Antropologia kultury

Poziom przedmiotu:

Cele przedmiotu:

Poznanie kanonu wiedzy teoretycznej z zakresu antropologii kultury; rozwój umiejętności rozumienia społecznych aspektów procesów zmiany społecznej i szeroko rozumianej współczesności

Wymagania wstępne:

Podstawowa wiedza z zakresu wiedzy o kulturze

Metody oceny:

Egzamin ustny

1. Wykład wprowadzający.

Antropologia i etnologia źródłosłów pojęć i ich upowszechnienie. Istotność kontekstu historycznego powstania tej dziedziny nauki. Cztery główne tradycje: niemiecka(volskunde/volkerkunde), francuska(ethnologie), angielska(social antropology,) amerykańska(cultural anthropology, +cztery subdyscypliny tj antropologia fizyczna archeologia, językoznastwo, antropologia kultury) oraz ich specyfikacja.

Czym jest wyobraźnia antropologiczna? Po co ona badaczowi, studentowi a nawet laikowi?

Teoria a praktyka w badaniach kultury, czyli co możemy powiedzieć o filiżance kawy.

Podstawowe elementy teorii antropologicznej: pytania założenia, metody obserwacje

2. Kultura a cywilizacja. Wstęp do tematyki antropologii kultury. Antropologiczne definicje kultury.

Kultura jako podstawowe pojecie humanistyki. Historia kształtowania się jego źródłosłowu. Łacińskie cultura jako uprawa ziemi, rozszerzenie tego pojęcia przez Cycerona, Platon i metafora jaskini. Francuskie pojecie cywilizacji i jego oddziaływanie na tradycję kręgu kultury polskiej. Oświecenie, Wykłady wileńskie Lelewela, - doskonalenie jednostki i bytu społecznego jako naczelna cecha kultury. Kultura a cywilizacja w tradycji niemieckiej Samuel von Pufendorf pierwsze próby definiowania kultury. Definicje ze słownika Adelunga 1774/1793. Oświeceniowe pojęcie cywilizacji i kultury triada barbarzyństwo.postęp. kultura. Johan Herder - tradycja jako główny mechanizm kultury. (Myśli o filozofii dziejów 1784 - 1791 ) Wiek XIX Buckhard i Klem, - epoki historyczne i potrzeba kontekstualizacji faktów historyczno kulturowych.

3. Czym jest współczesna antropologia kultury jej przedmiot i zakres.

Perspektywy synchroniczne, diachroniczne, interakcyjne

Pojęcie paradygmatu Thomasa Khuna Rozumienie kultury w antropologii kulturowej i w socjologii Przedsmak teorii skrótowe pokazanie możliwości definiowania kultury Definicje opisowo wyliczające (E. Taylor) Definicje historyczne (A Kroeber)

Definicje Normatywne (Herder, Rouseau, Giddens, czy współczesne teorie socjologicznej strukturacji społecznej) Definicje psychologistyczne (Stanisław Brzozowski) Definicje genetyczne (Bronisław Malinowski) Definicje relatywistyczne (Ruth Benedict) Definicje etnologiczne (Alfred Kroeber) Teorie trwania i rozwoju kultury (Norbert Elias)

4. Etnocentryzm versus relatywizm kulturowy tj Historia styczności białego człowieka z innymi kulturami jako historia narodzin refleksji antropologicznej

Williama Sumnera "Naturalne sposoby postępowania w gromadzie" -wprowadzenie pojęcia etnocentryzmu jako kategorii badań o kulturze.

Mechanizm postrzegania etnocentrycznego na przestrzeni dziejów jako konieczny mechanizm tożsamościowo adaptacyjny do kultury

Swoi /inni /obcy jako kategorie inkluzywno ekskluzywne

Relatywizm kulturowy, problematyka, kontrowersje współczesne implikacje

Pierwsze mity dotyczące "innego" dzikie dzieci, Orang-Qutangi, pojęcie "dobrego dzikusa" oraz ich wpływ na początki badań antropologicznych. Montaigne jako twórca antropologicznego relatywizmu kulturowego Kolonializm jako jeden z głównych czynników powstania antropologii kultury. Antropologia kultury a etnologia

5. Źródła współczesnej refleksji antropologicznej, czyli trzy etapy postrzegania kultury przez antropologię. Krótka historia rozwoju tradycji antropologicznej.

A Szkoły kulturowo historyczne, ewolucjonizm

B Różnice kulturowe jako wyraz odmienność kulturowej tradycji

C Antropologia refleksyjna (Antropologia współczesności)

6. Źródła współczesnej refleksji antropologicznej, czyli trzy etapy postrzegania kultury przez antropologię. Krótka historia rozwoju tradycji antropologicznej cd.

A Szkoły kulturowo historyczne, ewolucjonizm

B Różnice kulturowe jako wyraz odmienność kulturowej tradycji

C Antropologia refleksyjna (Antropologia współczesności)

Literatura:

Alan Barnard, Antropologia, PWN Warszawa 2006

Fredric Barth, Andre Gingrich, Robert Parkin, Sydel Silverman, Antropologia. Jedna dyscyplina, cztery tradycje: brytyjska, niemiecka, francuska i amerykańska, przekład Joanna

Tegnerowicz, Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków2007

Wojciech Burszta, Świat jako wiezienie kultury: pomyślenia, Państwowy Instytut Wydawniczy Warszawa 2008.

Wojciech Burszta, Różnorodność i tożsamość: antropologia jako kulturowa refleksyjność,

Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2004

Norbert Elias, Przemiany obyczajów cywilizacji zachodu, Państwowe Wydawnictwo Naukowe Warszawa 1980, Przymus społeczny jako przymus wewnętrzny, s. 367 - 389.

Raymond Firth, Czy antropologia społeczna ma przyszłość [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005

Anthony Gidens, Kilka ogólnych uwag o nowoczesności, oraz Lokalizacja, globalizacja i transformacja życia codziennego[w:] Anthony Giddens "Nowoczesność i tożsamość" Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2002, str. 21 - 33

Ewa Grzeszczyk, Sukces, amerykańskie wzory - polskie realia, Wydawnictwo IFIS PAN Warszawa 2003

Thomas S. Kuhn, Struktura rewolucji naukowych, Fundacja Aletheia Warszawa 2001