Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Wstęp do filologii

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: WH-FP-I-1-WstFilo-C
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Wstęp do filologii
Jednostka: Wydział Nauk Humanistycznych
Grupy:
Punkty ECTS i inne: 2.00 Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.
Język prowadzenia: polski
Poziom przedmiotu:

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się:

FP1_W01

FP1_W02

FP1_W03

FP1_W15

FP1_W21

FP1_U01

F1_U07

F1_K04

FP1_K05

Wymagania wstępne:

Wiedza o języku i literaturze wyniesiona ze szkoły.

Skrócony opis:

Wykład stanowi wprowadzenie do filologii, czyli nauki o języku i literaturze. Ukazuje wspólną problematykę językoznawstwa i literaturoznawstwa, koncentrując się na teorii tekstu i wypowiedzi, ze szczególnym uwzględnieniem tekstu literackiego. Wprowadza podstawowe pojęcia i rozróżnienia – na tle odpowiednich ujęć teoretycznych. Prezentuje także – w krytycznym ujęciu - niektóre najnowsze trendy w badaniach językowych i literackich i językowych: tzw. zwrot narratywistyczny, zwrot obrazowy, zwrot etyczny, zwrot somatyczny, badania nad pamięcią, badania postkolonialne, posthumanizm. Wprowadza niektóre elementy ujęć, mających charakter ogólny: semiotyki, antropologii kulturowej, semantyki oraz filozofii języka i literatury.

Pełny opis:

1. Podstawowe terminy filologii: język, wypowiedź, tekst, piśmiennictwo, literatura.

2. Geneza języka (mowy).

3. Mit i "słowo święte".

4. Oralność i piśmienność. Dźwięk i znak.

5. Język i wypowiedź: między indywidualnością a zbiorowością.

6. Zagadnienie metafory.

7. Akt mowy i gatunek mowy a gatunek literacki.

8. Na początku była pieśń. Związki literatury i muzyki.

9. Na początku była opowieść. Czy wszystko jest narracją?

10. Na początku był dialog. Dialogiczność i intertekstualność.

11. Literatura jako ekspresja. Liryczność. Tekst a doświadczenie wewnętrzne.

12. Literatura faktu.

13. Literatura a pamięć. Literatura a cielesność.

14. Literatura dokumentu osobistego (list, dziennik, pamiętnik, czat).

15. Wstęp do teorii znaczenia. Znaczenie słowa, zdania, wypowiedzi.

16. Struktura tekstu. Ujęcie tekstologiczne i literaturoznawcze.

17. Struktura tekstu literackiego. Wielopoziomowość.

18. Wstęp do teorii interpretacji. Sens, rozumienie, granice interpretacji.

19. Rozumienie tekstu dawnego. Rekonstrukcja obrazu świata, w który wbudowany jest tekst.

20. Przemiany w pojmowaniu języka i literatury w wieku XXI.

21. Wypowiedź a dyskurs. Dyskurs feministyczny, postzależnościowy.

22. Zwrot etyczny. Prawda, kłamstwo, odpowiedzialność – w tekście i nauce o tekście.

23. Doświadczenie estetyczne a tekst.

24. Słowo – świadomość – doświadczenie – wypowiedź.

25. Sztuczna inteligencja a język, świadomość i komunikacja.

Literatura:

Literatura:

Bachtin Michaił, Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej, przeł. Jerzy Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1977 z. 3.

lub] - Michaił Bachtin, Słowo dialogu, dialogowość słowa, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 (fragment pracy Estetyka twórczości słownej, tłum. Danuta Ulicka, PIW, Warszawa 1986)

Lektura dla osób zainteresowanych tematem: pozostałe teksty, drukowane w tym dziale antologii, ujęte w pliku pdf.

Bartmiński Jerzy, Stanisława Niebrzegowska Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2012

Dobrzyńska Teresa, Tekst. Próba syntezy, [w:] Problemy teorii literatury, s. 4, Ossolineum, Wrocław 1998

Gadamer Hans Georg, Człowiek i język, "Teksty" 1976 nr 6 lub dowolny tekst z tomu:

Gadamer Hans-Georg, Język i rozumienie, wyb., przekład i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003

Górski Konrad, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011 (lub inne wydania)

Kuckenburg Martin, Pierwsze słowo, przeł. Bartosz Nowacki, PIW, Warszawa 2016, 2021

Mayenowa Maria Renata, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Ossolineum, Wrocław 1978

Ong Walter Jackson, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011

Efekty kształcenia i opis ECTS:

Posługuje się poprawną terminologią naukową; Rozpoznaje i rozstrzyga dylematy naukowe i etyczne związane z wykonywaniem pracy filologa;

zna pojęcie własności intelektualnej i podstawy rozumienia prawa autorskiego w zakresie związanym z praktyką filologiczną;

zna podstawową wiedzę o zakresie i znaczeniu filologii polskiej w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, zna jej aksjologiczny horyzont;

zna podstawową terminologię nauk humanistycznych z zakresu językoznawstwa;

zna podstawową terminologię nauk humanistycznych z zakresu literaturoznawstwa;

zna podstawowe normy etyki, w tym etyki autorskiej (zwłaszcza w obszarze ochrony własności intelektualnej) oraz związaną z nią terminologię;

potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i poprawnie przekazywać informacje pochodzące z mediów tradycyjnych i elektronicznych;

ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy.

Punktacja ECTS - 2 punkty

30 godzin - udział w wykładzie;

30 godzin - przygotowanie się do egzaminu.

