Gramatyka historyczna

podstawowy

WIEDZA

FP1_W01

FP1_W02

UMIEJĘTNOŚCI

FP1_U01

FP1_U03

FP1_U05

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

FP1_K01

FP1_K02

FP1_K05

FP1_K06

FP1_K07

Poziom przedmiotu:

Ćwiczenia na poziomie podstawowym.

Cele przedmiotu:

Poznanie i rozumienie historycznych zjawisk i procesów językowych w polszczyźnie od jej początków do współczesności. Umiejętność posługiwania się językiem specjalistycznym z zakresu językoznawstwa historycznego. Zastosowanie wiedzy do analizowania zabytków historycznych polszczyzny. Umiejętność samodzielnego gromadzenia informacji i poszerzania wiedzy.

Wymagania wstępne:

Wiedza o współczesnym systemie gramatycznym polszczyzny. Poznanie i rozumienie współczesnych zjawisk i procesów językowych. Umiejętność posługiwania się językiem specjalistycznym z zakresu językoznawstwa synchronicznego.

Treści merytoryczne:

Język polski na tle języków słowiańskich (z uwzględnieniem gramatyki staro-cerkiewno-słowiańskiego niezbędnej do zrozumienia mechanizmów rozwoju polskiego języka etnicznego). Ewolucja systemu gramatycznego: wybrane zagadnienia z rozwoju fonetyki i fonologii (okres praindoeuropejski, okres prasłowiański, polszczyzna historyczna); wybrane zagadnienia z rozwoju fleksji i składni (okres praindoeuropejski, okres prasłowiański, polszczyzna historyczna). Zasób leksykalny polszczyzny historycznej (wybrane zagadnienia z semantyki, etymologii, słowotwórstwa).

Analiza historyczno-językowa tekstów staropolskich.

Metody oceny:

Systematyczna ocena udziału w zajęciach, przygotowania do ćwiczeń, wykonywania prac.

Kolokwia zaliczeniowe po omówieniu poszczególnych działów.

Pisemny egzamin końcowy.

Janusz Strutyński, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Kraków 1991 i wyd. nast.

Stanisław Rospond, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1973 i wyd. nast.

Bronisław Wieczorkiewicz, Roxana Sinielnikoff, Elementy gramatyki historycznej języka polskiego, Warszawa 1965.

Władysław Kuraszkiewicz, Podstawowe wiadomości z gramatyki historycznej języka polskiego, Warszawa 1970.

K. Długosz-Kurczab, S. Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1998 i wyd. nast.

Encyklopedia języka polskiego, red. S. Urbańczyk, Warszawa 1991.

Wiesław Wydra, Wojciech Ryszard Rzepka, Chrestomatia staropolska. Teksty do 1543 roku, Wrocław 1984 i wyd. nast.

Teksty staropolskie. Analizy i interpretacje, red. W. Decyk-Zięba i S. Dubisz, Warszawa 2003.

Lektura uzupełniająca

Grupa I:

Ewa Siatkowska, Rodzina języków zachodniosłowiańskich, Warszawa 1992.

Leszek Moszyński, Wstęp do filologii słowiańskiej, Warszawa 1984.

Zdzisław Stieber, Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich, Warszawa 1979.

Zenon Klemensiewicz, Tadeusz Lehr-Spławinski, Stanisław Urbańczyk, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1965 i inne wyd.

Władysław Kuraszkiewicz, Gramatyka historyczna języka polskiego, Warszawa 1972.

Ewa Ostrowska, Z dziejów języka polskiego i jego piękna, Kraków 1978.

Stanisław Urbańczyk, Szkice z dziejów języka polskiego, Warszawa 1968.

Stanisław Urbańczyk, Prace z dziejów języka polskiego, Wrocław 1979.

Grupa II:

Halina Koneczna, Charakterystyka fonetyczna języka polskiego na tle języków słowiańskich, Warszawa 1965.

Zdzisław Stieber, Historyczna i współczesna fonologia języka polskiego, Warszawa 1966.

Witold Mańczak, Polska fonetyka i morfologia historyczna, Warszawa 1983.

S. Dubisz, Rozwój polskiego systemu fonologicznego, [w:] Studia z historii języka polskiego, red. W. Kupiszewski, Warszawa 1994, s. 9-19.

Władysława Krążek-Bryłowa, Warianty fleksyjne w historii języka polskiego, [w:] T. Skubalanka, W. Krążek-Bryłowa, Wariantywność polskiej fleksji, Wrocław 1992.

Krystyna Kleszczowa, Staropolskie kategorie słowotwórcze i ich perspektywiczna ewolucja. Rzeczowniki, Katowice 1998.

Krystyna Pisarkowa, Historia składni języka polskiego, Wrocław 1984.

Grupa III:

K. Długosz-Kurczab, S. Dubisz, Gramatyka historyczna języka polskiego w testach, ćwiczeniach i tematach egzaminacyjnych, Gdańsk 1999.

Gramatyka historyczna języka polskiego. Materiały do ćwiczeń, wybór H. Karaś, Warszawa 1994.

udział w ćwiczeniach 15

przygotowanie do ćwiczeń 10

konsultacje 5

przygotowanie do kolokwium 7

suma 37/15 ~2,5

Wiedza:

posiada wiedzę o zakresie i znaczeniu języka polskiego w obszarze nauk humanistycznych i w systemie kultury narodowej, ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu językoznawstwa ze szczególnym uwzględnieniem gramatyki historycznej języka polskiego, zna i rozumie podstawową terminologię, ma uporządkowaną wiedzę, obejmującą wybrane procesy fonetyczne (które rozróżnia, nazywa i odtwarza) i zagadnienia z fleksji imiennej i werbalnej (które wymienia, rozpoznaje i definiuje) w obszarze gramatyki historycznej języka polskiego.

Umiejętności:

potrafi przeprowadzić krytyczną analizę zjawisk językowych w tekstach, porównuje i opracowuje teksty źródłowe, umie zdobywać i dobierać informacje naukowe i rozwijać kompetencje badawcze, potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami z zakresu językoznawstwa.

Kompetencje społeczne:

ma świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie; potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role i akceptuje je, ma świadomość roli wiedzy o języku w budowaniu tożsamości narodowej, rozumie potrzebę ustawicznego pogłębiania swoich umiejętności językowych oraz potrafi samodzielnie wykorzystywać w tym celu dostępne mu źródła.