Śmierć w kulturze i społeczeństwie. Społeczno-kulturowe konteksty umierania i żałoby
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | WSE-SO-ŚKS |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Śmierć w kulturze i społeczeństwie. Społeczno-kulturowe konteksty umierania i żałoby |
Jednostka: | Wydział Społeczno-Ekonomiczny |
Grupy: | |
Strona przedmiotu: | https://e.uksw.edu.pl/course/view.php?id=27162 |
Punkty ECTS i inne: |
3.00
|
Język prowadzenia: | polski |
Dyscyplina naukowa, do której odnoszą się efekty uczenia się: | nauki socjologiczne |
Poziom przedmiotu: | podstawowy |
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się: | SO2_W03; SO2_W04; SO2_W10; SO2_U01; SO2_U03; SO2_U06; SO2_U11, SO2_K04; |
Wymagania wstępne: | Brak wymagań. |
Skrócony opis: |
Kurs przeznaczony jest dla studentów wszystkich kierunków i dyscyplin realizowanych na naszej Uczelni, wprawdzie realizowany jest on w ramach socjologii, a zatem, jego założenia koncepcyjne dotyczą przede wszystkim tej nauki, niemniej, nie można zamknąć fenomenu śmierci w jednej, wąskiej dziedzinie czy nauce. Będę się zatem posiłkować ustaleniami antropologicznymi, filozoficznymi, etnograficznymi, kulturoznawczymi, artystycznymi, medycznymi, etycznymi, historycznymi, psychologicznymi, pedagogicznymi, a nawet teologicznymi etc. |
Pełny opis: |
Kurs przeznaczony jest dla studentów wszystkich kierunków i dyscyplin realizowanych na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Realizowany jest on wprawdzie w ramach kierunku socjologia, a zatem, jego założenia koncepcyjne dotyczą przede wszystkim tej nauki, niemniej, nie można zamknąć fenomenu śmierci w jednej, wąskiej dziedzinie czy jednej nauce. Niezbędne jest zatem posiłkowanie się ustaleniami antropologicznymi, filozoficznymi, etnograficznymi, kulturoznawczymi, artystycznymi, medycznymi, etycznymi, historycznymi, psychologicznymi, pedagogicznymi, a nawet teologicznymi etc. Podstawowym założeniem kursu jest przybliżenie Uczestnikom definicji, badań, teorii, prac naukowych z jak największej liczby dziedzin naukowych, a także literatury pięknej i malarstwa, ukazania, jak w kulturze Zachodu kształtował się wizerunek śmierci, nieboszczyka, jakie działania społeczne wyzwalała śmierć, jakie fenomeny tanatyczne współwystępowały wraz z procesem umierania i grzebania zmarłych, w historii i współcześnie. Powiemy o żałobnikach i żałobie, kulturze ciała, kulturze indywidualizmu XXI wieku, o lękach współczesnego, pornografii śmierci, śmierci-tabu, wykluczonych i porzuconych. Kurs ma wymiar stricte humanistyczny, dlatego porozmawiamy także o nadziei i miłości, które nierozerwalnie związane są z tematyką odchodzenia, umierania, odżywania i odradzania się po bólu i cierpieniu po stracie bliskich. 1. Wprowadzenie w zagadnienia kursu: tezy, założenia, cele, problematyka. 2. Tanatologia a socjologia śmierci i umierania: definicje, badania, najważniejsi badacze, polscy i zagraniczni (oraz ich prace). 3. Zgon-nieboszczyk-ciało-trup: problematyka etyczna, antropologiczna, filozoficzna, teologiczna. 4. Śmierć jako temat w sztuce. 5. Śmierć-tabu. 6. Pornografia śmierci versus oswajanie śmierci i jej wymazywanie we współczesnej kulturze. 7. Historia śmierci w cywilizacji Zachodu. 8. Umieranie w kulturze Zachodu XX i XXI wieku. 9. Człowiek wiecznie żyjący? Kultura indywidualizmu i socjologia ciała w XXI wieku. 10. Funeralne rytuały. 11. Społeczne topografie cmentarne: cmentarze, groby, przedmioty funeralne. 12. Antropologia żałoby: żałobnik jako swój, obcy, wróg. 13. Społeczne konteksty żałoby c.d.: Żałoba narodowa. 14. Współczesne religijne versus świeckie postawy wobec śmierci i umierania. 15. Podsumowanie. |
Literatura: |
Literatura podstawowa: Philippe Aries, Człowiek i śmierć, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1992. Zygmunt Bauman, Śmierć i nieśmiertelność. O wielości strategii życia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998. Jan Białostocki, Płeć śmierci, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 1999. Alfonso di Nola, Tryumf śmierci. Antropologia żałoby, Universitas, Kraków 2006. Jacek Kolbuszewski, Problemy współczesnej tanatologii. Medycyna – Antropologia kultury – Humanistyka, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe, Wrocław 1997, 2001, 2002. Tomasz Michał Korczyński, Milczenie i lament. Szkice z socjologii śmierci, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa 2016. Anna E. Kubiak, Inne śmierci. Antropologia umierania i żałoby w późnej nowoczesności, Universitas, Kraków 2012. Anna Firkowska-Mankiewicz, Psychospołeczny kontekst śmierci i umierania, w: Krótkie wykłady z socjologii. Przegląd problemów i metod, Anna Firkowska-Mankiewicz, Tatsiana Kanash, Elżbieta Tarkowska (red.), Wydawnictwo APS, Warszawa 2012, s. 134-158. Społeczne i kulturowe reprezentacje śmierci: koncepcje, badania i konteksty: antologia tekstów, Anna E. Kubiak i Małgorzata