Działalność charytatywna Kościoła

nauki teologiczne

podstawowy

STL_W01; STL_W05; STL_W06

STL_U02; STL_U05; STL_U09

STL_K03; STL_K04; STL_K05

KOD ZESPOŁU c826acq

Student powinien mieć podstawowe wiadomości z teologii pastoralnej.

Benedykt XVI w encyklice "Deus Caritas est" napisał, że miłość bliźniego zakorzeniona w miłości Boga jest przede wszystkim powinnością każdego poszczególnego wierzącego, ale jest także zadaniem całej wspólnoty kościelnej, i to na każdym jej poziomie (nr 20). Z kolei Franciszek podkreślił w adhortacji "Evangelii gaudium" że Kościół ma służyć szeroko rozumianym ludziom ubogim, niosąc im przede wszystkim opiekę duchową (nr 186-201). Odpowiadając na powyższe nauczanie, Kościół ma podejmować szeroko rozumianą działalność charytatywną, do prowadzenia której jest potrzebna zarówno wiedza, jak też odpowiednie kompetencje i umiejętności. Celem wykładu jest przekazanie interdyscyplinarnej wiedzy, jak też ukazanie "znaków czasu" w Polsce tak, aby przygotować studentów do umiejętnego pomagania jednostkom i grupom potrzebujących, współpracując z różnymi instytucjami pozareligijnymi.

1. Wyjaśnienie podstawowych pojęć: "teologia pastoralna", "duszpasterstwo", "działalność/funkcja charytatywna", "opcja preferencyjna na rzecz ubogich", "ubóstwo", "wykluczenie społeczne", "marginalizacja".

2. 3. Biblijne podstawy działalności charytatywnej Kościoła.

4. 5. Teologiczne podstawy działalności charytatywnej Kościoła.

6. Podmiot działalności charytatywnej Kościoła.

7. 8. Rys historyczny działalności charytatywnej w Kościele powszechnym.

9. 10. Rys historyczny działalności charytatywnej w Kościele w Polsce.

11. Instytucje charytatywne Kościoła powszechnego i w Polsce.

12. Aktualne uwarunkowania społeczno-kulturowe działalności charytatywnej w Polsce.

13. 14. Działalność charytatywna diecezji i parafii w Polsce.

15. Odnowa działalności charytatywnej w Polsce.

Literatura podstawowa:

Benedykt XVI, Encyklika "Deus Caritas est" o miłości chrześcijańskiej, Watykan 2005.

Benedykt XVI, List apostolski-Motu priprio "Intima Ecclesiae natura", Watykan 2012.

Franciszek, Adhortacja apostolska „Evangelii gaudium”, o głoszeniu Ewangelii we współczesnym świecie Watykan 2003.

Franciszek, Bulla „Misericordiae vultus” o Nadzwyczajnym Jubileuszu Miłosierdzia, Watykan 2005.

Franciszek, Orędzia na Światowy Dzień Ubogich, Watykan 2017-2024.

Komisja Charytatywna Episkopatu Polski, Wskazania duszpasterskie dla Parafialnych Zespołów Caritas, Olsztyn 2000.

Caritas, Strategia rozwoju wolontariatu Caritas w Polsce, Warszawa 2020.

Caritas Polska, Raport 2023, Warszawa 2024.

GUS, Zasięg ubóstwa ekonomicznego w Polsce w 2023. Informacje sygnalne, , Warszawa 2024.

GUS, Aneks do opracowania sygnalnego "Zasięg ubóstwa ekonomicznego w Polsce w 2023", Warszawa 2024.

ISKK SAC, Katolickie organizacje charytatywne. Raport z badań katolickich organizacji charytatywnych oraz przyparafialnej aktywności charytatywnej, Warszawa 2021.

Nogowski J., Działalność charytatywna wezwaniem dla parafii, "Civitas et Lex" 2015, nr 2 (6), s. 83-93.

