Religia i polityka

nauki o polityce i administracji

średnio-zaawansowany

P1_W11, P1_K03

Umiejętność logiczne myślenia, umiejętność prezentowania i wypowiadania się publicznie

Przedmiot szeroko analizuje różne zagadnienia na styku religii i polityki z perspektywy chrześcijańskiej, żydowskiej, islamskiej, a także buddyjskiej i hinduistycznej.

tematów:

1. POLITOLOGIA WZGLĘDEM RELIGII. WPROWADZENIE

Stosunek do religii w naukach politycznych – teza sekularyzacyjna – pojęcie religii – pojęcie polityki – religijne problemy w polityce – redukcjonizm i jego konsekwencje – wprowadzenie do problematyki zajęć

2.-3. RELIGIA A CYWILIZACJE – historiozofia, etyka w życiu społecznym

Pojęcie cywilizacji – pojęcie kultury – religia a cywilizacja/kultura – trzy drogi rozumienia cywilizacji – ład policentryczny a religie – zderzenie cywilizacji– prawa historii – wielokulturowość a multikulturalizm

4. RELIGIA A NARÓD I NACJONALIZM

Naród a religia – związki teoretyczne - chrześcijańska teologia narodowości – etnicyzacja religii – sakralizacja etnosu – teologizacja narodu (casus brytyjski, afrykanerski, amerykański) – aksjologia a polskość

5. ISLAM I POLITYKA

Geneza islamu – Podstawowe prawdy wiary islamu – charakter objawienia w islamie - Obowiązki muzułmanina – szariat – hadisy – nurty islamu (szyizm-sunnici) – umma - polityczny charakter islamskiej doktryny – rola polityki we wczesnym islamie – Fiqh – islamska jurysprudencja – islamska teoria polityki a chrześcijaństwo

6. POLITYCZNY ISLAM – SYTUACJA OBECNA

Założenia politycznego islamu na przykładzie ideologii Bractwa Muzułmańskiego – Islamizm a islam – wokół Państwa Islamskiego – Teokracja irańska – Islamizm we współczesnej polityce państw arabskich

7. WOJUJĄCY BUDDYZM I NACJONALIZM HINDUSKI

hinduizm jako etnoreligia – historia nacjonalizmu hinduskiego – podstawowe nurty buddyzmu – buddyzm wojujący a islam – buddyzm wojujący jako rosnące zagrożenie Dalekiego Wschodu

8. JUDAIZM i POLITYKA

Podstawowe prawdy wiary judaizmu - Początki narodu żydowskiego i jego pierwsza polityczna forma – charakter Objawienia - Dwa biblijne spojrzenia na monarchię (1 Sm 8-10) – Specyfika biblijnej relacji religii i polityki – Król a nadzieje mesjańskie – Nurty judaizmu (sefardyjski, aszkenazyjski; reformowany, konserwatywny, ortodoksyjny, mistyczny) – Żydzi od starożytności do czasów nowoczesnych - zarys problematyki

9. JUDAIZM i WSPÓŁCZESNY IZRAEL

Narodziny, charakter i stosunek Żydów do syjonizmu – Narodziny Izraela: rezolucja ONZ, deklaracja niepodległości, (państwo wojny) – Nieliberalny charakter państwa Izrael (charakter państwa, system konstytucyjny, system sądowniczy) a tożsamość żydowska – Religijny wymiar życia politycznego w Izraelu

10. CHRZEŚCIJAŃSTWO I POLITYKA – teoria i historia

Prawdy wiary chrześcijańskiej – Kościół - specyficzna forma wspólnoty chrześcijańskiej – Podział chrześcijaństwa i jego znaczenie – Jezus a władza polityczna – Listy apostolskie o władzy polityczna – Katolicka teoria polityki – Znaczenie religii w państwie – Rola Kościoła i katolików w państwie – jedność rodzaju ludzkiego

11. CHRZEŚCIJAŃSTWO A ŚWIECKIE PAŃSTWO

Punkt wyjścia: jedność religijno-polityczna na Zachodzie we wczesnym średniowieczu – nowoczesne państwo jako efekt procesu sekularyzacji – Modele relacji państwo – Kościół – czy jest możliwa „pełna separacja” państwa i Kościoła? – polityczne konsekwencje pełnej separacji dla świeckości państwa – idea pełnej separacji a katolicka teoria polityki – idea pełnej separacji a porządek konstytucyjny III RP

12. WOLNOŚĆ RELIGIJNA

wolność religijna jako dziedzictwo chrześcijańskie – wolność religijna liberalna a katolicka – humanizm chrześcijański – wolność od religii

