Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Psychologia różnic indywidualnych

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: WF-ZPS-PI
Kod Erasmus / ISCED: 14.4 Kod klasyfikacyjny przedmiotu składa się z trzech do pięciu cyfr, przy czym trzy pierwsze oznaczają klasyfikację dziedziny wg. Listy kodów dziedzin obowiązującej w programie Socrates/Erasmus, czwarta (dotąd na ogół 0) – ewentualne uszczegółowienie informacji o dyscyplinie, piąta – stopień zaawansowania przedmiotu ustalony na podstawie roku studiów, dla którego przedmiot jest przeznaczony. / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Psychologia różnic indywidualnych
Jednostka: Instytut Psychologii
Grupy: Przedmioty obowiązkowe dla drugiego roku
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się:

PS_W07,PS_W18, PS_U03, PS_U05



Skrócony opis:

Poziom przedmiotu:

podstawowy

Cele przedmiotu:

Zapoznanie studentów z:

- podstawowymi pojęciami, problemami i danymi empirycznymi z zakresu psychologii różnic indywidualnych, a głównie psychologii inteligencji i psychologii temperamentu

- najważniejszymi koncepcjami inteligencji, temperamentu, zdolności i stylów poznawczych

- adaptacyjnym znaczeniem zdolności, temperamentu (szczególnie w sytuacjach trudnych) oraz stylów poznawczych

Efekty kształcenia:

opanowanie i zrozumienie terminologii związanej z omawianymi zagadnieniami

Wymagania wstępne: brak

Pełny opis:

TREŚCI PROGRAMOWE WYKŁADÓW

Semestr 1

1.Wprowadzenie do psychologii różnic indywidualnych: zarys historii psychologii różnic indywidualnych; pojęcie różnic indywidualnych i kategorie służące do ich opisu: cecha, wymiar, czynnik, styl i typ.

2. Koncepcje psychometryczne inteligencji (część 1): podstawowe pojęcia psychologii zdolności, koncepcja czynnika g, analiza czynnikowa jako metoda badań nad strukturą inteligencji.

3. Koncepcje psychometryczne inteligencji (część 2): koncepcje hierarchiczne; modele czynników równorzędnych; rozwój inteligencji w świetle koncepcji psychometrycznych.

4. "Nowe inteligencje": koncepcje inteligencji społecznej i emocjonalnej.

5. Psychometryczna diagnoza inteligencji: typy zadań do pomiaru zdolności wyróżnianych w inteligencji ogólnej; testy jako narzędzia oparte na statystycznym układzie odniesienia; pojęcie standaryzacji; sposoby ujmowania wyników testowych; typy norm; problem sprawiedliwości kulturowej testów; krytyka testów; kierunki modyfikacji diagnozy testowej.

6. Biologiczne koncepcje inteligencji: rola szybkości neuronalnej i sprawności układu nerwowego; pomiar inteligencji za pomocą elementarnych zadań poznawczych; psychofizjologiczne korelaty inteligencji.

7. Poznawcze ujęcie inteligencji (część 1): inteligencja jako zdolność przetwarzania informacji, pomiar inteligencji przy użyciu elementarnych zadań poznawczych.

8. Poznawcze ujęcie inteligencji (część 2): triarchiczna teoria inteligencji Sternberga; komponentowa analiza procesu rozwiązywania zadań poznawczych.

Semestr 2

1. Rola adaptacyjna inteligencji w życiu codziennym

Inteligencja a wykształcenie; związek inteligencji z ubóstwem i patologią życia codziennego; inteligencja jako predyktor efektywności pracy i uczenia się

2. Wprowadzenie do psychologii temperamentu

Pojęcie temperamentu; cechy definicyjne; historia badań nad temperamentem; konstytucjonalne teorie temperamentu i ich krytyka; typologia układu nerwowego według I. P. Pawłowa i jej modyfikacje.

