Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Poetyka literacka - poetyka intersemiotyczna

Informacje ogólne

Kod przedmiotu: WH-KUZ-C-PL-PI.1
Kod Erasmus / ISCED: (brak danych) / (brak danych)
Nazwa przedmiotu: Poetyka literacka - poetyka intersemiotyczna
Jednostka: Instytut Filologii Klasycznej i Kulturoznawstwa
Grupy:
Punkty ECTS i inne: (brak) Podstawowe informacje o zasadach przyporządkowania punktów ECTS:
  • roczny wymiar godzinowy nakładu pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się dla danego etapu studiów wynosi 1500-1800 h, co odpowiada 60 ECTS;
  • tygodniowy wymiar godzinowy nakładu pracy studenta wynosi 45 h;
  • 1 punkt ECTS odpowiada 25-30 godzinom pracy studenta potrzebnej do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się;
  • tygodniowy nakład pracy studenta konieczny do osiągnięcia zakładanych efektów uczenia się pozwala uzyskać 1,5 ECTS;
  • nakład pracy potrzebny do zaliczenia przedmiotu, któremu przypisano 3 ECTS, stanowi 10% semestralnego obciążenia studenta.

zobacz reguły punktacji
Język prowadzenia: polski
Poziom przedmiotu:

podstawowy

Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się:

K_ W03


KU1_ W06


KU1_U12


KU1_U15


KU1_ K01


KU1_K10

Skrócony opis:

Poziom przedmiotu:

Podstawowy, w przypadku niektórych zagadnień średnio zaawansowany.

Cele przedmiotu:

Student, który zaliczył przedmiot poetyka literacka – poetyka intersemiotyczna, powinien przyswoić sobie podstawową terminologię z zakresu poetyki w stopniu umożliwiającym kompetentną analizę i interpretację zarówno tekstów literackich, jak i polisemiotycznych. Powinien posiąść umiejętność opisu podstawowych zasad organizacji sposobów kreowania znaczeń. Powinien potrafić określać specyfikę tekstu mono- i polisemiotycznego, rozpoznawać i charakteryzować stosowane w różnych mediach transsemiotyczne środki poetyckie oraz bazujące na nich formy perswazji. Powinien uzmysławiać sobie wpływ medium na estetyczną organizację materiału tematycznego oraz potrafić ustosunkować się do problemu odrębNości i wspólnoty różnych gałęzi sztuki.

Wymagania wstępne:

Zaliczenie dwóch wcześniejszych semestrów przedmiotu.

Pełny opis:

Treści merytoryczne:

Przedmiot wprowadza studentów w podstawowe zagadnienia dotyczące sposobów organizacji tekstów monosemiotycznych (zwłaszcza literackich) oraz polisemiotycznych, kreujacych przekazy w interakcji różnych rodzajów znaków, jak słowo i obraz w przypadku plakatu reklamowego i komiksu czy słowo, obraz i dźwięk w przekazie filmowym. Ćwiczenia ukierunkowane są przede wszystkim na uwypuklenie analogii strukturalnych łączących różnorodne teksty kultury, jak i na naświetlenie źródeł odmiennośc; ich konstrukcji znaczeniowej. W zakres problemowy przedmiotu wchodzą ponadto zagadnienia związane ze zjawiskiem intermedialności, dotyczące różnych rodzajów nawiązań do dzieł zrealizowanych w odmiennych systemach semiotycznych (jak np. przywołania motywów zaczerpniętych z innych sztuk czy elementów struktury obcego tekstu).

Podstawowe zagadnienia:

1.KU OKREŚLENIU ISTOTY POETYCKOŚCI: PROBLEM JĘZYKA POETYCKIEGO

Główne zagadnienia: język poetycki a język ogólny, pojęcie autoteliczności, aktualizacja różnych poziomów systemu języka w poezji, pojęcie funkcji poetyckiej/estetycznej, wypowiedź poetycka jako całość funkcjonalna, pojęcie struktury, dynamiczny charakter struktury artystycznej, postawienie problemu współzależności między systemem literackim a innymi systemami semiotycznymi.

2.METAFORYKA W PERSPEKTYWIE MONO- I POLISEMIOTYCZNEJ

Główne zagadnienia: ogólna charakterystyka tropów stylistycznych, budowa metafory, metafora potoczna i metafora poetycka, obraz metaforyczny, realizacja metafory, determinacja kontekstowa wyrażeń metaforycznych, kulturowe uwarunkowania metafory; metafora w niejęzykowych tekstach kultury (np. malarstwo); metafora transsemiotyczna (np. obrazowo-słowna w plakacie, obrazowo-dźwiękowa w filmie), reklamowe użycia i reinterpretacje metafory, niektóre inne figury polisemiotyczne (porównanie, epitet, hiperbola), figury stylistyczne narracji filmowej, ograniczenia polisemiotyczności.

