WMAng: Philosophical Aspects of Human Rights

podstawowy

FI2_W03; FI2_W04;

FI2_U07; FI2_U11;

FI2_K06;

brak

Jeszcze podczas II wojny światowej wśród elit intelektualnych Zachodu pojawił się pogląd, że koszmaru wojny można by uniknąć, gdyby szanowane były prawa przysługujące każdemu człowiekowi. W 1948 r. nowa organizacja międzynarodowa – Narody Zjednoczone – ogłosiła Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Od tego momentu myślenie kategoriami praw człowieka stało się standardem zarówno w polityce wewnętrznej, jak i w relacjach międzynarodowych.

Nie wszędzie jednak paradygmat ten jest jednakowo rozumiany i uznawany. Stąd powraca wciąż problem uzasadnienia uprawnień jednostki, rozszerzenia ich katalogu, wykorzystania jako narzędzia walki politycznej i realizacji roszczeń różnych grup interesów.

Od końca lat 40. XX wieku, przez czas zimnej wojny i po upadku komunizmu w Europie za sprawą ONZ, innych organizacji międzynarodowych i części rządów prawa człowieka stały się płaszczyzną dialogu i pożądanym standardem polityki wewnętrznej i międzynarodowej.

Jednak od strony teoretycznej prawa te – poszczególne uprawnienia, jaki i sama ich ogólna idea – są różnie rozumiane w różnych kulturach czy tradycjach religijnych, zaś w praktyce politycznej i społecznej (także w nazywających się „rozwiniętymi” krajach Zachodu) bywają lekceważone.

Trwa spór – wśród filozofów, politologów, socjologów czy prawników – dotyczący samej potrzeby czy użyteczności formułowania praw człowieka i wprowadzania ich do systemu prawnego. Zwolennicy uznania przyrodzonych uprawnień osób szukają takiego ich uzasadnienia, które byłoby akceptowane na całym świecie. Wynik tego procesu nie pozostaje bez wpływu na rozbudowę katalogu praw, uwzględnianie roszczeń różnych grup interesu i praktykę polityczną, ochronę praw i wymagania stawiane rządom.

Celem wykładu jest prezentacja idei praw człowieka w zamyśle ich twórców, jej krytyka z różnych punktów widzenia. Przedstawione zostaną różne sposoby uzasadniania istnienia uprawnień jednostki i ich związek z koncepcją człowieka i społeczności, teorią wartości i prawa natury. Poruszone zostanie zagadnienie ideologizacji praw człowieka i problem rozbudowy istniejącego systemu.

Treść zajęć

1. Historia praw człowieka

2. Treść ogłoszonych praw

3. Generacje praw

4. Recepcja w różnych kulturach

5. Krytyka praw człowieka

6. Uzasadnienie praw człowieka

7. Ideologizacja praw człowieka

8. Rola praw w etyce

Prawa człowieka. Dokumenty międzynarodowe, opr. B. Gronowska, T. Jasudowicz, C. Mik, Toruń 1995

Bała P., Wielomski A., prawa człowieka – refleksje krytyczne, Studia Erasmiana Wratislaviensia, 2010, 4, s. 457-487

Palacios, J. M., Problem metafizycznego uzasadnienia praw człowieka, Ethos 12(1999)1-2, s. 119-131.

Piechowiak M., Problem aksjologicznej legitymizacji uniwersalnego systemu ochrony praw człowieka,

w: Globalne problemy ochrony praw człowieka, red. E. Karska, Warszawa 2015, s. 86-100

Piechowiak M., Filozofia Praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony, Lublin 1999

Raburski T., filozofia praw podmiotowych, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 78, 2017, s. 55-67

Seifert J., Antropologia praw człowieka, Ethos 12(1999)1-2, s. 132-145

Student rozumie ideę praw człowieka jako uprawnień indywidualnych i jej znaczenie we współczesnym świecie.

Student rozpoznaje możliwe sytuacje deprawacji praw człowieka: ich wykorzystanie jako narzędzia w bieżącej grze politycznej oraz realizacji interesów mniejszościowych grup nacisku.

Student zna i rozróżnia sposoby argumentacji wspierające i podważające istnienie praw indywidualnych.

Student rozumie możliwość stosowania kategorii praw człowieka w różnych działach etyki

Wiedza:

- na ocenę 2 (ndst..): student nie zna podstawowych terminów i pojęć oraz nie identyfikuje problemów związanych z koncepcją praw człowieka

- na ocenę 3 (dst.): student zna podstawowe terminy i zagadnienia związane z teoretycznym aspektem praw człowieka, ale nie potrafi szczegółowo omówić i rozwinąć poszczególnych kwestii

- na ocenę 4 (db.): Student identyfikuje i rozróżnia problemy związane z istnieniem i praktyką praw człowieka i charakteryzuje je w poprawny sposób

- na ocenę 5 (bdb.): doskonale orientuje się problematyce dotyczącej teorii praw człowieka i posługuje się wiedzą zawartą we wskazanym piśmiennictwie

Umiejętności

- na ocenę 2 (ndst..): student nie potrafi charakteryzować współczesnych problemów filozoficznych i etycznych związanych z prawami człowieka

na ocenę 3 (dst.): student potrafi scharakteryzować zagadnienia filozoficzne związane z prawami człowieka, jednak nie dostrzega ich złożoności, interdyscyplinarności i związku z życiem społecznym i politycznym

- na ocenę 4 (db.): student analizuje i ocenia wybrane problemy związane z prawami człowieka, potrafi dostrzec kompleksowy charakter poszczególnych zagadnień.

