijański dominował w filozofii aż do XVII wieku, czyli do Kartezjusza.

Rene Descartes marzył o nowym początku w filozofii. Chciał stworzyć filozofię, która odznaczałaby się pewnością. Pewności tej poszukiwał nie w świecie zewnętrznym (jak to miało miejsce w starożytności), ani na Bogu (jak czyniono w średniowieczu), ale w samym sobie: w człowieku, w jego myśleniu - „myślę, więc jestem” głosiła najsłynniejsza sentencja francuskiego filozofa.

Najznakomitszym kontynuatorem Kartezjusza był Immanuel Kant, zarazem wielki wyraziciel ideałów oświecenia; filozof wzywający do autonomii podmiotu, do tego by odważyć się myśleć („Sapere aude!) samodzielnie, tj. używać rozumu bez obcego kierownictwa.

Syntezą wielkiej tradycji idealistycznej filozofii był Hegel. Był on zarazem wielkim filozofem kultury. Datę jego śmierci – rok 1831 – uznaje się za koniec filozofii nowożytnej.

Filozofia współczesna albo kontynuuje dokonania Hegla (prawica i lewica heglowska) lub tworzy filozofię w opozycji do niego: Kierkegaard, Schopenhauer, Nietzsche. Na tych trzech myślicielach kończy się nasza peregrynacja po dziejach filozofii.

Literatura:

a/ Filozofia starożytna

G. Colli, Narodziny filozofii, tłum. S. Kasprzysiak, Warszawa-Kraków 1991.

J.P. Vernant, Źródła myśli greckiej, tłum. J. Szacki, Warszawa 1969.

Kirk, Raven, Schofield, Filozofia przedsokratejska, J. Lang, Warszawa 1999.

P. Hadot, Czym jest filozofia starożytna, tłum. P. Domański, Warszawa 2000.

G. Reale, Historia filozofii starożytnej, tłum. E. I.Zieliński, Lublin 1993 – 2002.

P. Hadot, Plotyn albo prostota spojrzenia, tłum. P.Bobowska, Kęty 2002.

b/ Filozofia i chrześcijaństwo

H. Jonas, Religia gnozy, tłum. M. Klimowicz, Kraków 1994.

W. Jaeger, Wczesne chrześcijaństwo i grecka paideia, tłum. K. Bielawski, Bydgoszcz 1997..

A.H. Amstrong, R.A.Marcus, Wiara chrześcijańska a filozofia grecka, H. Bednarek, Warszawa 1994.

c/ Filozofia średniowieczna

E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, tłum. S. Zalewski, Warszawa 1987.

Ph. Bohner, E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej, tłum. S. Stomma, Warszawa 1962.

F. van Steenberghen, Filozofia XIII wieku, tłum. E.I. Zieliński, Lublin 2005.

d/ Filozofia nowożytna i współczesna

R.H. Popkin (red.) Historia filozofii zachodniej, Poznań 2003.

K. Löwith, Od Hegla do Nietzschego. Rewolucyjny przełom w myśli XIX wieku, tłum. S. Gromadzki, Warszawa 2001.

O. Höffe, Mała historia filozofii, tłum. J. Sidorek, Warszawa 2004.

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2022/23" (zakończony)

Okres: 2022-10-01 - 2023-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Robert Pawlik, Beata Skrzydlewska, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Robert Pawlik
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs)

Opis nakładu pracy studenta w ECTS:

1 punkt ECTS

udział w zajęciach = 30 godz.

Typ przedmiotu:

obowiązkowy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy

Skrócony opis:
Pełny opis:
Literatura:

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2023/24" (zakończony)

Okres: 2023-10-01 - 2024-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Robert Pawlik, Beata Skrzydlewska, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Robert Pawlik
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
Opis nakładu pracy studenta w ECTS:

1 punkt ECTS

udział w zajęciach = 30 godz.

Typ przedmiotu:

obowiązkowy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy

Skrócony opis:
Pełny opis:
Literatura:
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
ul. Dewajtis 5,
01-815 Warszawa
tel: +48 22 561 88 00 https://uksw.edu.pl
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)