WMSF: O średniowiecznych anarchistach - Joachim z Fiore i Rajmund Lull

podstawowy

FI1_W06; FI1_W08; FI1_W09; FI1_U10

Wykład ukazuje życie, twórczość i społeczne konsekwencje działalności dwu średniowiecznych myślicieli - Joachima z Fiore i Rajmunda Lulla - postaci bardzo kontrowersyjnych już za życia, którzy znacząco wpłynęli na umysłowość średniowiecza.

Celem zajęć jest przybliżenie słuchaczom charakterystyki epoki XI i XII wieku w Europie Zachodniej i ukazanie na tym tle filozoficznych, teologicznych a w konsekwencji również społecznych koncepcji dwu średniowiecznych myślicieli – Joachima z Fiore (1130/1135-1202) i Rajmunda Lull (1232-1315) Wykład dotyczy biografii, dzieł, poglądów i wpływów dwu średniowiecznych uczonych i działaczy religijnych na średniowieczną mentalność, rozumienie zagadnień wiary i nauki i politykę. Ukaże sposoby rozumienia i widzenia przez nich świata w szerokiej perspektywie teologiczno-filozoficznej z uwzględnieniem wynikającej z ich poglądów skutków społecznych (joachinizm, spirytualizm franciszkański i dialog chrześcijaństwa z islamem). Wykład jest także przedstawieniem filozoficznych i teologicznych poglądów Joachima i Rajmunda wraz z przyjętą przez ich uczniów koncepcją przemian społecznych ówczesnej średniowiecznej Europy.

Bibliografia: Jan Grzeszczak, Joachim z Fiore. Średniowieczny przyczynek do teologii dziejów, Poznań 2006; Herbert Grundmann, Studien über Joachim von Floris, Teubner, Leipzig u. a. 1927; Herbert Grundmann, Neue Forschungen über Joachim von Fiore, Simons, Marburg 1950; Constructions of Time in the Late Middle Ages, ed. C. Poster, R.J. Utz, Northwestern University Press 1997; Joachim of Fiore and the Influence of Inspiration, ed. J. E. Wannenmacher, Routledge 2016; K. Lowith, Historia powszechna i dzieje zbawienia. Teologiczne przesłanki filozofii dziejów, Kęty 2002; C.S. Bartnik, Historia ludzka i Chrystus. Szkice z chrześcijańskiej wizji dziejów, Katowice 1987; M. Figura, Duchowe dziedzictwo Joachima z Fiore w interpretacji Henri de Lubaca, „Communio”, 4 (2000), str. 66-86; J. Kracik, Trwogi i nadzieje końca wieków, Kraków 1999; N. Lobkowicz, Joachim z Fiore w obliczu milenium, „Przegląd powszechny”, 1 (2002), str. 23-30; Joachim of Fiore. A Study in Spiritual Perception and History, ed. D.C. West, S. Zimdars-Swartz, Indiana University Press, Bloomington 1983; T. Manteuffel, Narodziny herezji, Warszawa 1964; Antologia mistyków franciszkańskich, ATK, Warszawa 1986; L. Jańczuk, Joachim de Flore – jego dzieło i wpływ na potomnych, „Chrześcijanin”, nr 1-2 (1999), str. 16-19; Przewodnik po filozofii średniowiecznej. Od św. Augustyna po Joachima z Fiore, red. A. Kijewska, Kraków 2012; Ramon Llull, Księga przyjaciela i Umiłowanego. Brewiarz mistyczny, tłum. Sawicka, Kraków 2003; J. Judycka, Wiara i rozum w filozofii Rajmunda Lulla, Lublin 2005; J. Judycka, Rajmund Lull wobec myśli islamu, „Acta Mediaevalia” 18 (2005), str. 212-236.

Zajęcia mają za zadanie przybliżyć słuchaczom biografię, działalność i poglądy dwu średniowiecznych, mało znanych powszechnie uczonych – Joachima z Fiore i Rajmunda Lulla. Wykład ma uzmysłowić złożoność i pluralizm średniowiecznej filozofii i teologii, a przede wszystkim jej wpływ na zachowania wspólnotowe, ruchy społeczne i konsekwencje polityczne ze szczególnym uwzględnieniem znaczenia poglądów nieortodoksyjnych, nowatorskich, czy odbieranych jako heretyckie na Kościół, religię i Cesarstwo wieków średnich. Wykład przedstawia filozoficzne, teologiczne, apokaliptyczne i ekumeniczne poglądy Joachima z Fiore i Rajmunda Lulla ze szczególnym akcentem na przedstawienie idei końca czasów, epok i dziejów świata, konfliktów religijnych (chrześcijaństwo-islam). Zostanie ukazany wpływ zarówno biblijno-profetycznych tez Opata z Kalabrii, jak i szczególne znaczenia racjonalności w głoszeniu wiary heretykom i innowiercom w działalności Rajmunda Lulla. Zajęcia mają za zadanie przybliżyć specyfikę twórczości, poglądów i skutków dzieł obu średniowiecznych uczonych i ich oryginalne a jednocześnie zaskakujące ujęcie historiozofii. Ukazują Joachima i Rajmunda jako aktywnych działaczy religijnych, wykształconych filozofów, kontrowersyjnych teologów i profetycznych wizjonerów. Wykład uzmysławia, iż w średniowiecznym świecie miały miejsce niezwykle głębokie, poważne i argumentacyjnie zachwycające spory o człowieka, jego przyszłość, cel dziejów, sens historii, a także (o czym się dziś zapomina) prowadzono bogate dysputy ekumeniczne z muzułmańskimi uczonymi poszukując wspólnych racji i zasad życia. Wieki XI i XII to czasy wzmożonych ruchów monastycznych, religijnych, sekciarskich, apokaliptycznych, oskarżeń o herezje, podejmowania krucjat, politycznej aktywności papieży i cesarzy. Joachim z Fiore i Rajmund Lull byli jednymi z ciekawszych i aktywnych uczestników tych wydarzeń.

Obowiązuje materiał przedstawiony na wykładzie oraz lektura:

J. Judycka, Rajmund Lull wobec myśli islamu, „Acta Mediaevalia” 18 (2005), str. 212-236.