Granice UE - wybrane zagadnienia

podstawowy

BW1_W03

BW1_W06

BW1_W10

Zajęcia poświęcone są problematyce granic Unii Europejskiej. Kwestie te obejmują analizę fenomenu granic politycznych w ujęciu historycznym i problemowym na gruncie nauk politycznych i dyscyplin pokrewnych. Granice UE - wewnętrzne i zewnętrzne analizowane są jako szczególny rodzaj granic politycznych. Rozważane są lokalizacja i funkcje jakie te granice pełnią. Problematyka zajęć powiązana jest z funkcjonowaniem strefy Schengen jako specyficznego obszar integracji europejskiej.

Zajęcia poświęcone są problematyce granic Unii Europejskiej. Kwestie te rozważane są w ujęciu politologicznym. Jednak dla pełnego obrazu funkcjonowania tych granic badania uzupełnione są także o analizy prawne, wybrane teorie stosunków międzynarodowych, aspekty socjologiczne i antropologiczne.

Zajęcia składają się z dwóch modułów. Pierwszy ma charakter wykładu konwersatoryjneg,o podczas którego studenci analizują (w oparciu o przeczytaną lekturę) następujące zagadnienia:

1/ Definiowanie granic w politologii naukach pokrewnych (nauce o stosunkach międzynarodowych, geografii politycznej, socjologii i antropologii kulturowej)

2/ Kształtowanie się pojęcia granicy państwowej. Funkcje granic państwowych.

3/Specyfika granic Unii Europejskiej. Lokalizacja i zmiany przebiegu granic zewnętrznych UE. Pozaeuropejski wymiar granic zewnętrznych UE. Stanowienie granic i zarządzanie granicami - kompetencje państw i UE. Spory i konflikty graniczne w Europie

4/ Kontrola granic zewnętrznych UE - wymiar prawny

Powstanie i rozwój systemu Schengen. Różnorodność form partycypacji państw w realizacji dorobku Schengen.

5/ Zintegrowany system zarządzania granicami w UE

6/ Kontrola granic zewnętrznych UE - wymiar praktyczny

W drugiej części zajęć, studenci przedstawiają przygotowane w grupach referaty nt. wybranych granic zewnętrznych UE. Analizami objęte są granice: polsko-ukraińska, polsko-białoruska, polsko-rosyjska, lądowe granice fińskie, hiszpańskie granice morskie, włoskie granice morskie, greckie granice lądowe i morskie, granice węgierskie i inne. W trakcie referatów studenci prezentują historię kształtowania się granicy, jej przebieg i uwarunkowania geograficzne, rolę i znaczenie współpracy transgranicznej na tej granicy, kwestie kontroli granic i przepływu osób, wyzwania w zakresie funkcjonowania granicy (przestępczość transgraniczna i jej specyfika).

Lektura obowiązkowa:

Dudzic A., Polska w strefie Schengen, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, Warszawa 2008.

Heffner K., Granica – rozwój instytucji (definicje, etymologia, typologia), w: S. M. Grochalski (red.), Ewolucja granicy we współczesnej Europie, Uniwersytet Opolski, Opole 2010, s. 77-100.

M. Trojanowska-Strzęboszewska, Strategie kontroli granicznych – uwarunkowania zmian oraz ich wpływ na naturę granic, „Pogranicze. Polish Borderland Studies” 2018 nr 2

Moraczewska A., Transformacja funkcji granic Polski, Lublin 2008, s. 15-23.

Trojanowska-Strzęboszewska M., Terytorium i granice w Europie – znaczenie i kształtowanie się pojęć, „Civitas” 2006 nr 9.

Trubalska J., Wielowymiarowe zarządzanie granicami zewnętrznymi Unii Europejskiej, „Przegląd Geopolityczny” 2017 nr 19.

Lektura uzupełniająca:

Anderson M., Bort E., The Frontiers of the European Union, Palgrave 2001.

Balawajder G., Granica państwa jako kategoria wielowymiarowa, „Pogranicze. Polish Borderlands Studies” 2013 nr 1.

Bauer W., Przez morze. Z Syryjczykami do Europy, Wołowiec 2016,

Bednaruk W., Bielecki M., Kowalski G. (red.), Polska w strefie Schengen: konsekwencje dla stosunków społecznych i gospodarczych Polski i państw ościennych, KUL, Lublin 2010.

Borawska-Kędzierska E., Strąk K., Zarządzanie granicami, polityka wizowa, azylowa i imigracyjna, Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Warszawa 2011.

Dittgen H., World without borders? Reflections on the future of the nation-state, „Government and opposition” 1999 nr 2.

Gorzelak G., Krok K. (red.), Nowe granice Unii Europejskiej – współpraca czy wykluczenie?, Scholar, Warszawa 2006.

Jańczak J., Musiał-Karg M. (red.), Granice wewnętrzne i zewnętrzne Unii Europejskiej: pomiędzy otwartością a izolacją, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 2011.

Kałuski S., Granice państw Europy. Zróżnicowanie cech i funkcji, „Studia Europejskie” 2015 nr 3.

Kingsley P., Nowa odyseja. Opowieść o kryzysie uchodźczym w Europie, Warszawa 2017, s. 59-91

Szachoń-Pszenny A., Acquis Schengen a granice wewnętrzne i zewnętrzne w Unii Europejskiej, Poznań 2011.

Trojanowska-Strzęboszewska M. (red.), Unia Europejska w poszukiwaniu swoich granic, Wyd. UKSW, Warszawa 2017.

Zenderowski R., Trojanowska-Strzęboszewska M., Granice i pogranicza (w) Unii Europejskiej: ewolucja funkcji oraz znaczeń, w: K. Wojtaszczyk, M. Mizerska-Wrotkowska, W. Jakubowski, Polska w procesie integracji europejskiej: dekada doświadczeń (2004-2014), Warszawa 2014, s. 229-252.

BW1_W03 - Ma wiedzę na temat politycznych, historycznych, prawnych, ekonomicznych , psychologicznych i kulturowych uwarunkowań oddziałujących na rzeczywistość społeczną

BW1_W06 - Posiada wiedzę na temat uwarunkowań oraz zasad współpracy międzynarodowej, procesów integracji i dezintegracji

BW1_W10 - Ma wiedzę o zagrożeniach w obszarze bezpieczeństwa, szczególnie w obszarze bezpieczeństwa państwa oraz o systemach bezpieczeństwa, w tym szczególnie o systemach bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa

3 ECTS:

30 h udział w zajęciach + 30 h przygotowanie do zajęć, zapoznanie się z lekturami na poszczególne zajęcia + 30 h udział w grupie zadaniowej, przygotowującej 70 min. wystąpienie i pracę pisemną nt. wybranej granicy zewnętrznej UE

Na końcową ocenę z przedmiotu składają się oceny cząstkowe za:

- opracowanie i wygłoszenie referatu nt. wybranej granicy zewnętrznej UE,

- obecnośc i aktywny udział w zajęciach.

W sytuacji, gdy studenci w niewystarczającym stopniu angażują się w prace podczas zajęć, zobowiązani są do zaliczenia kolokwium pisemnego z bloku zagadnień 1-6.

Niezbędnym warunkiem zaliczenia przedmiotu jest uzyskanie oceny minimum dostatecznej z każdego z tych elementów.