Globalne procesy społeczne

podstawowy

K_W06; SO2_U02; K_U03; K_U08; K-K05

Poziom przedmiotu: drugi stopień

Cele przedmiotu:Wykład ukazuje wybrane i najbardziej palące problemy społeczne w kontekście przebiegu procesów demograficznych we współczesnym świecie. Nawiązanie do kilku teorii zastępowalności pokoleń pozwala zakreślić obszar wzajemnych uwarunkowań rozwoju społecznego i demograficznego.

Wymagania wstępne: demografia i polityka społeczna

Treści merytoryczne:

Koncepcja pierwszego i drugiego przejścia demograficznego:

Właściwości faz przejścia demograficznego. Koncepcja drugiego przejścia demograficznego – doświadczenia europejskie. Teoria zachowań prokreacyjnych Easterlin’a. Zaawansowanie przejścia demograficznego w różnych regionach świata i próby wyjaśnienia uwarunkowań tego procesu. Dyskusja na temat teorii przejścia demograficznego.

Teoria ludności Alfreda Sauvy:

Teza generalna o malejącej produktywność krańcowej społeczeństwa w danych warunkach ekologicznych i przy określonych umiejętnościach gospodarowania. Ludność optymalna i maksymalna. Algorytm płacy minimalnej.

Teoria dzietności Gary S. Becker’a:

Teza o interakcjach zachodzących w gospodarstwie domowym między liczbą dzieci a ich składnikiem jakościowym. Sekularne tendencje rozrodczości i uwarunkowania decyzji prokreacyjnych. Inwestowanie w kapitał ludzki.

Podstawy rozwoju społecznego:

Sfera egzystencjalna i edukacja (HDI). Przesłanki rozwoju gospodarczego (TAI). Tendencje w świecie współczesnym.

Wykluczenie cyfrowe:

Geneza zjawiska. Konsekwencje nierównosci cyfrowych: osłabienie konkurencyjności regionów, spowolnienie rozwoju społeczno-gospodarczego. Grupy społeczne narażone na wykluczenie cyfrowe. Kompetencje informacyjne i informatyczne - badania międzynarodowe. Polska na drodze do społeczeństwa informacyjnego

Problem ubóstwa:

Pomiar ubóstwa w raportach UNDP. Skala ubóstwa w państwach biednych. Próby przeciwdziałania - rekomendacje ONZ.

Trwania życia ludzkiego:

Trwanie życia w rozwoju historycznym. Czynniki umieralności niemowląt. Umieralność mężczyzn i kobiet. Przyczyny zgonów: transformacja epidemiologiczna i zdrowotna. Zagrożenie HIV/AIDS. Oczekiwane życie w zdrowiu (WHO). Granice życia ludzkiego.

Niepełnosprawność ludności i jej skutki społeczne:

Definiowanie niepełnosprawności. Rodzaje niepełnosprawności. Zjawisko niepełnosprawności w ujęciu socjologicznym, psychologicznym i medycznym. Modele wyjaśniania niepełnosprawności: dobroczynny, medyczny, społeczny, biopsychospołeczny oraz oparty na prawach człowieka. Bariery aktywizacji osób z niepełnosprawnością. Zagrożenie ubóstwem.

Międzypokoleniowa redystrybucja dochodów:

Demograficzne starzenie się społeczeństw. Model międzypokoleniowej redystrybucji dochodów. Proporcje wynagrodzeń i świadczeń z ubezpieczeń społecznych. Zasada solidarności w systemach emerytalnych. Konieczny konsensus społeczny.

Prawa rodziny i dziecka:

Geneza i zakres praw rodziny i dziecka. Konwencja o prawach dziecka. Rodzina zastępcza. Problem umieralności matek i dzieci. Nierówności edukacyjne.

Rodzicielstwo a praca:

Koncepcja korzyści komparatywnych w badaniach postaw i zachowań demograficznych. Zachowania matrymonialne i prokreacyjne – aktywność zawodowa matek – poziom dobrobytu.

Koszty utrzymania dziecka:

Podstawy metodologiczne estymacji. Rodzinne gospodarstwo domowe. Budżet gospodarstwa domowego. Skale ekwiwalentności OECD. Struktura wydatków gospodarstw domowych. Oszacowanie kosztów utrzymania dziecka. Ubóstwo rodzin z dziećmi.

Polityka społeczna wobec rodziny:

Geneza, funkcje, zasady. Podmioty i instrumenty. Wydatki publiczne: zdrowie, edukacja, świadczenia rodzinne.

Model polityki rodzinnej:

Projekcje polityki społecznej wobec rodziny. Polityka rodzinna w opinii społecznej. Elementy modelu polityki rodzinnej.

Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym, Gaudium et spes, [w:] Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje, "Pallottinum" Poznań, Wyd. III, n. 47.

Ochocki A., 2010, Ludność świata – powinność i kapitał, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa.

Livi-Bacci M., 2017, A Concise History of World Population, Wiley Blackwell.

Stiglitz J.E., 2015, Cena nierówności. W jaki sposób dzisiejsze podziały zagrażają naszej przyszłości, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

Piketty T., 2015, Ekonomia nierówności, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.

Rawls J., 2013, Teoria sprawiedliwości, PWN, Warszawa.

Posiada umiejętności w zakresie analizy procesów demograficznych w świecie, interpretuje zjawiska demograficzne na podstawie teorii socjologicznych, identyfikuje kluczowe kwestie społeczne w nawiązaniu do procesów demograficznych w skali świata, dokonuje diagnoz sytuacji demograficznej i uczestniczy w debatach publicznych na ten temat.

udział w wykładach 30 godz.

konsultacje 5 godz.

przygotowanie do egzaminu 20 godz.

Egzamin pisemny.

Sesja zwykła:

- obowiązek obecności na wykładach,

- test wielokrotnego wyboru.

Egzamin poprawkowy:

- test wielokrotnego wyboru,

- ustna poprawka testu.