Paleografia łacińska - konwersatorium

4

HI2_W04, HI2_W12, HI2_U03, HI2_K01

Poziom przedmiotu:podstawowy

Cele przedmiotu: : Zapoznanie studenta z pismem łacińskim od schyłku starożytności po czasy nowożytne, a także wdrożenie go w umiejętność odczytywania tekstów sporządzonych tym pismem.

Wymagania wstępne:znajomość języka łacińskiego, ukończony lektorat bądź równoległe uczestnictwo

Treści merytoryczne:1. Teoria paleograficzna

1.1. Uwagi wstępne

1.2. Paleografia – pojecie, podział, przedmiot i zakres

1.3.Dzieje pisma łacińskiego (starożytność i średniowiecze)

1.4. Typy i rodzaje pisma łacińskiego

1.5. Pismo łacińskie na ziemiach polskich

1.6. Materiały i narzędzia pisarskie

1.7. Pisarz i jego wytwory

1.8. Brachygrafia albo skracanie wyrazów, Ligatury, Cyfry, Palimpsesty

1.9. Znaki wodne

1.10. Probationes pennae/probationes incausti

2. Praktyka paleograficzna

2.1. Czytanie wybranych dokumentów pergaminowych IV, V/VI,

2.2. Czytanie wybranych dokumentów pergaminowych V-VIII, IX, X, XI, XII, XIII, XIV, XV, XVI w. – kancelaria królewska, książęca, papieska, biskupia polska i obca

2.2. Czytanie wybranych fragmentów Georgiki i Eneidy wiek IV.

2.3. Czytanie fragmentu Historii Rzymu z przełomu IV-V w.

2.4. Czytanie wybranych fragmentów Evangelium sec. Matthaeum -V w., Evangelim sec. Iohannem-VII w. Gregorius Magnus, Moralia, VIII w., Psalterium- VIII w.

2.5. Czytanie wybranych fragmentów S. Hylarius, In Constantium Imperatorem VI w.

2.6. Czytanie wybranych fragmentów Venerabilis Beda, Historia ecclesiastica gentium Anglorum- VIII w.; S. Gregorius Magnus, Regula pastoralis, przełom VII-VIII wieku; Praedicationes przełom VIII-IX wieku.

2.7. Czytanie fragmentów: Cassiodorus, De institutione divinarum litterarum- VIII w. ; S. Isidorus, Etymologiae, przełom VIII-IX w.

2.8. Czytanie wybranych fragmentów: Gesta episcoporum Neapolitanorum- X w.; Martyrologium 1087, Registrum Gregorii VII- XI w.

2.9. Czytanie wybranych fragmentów: S. Gregorius Magnus, Regula pastoralis- XII w.; Petrus Lombardus, Collectanea in Epistulam ad Romanos I- 1295 r.; Statuta synodialia Pragensia z 1349 r.

2.10. Czytanie fragmentów: Regestum Innocentii III papae super negotio Imperii Romani- 1199 r.;Breviarium- 1458

1. Semkowicz W., Paleografia łacińska, Kraków 1951, wyd. II 2002.

2. Semkowicz W., Encyklopedia nauk pomocniczych historii, Kraków 1999, s. 14-46.

3. Gieysztor A., Zarys dziejów pisma łacińskiego, Warszawa 1973.

4. Porębski S., Paleografia łacińska, Warszawa 1997.

5. Battelli Giulio., Lezioni di paleografia, Citta del Vaticano 2002

6. Szymański J., Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2005, s. 304-388.

7. Szymański J., Pismo łacińskie i jego rola w kulturze, Wrocław 1975.

8. Słowiński J., Probationes pennae jako źródło w badaniach paleograficznych, w: Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społecznych Polski średniowiecznej, Toruń 1997, s. 539-551.

9. Bobowski K., Możliwości rozszerzenia zakresu badań paleograficznych, w: Tradycje i perspektywy nauk pomocniczych historii, Kraków 1995, s. 143-147.

10. Lepszy L., Pergaminiści i papiernicy krakowscy w ubiegłych wiekach i ich wyroby. „Rocznik Krakowski” 4:1900, s. 233-248.

Student:

- zna historię pisma łacińskiego, zmiany materiału i przyborów pisarskich.

- rozpoznaje podstawowe rodzaje pisma łacińskiego i potrafi wykorzystać tę wiedzę do rozpoznania różnych typów tekstów.

- nabywa podstawy praktycznej umiejętności odczytywania tekstów i rozwiązywania abrewiacji.

Metody oceny:

Uczestnictwo w zajęciach (maksymalnie 3 nieobecności), zaliczenie wszystkich prac pisemnych wykonywanych podczas zajęć, opracowanie i przedstawienie wyznaczonego zagadnienia (interwencja warsztatowa), poprawne napisanie testu (teoria paleograficzna), poprawne czytanie wyznaczonego tekstu i omówienie występujących w nich zjawisk paleograficznych (praktyka paleograficzna).