Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

WHF: Historia filozofii języka

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: WF-FI-21-WHFT-B21
Kod Erasmus / ISCED: 08.1 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (0223) Filozofia i etyka Kod ISCED - Międzynarodowa Standardowa Klasyfikacja Kształcenia (International Standard Classification of Education) została opracowana przez UNESCO.
Nazwa przedmiotu: WHF: Historia filozofii języka
Jednostka: Instytut Filozofii
Grupy: Wykłady historyczne z filozofii - II stopień - do wyboru na I lub II roku
Punkty ECTS i inne: 3.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Poziom przedmiotu:

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się:

FI2_W05; FI2_W06;

FI2_U02; FI2_U10;

Skrócony opis:

Tematem kursu jest rozwój filozofii języka w XX wieku. Miał on dwa główne źródła: językoznawstwo i logikę. Postępy w tych naukach rzuciły nowe światło na filozoficzny problem stosunku umysłu do rzeczywistości. Język stał się w oczach badaczy głównym nośnikiem tej relacji. Doprowadziło to do radykalnych programów, zgodnie z którymi filozofia powinna skupić się na analizie języka i w niej szukać odpowiedzi na tradycyjne pytania (Dummett). Z kolei językoznawstwo, szczególnie podejście generatywne (Chomsky) uzupełnione ogólna teorią znaku (De Saussure) sformułowało szereg założeń (np. natywizm Chomsky’ego) o poważnych konsekwencjach filozoficznych. Zależność pomiędzy językiem i obrazem świata dyskutowano w ramach debaty o tezie Sapira-Whorfa, oraz w nawiązaniu do późniejszej twórczości Wittgensteina. Omówienie w zwięzłej formie najważniejszych linii rozwojowych współczesnej filozofii języka pozwoli diagnozę jej dzisiejszego stanu i sformułowanie najważniejszych otwartych problemów.  

Pełny opis:

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z historią filozofii języka ze szczególnym uwzględnieniem filozofii języka XX w. Zwrot językowy w filozofii jaki dokonał się na początku ubiegłego stulecia spowodował intensyfikację badań nad naturą języka, jego strukturą, znaczeniem i funkcjami (komunikacyjną oraz poznawczą). W tym okresie dokonał się dynamiczny rozwój filozoficznej wiedzy o języku jak też nastąpiło ścisłe powiązanie wielu fundamentalnych dla filozofii pytań z zagadnieniami semantyki i pragmatyki językowej. Panująca wciąż filozoficzno- językowa perspektywa interpretacji klasycznych sporów epistemologicznych, metafizycznych a nawet etycznych jest właśnie przejawem dokonanego zwrotu.

W trakcie wykładu studenci zapoznają się z teoriami filozoficznymi języka, które odegrały w dwudziestym wieku najbardziej znaczącą rolę, zaznajomią się z problematyką tego obszaru filozofii oraz z wpływem jaki wywierają rozstrzygnięcia na gruncie filozofii języka na inne dziedziny filozofii. Początek kursu będzie poświęcony dawniejszym koncepcjom języka, począwszy od gramatyki filozoficznej Szkoły Port Royal, poprzez poszukiwania języka uniwersalnego przez Wilhelma G. F. Leibniza i rozważania o współzależności gramatyki i racjonalnego myślenia u Wilhelma von Humboldta. Właściwy początek współczesnej filozofii języka znajduje się z jednej strony w językoznawstwie ogólnym i semiotyce Ferdinanda de Saussure’a, z drugiej strony w terenowych badaniach językoznawczych (Benjamin Lee Whorf), z trzeciej w badaniach nad logiczną składnią i semantyką zapoczątkowanych przez Gottloba Frege’go i kontynuowaną w filozofii analitycznej, z czwartej w teoretycznym językoznawstwie generatywnym (Noam Chomsky, Ray Jackendof, Jerrold Katz) oraz językoznawstwie kognitywnym (Ronald Langacker), z piątej w filozoficznej hermeneutyce Hansa-G. Gadamera i Paula Ricoeura. Wszystkie te tradycje będą reprezentowane w zbliżonych proporcjach w doborze lektur i w treści wykładów. Każde zajęcia będą zaczynać się od ćwiczenia: analizie wyznaczonego wcześniej tekstu, po czym nastąpi wykład dotyczący tradycji teoretycznej, do której ten tekst należy.