3. Przegląd współczesnych koncepcji temperamentu: model EAS A. H. Bussa i R.Plomina, interakcyjne podejście A. Thomasa i S. Chess; różnice temperamentalne w świetle teorii aktywacji (koncepcje H. J. Eysencka i J. A. Graya)

4. Regulacyjna Teoria Temperamentu Jana Strelaua

Źródła regulacyjnej teorii temperamentu; założenia RTT; energetyczna i czasowa charakterystyka zachowania; rozwój RTT; podstawowe wymiary temperamentu i ich struktura.

5. Funkcjonalne znaczenie temperamentu

optimum stymulacji i aktywacji; pojęcie efektywnej regulacji stymulacji; temperament jako moderator stresu; pojęcie temperamentalnego czynnika ryzyka; temperament a efektywność działania; temperament a funkcjonowanie w sytuacjach trudnych; temperamentalne uwarunkowania stylu działania

6. Rola temperamentu w rozwoju psychicznym (2 godz. wykładu)

Temperament a motywacja do rozwoju; temperament a indywidualne drogi i kierunki rozwoju; mechanizmy wpływu cech formalnych zachowania na cechy treściowe; temperament a zainteresowania, potrzeba osiągnięć i właściwości funkcjonowania społecznego temperament a podatność na wpływy środowiskowo-wychowawcze; dostosowywanie oddziaływań środowiskowych do cech temperamentu

Diagnoza cech temperamentu (1 godz. wykładu)

Laboratoryjna diagnoza cech temperamentu; kwestionariuszowe i obserwacyjne metody pomiaru temperamentu

7. Geneza różnic indywidualnych w zakresie inteligencji i temperamentu

Pojęcie wskaźnika odziedziczalności; badania bliźniąt i badania adopcyjne; wpływ czynników środowiskowych; oddziaływania stymulujące rozwój inteligencji

8. Pojęcie i funkcje stylu poznawczego

Pojęcie stylu poznawczego; charakterystyka wybranych stylów; geneza i znaczenie stylów poznawczych.

TREŚCI PROGRAMOWE ĆWICZEŃ

Semestr 1

1. Wprowadzenie w problematykę zajęć - etyczne i prawne aspekty stosowania testów i diagnozy psychologicznej.

2. Pomiar inteligencji płynnej przy użyciu Testu Matryc Ravena.

3. Pomiar inteligencji płynnej przy użyciu Testu Matryc Ravena c.d.

4. Pomiar inteligencji płynnej przy użyciu testów Cattella.

5. Pomiar inteligencji skrystalizowanej – prezentacja baterii APIS.

6. Pomiar inteligencji skrystalizowanej – analiza interindywidualna i

intraindywidualna wyników baterii APIS.

7, 8. Specyfika pomiaru inteligencji u dzieci.

Semester 2

1. Skala Wechslera (WAIS-R) – prezentacja testu.

2. „Nowe inteligencje” – na przykładzie inteligencji emocjonalnej.

3. Pomiar temperamentu u dzieci.

4. Pomiar cech temperamentu przy użyciu kwestionariusza PTS.

5. Pomiar cech temperamentu przy użyciu kwestionariusza FCZ-KT.

6. Diagnoza całej struktury temperamentu przy użyciu kwestionariusza FCZ-KT.

7. Test końcowy (sprawdzający wiedzę, umiejętności i kompetencje).

8. Omówienie przeprowadzonych badań oraz wyników testu końcowego. Zaliczenia.

Literatura:

LITERATURA DO WYKŁADU

Obowiązkowa:

Strelau, J. (2014). Różnice indywidualne. Historia-determinanty-zastosowania (rozdz. 1-13, 19,20). Warszawa: Scholar.

Strelau, J. (2002). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Scholar.

Dodatkowa:

Anastasi, A., Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne (rozdz. 1, 2, 3, 11, 12, 18). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Gardner, H., Kornhaber, M. L., Wake, W. K. (2001). Inteligencja. Wielorakie perspektywy. Warszawa; WSiP.

Matczak, A. (1994). Diagnoza intelektu. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.

