Teorie tekstów kultury

Przedmiot ma na celu wprowadzenie do teorii teorii tekstów kultury i filozofii, jak również głównych nurtów współczesnej humanistyki, z szczególnym uwzględnieniem tradycji teorii literackich i ich wpływu na współcześnie obowiązujące dyskursy w sztuce i naukach społecznych.

Lektury obowiązkowe

I. ujęcia immanentne

- tradycja formalistyczno-strukturalistyczno-semiologiczna

- W. Szkłowski, Sztuka jako chwyt, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, pod red. S. Skwarczyńskiej, Kraków 1986, t. 2, cz. 3 lub w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, pod red. A. Burzyńskiej i M. P. Markowskiego, Kraków 2006.

- J. Mukařowský, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, wybór, red. i słowo wstępne J. Sławiński, Warszawa 1970 [teksty: O strukturalizmie; Czas w filmie oraz Próba strukturalnej analizy fenomenu aktorstwa (Chaplin w „Światłach wielkiego miasta”)].

- R. Barthes, Podstawy semiologii, Kraków 2009.

- A. J. Greimas, Elementy gramatyki narracyjnej, „Pamiętnik Literacki” 1984, z. 4 lub w: Narratologia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2004.

- tradycja fenomenologiczna (od R. Ingardena do estetyki recepcji)

- R. Ingarden, O dziele architektury, w: tegoż, Studia z estetyki, t. 2, Warszawa 1966.

- W. Iser, Apelatywna struktura tekstów. Nieokreśloność jako warunek oddziaływania prozy literackiej, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 1 lub w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 4, cz. 1, Kraków 1992. Ten sam tekst pt. Apelacyjna struktura tekstów. Niedookreślenie jako warunek oddziaływania prozy literackiej, w: Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec. Antologia, wybór, oprac. i wstęp H. Orłowski, Warszawa 1986 lub w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, pod red. A. Burzyńskiej i M. P. Markowskiego, Kraków 2006.

II. dialogiczność i intertekstualność

- M. Bachtin, Estetka twórczości słownej, oprac. i wstęp E. Czaplejewicz, Warszawa 1986, rozdz. IV: Problem tekstu w lingwistyce, filologii i innych naukach humanistycznych.

- J. Kristeva, Słowo, dialog i powieść, w: M. Bachin, Dialog – język – literatura, red. E. Czaplejewicz i E. Kasperski, Warszawa 1983.

III. poststrukturalizm, dekonstrukcja

- R. Barthes, Teoria tekstu, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. IV, cz. 2, Kraków 1992.

- H. White, Interpretacja tekstów, w: tegoż, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska i M. Wilczyński, Kraków 2000.

- P. de Man, Autobiografia jako od-twarzanie, „Pamiętnik Literacki” 1988, z. 2 lub w: Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000.

IV. ujęcia kon-tekstualne (kulturowe)

- S. Fish, Czy na tych ćwiczeniach jest tekst?, w: tegoż, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, pod red. A. Szahaja, Kraków 2002, wyd. 2: tamże, 2008.

- S. Greenblatt, Oddźwięk i zachwyt, w: Poetyka kulturowa. Pisma wybrane, red. i wstęp K. Kujawińska-Courtney, Kraków 2006.

- E. W. Said, Kultura i imperializm, Kraków 2009 [rozdz. 2, cz. III (Kulturowa integralność imperium; rozdz. 2, cz. IV (Imperium w akcji: „Aida” Verdiego)].

- E. Showalter, Przedstawiając Ofelię: kobiety, szaleństwo i zadania krytyki feministycznej, w: Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, pod red. A. Nasiłowskiej, Warszawa 2001.

- E. Hobsbawm, Masowa produkcja tradycji: Europa, lata 1870-1914, w: Tradycja wynaleziona, red. E. Hobsbawm i T. Ranger, Kraków 2008.

Metody poszukujące problemowe: klasyczna metoda problemowa i sytuacyjna, burza mózgów.

Metody poszukujące ćwiczeniowe - poprzez lekturę i interpretacje tekstów wybranych przedstawicieli nurtów i kierunków teorii humanistycznych metody poszukujące - dyskusja na temat zwrotów i przemian w historii idei w naukach humanistycznych

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na zajęciach, aktywny w nich udział oraz zdanie kolokwium. Zaliczenie ćwiczeń jest również warunkiem wstępnym do zaliczenia egzaminu z wykładów.

ocena niedostateczna: niezaliczenie kolokwium

ocena dostateczna: student objaśnia podstawowe terminy z zakresu teorii i badań tekstów kultury

ocena dobra: student objaśnia podstawowe terminy z zakresu teorii i badań tekstów kultury, podaje przykłady zastosowań koncepcji teoretycznych wybranych tekstów kultury.

ocena bardzo dobra. student objaśnia podstawowe terminy z zakresu teorii i badań tekstów kultury, podaje przykłady zastosowań koncepcji teoretycznych wybranych tekstów kultury. Stosuje metodologie wybranych teorii tekstów kultury w samodzielnej pracy naukowej.

