Socjologia religii

podstawowy

SO1_WO3 SO1_WO6 SO1_WO7 SO1_WO9 SO1_UO3 SO1_UO7 SO1_KO4

Poziom przedmiotu:

Cele przedmiotu: Wykład stanowi próbę naszkicowania zasadniczych trendów w analizie problematyki z zakresu socjologii religii. Zasadniczym celem wykładu jest prezentacja koncepcji teoretycznych objaśniających procesy zachodzące w przeszłości oraz aktualnie w religijności współczesnych społeczeństw. Przybliża aktualne metody badań tych procesów, wyjaśnia podstawowe pojęcia i terminy oraz zagadnienia. Szczegółowa analiza poruszanych zagadnień, takich jak sekularyzacja, indywidualizacja, prywatyzacja, modernizacja i ich wpływ na zachowania indywidualne i zbiorowe poszerza wiedzę na temat dynamiki oraz ewolucji religijności. Przybliża przyczyny kształtowania się nowych postaw religijnych zwłaszcza wśród polskiej młodzieży. Panorama religii pozachrześcijańskich oraz ruchów i sekt jest dopełnieniem poruszanych zagadnień.

Wymagania wstępne: znajomość zagadnień z socjologii ogólnej

Treści merytoryczne:

* Zagadnienia wstępne (religia jako przedmiot naukowej refleksji, naukowe obszary zainteresowań religią, metody w badaniach nad religijnością, s.r. jako subdyscyplina socjologii ogólnej, socjologia religii wśród innych nauk humanistycznych).

* Klasyczne teorie, poglądy i stanowiska nt. religii i religijności (teorie: ewolucjonistyczna, antropologiczna, funkcjonalna, socjologiczna, marksowska.

* Współczesne teorie i poglądy na religię i religijność (Ch. Y. Glock, J. M. Yinger, B. R. Wilson, R. Robertson, T. Parsons, E. Ciupak, W. Piwowarski, J. Mariański, I. Borowik; teoria ewolucji religii R. N. Bellacha; rynkowa teoria religii R. Stark`a i W. Bainbridge`a; koncepcja deprywatyzacji religii - J. Casanova) .

* Funkcjonaliści a zwolennicy teorii konfliktu o religii

* Społeczeństwo pluralistyczne i pluralizm religijny (kontekst społeczno-kulturowy a relatywizacja kościelności; subiektywizacja w wyborze wartości np. religijnych; pluralistyczna struktura wartości i norm: P. L. Berger, Th. Luckmann).

* Instytucjonalizacja religii (proces legitymizowania instytucji społecznych przez religię; transmisja społecznego doświadczania religii; Religia w zmieniającym się świecie

*Sekularyzacja

*Pluralizm jako następstwo sekularyzacji

*Prywatyzacja religii

*Ku religijnemu indyferentyzmowi (propozycja F. –X Kaufmana - współczesny indyferentyzm przyjmuje następujące wizerunki: odkościelnienia, odchrześcijanienia, obojętności, praktycznego nihilizmu). definicje religii i religijności

* Operacjonalizacja pojęcia „religijność” (parametry i wskaźniki „kościelności”: Ch. Y. Glock, L. Dingemans i J. Rémy, )

* Civil religion jak forma religii państwowej. Rola i znaczenie w systemach społecznych na przykładzie wybranych krajów. Definicje podstawowe Roberta N. Bellaha i nawiązania do współczesnego ujęcia problematyki civil religion

* Wpływ modernizmu na religijność i instytucje religijne ( wpływ modernizmu i postmodernizmu na postawy religijne; napięcie pomiędzy wartościami ukierunkowanymi na sacrum a wartościami laickimi; typologia P. Zulehnera: nie-chrześcijanie, chrześcijanie kościelni, chrześcijanie z wyboru; „kościół elektroniczny”).

* W kierunku jakiej religijności? Młodzież polska jako przykład przemian religijności (proces przeobrażeń i jego empiryczny obraz, S. H. Zaręba; indeksy współczesnej religijności).

Metody oceny: egzamin

Lektury obowiązkowe:

Th. Luckmann, Niewidzialna religia, r. społeczne formy religii, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 1996, s. 85-104.

Peter L. Berger, Święty baldachim, r. Proces sekularyzacji, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków 1997, s. 147-172.

M. Libiszowska-Żółtkowska, Kościół i religia w publicznej przestrzeni miejskiej. Casus kościoła ulicznego przykładem chrześcijańskiej służby etycznej w: Kościoły, religie, kultury. Współczesne wymiary reprezentacji i partycypacji, red. Maria Sroczyńska i Sławomir H. Zaręba, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2017, s. 211-222.

Lektury uzupełniające:

F. Adamski (red.) Socjologia religii. Wybór tekstów, Kraków 1983.

W. Piwowarski, Socjologia religii, Lublin 1996.

P. L. Berger, Święty baldachim, Kraków 1997.

I. Borowik, Procesy instytucjonalizacji i prywatyzacji religii w powojennej Polsce, Kraków 1997.

W. Piwowarski (red.), Socjologia religii. Antologia tekstów, Kraków 1998.

Stark R., Bainbridge W. S., Teoria religii, Kraków 2000.

P. Beyer, Religia i globalizacja, Kraków 2005.

J. Mariański, Sekularyzacja i desekularyzacja w nowoczesnym świecie, Lublin 2006.

J. Beckford, Teoria społeczna a religia, Kraków 2006.

G. Davie, The Sociology of Religion, London 2007.

N. Luhmann, Funkcja religii, Kraków 2007.

Sławomir H. Zaręba, W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży, Warszawa 2008.

Między konstrukcją a dekonstrukcją znaczeń. Badania religijności młodzieży akademickiej w latach 1988-1998-2005-2017, red. Sławomir H. Zaręba i M. Zarzecki, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa 2018.

Wiedza: student wie, czym jest dyscyplina socjologia religii, zna genezę tej dyscypliny, siatkę pojęciową oraz zna kluczowe dla dyscypliny teorie i koncepcje oraz szkoły refleksji nad religią, jako zjawiskiem społecznym.

Umiejętności: student czyta i interpretuje teksty socjologiczne z zakresu socjologii religii, słucha ze zrozumieniem ustnej prezentacji idei i argumentów socjologicznych, analizuje wizualne materiały metodyczne wspierające formę wykładu ustnego i potrafi ocenić ich wartość poznawczą. Rozpoznaje przyczyny zmian religijności i poddaje je krytycznej analizie.

Kompetencje: potrafi logicznie i następczo prowadzić dyskurs w zakresie rozumienia i wyjaśniania problematyki socjologii religii. Jest kreatywny i postępuję zgodnie z poznaną metodologią socjologii religii. Dostrzega relacje zachodzące pomiędzy dynamiką zmian społecznych a religijnością.

ECTS:

frekwencja na wykładzie - 30

konsultacje - 5

lektura tekstów zaproponowanych na pierwszych zajęciach - 10

przygotowanie do egzaminu - 15

SUMA GODZIN 60 [60:20=3]

LICZBA ECTS - 3

Warunki zaliczenia:

- obowiązkowa obecność (poprzez logowanie) na wykładzie prowadzonym w formule zdalnej przez MS Teams

- znajomość zadanych lektur,

- znajomość treści wykładu.