Filozoficzne koncepcje kultury
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | WH-KU-K-FKK |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Filozoficzne koncepcje kultury |
Jednostka: | Instytut Filologii Klasycznej i Kulturoznawstwa |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Poziom przedmiotu: | podstawowy |
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się: | KU2_W01 KU2_W02 KU2_W03 KU2_W09 KU2_U05 KU2_U05 KU2_U06 KU2_U11 KU2_U15 |
Skrócony opis: |
Spośród rozmaitych perspektyw analizy fenomenu kultury chronologicznie pierwszą była perspektywa filozoficzna. Zanim, w wieku XIX-tym, powstała filozofia kultury, jako samodzielna dyscyplina filozoficzna, wiele z jej podstawowych zagadnień dyskutowano już na gruncie filozofii greckiej. Niniejsze konwersatorium skoncentrowane będzie na chronologicznym przedstawieniu filozoficznych koncepcji kultury od starożytności po wiek XIX. |
Pełny opis: |
Spośród rozmaitych perspektyw analizy fenomenu kultury chronologicznie pierwszą była perspektywa filozoficzna. Zanim, w wieku XIX-tym, powstała filozofia kultury, jako samodzielna dyscyplina filozoficzna, wiele z jej podstawowych zagadnień dyskutowano już na gruncie filozofii greckiej, a nawet jeszcze wcześniej, bo w "Odysei" Homera. Podstawowym zagadnieniem jest geneza kultury i jej antropologiczny fundament. W tej kwestii wykrystalizowały się dwa przeciwstawne stanowiska. Pierwsze, akcentowało "ubóstwo" człowieka w porównaniu ze światem zwierzęcym. To "niedoposażenie" bytu ludzkiego skazuje go na rekompensowanie biologicznych braków za pomocą kulturowych protez (Protagoras). Drugie stanowisko kładło nacisk na specyficzne "bogactwo" człowieka polegające na zdolności do tworzenia światów symbolicznych: uniwersum języka, mitu, sztuki (obrazu), religii i nauki. Najważniejszym impulsem do rozwoju nowożytnego namysłu nad kulturą dostarczyło „odkrycie” Ameryki i kontakt z nowymi cywilizacjami („Nigdy ludzkość nie była i nigdy już nie będzie wystawiona na tak wstrząsającą próbę, chyba, że pewnego dnia zostanie odkryty w odległości milionów kilometrów inny glob zamieszkały przez istoty myślące” powie Claude Levi-Strauss. Za właściwego twórcę nowożytnej refleksji nad kulturą uchodzi Herder, który w proteście wobec jednowymiarowej oświeceniowej wizji uniwersalnej natury ludzkiej wskazał na pojedyncze, odrębne i niepowtarzalne człowieczeństwo, które jest zakorzenione w konkretnych uwarunkowaniach miejsca i czasu. Niniejsze konwersatorium skoncentrowane będzie na chronologicznym omówieniu filozoficznych koncepcji kultury od starożytności po wiek XIX. Wśród najważniejszych problemów omówimy: koncepcję kultury jako „konieczności natury” (Protagoras, Herder) oraz jako działalności symbolicznej. Kultury jako rozwoju i postępu oraz jako regresu i upadku (prymitywizm – antyprymitywizm). |
Literatura: |
PRACE PODSTAWOWE 1. Homer, Odyseja (wybór) 2. Hezjod, Prace i dni 3. Platon, Protagoras (mit Protagorasa) 4. Cyceron, Rozmowy Tuskulańskie (wybór) 6. Augustyn, O państwie Bożym (wybór) 7. Montaigne, O kanibalach [w:] Eseje tłum. Boy-Żeleński 8. G. Vico, Nauka nowa, przeł. J. Jakubowicz, Warszawa 1966 9. J.J. Rousseau, Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności. 10. J. G. Herder, Myśli o filozofii dziejów (1794), t. 1 i 2, przeł. J. Gałecki, Warszawa 1962 11. J.G. Herder, Rozprawa o pochodzeniu języka, [w:] Wybór pism, tłum. B. Płaczkowska, Warszawa 1987. 12. F. Schiller, Listy o wychowaniu estetycznym człowieka i inne rozprawy (1795), przeł. I. Krońska i J. Prokopiuk, Warszawa 1972 (wybór) LEKTURY UZUPEŁNIAJĄCE: 1.W. Jaeger, Paideia, przeł. M. Plezia, H. Bednarek, Warszawa 2001 (rozdział o Izokratesie). 2.M. Horkheimer, T. W. Adorno, Odyseusz albo mit Oświecenia, w: Dialektyka Oświecenia, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 1994, s. 60-97. 3. A. O. Lovejoy / G. Boas, Primitivism and Related Ideas in Antiquity, Baltimore 1935. I. Berlin, Koncepcja wiedzy u Vica i Vico a ideał Oświecenia, w: Pod prąd. Eseje z historii idei, Poznań 2002, s. 194-216. 4. I. Berlin, Giambattista Vico i historia kultury, [w:] Pokrzywione drzewo człowieczeństwa, tłum. M. Pietrzak-Merta, Warszawa 2004 s. 43-60. 5. I. Berlin, Vico and Herder, Two Studies in the History of Ideas, London 1976. 6. R. Konersmann, Filozofia Kultury. Wprowadzenie, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa 2009. 8. R. Scruton, Przewodnik po kulturze nowoczesnej, tłum J. Prokopiuk, J. Przybył, Łódź-Wrocław 2006. |
Efekty kształcenia i opis ECTS: |
Student uczestniczący w konwersatorium zna główne koncepcje genezy kultury od starożytności do XIX wieku. Rozumie zależność między koncepcjami antropologicznymi a teoriami kultury: między koncepcją "ubogiego" człowieczeństwa i koncepcją kultury jako rekompensaty oraz koncepcją "bogatego" człowieczeństwa i koncepcją kultury jako działalności symbolicznej. Potrafi scharakteryzować język, mit, obraz i religię jako podstawowe formy symboliczne. Potrafi analizować klasyczne teksty z dziedziny filozofii kultury. |
Metody i kryteria oceniania: |
Praca na zajęciach ma charakter wykładu konwersatoryjnego (wykładu połączonego z aktywnością samych słuchaczy). Niekiedy będziemy korzystać z metody referatów oraz z analizy tekstów. Podstawą zaliczenia konwersatorium będzie praca zaliczeniowa (8 stronicowy esej omawiający wybrany klasyczny tekst z zakresu filozofii kultury) oraz sprawdzian zaliczeniowy. Warunkiem zaliczenia jest napisanie pracy zaliczeniowej (ośmiostronicowego eseju na temat wybranego klasycznego tekstu z filozofii kultury) oraz zaliczenie sprawdzianu weryfikującego całość wiedzy zdobytej z lektur i podczas zajęć. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.