Przedmiot ma na celu wprowadzenie do teorii teorii tekstów kultury i filozofii, jak również głównych nurtów współczesnej humanistyki, z szczególnym uwzględnieniem tradycji teorii literackich i ich wpływu na współcześnie obowiązujące dyskursy w sztuce i naukach społecznych.

Materiały dydaktycznych do nauczania asynchronicznego zostały umieszczone na platformie Moodle

Lektury obowiązkowe

I. ujęcia immanentne

- tradycja formalistyczno-strukturalistyczno-semiologiczna

- W. Szkłowski, Sztuka jako chwyt, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, pod red. S. Skwarczyńskiej, Kraków 1986, t. 2, cz. 3 lub w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, pod red. A. Burzyńskiej i M. P. Markowskiego, Kraków 2006.

- J. Mukařowský, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, wybór, red. i słowo wstępne J. Sławiński, Warszawa 1970 [teksty: O strukturalizmie; Czas w filmie oraz Próba strukturalnej analizy fenomenu aktorstwa (Chaplin w „Światłach wielkiego miasta”)].

- R. Barthes, Podstawy semiologii, Kraków 2009.

- A. J. Greimas, Elementy gramatyki narracyjnej, „Pamiętnik Literacki” 1984, z. 4 lub w: Narratologia, red. M. Głowiński, Gdańsk 2004.

- tradycja fenomenologiczna (od R. Ingardena do estetyki recepcji)

- R. Ingarden, O dziele architektury, w: tegoż, Studia z estetyki, t. 2, Warszawa 1966.

- W. Iser, Apelatywna struktura tekstów. Nieokreśloność jako warunek oddziaływania prozy literackiej, "Pamiętnik Literacki" 1980, z. 1 lub w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. 4, cz. 1, Kraków 1992. Ten sam tekst pt. Apelacyjna struktura tekstów. Niedookreślenie jako warunek oddziaływania prozy literackiej, w: Współczesna myśl literaturoznawcza w Republice Federalnej Niemiec. Antologia, wybór, oprac. i wstęp H. Orłowski, Warszawa 1986 lub w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, pod red. A. Burzyńskiej i M. P. Markowskiego, Kraków 2006.

II. dialogiczność i intertekstualność

- M. Bachtin, Estetka twórczości słownej, oprac. i wstęp E. Czaplejewicz, Warszawa 1986, rozdz. IV: Problem tekstu w lingwistyce, filologii i innych naukach humanistycznych.

- J. Kristeva, Słowo, dialog i powieść, w: M. Bachin, Dialog – język – literatura, red. E. Czaplejewicz i E. Kasperski, Warszawa 1983.

III. poststrukturalizm, dekonstrukcja

- R. Barthes, Teoria tekstu, w: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, t. IV, cz. 2, Kraków 1992.

- H. White, Interpretacja tekstów, w: tegoż, Poetyka pisarstwa historycznego, red. E. Domańska i M. Wilczyński, Kraków 2000.

- P. de Man, Autobiografia jako od-twarzanie, „Pamiętnik Literacki” 1988, z. 2 lub w: Dekonstrukcja w badaniach literackich, red. R. Nycz, Gdańsk 2000.

IV. ujęcia kon-tekstualne (kulturowe)

- S. Fish, Czy na tych ćwiczeniach jest tekst?, w: tegoż, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, pod red. A. Szahaja, Kraków 2002, wyd. 2: tamże, 2008.

- S. Greenblatt, Oddźwięk i zachwyt, w: Poetyka kulturowa. Pisma wybrane, red. i wstęp K. Kujawińska-Courtney, Kraków 2006.

- E. W. Said, Kultura i imperializm, Kraków 2009 [rozdz. 2, cz. III (Kulturowa integralność imperium; rozdz. 2, cz. IV (Imperium w akcji: „Aida” Verdiego)].

- E. Showalter, Przedstawiając Ofelię: kobiety, szaleństwo i zadania krytyki feministycznej, w: Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, pod red. A. Nasiłowskiej, Warszawa 2001.

- E. Hobsbawm, Masowa produkcja tradycji: Europa, lata 1870-1914, w: Tradycja wynaleziona, red. E. Hobsbawm i T. Ranger, Kraków 2008.

