Wprowadzenie do nauk biologicznych i metodologia biologii

nauki biologiczne

podstawowy

symbole efektów uczenia się :

BI1_W04, BI1_U02, BI1_U04, BI1_K02

Brak

Przedmiot ma za zadanie przygotowanie słuchaczy do studiowania (w odróżnieniu od słuchania i wykonywania poleceń, co potrafią ze szkoły) nauk biologicznych, tj. KRYTYCZNEGO ROZUMIENIA czytanych tekstów i WYPOWIADANIA SIĘ w sposób spójny i poprawny. Zawiera również skrócone wprowadzenie do rozumowych podstaw metodyki badań przyrodniczych. W ramach zajęć poruszone zostaną między innymi następujące zagadnienia:

• skąd się bierze wiedza?

• skąd wiemy, czego jeszcze nie wiemy i czego można by poszukiwać?

• czy kiedy w nauce trwa spór, to znaczy, że uczeni są głupi i nie dość, że się nie znają, to jeszcze nawet dogadać się nie potrafią? (model DNA Paulinga, twierdzenia Duesberga o AIDS etc.)

• co to znaczy „naukowcy udowodnili”; kiedy można powiedzieć „dlatego, że”?

• jak wygląda publikacja naukowa, jak działa publikowanie wyników badań, co znaczy peer review?

• zawartość informacji w tekście (które wyrazy coś wnoszą, a które nic); zawartość informacji na rysunkach/wykresach (kiedy można łączyć punkty, a kiedy nie etc.); co znaczy self-explanatory

• udowadnianie vs. obalanie twierdzeń w naukach przyrodniczych; falsyfikacjonizm; testowanie hipotez; konstrukcja hipotezy zerowej (dlaczego taka?)

• różnica między tym, co się ZAOBSERWOWAŁO a tym, co się na tej podstawie WYWNIOSKOWAŁO

• problem wnioskowania na podstawie niedostatecznych danych (występowanie nowotworów po awarii w Czernobylu; latarnia zawsze gaśnie, kiedy pod nią przechodzisz etc.)

• problemy z pozornie poprawnym wnioskowaniem (bociany i noworodki; nowotwór szyjki macicy a HTZ; antykoncepcja hormonalna a nowotwory)

• co to jest eksperyment (a co nie); rodzaje eksperymentów; czy tylko eksperyment nadaje się na źródło wiedzy? grupa kontrolna – jakie warunki musi spełniać?

• podwójnie ślepe próby – dlaczego zadawać sobie tyle trudu? o wpływie tego, co się wie na uzyskiwane wyniki (biali i czarni studenci w próbach sprawnościowych; ocena maszynopisu; wpływ rubryki „płeć” na wynik testu; zadawane pytania a relacje świadków wypadku; „Siedem grzechów pamięci”)

• pseudoreplikacja i jej unikanie

• co to jest gatunek? czy jeden gatunek może zamienić się w inny? czy dinozaury wymarły?

• skąd się wzięły podwójne, łacińskie nazwy organizmów? skąd się wzięła systematyka? dlaczego obecnie jest w niej taki bałagan? czy raz nadaną nazwę można zmieniać?

• czy nazwy organizmów w językach narodowych mogą być poprawne lub nie?

• żargon – co to jest, czy wolno go używać i kiedy?

• łacina dla opornych – co znaczą rożne sp., ibidem, cf., leg., det., i.e., e.g., q.e.d. etc.

Efekty przedmiotowe w zakresie wiedzy:

1. Student rozumie (i nie przeraża go to), że współczesna wiedza biologiczna jest zbiorem najlepszych interpretacji uzyskanych dotychczas wyników i że możliwe jest, że wraz z uzyskiwaniem nowych danych nasza wiedza zmieni się, ponieważ dotychczasowe interpretacje okażą się błędne bądź niepełne.

2. Student rozumie różnicę pomiędzy obserwacją a jej interpretacją.

3. Student rozumie różnicę pomiędzy udowadnianiem a obalaniem hipotezy; wie czym jest falsyfikacjonizm i rozumie jego pozycję we współczesnej nauce.

4. Student rozumie, co dają (a czego nie dają) metody statystyczne stosowane w badaniach biologicznych; rozumie, co oznacza zdanie „naukowcy udowodnili”.

5. Student zdaje sobie sprawę z ograniczeń systematyki organizmów – problemów z definicją gatunku, arbitralnością wyższych jednostek systematycznych etc.

6. Student wie, skąd wziął się stosowany obecnie system nazewnictwa organizmów i jakie rządzą nim zasady.

Efekty przedmiotowe w zakresie umiejętności:

7. Student potrafi odróżnić od siebie publikację naukową (przeglądową lub materiałową), artykuł popularnonaukowy i wiadomość wygenerowaną przez dział PR jednostki badawczej.

8. Student potrafi odszukać oryginalną publikację na podstawie pomieszczonej w prasie czy innych środkach przekazu wiadomości o jakimś odkryciu naukowym.

9. Student nie traci głowy w sytuacji, gdy informacje z różnych źródeł zdają się przeczyć sobie nawzajem.

10. Student potrafi dostrzec przypadki nieuprawnionego wnioskowania (np. wnioskowania na podstawie niepełnych danych, pozornych związków etc.).

Efekty przedmiotowe w zakresie kompetencji:

11. Student jest w stanie (i nie zawaha się) w razie potrzeby zadać właściwe pytanie prowadzącemu zajęcia lub autorowi publikacji; nie uważa zadawania uzasadnionych pytań za nietaktowne.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest:

- obecność na zajęciach i czynne w nich uczestnictwo; określenie "czynne" oznacza w szczególności dołożenie starań, by na pytania zadawane przez prowadzącego odpowiadać coś więcej niż "nie wiem". Dopuszczalne są dwie nieobecności z dowolnej przyczyny. UWAGA! To nie znaczy, że można mieć dwie nieobecności nieusprawiedliwione i dowolną liczbę wytłumaczonych zaświadczeniami lekarskimi. To znaczy DWIE I JUŻ. W przypadku osób, które mają prawdziwe problemy zdrowotne prowadzący zajęcia będzie podejmował decyzje w porozumieniu z władzami dziekańskimi.

- przygotowanie i zaprezentowanie (w zespole) krótkiego, krytycznego przedstawienia jakiegoś nowego, interesującego odkrycia w dziedzinie nauk biologicznych; decyzję o tym, co uznać za interesujące, podejmuje zespół samodzielnie, co dokładnie oznacza "nowe" to w każdym konkretnym przypadku weryfikowane będzie przez prowadzącego zajęcia.

- zaliczenie sprawdzianu lub sprawdzianów (krótkich, pisemnych, wyłącznie z treści zajęć) - tj. uzyskanie z każdego z nich ponad połowy możliwych do zdobycia punktów.