3.SYMBOL I ARCHETYP

Główne zagadnienia: symbol jako zespolenie idei i obrazu, myślenie przedpojęciowe, intuicyjny charakter symbolu i jego syntetyczność (cecha wykorzystywana m.in. w plakacie, reklamie, scenografii teatralnej i filmowej), pokrewieństwo symbolu z metaforą i mitem, symbol jako „wyraz niewyrażalnego”, poetyka symboliczna, symbolizm jako sprzeciw wobec pozytywistycznego ideału sztuki (ekspresja bezpośrednia, imitacja rzeczywistości), postulat niepewności znaczeniowej, wieloznaczeniowość symbolu, różne znaczenia tego samego nośnika treści symbolicznych w zależności od kontekstu, symbol a alegoria; Jungowski podział na symbole naturalne (pozbawione świadomościowego opracowania: sny, sztuka) i kulturowe (symbole o względnie stałym znaczeniu: religia, mit, sztuka); symbole jako figury interdyscyplinarne, pojęcie symbolu archetypowego (powszechnego, pojawiającego się w najróżniejszych kontekstach antropologicznych).

4.SŁOWO I OBRAZ. OBRAZOWOŚĆ I IKONICZNOŚĆ

Główne zagadnienia: obrazowość a ikoniczność literatury; figuralny charakter metafory poetyckiej; wspólnota dziedzictwa kulturowego jako jedna z determinant wymiaru „wizualnego” metafory; obraz poetycki a tzw. „efekt udziwnienia” (W. Szkłowski; por. „efekt obcości” w teatrze Brechta); pojęcie korespondencji sztuk (perspektywy badań nad literaturą i sztuką poprzez ich wzajemny związek); intertekstualność jako intersemiotyczność (przypadek ekfrazy), próby przekroczenia ograniczeń tworzywa (przypadek tzw. poezji konkretnej); poetyka sztuki dwutworzywowej (komiks jako swoista imitacji literatury, posługująca się tekstem słownym i tworzywem wizualnym, które komponowane jest – podobnie jak film - za pomocą montażu kadrów); nieredukowalne linie graniczne między literaturą a sztukami obrazowymi.

Metody oceny:

Zaliczenie na ocenę. Warunkiem jest obecność na zajęciach i zaliczenie wszystkich prac domowych oraz kolokwiów.

Literatura:

T. Dobrzyńska, Uwarunkowania kulturowe metafory, [w tejże:] Mówiąc przenośnie... Studia o metaforze, Warszawa 1994, s. 9-27, 79-93.

A. Kulawik, Sfera przekształceń semantycznych – metaforyka, [w tegoż:] Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Kraków 1997, s. 91-113.

E. Szczęsna, Figury polisemiotyczne i multimedialne (rozdz. II, cz. 3 i 4), [w:] Poetyka..., jw., s. 81-132.

E. Gombrich, Obraz wizualny, przeł. A. Morawińska, [w:] Symbole i symbolika, wybór i wstęp M. Głowiński, Warszawa 1990, s. 312-337.

J. Ziomek, Symbol wśród tekstów kultury, [w:] Problemy wiedzy o kulturze. Prace dedykowane Stefanowi Żółkiewskiemu, red. A. Brodzka, M. Hopfinger, J. Lalewicz, Wrocław 1986, s. 67-83.

A. Dziadek, Relacja obraz – tekst. Próba charakterystyki typologicznej, [w:] Dwudziestowieczna ikonosfera w literaturach europejskich. Wizualizacja w literaturze, red. B. Tokarz, Katowice 2002.

A. Helman, Obraz filmowy, [w:] Encyklopedia kina, red. T. Lubelski, Kraków 2003, s. 690.

H. Markiewicz, Obrazowość a ikoniczność literatury, [w tegoż:] Wymiary dzieła literackiego, Kraków 1996, s. 7-42.

R. Przybylski, Słowo i obraz w komiksie, [w:] Pogranicza i korespondencje sztuk, red. T. Cieślikowska, J. Sławiński, Wrocław 1980, s. 229-243.

U. Weisstein, Literatura i sztuki wizualne, przeł. B. Janke-Cabańska, [w:] Antologia zagranicznej komparatystyki literackiej, red. H. Janaszek-Ivaničková, Warszawa 1997.