- na ocenę 5 (bdb.): student potrafi krytycznie ustosunkować się do historycznego i współczesnego dyskursu filozoficznego i etycznego, jak również zająć własne stanowisko w szczegółowych kwestiach dotyczących praw człowieka oraz je poprawnie uzasadnić

Kompetencje:

Jest świadomy złożoności szczegółowej problematyki praw człowieka. Wykazuje krytycyzm w stosunku do różnych obecnych w dyskursie stanowisk. Potrafi stosować kategorię uprawnień osoby do różnych zagadnień praktycznych.

Sposób weryfikacji: sprawdzian pisemny

E-Learning (pełny kurs)

obowiązkowy

nie dotyczy

Jeszcze podczas II wojny światowej wśród elit intelektualnych Zachodu pojawił się pogląd, że koszmaru wojny można by uniknąć, gdyby szanowane były prawa przysługujące każdemu człowiekowi. W 1948 r. nowa organizacja międzynarodowa – Narody Zjednoczone – ogłosiła Powszechną Deklarację Praw Człowieka. Od tego momentu myślenie kategoriami praw człowieka stało się standardem zarówno w polityce wewnętrznej, jak i w relacjach międzynarodowych.

Nie wszędzie jednak paradygmat ten jest jednakowo rozumiany i uznawany. Stąd powraca wciąż problem uzasadnienia uprawnień jednostki, rozszerzenia ich katalogu, wykorzystania jako narzędzia walki politycznej i realizacji roszczeń różnych grup interesów.

Od końca lat 40. XX wieku, przez czas zimnej wojny i po upadku komunizmu w Europie za sprawą ONZ, innych organizacji międzynarodowych i części rządów prawa człowieka stały się płaszczyzną dialogu i pożądanym standardem polityki wewnętrznej i międzynarodowej.

Jednak od strony teoretycznej prawa te – poszczególne uprawnienia, jaki i sama ich ogólna idea – są różnie rozumiane w różnych kulturach czy tradycjach religijnych, zaś w praktyce politycznej i społecznej (także w nazywających się „rozwiniętymi” krajach Zachodu) bywają lekceważone.

Trwa spór – wśród filozofów, politologów, socjologów czy prawników – dotyczący samej potrzeby czy użyteczności formułowania praw człowieka i wprowadzania ich do systemu prawnego. Zwolennicy uznania przyrodzonych uprawnień osób szukają takiego ich uzasadnienia, które byłoby akceptowane na całym świecie. Wynik tego procesu nie pozostaje bez wpływu na rozbudowę katalogu praw, uwzględnianie roszczeń różnych grup interesu i praktykę polityczną, ochronę praw i wymagania stawiane rządom.

Celem wykładu jest prezentacja idei praw człowieka w zamyśle ich twórców, jej krytyka z różnych punktów widzenia. Przedstawione zostaną różne sposoby uzasadniania istnienia uprawnień jednostki i ich związek z koncepcją człowieka i społeczności, teorią wartości i prawa natury. Poruszone zostanie zagadnienie ideologizacji praw człowieka i problem rozbudowy istniejącego systemu.

Treść zajęć

1. Historia praw człowieka

2. Treść ogłoszonych praw

3. Generacje praw

4. Recepcja w różnych kulturach

5. Krytyka praw człowieka

6. Uzasadnienie praw człowieka

7. Ideologizacja praw człowieka

8. Rola praw w etyce

Prawa człowieka. Dokumenty międzynarodowe, opr. B. Gronowska, T. Jasudowicz, C. Mik, Toruń 1995

Bała P., Wielomski A., prawa człowieka – refleksje krytyczne, Studia Erasmiana Wratislaviensia, 2010, 4, s. 457-487

Palacios, J. M., Problem metafizycznego uzasadnienia praw człowieka, Ethos 12(1999)1-2, s. 119-131.

Piechowiak M., Problem aksjologicznej legitymizacji uniwersalnego systemu ochrony praw człowieka,

w: Globalne problemy ochrony praw człowieka, red. E. Karska, Warszawa 2015, s. 86-100

Piechowiak M., Filozofia Praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony, Lublin 1999

Raburski T., filozofia praw podmiotowych, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica 78, 2017, s. 55-67

Seifert J., Antropologia praw człowieka, Ethos 12(1999)1-2, s. 132-145.