Literatura:

Literatura obowiązkowa

1. Gottlob Frege, Sens i znaczenie, w: Gottlob Frege, Pisma semantyczne

2. Bertrand Russell. Deskrypcje oraz Denotowanie w: Logika i język. Red. J. Pelc.

3. David Pears, Wittgenstein

4. Leon Koj, Semiotyka logiczna (rozdziału o K. Ajdukiewiczu, N. Chomsky'm, R. Mantaguem)

5. Marek Maciejczak, Filozofia jako krytyka języka. Od Kartezjusza do Dummetta

6. John L. Austin, Jak działać słowami

7. H. Putnam, Znaczenie wyrazu znaczenie

Literatura uzupełniająca

1. Donald Davidson, Prawda i znaczenie oraz Interpretacja radykalna, w: D. Davidson, Eseje o prawdzie, języku i umyśle.

2. John Searle, Czynności mowy

3. John Taylor, Kategoryzacja w języku, wybrane rozdziały (Kategoryzacja barw, Kategorie prototypowe, Wiedza językowa a encyklopedyczna)

4. A. Wierzbicka, Semantyka, Wybrane fragmenty ( Wprowadzenie, Przegląd elementarnych jednostek semantycznych)

5. Stephen C. Levinson, Pragmatyka, tłum. T. Ciecierski

6. Peter Prechtl, Wprowadzenie do filozofii języka

7. Wilhelm Humboldt, Rozmaitość języków a rozwój umyslowy ludzkości Fragmenty)

Efekty kształcenia i opis ECTS:

Wiedza: student zna podstawowe nurty filozofii języka XX w , wie jakie są źródła i kontekst filozoficzny podstawowych problemów filozofii języka, zna przedstawicieli poszczególnych stanowisk i rozumie główne idee najważniejszych teorii języka. Student zna wybrane teksty z filozofii języka i rozumie zagadnienia jakie one poruszają.

Umiejętności: student rozumie zależności pomiędzy teorią języka a teorią poznania i teorią komunikacji językowej. Czyta i interpretuje teksty filozoficzne z zakresu filozofii języka. Potrafi włączyć się w naukową dyskusję odnośnie podstaw poznania i komunikacji używając do tego wiedzy odnośnie natury języka, teorii znaczenia językowego i teorii semantycznych . Dostrzega rolę języka w poznaniu i komunikacji

Kompetencje: Jest świadomy roli języka w poznaniu i komunikacji.

Metody i kryteria oceniania:

Ocena wystawiana jest na podstawie egzaminu końcowego oraz obecności na zajęciach (obejmujących również ćwiczenia) i czynnego w nich udziału.Egzamin obejmuje znajomość nurtów i filozofów prezentowanych na wykładzie wraz ze znajomością literatury z zakresu obowiązkowego.

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy

Zajęcia w cyklu "Semestr zimowy 2021/22" (zakończony)

Okres: 2021-10-01 - 2022-01-31
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin, 20 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Janina Buczkowska
Prowadzący grup: Janina Buczkowska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzaminacyjny
Wykład - Egzaminacyjny
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy

Skrócony opis:

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z historią filozofii języka, szczególnie w okresie po zwrocie językowym w filozofii w XX w.

Pełny opis:

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z historią filozofii języka ze szczególnym uwzględnieniem filozofii języka XX w. Zwrot językowy w filozofii jaki dokonał się na początku ubiegłego stulecia spowodował intensyfikację badań nad naturą języka, jego strukturą, znaczeniem i funkcjami (komunikacyjną oraz poznawczą). W tym okresie dokonał się dynamiczny rozwój filozoficznej wiedzy o języku jak też nastąpiło ścisłe powiązanie wielu fundamentalnych dla filozofii pytań z zagadnieniami semantyki i pragmatyki językowej. Panująca wciąż filozoficzno- językowa perspektywa interpretacji klasycznych sporów epistemologicznych, metafizycznych a nawet etycznych jest właśnie przejawem dokonanego zwrotu.

W trakcie wykładu studenci zapoznają się z teoriami filozoficznymi języka, które odegrały w dwudziestym wieku najbardziej znaczącą rolę, zaznajomią się z problematyką tego obszaru filozofii oraz z wpływem jaki wywierają rozstrzygnięcia na gruncie filozofii języka na inne dziedziny filozofii.