Zawiła (red.), Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 2015. Antonina Ostrowska, Śmierć w doświadczeniu jednostki i społeczeństwa, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005. Stanisław Rosiek (red.), Wymiary śmierci, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2002. Louis-Vincent Thomas, Trup. Od biologii do antropologii, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1991. Michel Vovelle, Śmierć w cywilizacji Zachodu, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2004. Literatura uzupełniająca: Małgorzata Jacyno, Kultura indywidualizmu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007. Jacek Aleksander Prokopski, Egzystencja i tragizm. Dialektyka ludzkiej skończoności. Krytyka nowożytnej i współczesnej myśli egzystencjalistycznej, Wydawnictwo Marek Derewiecki, Kęty 2007. Antoni Siemianowski, Śmierć i perspektywa nadziei. Esej filozoficzny o ostatecznych sprawach człowieka, Galeria Autorska, Bydgoszcz 2009. Anna Wiatr, Pomiędzy życiem a śmiercią. Opowieść o tożsamości i umieraniu, Nomos, Kraków 2013. Małgorzata Zawiła, Religia i śmierć: trajektoria umierania i jej religijne elementy na przykładzie środowisk hospicyjnych w Polsce, Zakład Wydawniczy "NOMOS", Kraków 2008. |
Efekty kształcenia i opis ECTS: |
Efekty kształcenia: Kursanci w czasie trwania semestru poznają szerokie (tanatologia) oraz wąskie (socjologia śmierci i umierania) tory dróg, którymi kroczy wieczna Pani Sroga. Zaznajomią się z metodologiami, teoriami, nazwiskami badaczy oraz ich przełomowymi pracami, społecznymi atrybutami procesu umierania, opanują też praktyczne, etyczne wyzwania dla współczesnego człowieka obchodzenia się ze zjawiskiem śmierci i umierania. Będą potrafili dokonywać porównań historycznych dla modeli żałoby, umierania, sposobów pochówków w starożytności, średniowieczu, aż po czasy współczesne. Poznają funkcje jawne i ukryte w przeżywaniu żałoby, pochylą się nad arcydziełami poezji, literatury, malarstwa, w których tematem wiodącym jest śmierć, i co najważniejsze, uzbrojeni w podstawową wiedzę tanatologiczną będą posiadali zbiór danych i drogowskazów, aby indywidualnie zgłębiać wszystkie naszkicowane aspekty fenomenu śmierci i umierania. LINK do zajęć znajduje się na platformie Moodle. Adres strony podany w zakładce: STRONA www (sylabus). Udział w wykładzie 30 godzin. Przygotowanie do egzaminu 20 godzin. Samodzielna analiza materiałów źródłowych 20 godzin. Konsultacje 5 godzin. Suma 75 godzin. |
Metody i kryteria oceniania: |
Formuła Kursu zakłada współpracę intelektualną i doskonalenie warsztatu społecznych kompetencji. Oczytanie i formułowanie te na podstawie treści zawartych w ważnych tekstach z obszaru polecanych nauk społecznych, owe kompetencje pogłębiają. Kurs, ze względu na pandemię i zarządzenie Rektora UKSW odbywa się online na Teamsach, natomiast egzamin odbędzie się online za pośrednictwem systemu Moodle. E-learning będzie także pomocny w przekazywaniu wiadomości, notatek i dyskusji poza godzinami wykładu. Będzie także pełnił korzystną funkcję odrabiania wykładów, które mogą wynikać z np. wymuszonej, np. chorobą czy konferencją nieobecności Prowadzącego. W takiej sytuacji Prowadzący będzie mógł umieszczać materiały, lektury i zadania dla Kursantów. Warunki zaliczenia przedmiotu: egzamin on-line na platformie Moodle (test wielokrotnego wyboru z elementami pytań otwartych): 90% obecność na zajęciach, która jest weryfikowana przez zalogowanie na zajęcia oraz sprawdzenie listy obecności w czasie wykładu: 10%. |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2020/21" (zakończony)
Okres: | 2021-02-01 - 2021-06-30 |
![]() |
Typ zajęć: |
Wykład monograficzny, 30 godzin, 25 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Tomasz Korczyński | |
Prowadzący grup: | Tomasz Korczyński | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzaminacyjny
Wykład monograficzny - Egzaminacyjny |
|
E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | PO/S2 - obszar nauk społecznych - II stopień |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)
Okres: | 2022-02-01 - 2022-06-30 |
![]() |
Typ zajęć: |
Wykład, 30 godzin, 23 miejsc
|
|
Koordynatorzy: | Tomasz Korczyński | |
Prowadzący grup: | Tomasz Korczyński | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzaminacyjny
Wykład - Egzaminacyjny |
|
E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2022/23" (w trakcie)
Okres: | 2023-02-01 - 2023-06-30 |
![]() |
Typ zajęć: |
Wykład monograficzny, 30 godzin
|
|
Koordynatorzy: | Tomasz Korczyński | |
Prowadzący grup: | Tomasz Korczyński | |
Lista studentów: | (nie masz dostępu) | |
Zaliczenie: |
Przedmiot -
Egzaminacyjny
Wykład monograficzny - Egzaminacyjny |
|
E-Learning: | E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy |
|
Typ przedmiotu: | obowiązkowy |
|
Grupa przedmiotów ogólnouczenianych: | nie dotyczy |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.