Teoria tekstów kultury w podstawowym zarysie ma na celu ukazanie i wprowadzenie do najnowszych teorii literackich i społecznych. Główne nurty omawiane na zajęciach obejmują:

I. ujęcia immanentne

- tradycja formalistyczno-strukturalistyczno-semiologiczna

- tradycja fenomenologiczna (od R. Ingardena do estetyki recepcji)

II. dialogiczność i intertekstualność

III. poststrukturalizm, dekonstrukcja

IV. ujęcia kon-tekstualne (kulturowe)

Przedmiot ma na celu wprowadzenie do teorii teorii tekstów kultury i filozofii, jak również głównych nurtów współczesnej humanistyki, z szczególnym uwzględnieniem tradycji teorii literackich i ich wpływu na współcześnie obowiązujące dyskursy w sztuce i naukach społecznych.

A. Burzyńska, M. P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2006.

- W. Szkłowski, Sztuka jako chwyt, w: Teoria badań literackich za granicą. Antologia, pod red. S. Skwarczyńskiej, Kraków 1986, t. 2, cz. 3 lub w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, pod red. A. Burzyńskiej i M. P. Markowskiego, Kraków 2006.

- B. M. Eichenbaum, Jak jest zrobiony "Płaszcz" Gogola. Przegląd Humanistyczny, Tom 8, Numer 6 (45) (1964) s. 61-73. Boris Mihajlovič Èjhenbaum (oraz M. Gogol, Płaszcz).

- L. Wygotski, Lekki oddech [w:] idem, Psychologia sztuki, przeł. M. Zagórska, Kraków 1980 (oraz opowiadanie Lekki oddech Iwana Bunina).

- J. Mukařowský, Wśród znaków i struktur. Wybór szkiców, wybór, red. i słowo wstępne J. Sławiński, Warszawa 1970 [fragmenty: O strukturalizmie; Czas w filmie oraz Próba strukturalnej analizy fenomenu aktorstwa (Chaplin w „Światłach wielkiego miasta”)]; M. Głowiński, Wirtualny odbiorca w strukturze utworu poetyckiego [w:] idem, Style odbioru. Szkice o komunikacji literackiej, Kraków 1997; J. Sławiński, Co nam zostało ze strukturalizmu? „Teksty Drugie” 2001 nr 5.

- M. Bonaparte Psychoanalityczna interpretacja opowiadania „Berenice" Edgara Allana Poe, przekł. T. Rybowski, w: Sztuka interpretacji, wybór i oprać. H. Markiewicz, t. 1, Wrocław 1971 (oraz opowiadanie Berenice E. A. Poego).

- R. Ingarden, Studia z estetyki (wybrany fragment)

- M. Bachtin, Estetka twórczości słownej, oprac. i wstęp E. Czaplejewicz, Warszawa 1986 (fragmenty)

- J. Kristeva, Słowo, dialog i powieść, w: M. Bachin, Dialog – język – literatura, red. E. Czaplejewicz i E. Kasperski, Warszawa 1983; H. Markiewicz, Odmiany intertekstualności [w:] Literaturoznawstwo i jego sąsiedztwa, Warszawa 1989.

- W. Iser, Apelacyjna struktura tekstów. Niedookreślenie jako warunek oddziaływania prozy literackiej, w: Teorie literatury XX wieku. Antologia, pod red. A. Burzyńskiej i M. P. Markowskiego, Kraków 2006.

- R. Barthes, Śmierć autora, przeł. M. P. Markowski, „Teksty Drugie” nr 1/ 2 1999; A. Zawadzki, Autor. Podmiot literacki [w:] Kulturowa teoria literatury. Główne pojęcia i problemy, red. M. P. Markowski, R. Nycz, Kraków 2006; M. Foucault, Kim jest autor? [w:] idem, Szaleństwo i literatura, tłum. M. P. Markowski, Warszawa 1999.

- A. Burzyńska, Pomiędzy strukturalizmem a poststrukturalizmem: przypadek Rolanda Barthes’a, „Ruch Literacki” 2001, z. 4.

- A. Burzyńska, Dekonstrukcja i interpretacja, Kraków 2001 (fragmenty).

- S. Fish, Czy na tych ćwiczeniach jest tekst?, w: idem, Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane, pod red. A. Szahaja, Kraków 2002, wyd. 2.

- S. Greenblatt, Oddźwięk i zachwyt, w: Poetyka kulturowa. Pisma wybrane, red. i wstęp K. Kujawińska-Courtney, Kraków 2006.

- E. Said, Kultura i imperializm, Kraków 2009 (fragmenty); E. Said, Jane Austen i Imperium [w:] Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, red. H. Markiewicz, T. Walas, Kraków 2011.

- E. Showalter, Przedstawiając Ofelię: kobiety, szaleństwo i zadania krytyki feministycznej, w: Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, pod red. A. Nasiłowskiej, Warszawa 2001.

- I. Iwasiów, Gender dla średnio zaawansowanych. Wykłady szczecińskie, Warszawa 2004.

- „Panny z wilka” Jarosława Iwaszkiewicza, red. I. Iwasiów, J. Madejski (wybrane artykuły oraz opowiadanie Panny z wilka J. Iwaszkiewicza).