Psychologia emocji i motywacji

podstawowy

PS_W02; PS_W03; PS_W04;PS_W07; PS_U04

Student zna i rozumie na czym polega odmienność interpretacji emocji i motywacji z perspektywy różnych nurtów psychologicznych (ewolucyjnej, poznawczej, humanistycznej psychodynamicznej i in.).

Zna i rozumie na czym polegają różnice i szczegółowe interpretacje emocji w różnych ujęciach teoretycznych.

Zna i rozumie rolę procesów emocjonalnych i motywacyjnych w funkcjonowaniu człowieka oraz prawa ich rozwoju. Zna i rozumie najważniejsze mechanizmy regulacji emocji.

Zna i rozumie biologiczne podstawy procesów emocjonalnych i motywacyjnych oraz jest w stanie rozpoznać i zinterpretować biologiczne podłoże procesów emocjonalnych i motywacyjnych.

Potrafi dobrać odpowiednie techniki pomiaru emocji i motywacji (U04)

Jest kompetentny w planowaniu własnych badań w zakresie emocji i motywacji, w próbach rozwiązywania podstawowych konfliktów czy problemów emocjonalnych i motywacyjnych.

Potrafi wskazać na struktury i procesy neurofizjologiczne odpowiadające za uaktywnienie emocji i podstawowych dążeń.

Wiedza na temat podstawowych nurtów w psychologii

Poziom przedmiotu: podstawowy

Cele: Celem zajęć ma być przekazanie wiedzy pozwalającej na uchwycenie podstawowych mechanizmów i prawidłowości przebiegu procesów emocjonalnych i motywacyjnych. Stąd też wykłady mają stawić prezentację współczesnych sposobów analizowania zjawisk emocjonalnych i motywacyjnych. Z uwagi na konieczność pełniejszego uchwycenia współczesnej myśli psychologicznej, pojawia się także analiza teorii, które legły u podłoża aktualnych stylów interpretacji emocji i motywacji.

1. Wprowadzenie. Emocje w perspektywie biologicznej.

- Podstawowe pojęcia i perspektywy w psychologii emocji. Klasyczne teorie emocji (James, Lange, Bull, Arnold, Hebb).

- Emocje w perspektywie biologicznej:

- metody obrazowania mózgu: EEG i metoda potencjałów wywołanych, PET, MRI, fMRI,

- psychofizjologiczne metody badania emocji: EMG, GSR, wskaźniki aktywności sercowo-naczyniowej (np. HRV),

- wskaźniki psychofizjologiczne a aktywność osi podwzgórze-przysadka-nadnercza oraz układu współczulnego w kontekście percepcji zagrożenia i kontrolowalności sytuacji,

- koncepcje LeDoux, Panksepp’a, krytyka koncepcji układu limbicznego.

2. Analiza emocji z perspektywy ekspresji.

- Przypomnienie i wprowadzenie: teoria emocji Jamesa-Langego vs.

teoria emocji Arnold.

- Propozycja Ekmana.

- Uśmiech typu Duchenne i Non-Duchenne.

- Rola ekspresji w ujęciach teoretycznych: Laird, Tomkins, Plutchik.

- Przypomnienie podstawowych wiadomości ze statystyki i psychometrii.

3. Struktura afektu. Relacje procesów poznawczych i emocji.

- Struktura afektu w ujęciach teoretycznych: Russell i Mehrabian, Russell, Watson i in.

- Część konwersatoryjna – wypełnienie, omówienie właściwości i zastosowań narzędzi CCMA Yik oraz SUPIN Watsona i Clark.

- Relacje procesów poznawczych i emocji: Schachter i Singer, Lazarusa, Zajonc.

4. Emocje mieszane i emocje wtórne.

- Koncepcja emocji mieszanych. Emocje mieszane i wtórne emocje mieszane w podejściu psychodynamicznym i ich adaptacyjna rola w radzeniu sobie ze stresem (Braniecka i in., 2014).

- Procesy poznawcze w interpretacji emocji samoświadomościowych. Emocje samoświadomościowe jako kategoria emocji wtórnych. Model emocji samoświadomościowych Lewisa.

- Część konwersatoryjna – wypełnienie, omówienie właściwości i zastosowań narzędzia TOSCA-3 Tangney.

5.

- Psychospołeczne teorie emocji.

- Część konwersatoryjna – wypełnienie, omówienie właściwości i zastosowań narzędzia STAI Spielbergera.

6. Regulacja emocji i aleksytymia.

- Aleksytymia.