Polski Komitet Europejskiej Sieci Przeciwdziałania Ubóstwu (EAPN POLSKA), Monitoring ubóstwa i polityki społecznej przeciw ubóstwu w Polsce 2022-2023, Warszawa 2023.

Przygoda W., Apostolski wymiar wolontariatu charytatywnego w Polsce, Lublin 2012.

Przygoda W., Opcja preferencyjna na rzecz ubogich według „Evangelii gaudium”, w: M. Jagodziński, J. Wojtkun (red.), Kościół wobec wyzwań współczesnych, Radom 2015, s. 197-214.

Przygoda W., Posługa charytatywna Kościoła, w: R. Kamiński (red.), Teologia pastoralna, t. 2, Lublin 2002, s. 443–506.

Przygoda W., Posługa charytatywna Kościoła w Polsce. Studium teologiczno-pastoralne, Lublin 2004.

Przygoda W., Przykazanie miłości bliźniego wezwaniem dla wspólnoty parafialnej, „Studia Theologica Varsavienisa” 32 (1994, nr 2, s. 191-205.

Ustawa z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej z późniejszymi zmianami, Dz.U. 2024.1283.

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z późniejszymi zmianami, Dz.U. 2023.571.

Literatura uzupełniająca:

Bejma U., Iżycki M., Szot L. (red.), Z pomocą potrzebującym. 30-lecie Caritas Polska, Warszawa-Pelplin 2020.

Hamman A. G., Życie codzienne pierwszych chrześcijan, Warszawa 1990.

Kalinowski M., Duszpasterstwo wobec zjawiska marginalizacji społecznej, "Roczniki Teologiczne" 54:2007, z. 6. s. 101-116.

Kamiński R. Praca socjalna i działalność charytatywna–wspólna droga do człowieka w potrzebie, w: M. Duda, I. Rybka, H. Kaszyński (red.), Etyka pracy socjalnej w filozofii spotkania i dialogu, Kraków 2017, s. 71–83.

Krucina J. (red.). Miłość miłosierna, Wrocław 1985.

Po zakończeniu zajęć student

w zakresie wiedzy:

EK 1: wymienia i opisuje, uwzględniając podstawy biblijno-teologiczne i prawne, istotę oraz zasady działalności charytatywnej Kościoła.

EK 2: omawia specyfikę działalności charytatywnej Kościoła na różnych poziomach jego działania, uwzględniając aktualne uwarunkowania społeczno-gospodarcze.

W zakresie umiejętności:

EK 3: weryfikuje dotychczasowy sposób prowadzenia działalności charytatywnej Kościoła pod kątem wierności wskazaniom Magisterium i potrzeb, poddając go konstruktywnej krytyce i proponując twórcze zmiany.

EK 4: analizuje współczesne nauczanie Magisterium oraz uwarunkowania społeczno-gospodarcze rozpoznając różnorakie potrzeby jednostek i grup społecznych i wybierając adekwatny do nich sposób prowadzenia działalności charytatywnej Kościoła.

W zakresie kompetencji:

EK 5: pracując zespołowo, jest wrażliwy na pojawiające się „znaki „czasu” odnośnie wielorakich obszarów ubóstwa materialnego i duchowego, dążąc do niesienia holistycznej pomocy jednostkom i grupom społecznym.

EK 6: potrafi odpowiednio określić priorytety działalności charytatywnej Kościoła, podejmując także działania profilaktyczne, przewidując całościowe skutki swojej wielokierunkowej działalności i będąc otwartym na jej modyfikację.

EK 1

Student na ocenę:

dst (3) - posiada podstawową wiedzę dotyczącą istoty i zasad działalności charytatywnej Kościoła;

db (4) – wymienia i definiuje, odwołując się do konkretnych tekstów biblijnych, wskazań Magisterium i dokumentów prawnych, istotę i zasady działalności charytatywnej Kościoła;

bdb (5) - wykazuje się bardzo dużą wiedzą interdyscyplinarną na temat istoty i zasad działalności charytatywnej Kościoła, prezentując ją w kompleksowej formie i twórczo wykorzystując w swoim działaniu.