Metody i kryteria oceniania:

Obecność na wykładach. Znajomość materiału przedstawianego na wykładach. Znajomość lektur obowiązkowych. Umiejętność analizy tekstu naukowego, dotyczącego prezentowanych problemów. Umiejętność posługiwania się podstawową terminologią w zakresie przedstawionym na wykładzie.

Praktyki zawodowe:

powiązane ze specjalizacjami

Zajęcia w cyklu "Semestr letni 2021/22" (zakończony)

Okres: 2022-02-01 - 2022-06-30
Wybrany podział planu:
Przejdź do planu
Typ zajęć:
Wykład, 30 godzin więcej informacji
Koordynatorzy: Magdalena Bober-Jankowska, Magdalena Partyka, Magdalena Saganiak, Joanna Zajkowska
Prowadzący grup: Magdalena Saganiak
Lista studentów: (nie masz dostępu)
Zaliczenie: Przedmiot - Zaliczenie na ocenę
Wykład - Zaliczenie na ocenę
E-Learning:

E-Learning (pełny kurs)

Typ przedmiotu:

obowiązkowy

Grupa przedmiotów ogólnouczenianych:

nie dotyczy

Skrócony opis:

Wykład stanowi wprowadzenie do filologii, czyli nauki o języku i literaturze. Ukazuje wspólną problematykę językoznawstwa i literaturoznawstwa, koncentrując się na teorii tekstu i wypowiedzi, ze szczególnym uwzględnieniem tekstu literackiego. Wprowadza podstawowe pojęcia i rozróżnienia – na tle odpowiednich ujęć teoretycznych. Prezentuje także – w krytycznym ujęciu - niektóre najnowsze trendy w badaniach językowych i literackich i językowych: tzw. zwrot narratywistyczny, zwrot obrazowy, zwrot etyczny, zwrot somatyczny, badania nad pamięcią, badania postkolonialne, posthumanizm. Wprowadza niektóre elementy ujęć, mających charakter ogólny: semiotyki, antropologii kulturowej, semantyki oraz filozofii języka i literatury.

Pełny opis:

1. Podstawowe terminy filologii: język, wypowiedź, tekst, piśmiennictwo, literatura.

2. Geneza języka (mowy).

3. Mit i "słowo święte".

4. Oralność i piśmienność. Dźwięk i znak.

5. Język i wypowiedź: między indywidualnością a zbiorowością.

6. Zagadnienie metafory.

7. Akt mowy i gatunek mowy a gatunek literacki.

8. Na początku była pieśń. Związki literatury i muzyki.

9. Na początku była opowieść. Czy wszystko jest narracją?

10. Na początku był dialog. Dialogiczność i intertekstualność.

11. Literatura jako ekspresja. Liryczność. Tekst a doświadczenie wewnętrzne.

12. Literatura faktu.

13. Literatura a pamięć. Literatura a cielesność.

14. Literatura dokumentu osobistego (list, dziennik, pamiętnik, czat).

15. Wstęp do teorii znaczenia. Znaczenie słowa, zdania, wypowiedzi.

16. Struktura tekstu. Ujęcie tekstologiczne i literaturoznawcze.

17. Struktura tekstu literackiego. Wielopoziomowość.

18. Wstęp do teorii interpretacji. Sens, rozumienie, granice interpretacji.

19. Rozumienie tekstu dawnego. Rekonstrukcja obrazu świata, w który wbudowany jest tekst.

20. Przemiany w pojmowaniu języka i literatury w wieku XXI.

21. Wypowiedź a dyskurs. Dyskurs feministyczny, postzależnościowy.

22. Zwrot etyczny. Prawda, kłamstwo, odpowiedzialność – w tekście i nauce o tekście.

23. Doświadczenie estetyczne a tekst.

24. Słowo – świadomość – doświadczenie – wypowiedź.

25. Sztuczna inteligencja a język, świadomość i komunikacja.

Literatura:

Literatura:

Bachtin Michaił, Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej, przeł. Jerzy Faryno, „Pamiętnik Literacki” 1977 z. 3.

lub] - Michaił Bachtin, Słowo dialogu, dialogowość słowa, [w:] Antropologia słowa. Zagadnienia i wybór tekstów, red. G. Godlewski, A. Mencwel, R. Sulima, Wydawnictwa UW, Warszawa 2003 (fragment pracy Estetyka twórczości słownej, tłum. Danuta Ulicka, PIW, Warszawa 1986)

Lektura dla osób zainteresowanych tematem: pozostałe teksty, drukowane w tym dziale antologii, ujęte w pliku pdf.

Bartmiński Jerzy, Stanisława Niebrzegowska Bartmińska, Tekstologia, Warszawa 2012

Dobrzyńska Teresa, Tekst. Próba syntezy, [w:] Problemy teorii literatury, s. 4, Ossolineum, Wrocław 1998

Gadamer Hans-Georg, Język i rozumienie, wyb., przekład i posłowie Piotr Dehnel i Beata Sierocka, Fundacja Aletheia, Warszawa 2003

Górski Konrad, Tekstologia i edytorstwo dzieł literackich, Wydawnictwo UMK, Toruń 2011 (lub inne wydania)

Kuckenburg Martin, Pierwsze słowo, przeł. Bartosz Nowacki, PIW, Warszawa 2016, 2021

Mayenowa Maria Renata, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, Ossolineum, Wrocław 1978

Ong Walter Jackson, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, przeł. Józef Japola, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2011

Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
ul. Dewajtis 5,
01-815 Warszawa
tel: +48 22 561 88 00 https://uksw.edu.pl
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)