M. Czermińska Ekfrazy w poezji Wisławy Szymborskiej, „Teksty Drugie” 2000, nr 4.

A. Dziadek, Obrazy i wiersze. Z zagadnień interferencji sztuk w polskiej poezji współczesnej, Katowice 2004.

H. Hatzfeld, Literatura w świetle sztuki, przeł. M. Kaniowa, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, t. 2, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1976, s. 263-281.

M. Hopfinger, W laboratorium sztuki XX wieku. O roli słowa i obrazu, Warszawa 1993.

R. Ingarden Z teorii dzieła literackiego, [w:] Problemy teorii literatury, seria 1, wybór H. Markiewicz, Wrocław 1987, s. 7-54.

E. Kuźma, Granice porównywalności poezji z malarstwem i filmem..., [w:] Pogranicza i korespondencje sztuk, red. T. Cieślikowska i J. Sławiński, Wrocław 1980, s. 257-269.

M. Porębski Czy metaforę można zobaczyć?, [w:] Studia o metaforze, cz. II, op. cit., s. 233-244.

W. Szkłowski Sztuka jako chwyt, przeł. R. Łużny, [w:] Teorie literatury XX wieku. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P. Markowski, Kraków 2006, s. 95-111.

Uzup.:

M. W. Bloomfield, Alegoria jako interpretacja, przeł. Z. Łapiński, [w:] Alegoria (Archiwum przekładów „Pamiętnika Literackiego”), red. J. Abramowska, Gdańsk 2003, s. 52-74.

G. Durand, Wyobraźnia symboliczna, przeł. C. Rowiński, Warszawa 1986.

E. Fromm, Zapomniany język. Wstęp do rozumienia snów, baśni i mitów, przeł. J. Marzęcki, wstęp K.T. Toeplitz, Warszawa 1972.

A.Helman Symbol, [w:] Słownik pojęć filmowych, red. A. Helman, t. VIII, Wrocław 1998.

C. G. Jung Archetypy i symbole, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1976.

J. Kleiner, Reprezentatywność, symboliczność, alegoryczność, [w:] Problemy teorii literatury, seria 1, wybór H. Markiewicz, Wrocław 1987, s. 270-273.

Słownik pojęć i tekstów kultury, red. E. Szczęsna, Warszawa 2002, s. 274-275.

W. Godzic Film i metafora. Pojęcie metafory w historii myśli filmowej, Katowice 1984.

J. Płażewski Figury stylistyczne narracji, [w tegoż:] Język filmu, Warszawa 1982, s. 249-271 (wybór).

J. Sławiński Słowo poetyckie naprzeciw rzeczy, [w tegoż:] Koncepcja języka poetyckiego Awangardy Krakowskiej, Kraków 1998, s. 185-214.

R. Jakobson Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. K. Pomorska, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1976, t. 2, s. 23-36.

A. Burzyńska Praska Szkoła Strukturalna, [w:] A. Burzyńska, M.P. Markowski, Teorie literatury XX wieku. Podręcznik, Kraków 2002, s. 206-218.

Efekty kształcenia i opis ECTS:

1. Wiedza: Opanowanie i sprawne posługiwanie się podstawową terminologią z zakresu poetyki w stopniu umożliwiającym kompetentną analizę i interpretację zarówno tekstów literackich, jak i polisemiotycznych.

2. Umiejętności: Zdobycie umiejętności opisu podstawowych zasad organizacji świata przedstawionego w utworze literackim, komiksie, filmie, plakacie reklamowym, ikonografii itd. oraz charakteryzowania najbardziej znamiennych dla różnych sztuk sposobów kreowania znaczeń. Umiejętność określenia specyfiki tekstu mono- i polisemiotycznego, rozpoznawania i charakteryzowania stosowanych w różnych mediach transsemiotycznych środków poetyckich oraz bazujących na nich form perswazji.

3. Kompetencje: Student staje się kompetentnym krytykiem tekstów artystycznych, potrafiącym podeprzeć swoje sądy merytoryczną wiedzą z zakresu poetyki teoretycznej.

Opis ECTS - 1,5

udział w ćwiczeniach - 15

przygotowanie do ćwiczeń - 15

konsultacje - 1 godz.

suma godzin: 31

Przedmiot nie jest oferowany w żadnym z aktualnych cykli dydaktycznych.
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
ul. Dewajtis 5,
01-815 Warszawa
tel: +48 22 561 88 00 https://uksw.edu.pl
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)