Literatura:

Literatura

Obowiązkowa

1. Gottlob Frege, Sens i znaczenie, w: Gottlob Frege, Pisma semantyczne

2. Bertrand Russell. Deskrypcje oraz Denotowanie w: Logika i język. Red. J. Pelc.

3. Ludwig Wittgenstein. Tractatus logico- philosophicus

4. Kazimierz Ajdukiewicz, Obraz świata i aparatura pojęciowa, w. K. Ajdukiewicz, Jezyk i poznanie T.1.

5. Ludwig Wittgestein „Dociekania filozoficzne”

6. Willard Van Orman Quine, Dwa dogmaty empiryzmu, w: W.V.O. Quine , Z punktu widzenia Logiki.

Uzupełniająca

7. Donald Davidson, Prawda i znaczenie oraz Interpretacja radykalna, w: D. Davidson, Eseje o prawdzie, języku i umyśle.

8. Hilary Putnam , Znaczenie słowa, w: H. Putnam, Wiele twarzy realizmu i inne seje

9. John Langshaw Austin, Jak działać słowami, w: J.L. Austin, Mówienie i poznanie.

10. John Searle, Czynności mowy

11. John Taylor, Kategoryzacja w języku, wybrane rozdziały (Kategoryzacja barw, Kategorie prototypowe, Wiedza językowa a encyklopedyczna)

12. A. Wierzbicka, Semantyka, Wybrane fragmenty ( Wprowadzenie, Przegląd elementarnych jednostek semantycznych)

Pomocnicza:

13. Stephen C. Levinson, Pragmatyka, tłum. T. Ciecierski

14. Peter Prechtl, Wprowadzenie do filozofii języka.

Wymagania wstępne:

znajomość podstawowych pojęć filozoficznych

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)

Okres: 2022-02-01 - 2022-06-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin, 20 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Janina Buczkowska
Prowadzący grup: Janina Buczkowska
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzaminacyjny
Wykład - Egzaminacyjny
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy

Skrócony opis:

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z historią filozofii języka, szczególnie w okresie po zwrocie językowym w filozofii w XX w.

Pełny opis:

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z historią filozofii języka ze szczególnym uwzględnieniem filozofii języka XX w. Zwrot językowy w filozofii jaki dokonał się na początku ubiegłego stulecia spowodował intensyfikację badań nad naturą języka, jego strukturą, znaczeniem i funkcjami (komunikacyjną oraz poznawczą). W tym okresie dokonał się dynamiczny rozwój filozoficznej wiedzy o języku jak też nastąpiło ścisłe powiązanie wielu fundamentalnych dla filozofii pytań z zagadnieniami semantyki i pragmatyki językowej. Panująca wciąż filozoficzno- językowa perspektywa interpretacji klasycznych sporów epistemologicznych, metafizycznych a nawet etycznych jest właśnie przejawem dokonanego zwrotu.

W trakcie wykładu studenci zapoznają się z teoriami filozoficznymi języka, które odegrały w dwudziestym wieku najbardziej znaczącą rolę, zaznajomią się z problematyką tego obszaru filozofii oraz z wpływem jaki wywierają rozstrzygnięcia na gruncie filozofii języka na inne dziedziny filozofii.

Literatura:

Literatura

Obowiązkowa

1. Gottlob Frege, Sens i znaczenie, w: Gottlob Frege, Pisma semantyczne

2. Bertrand Russell. Deskrypcje oraz Denotowanie w: Logika i język. Red. J. Pelc.

3. Ludwig Wittgenstein. Tractatus logico- philosophicus

4. Kazimierz Ajdukiewicz, Obraz świata i aparatura pojęciowa, w. K. Ajdukiewicz, Jezyk i poznanie T.1.

5. Ludwig Wittgestein „Dociekania filozoficzne”

6. Willard Van Orman Quine, Dwa dogmaty empiryzmu, w: W.V.O. Quine , Z punktu widzenia Logiki.

Uzupełniająca

7. Donald Davidson, Prawda i znaczenie oraz Interpretacja radykalna, w: D. Davidson, Eseje o prawdzie, języku i umyśle.

8. Hilary Putnam , Znaczenie słowa, w: H. Putnam, Wiele twarzy realizmu i inne seje

9. John Langshaw Austin, Jak działać słowami, w: J.L. Austin, Mówienie i poznanie.

10. John Searle, Czynności mowy

11. John Taylor, Kategoryzacja w języku, wybrane rozdziały (Kategoryzacja barw, Kategorie prototypowe, Wiedza językowa a encyklopedyczna)

12. A. Wierzbicka, Semantyka, Wybrane fragmenty ( Wprowadzenie, Przegląd elementarnych jednostek semantycznych)

Pomocnicza:

13. Stephen C. Levinson, Pragmatyka, tłum. T. Ciecierski

14. Peter Prechtl, Wprowadzenie do filozofii języka.

Wymagania wstępne:

znajomość podstawowych pojęć filozoficznych.