13. RELIGIA A FUNDAMENTALIZM

Religia a przemoc – błędy oświeceniowe – problem ideologizacji wiary - sposoby rozumienia fundamentalizmu – fundamentalism substacjalny czy formalny? – fundementalistyczny potencjał religii – świecki fundamentalism – źródła fundamentalizmu - Terroryzm jako radykalna odmiana przemocy

14. TEOLOGIA POLITYCZNA

teologia polityczna – prawo naturalne – mesjanizm – polski romantyzm – polska teologia polityczna – teologia polityczna Stanisława Orzechowskiego

1. Politologia względem religii – wprowadzenie (15.02.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

P. Mazurkiewicz, Co politolog powinien wiedzieć o religii?, Chrześcijaństwo - Świat - Polityka No. 23/2019

2. Religia a cywilizacje – historiozofia (22.02.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

P. Mazurkiewicz, Wielokulturowość a multikulturalizm, „Chrześcijaństwo-Świat-Polityka” 24 (2020), s. 229-250.

Literatura do referatu:

F. Koneczny, O ład w historii, Michalineum 1992, ss. 9-69.

M. Kmieć, Cywilizacje w ujęciu Feliksa Konecznego a multikulturalizm we współczesnej Europie, Civitas. Studia z filozofii polityki, Tom 20 (2017): Tajna polityka, ss. 199-224.

3. Religia a cywilizacje – etyka w życiu społecznym (29.02.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

P. Mazurkiewicz, Polityka wyznaniowa Unii Europejskiej, w: tenże, „Wiara-Nadzieja-Polityka”, OMP, Kraków 2022, s.49-72.

Film: To wspaniałe życie, reż. Frank Capra, 1946.

Literatura do referatu:

F. Koneczny, Państwo w cywilizacji łacińskiej, Warszawa 2020, Rozdział III, IV, V (ss. 25-111).

4. Religia a naród i cywilizacje (7.03.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

D. Karłowicz, Teby-Smoleńsk-Warszawa. O złudzeniu tragiczności polityki, Warszawa 2020, ss. 89-131.

Film (opcjonalnie): W imię ojca, reż. Jim Sheridan, 1993.

Literatura do referatu:

D. Llywelyn SJ, Katolicka teologia narodowości, WAM, Kraków 2014, r.2., s.77-154.

R. Zenderowski, My już jesteśmy zjedzeni, IP UKSW, Warszawa 2012, s.15-39.

5. Islam i polityka (14.03.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

M. Sulkowski, Dwa państwa i dwa porządki - jāhiliyyah Sajjida Qutby w kontekście myśli św. Augustyna, Chrześcijaństwo-Świat-Polityka, Numer 25 (2021) s. 92-107.

Film (opcjonalnie): Dzieci niebios, Majid Majidi, 1997.

Literatura do referatu:

R. Zenderowski, Islam, w: P. Burgoński, M. Gierycz [red.], Religia i polityka. Zarys problematyki, Elipsa, Warszawa 2014, s.67-99.

S.H. Nasr, Istota islamu, PAX, Warszawa 2002, s.13-56, 103-137.

6. Polityczny islam – sytuacja obecna (21.03.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

M. Sulkowski, Ideologia Państwa Islamskiego, Chrześcijaństwo-Świat-Polityka no 22,2018, s.211-228.

Film: Państwo islamskie. Terror w Azji Środkowej, reż. Gulya Mirzoeva, 2020.

Literatura do referatu:

A. Zasuń, Polityczny islam, Wyd. S. Podobińskiego, Częstochowa 2018, s.261-264, 273-295, 330-359.

7. Wojujący buddyzm i nacjonalizm hinduski (28.04.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

J. Tomasiewicz, „Tradycjonalistyczna modernizacja”. Hindutva RSS jako etnoreligijna odpowiedź na wyzwania nacjonalizmu świeckiego, w: Sekularyzm a polityka, Warszawa 2021, ss. 311-338.

Ahinsa ahinsą, ale muzułmanie won! Rzecz o buddyjskim nacjonalizmie w Mjanmie, z: https://kulturazja.com/2021/09/09/ahinsa-ahinsa-ale-muzulmanie-won-rzecz-o-buddyjskim-nacjonalizmie-w-mjanmie/

Film (opcjonalnie): Hulchul (Indyjska miłość), reż. Priyadarshan, 2004.

8. Judaizm i polityka (4.04.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

Pierwsza Księga Samuela, r.8-10.

P. Burgoński, Judaizm, w: P. Burgoński, M. Gierycz [red.], Religia i polityka. Zarys problematyki, Elipsa, Warszawa 2014, s.100 – 127.

Film (opcjonalnie): Mojżesz, reż. Roger Young, 1995.