EK 2

Student na ocenę:

dst (3) – w zawężony sposób omawia specyfikę działalności charytatywnej Kościoła na różnych poziomach jego działania i wybrane uwarunkowania społeczno-gospodarcze;

db (4) – w dobrym stopniu omawia specyfikę działalności charytatywnej Kościoła na różnych poziomach jego działania oraz opisuje uwarunkowania społeczno-gospodarcze;

bdb (5) - wykazuje się bardzo dużą wiedzą na temat specyfikę działalności charytatywnej Kościoła na różnych poziomach jego działania, całościowo ją analizując w kontekście aktualnych uwarunkowań społeczno-gospodarczych i pojawiających się wyzwań.

EK 3

Student na ocenę:

dst (3) – w ograniczony sposób weryfikuje dotychczasowy sposób prowadzenia działalności charytatywnej Kościoła pod kątem wierności wskazaniom Magisterium i występujących potrzeb;

db (4) – w dobry sposób weryfikuje dotychczasowy sposób prowadzenia działalności charytatywnej Kościoła pod kątem wierności wskazaniom Magisterium i występujących potrzeb, proponując pewne zmiany;

bdb (5) - w całościowy sposób weryfikuje dotychczasowy sposób prowadzenia działalności charytatywnej Kościoła pod kątem wierności wskazaniom Magisterium i występujących potrzeb, proponując zmiany systemowe.

EK 4

Student na ocenę:

dst (3) – w zawężony sposób analizuje współczesne nauczanie Magisterium oraz uwarunkowania społeczno-gospodarcze rozpoznając podstawowe potrzeby jednostek i grup społecznych;

db (4) – dobrze analizuje współczesne nauczanie Magisterium oraz uwarunkowania społeczno-gospodarcze rozpoznając różnorakie potrzeby jednostek i grup społecznych i proponuje adekwatny do nich sposób prowadzenia działalności charytatywnej Kościoła;

bdb (5) - twórczo analizuje współczesne nauczanie Magisterium oraz uwarunkowania społeczno-gospodarcze, holistycznie rozpoznając potrzeby jednostek i grup społecznych, proponując i realizując adekwatny do nich całościowy model działalności charytatywnej Kościoła.

EK 5.

Student na ocenę:

dst (3) – w ograniczonym stopniu podejmuje pracę zespołową związaną z odczytywaniem „znaków czasu” odnośnie wybranych przejawów ubóstwa, dążąc do niesienia pomocy;

db (4) – w dobrym stopniu podejmuje pracę zespołową, odczytując „znaki czasu” odnośnie wybranych przejawów ubóstwa, dążąc do niesienia różnej pomocy;

bdb (5) – pełniąc funkcje kierownicze, całościowo analizuje „znaki „czasu” odnośnie wielorakich przejawów ubóstwa ubóstwa materialnego i duchowego, prowadząc we współpracy z różnymi podmiotami pozareligijnymi, holistyczną pomoc.

EK 6.

Student na ocenę:

dst (3) – w ograniczonym stopniu określa priorytety działalności charytatywnej Kościoła, nie przewidując całościowo skutków swojej działalności;

db (4) – w dobrym stopniu określa priorytety działalności charytatywnej Kościoła, przewidując pewne skutki swojej działalności;

bdb (5) – w bardzo dobrym stopniu określa priorytety działalności charytatywnej Kościoła, podejmując także działania profilaktyczne, przewidując całościowo skutki swojej działalności, podejmując jej ewaluację i będąc otwartym na zachodzące zmiany.

Opis ECTS:

Aktywny udział w wykładach: 30 godzin

Samodzielna analiza materiałów źródłowych: 30 godzin

Przygotowanie do odpowiedzi zaliczającej: 25 godzin

Konsultacje z prowadzącym: 5 godzin

Razem 90 h = 3 ETCS

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest aktywna i obowiązkowa obecność w prowadzonych zajęciach oraz kolokwium ustne obejmujące znajomość lektur i treści wykładu.