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2022/23" (zakończony)

Okres: 2023-02-01 - 2023-06-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin, 25 miejsc więcej informacji
Koordynatorzy: Robert Piłat
Prowadzący grup: Robert Piłat
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Egzaminacyjny
Wykład - Egzaminacyjny
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs) z podziałem na grupy

Opis nakładu pracy studenta w ECTS:

Lektury obejmuje ok 10 artykułów lub rozdziałów książek. Wszystkie są w języku polskim. Niektóre z wykorzystanych prac zakładają pewne obycie z symbolika logiczną. Dokładny dobór fragmentów z dłuższych tekstów zostanie dokonany w czasie zajęć. Przyswojenie sobie tych lektur wymaga ok. 80 godzin, zaś dodatkowe 40 potrzebne są na połączenie tych lektur z wykładem i ew. sięgnięcie do literatury pomocniczej.

Typ przedmiotu:

obowiązkowy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy

Skrócony opis:

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z historią filozofii języka, szczególnie w okresie po zwrocie językowym w filozofii w XX w.

Pełny opis:

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z historią filozofii języka ze szczególnym uwzględnieniem filozofii języka XX w. Zwrot językowy w filozofii jaki dokonał się na początku ubiegłego stulecia spowodował intensyfikację badań nad naturą języka, jego strukturą, znaczeniem i funkcjami (komunikacyjną oraz poznawczą). W tym okresie dokonał się dynamiczny rozwój filozoficznej wiedzy o języku jak też nastąpiło ścisłe powiązanie wielu fundamentalnych dla filozofii pytań z zagadnieniami semantyki i pragmatyki językowej. Panująca wciąż filozoficzno- językowa perspektywa interpretacji klasycznych sporów epistemologicznych, metafizycznych a nawet etycznych jest właśnie przejawem dokonanego zwrotu.

W trakcie wykładu studenci zapoznają się z teoriami filozoficznymi języka, które odegrały w dwudziestym wieku najbardziej znaczącą rolę, zaznajomią się z problematyką tego obszaru filozofii oraz z wpływem jaki wywierają rozstrzygnięcia na gruncie filozofii języka na inne dziedziny filozofii.

Literatura:

Literatura obowiązkowa

1. Gottlob Frege, Sens i znaczenie, w: Gottlob Frege, Pisma semantyczne

2. Bertrand Russell. Deskrypcje oraz Denotowanie w: Logika i język. Red. J. Pelc.

3. Ludwig Wittgenstein. Tractatus logico- philosophicus

4. Kazimierz Ajdukiewicz, Obraz świata i aparatura pojęciowa, w. K. Ajdukiewicz, Jezyk i poznanie T.1.

5. Ludwig Wittgestein „Dociekania filozoficzne”

6. Willard Van Orman Quine, Dwa dogmaty empiryzmu, w: W.V.O. Quine , Z punktu widzenia Logiki.

7. John Langshaw Austin, Jak działać słowami, w: J.L. Austin, Mówienie i poznanie.

8. Leon Koj, Semiotyka logiczna (wybrane rozdziały)

Literatura uzupełniająca

1. Donald Davidson, Prawda i znaczenie oraz Interpretacja radykalna, w: D. Davidson, Eseje o prawdzie, języku i umyśle.

2. Hilary Putnam , Znaczenie słowa, w: H. Putnam, Wiele twarzy realizmu i inne seje

3. John Searle, Czynności mowy

4. John Taylor, Kategoryzacja w języku, wybrane rozdziały (Kategoryzacja barw, Kategorie prototypowe, Wiedza językowa a encyklopedyczna)

5. A. Wierzbicka, Semantyka, Wybrane fragmenty ( Wprowadzenie, Przegląd elementarnych jednostek semantycznych)

13. Stephen C. Levinson, Pragmatyka, tłum. T. Ciecierski

14. Peter Prechtl, Wprowadzenie do filozofii języka.

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
ul. Dewajtis 5,
01-815 Warszawa
tel: +48 22 561 88 00 https://uksw.edu.pl
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)