- Regulacja emocji w teoriach: Grossa, Tamir i Fredrickson. Teoria interakcji systemów osobowości Kuhla.

7. Wprowadzenie do psychologii motywacji.

- Motywacja w ujęciu McDougalla. Motywacja z punktu widzenia psychoanalizy. Motywacja wtórna. Projekcyjne metody badania motywacji.

- Potrzeby i wartości jako źródła motywacji. Teoria autodeterminacji Deciego i Ryana.

- Teoria wartości Schwartza.

8. Koncepcja sensu życia u Frankla. Teoria wartościowania Hermansa. Podsumowanie.

Materiały dydaktyczne będą udostępniane przez platformę Moodle.

Braniecka, A., Trzebińska, E., Dowgiert, A., & Wytykowska, A. (2014). Mixed Emotions and Coping: The Benefits of Secondary Emotions. PLoS ONE, 9(8), e103940. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0103940

Brzozowski, P. (2010). Skala Uczuć Pozytywnych i Negatywnych SUPIN. Polska adaptacja skali PANAS Davida Watsona i Lee Anny Clark. Podręcznik. Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Dickerson, S. S., & Kemeny, M. E. (2004). Acute Stressors and Cortisol Responses: A Theoretical Integration and Synthesis of Laboratory Research. Psychological Bulletin, 130(3), 355–391. https://doi.org/10.1037/0033-2909.130.3.355

Fredrickson, B. L., Cohn, M. A. (2010). Positive Emotions. W Lewis, M., Haviland-Jones, J. M., Feldman Barrett, L. (red.), Handbook of emotions (s. 777–796). Guilford Press.

Gasiul, H. (2007). Teorie emocji i motywacji. UKSW.

Gasiul, H. (2018) (red.). Metody badania emocji i motywacji. Difin Engram.

Gross, J. J. (2014). Emotion regulation: Conceptual and empirical foundations. In J. J. Gross (Ed.), Handbook of emotion regulation (pp. 3–20). The Guilford Press.

Hoffman, M. L. (2006). Empatia a rozwój moralny. GWP.

Koole, S. L., Kuhl, J., Jostmann, N., & Vohs, K. D. (2005). On the hidden benefits of state orientation: Can people prosper without efficient affect regulation skills? In A. Tesser, J. Wood & D. A. Stapel (Eds.), On building, defending, and regulating the self: A psychological perspective (pp. 217–243). Taylor & Francis. https://doi.org/10.4324/9780203998052-13

Lewis, M., Haviland-Jones, J.M. (red.) (2005). Psychologia emocji. GWP.

Łosiak. W. (2007). Psychologia emocji. WAiP.

Russell, J. A. (1980). A circumplex model of affect. Journal of Personality and Social Psychology, 39(6), 1161–1178. https://doi.org/10.1037/h0077714.

Russell, J. A., & Feldman Barrett, L. (1999). Core affect, prototypical emotional episodes, and other things called emotion: Dissecting the elephant. Journal of Personality and Social Psychology, 76(5), 805–819. https://doi.org/10.1037/0022-3514.76.5.805.

Russell, J. A., & Mehrabian, A. (1977). Evidence for a three-factor theory of emotions. Journal of Research in Personality, 11(3), 273–294. https://doi.org/10.1016/0092-6566(77)90037-X

Stanisławski, K., Cieciuch, J., & Strus, W. (2021). Ellipse rather than a circumplex: A systematic test of various circumplexes of emotions. Personality and Individual Differences, 181, 111052. https://doi.org/10.1016/j.paid.2021.111052

Strus, W., Żylicz, P. O. (2018). Emocje samoświadomościowe – podstawowe rozróżnienia i narzędzia pomiaru. W: H. Gasiul (red.). Wybrane metody badania emocji i motywacji. Difin.

Szczygieł, D. (2014). Regulacja emocji a dobrostan. Konsekwencje wyprzedzającej i korygującej regulacji emocji. W: R. Derbis i Ł. Baka (red.), Oblicza jakości życia (s. 193–209). Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie.

Szczygieł, D., & Kolańczyk, A. (2000). Skala Poziomów Świadomości Emocji. Adaptacja Skali Levels of Emotional Awareness Scale Lane’a i Schwartza. Roczniki Psychologiczne, 3, 155–179.

Tamir, M. (2009). What Do People Want to Feel and Why? Current Directions in Psychological Science, 18(2), 101–105. https://doi.org/10.1111/j.1467-8721.2009.01617.x

Wojciszke, B., Szlendak, M. A., (2010). Skale do pomiaru orientacji sprawczej i wspólnotowej, Psychologia Społeczna, 51(13), 57–70.