Nęcka, E. (2003). Inteligencja. Geneza-Struktura-Funkcje. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Strelau, J. (2007), (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 2, rozdz. 37, 38, 39). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

LITERATURA DO ĆWICZEŃ

Semestr 1

1. Anastasi, A., Urbina. S. (1999). Testy psychologiczne (rozdz. 4, 5). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

2. Jaworowska, A. (2004). Dostęp do testów psychologicznych i kompetencje zawodowe ich użytkowników. W: J. Brzeziński, M. Toeplitz-Winiewska (red.), Etyczne dylematy psychologii. Warszawa: Academica.

3. Jaworowska, A., Szustrowa, T. (1991). Podręcznik do Testu Matryc Ravena. Wersja Standard. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

4. Jaworowska, A., Szustrowa, T. (1992). Podręcznik do Testu Matryc Ravena. Wersja dla Zaawansowanych. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

5. Matczak, A., Jaworowska, A., Ciechanowicz, A., Stańczak, J. (2006). Bateria testów APIS-Z. Podręcznik (wyd. 2). Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

6. Matczak, A., Martowska, K. (2013). Neutralny Kulturowo Test Inteligencji - wersja 3 Raymonda B. Cattella i Alberty K.S. Cattell. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

7. Standardy do testów stosowanych w psychologii i pedagogice. (2007). Gdańsk: GWP.

8. Wytyczne Międzynarodowej Komisji Ds. Testów. www.practest.com.pl

Semestr 2

1. Brzeziński, J. i in. (2004). Skala Inteligencji D. Wechslera dla Dorosłych. WAIS-R (PL) Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

2. Jaworowska, A., Matczak, A. (2005). Popularny Kwestionariusz Inteligencji Emocjonalnej PKIE. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

3. Oniszczenko, W. (1997). Kwestionariusz Temperamentu EAS Arnolda H. Bussa i Roberta Plomina. Wersje dla dorosłych i dla dzieci. Adaptacja polska. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

4. Strelau, J., Zawadzki, B. (1998). Kwestionariusz Temperamentu PTS. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

5. Zawadzki, B. , Strelau, J. (1997). Formalna Charakterystyka Zachowania – Kwestionariusz Temperamentu FCZ-KT. Podręcznik. Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych PTP.

Efekty kształcenia i opis ECTS:

Wiedza:

student zna przedmiot i pojęcia psychologii różnic indywidualnych, zna dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, zna różne podejścia do diagnozy intelektu, temperamentu i stylów poznawczych, ma wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności, temperamentu i stylów poznawczych, zna podstawowe testy inteligencji i kwestionariusze temperamentu oraz rozumie etyczne i prawne aspekty stosowania tychnarzędzi psychologicznych

Umiejętności:

student potrafi poprawnie używać pojęć z zakresu psychologii różnic indywidualnych, potrafi ocenić wartość naukową opisywanych w literaturze badań dotyczących intelektu, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie ogólniejsze wnioski, potrafi zinterpretować wyniki testowe, potrafi integrować wyniki i dokonywać diagnozy intelektu, temperamentu i stylów poznawczych, potrafi przekazywać informacje zwrotne o wynikach badania testowego

Kompetencje:

student wykazuje zrozumienie i tolerancję wobec różnorodności, ma świadomość odpowiedzialności za stawiane diagnozy i przekazywane informacje zwrotne, respektuje i szanuje prawa osób badanych oraz autorów i wydawców testów

ECTS:

udział w wykładzie: 24

udział w ćwiczeniach: 16

lektura tekstów: 40

przygotowanie do egzaminu: 30

przygotowanie do zaliczenia ćwiczeń: 35

konsultacje: 5

SUMA GODZIN 150 [150 : 25 = 6]

Liczba ECTS: 6

Metody i kryteria oceniania:

Warunki zaliczenia (wykład):

Pozytywna ocena z egzaminu pisemnego obejmującego wiadomości przekazane na wykładach w semestrze zimowym i letnim oraz treści zawarte w literaturze przedmiotu

Warunki zaliczenia (ćwiczenia):

1) liczba nieobecności nieprzekraczająca dwóch (niezależnie od tego, czy są usprawiedliwione czy nie); 2) aktywny udział w zajęciach i przygotowanie do nich 3) przeprowadzenie badania wybranymi narzędziami 4) zaliczenie testu.