Literatura do referatu: M. Wojciechowski, Biblia o państwie, WAM, Kraków 2008 s.17-70 i 106-115 (r. I, II i IV).

9. Judaizm i współczesna polityka (11.04.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

Deklaracja Niepodległości Państwa Izrael.

K.A. Wojtaszczyk [red.], Współczesny Izrael, Warszawa 2001, s. 9-19 i 27-29.

Film (rozmowa): Wielkie śledztwo ONZ. Czy okupacja Palestyny jest nielegalna? - dr Wojciech Szewko i Piotr Zychowicz, na kanale Historia Realna, z dnia 19.01.2024 r.

Literatura do referatu:

A. Shapira, Historia Izraela, Dialog, Warszawa 2018,s. 15-40.

A. Klugman, Izrael – ziemia świecka, Iskry, Warszawa 2001, s. 9-86.

10. Chrześcijaństwo i polityka – teoria i historia (18.04.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

Ewangelia wg św. Marka 12,13-17; Ewangelia wg św. Jana 18,33 – 19,16; List do Rzyman 13, 1-7.

Film: Czerń i purpura, reż. Jerry London, 1983.

Literatura do referatu:

M. Gierycz, Mała pochwała katolicyzmu, r.1. Katolicka teoria polityki, Teologia polityczna, Warszawa 2021, s.30-67.

P. Milcarek, Otwarte okna. Szkice z kultury humanizmu katolickiego, Rozdział: Katholon. Całość chrześcijaństwa, Warszawa 2022, ss. 45-78.

Z. Stawrowski, Drugie oblicze miłosierdzia, w: Solidarność znaczy więź, 2020, ss. 112-124

11. Chrześcijaństwo a świeckie państwo (25.04.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

Benedykt XVI, Wykład w Ratyzbonie.

G.K. Chesterton, Ortodoksja. Romanca o wierze, Rozdział VI, ss.141-178.

Film (opcjonalnie): Święty Mikołaj z 34. ulicy, reż. Les Mayfield, 1994.

Literatura do referatu:

W. Ullmann, Średniowieczne korzenie renesansowego humanizmu, Wyd. Łódzkie, Łódź 1985, Rozdział II, ss. 53-80.

M. Gierycz, Mała pochwała katolicyzmu, r.3. Świeckie państwo jako państwo konfesyjne, Teologia polityczna, Warszawa 2021, s.102-123.

12. Wolność religijna (9.05.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

M. Kmieć, Niezmienność nauczania Kościoła katolickiego o wolności religijnej, Chrześcijaństwo-Świat-Polityka Nr 24 (2020), ss. 157-179.

Film. Wyznaję, reż. Alfred Hitchcock, 1953.

Literatura do referatu:

W. Ullmann, Średniowieczne korzenie renesansowego humanizmu, Wyd. Łódzkie, Łódź 1985, Rozdział I, III, s.31-49; 84-125.

13. Religia a fundamentalizm (16.05.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

M. Gierycz, Fundamentalizm, w: P. Burgoński, M. Gierycz [red.], Religia i polityka. Zarys problematyki, Elipsa, Warszawa 2014, s.483-505.

Film: Filadelfijska opowieść, reż. George Cukor, 1940.

Literatura do referatu:

P. Mazurkiewicz, Przemoc w polityce, Ossolineum, Kraków 2003, s.51-136.

14. Teologia polityczna (23.05.2024 r.)

Literatura obowiązkowa:

Z. Stawrowski, Czym jest teologia polityczna?, „Chrześcijaństwo – Świat – Polityka”, nr 22/2018, ss. 189-198.

Film: Kalwaria, reż. John Michael McDonagh, 2014.

Literatura do referatu:

P. Rojek, Liturgia dziejów. Jan Paweł II i polski mesjanizm, Kraków 2016, ss. 11-27, 140-279.

15. Zaliczenie (6.06.2024 r.)

Ma rozszerzoną wiedzę o strukturach i instytucjach społecznych, zwłaszcza politycznych, ekonomicznych i kulturowych, ze szczególnym uwzględnieniem roli religii dla ich kształtowania;

- Ma pogłębioną wiedzę na temat źródeł, ewolucji i różnorodności nurtów myśli społecznej, zwłaszcza politycznej, w tym znaczenia religii dla podstawowych kategorii myślenia politycznego.

WARUNKI ZALICZENIA:

• Udział w konwersatorium (co najmniej w 11 zajęciach)

• Aktywność na zajęciach - 0-10 pkt

• Referat (forma: prezentacja, czas: 15-20 minut) - do 10

• Zaliczenie końcowe - do 20

Zalicza 22 pkt., od 28 pkt. dobry, od 34 pkt bardzo dobry.

-