Wrześniewski, K., Sosnowski, T., Jaworowska, A., Fecenec, D. (2006). Inwentarz Stanu i Cechy Lęku STAI. Polska adaptacja STAI. Podręcznik. Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Yik, M. (2009). Studying affect among the Chinese: The circular way. Journal of Personality Assessment, 91(5), 416–428. https://doi.org/10.1080/00223890903087596.

Efekty wiedzy: Student ma wiedzę na temat omawianych teorii emocji i motywacji. Całościowo wyjaśnia mechanizmy motywacyjne i emocjonalne z różnych perspektyw teoretycznych. Zna i rozumie biologiczne podłoże procesów emocjonalnych i motywacyjnych.

Efekty umiejętności: Potrafi stosować omawiane metody badania emocji i motywacji oraz poprawnie interpretować wyniki uzyskane za ich pomocą.

Efekty kompetencji: Poddaje interpretacji najważniejsze idee psychologii emocji i motywacji w kontekście różnych ujęć teoretycznych. Zauważa ograniczenia metod stosowanych w badaniu emocji i motywacji.

Wiedza:

- na ocenę 2 (ndst.): student nie zna podstawowych teorii emocji i motywacji; nie zna i nie rozumie roli procesów emocjonalnych i motywacyjnych w funkcjonowaniu człowieka oraz biologicznych podstaw procesów emocjonalnych i motywacyjnych

- na ocenę 3 (dst.): student zna dostatecznie najważniejsze teorie emocji i motywacji; dostatecznie zna i rozumie rolę procesów emocjonalnych i motywacyjnych w funkcjonowaniu człowieka oraz biologiczne podstawy procesów emocjonalnych i motywacyjnych

- na ocenę 4 (db.): student zna dobrze większość omawianych teorii emocji i motywacji; dobrze zna i rozumie rolę procesów emocjonalnych i motywacyjnych w funkcjonowaniu człowieka oraz biologiczne podstawy procesów emocjonalnych i motywacyjnych

- na ocenę 5 (bdb.): student zna bardzo dobrze wszystkie omawiane teorii emocji i motywacji; bardzo dobrze zna i rozumie rolę procesów emocjonalnych i motywacyjnych w funkcjonowaniu człowieka oraz biologiczne podstawy procesów emocjonalnych i motywacyjnych

Umiejętności:

- na ocenę 2 (ndst.): student nie potrafi posługiwać się metodami badania emocji i motywacji, nie umie interpretować wyników uzyskanych za ich pomocą, nie umie interpretować emocji i motywacji z punktu widzenia poznanych teorii

na ocenę 3 (dst.): student umie posługiwać się metodami badania emocji i motywacji, interpretuje wyniki uzyskane za ich pomocą w sposób niewystarczająco całościowy (poszczególne elementy interpretacji nie są wystarczająco ze sobą powiązane); z pomocą prowadzącego interpretuje procesy emocjonalne i motywacyjne w kontekście teoretycznym

- na ocenę 4 (db.): student umie posługiwać się metodami badania emocji o motywacji, interpretuje wyniki w sposób całościowy, ponadto samodzielnie interpretuje procesy emocjonalne i motywacyjne w kontekście teoretycznym

- na ocenę 5 (bdb.): student umie posługiwać się metodami badania emocji o motywacji, interpretuje wyniki w sposób całościowy, uwzględniając kontekst teoretyczny oraz zalety i ograniczenia poszczególnych metod; umie interpretować procesy emocjonalne i motywacyjne łącząc twórczo informacje z różnych źródeł w oparciu o omawiane teorie

Kompetencje:

Oceniany jest poziom świadomości potrzeby uwzględniania w doborze metod badania emocji i motywacji zarówno celu diagnostycznego/ badawczego, jak i uwarunkowań społecznych i etycznych badania. Oceniana jest świadomość złożoności uwarunkowań procesów emocjonalnych i motywacyjnych w codziennym życiu.

Ocena końcowa zostanie wystawiona na podstawie wyniku egzaminu (można uzyskać maksymalnie 100 p.). Egzamin zostanie podzielony na dwie części. Obie części zostaną przeprowadzone w formie pisemnej.

Ocena końcowa może zostać podwyższona za aktywność podczas zajęć (za aktywność można dodatkowo uzyskać maksymalnie 6 p.).