KRYTERIA OCENIANIA:

Wiedza:

na ocenę 5 (bdb): student bardzo dobrze zna pojęcia psychologii różnic indywidualnych, dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, ma silnie ugruntowaną wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności, temperamentu i stylów poznawczych, bardzo dobrze zna różne podejścia do diagnozy intelektu, temperamentu i stylów poznawczych, dysponuje szczegółową wiedzą o etyczno-prawnych aspektach pomiaru inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych

na ocenę 4 (db): student dobrze zna pojęcia psychologii różnic indywidualnych, dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, ma ugruntowaną wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności, temperamentu i stylów poznawczych, dobrze zna różne podejścia do diagnozy intelektu, temperamentu i stylów poznawczych, dysponuje wiedzą o etyczno-prawnych aspektach pomiaru inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych

na ocenę 3 (dst): student zna tylko niektóre pojęcia psychologii różnic indywidualnych, dokonania głównych badaczy inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz historyczne i współczesne koncepcje inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych, ma ograniczoną wiedzę dotyczącą adaptacyjnego znaczenia zdolności, temperamentu i stylów poznawczych, słabo zna różne podejścia do diagnozy intelektu, dysponuje ograniczoną wiedzą o etyczno-prawnych aspektach pomiaru inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych

na ocenę 2 (ndst): student nie zna nawet podstawowych pojęć psychologii różnic indywidualnych, koncepcji intelektu, temperamentu i stylów poznawczych, oraz typów podejścia do pomiaru zdolności, temperamentu i stylów poznawczych, nie dysponuje wiedzą o aspektach etyczno-prawnych aspektach pomiaru inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych

Umiejętności:

na ocenę 5 (bdb): bezbłędnie operuje pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, potrafi ocenić wartość naukową opisywanych w literaturze badań inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie samodzielne wnioski, bardzo dobrze odnosi wiedzę o adaptacyjnej roli inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych do diagnozowania i przewidywania funkcjonowania człowieka

na ocenę 4 (db): na ogół poprawnie operuje pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, potrafi ocenić wartość naukową większości opisywanych w literaturze badań inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie ogólniejsze wnioski, dobrze wykorzystuje wiedzę o adaptacyjnym znaczeniu inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych do diagnozowania i przewidywania funkcjonowania człowieka

na ocenę 3 (dst): słabo operuje pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, ma trudności z oceną wartości naukowej opisywanych w literaturze badań inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciąganiem na ich podstawie ogólniejszych wniosków, słabo wykorzystuje wiedzę o adaptacyjnej roli inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych do diagnozowania i przewidywania funkcjonowania człowieka

na ocenę 2 (ndst): nie potrafi posługiwać się pojęciami z zakresu psychologii różnic indywidualnych, nie umie ocenić wartości naukowej opisywanych w literaturze badań inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych oraz wyciągać na ich podstawie ogólniejszych wniosków, nie wykorzystuje wiedzy o adaptacyjnej roli inteligencji, temperamentu i stylów poznawczych do diagnozowania i przewidywania funkcjonowania człowieka

Kompetencje:

oceniany jest stopień zrozumienia i tolerancji wobec różnorodności między ludźmi w zakresie intelektu, temperamentu i stylów poznawczych oraz wrażliwość na kwestie etyczno-prawne związane z diagnozą zdolności, temperamentu i stylów poznawczych

Praktyki zawodowe:

nie dotyczy

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
ul. Dewajtis 5,
01-815 Warszawa
tel: +48 22 561 88 00 https://uksw.edu.pl
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)