Wstęp do dziejów filozofii
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | WH-KUZ-I-1-DzieFil-L |
Kod Erasmus / ISCED: | (brak danych) / (brak danych) |
Nazwa przedmiotu: | Wstęp do dziejów filozofii |
Jednostka: | Instytut Filologii Klasycznej i Kulturoznawstwa |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Poziom przedmiotu: | podstawowy |
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się: | KU1_W04 KU1_U11 KU1_K01 FP1_W11 FP1_U06 FP1_K01 FP1_K05 |
Skrócony opis: |
Podstawowej elementy kultury filozoficznej nowożytnej i współczesnej, a także umiejętności rozpoznania najważniejszych problemów i motywów filozoficznych, żywych w filozofii omawianego okresu. |
Pełny opis: |
Tematyka zajęć: 1. Wprowadzenie ogólne do filozofii nowożytnej. 1.1 Zagadnienie źródeł poznania. Psychologiczna i epistemologiczna wersja zagadnienia. Aprioryzm i empiryzm (skrajny i umiarkowany). Spór empiryzmu i aprioryzmu o charakter twierdzeń matematyki. Konwencjonalizm. Aprioryzm umiarkowany Kanta. Poznanie aprioryczne według fenomenologów. Racjonalizm i irracjonalizm. 1.2 Zagadnienie granic poznania. Dwa rozumienia transcendencji. Zagadnienie immanentnych granic poznania. Epistemologiczny idealizm immanentny (Berkeley, Hume). Epistemologiczny realizm immanentny. Epistemologiczny idealizm transcendentalny. Idealizm transcendentalny Kanta. Realizm. Pozytywizm. Neopozytywizm. 1.3 Zagadnienia metafizyczne. Zagadnienie przedmiotów idealnych. Spór o uniwersalia. Współczesna wersja sporu o uniwersalia. Idealizm subiektywny. Idealizm obiektywny. Dialektyka Hegla. Dialektyka Hegla i dialektyka Marksa. Metafizyczny realizm. Realizm naiwny i krytyczny. 2. Wybrani przedstawiciele filozofii nowożytnej. 2.1 Kartezjusz. Metoda Kartezjusza. Kryterium prawdy. Poznanie Boga i świata. Teoria poznania. Filozofia przyrody. Antropologia. Zagadnienie wolności. Następcy Kartezjusza. Melabranche. Okazjonalizm i ontologizm Melabrache’a. Spinoza. Racjonalizm i panteizm Spinozy. Tożsamość bytu duchowego i cielesnego. Antropologia i etyka Spinozy. 2.2 Franciszek Bacon. Nowa metoda Bacona. 2.3 Galileusz. Metoda naukowa Galileusza. 2.4 Tomasz Hobbes. Materializm i sensualizm. Determinizm. Naturalistyczna teoria społeczeństwa. 2.5 Edward Herbert z Cherbury i koncepcja religii naturalnej. 2.6 John Locke i empiryzm. Nauka o powstawaniu pojęć. Teoria idei Locke’a. Filozofia polityczna Locke’a. 2.7 Anthony Ashley Cooper i koncepcja moralności naturalnej. 2.8 Kant. Krytycyzm Kanta. Krytyka czystego rozumu. Krytyka praktycznego rozumu. Filozofia prawa. Filozofia religii. Fryderyk Henryk Jacobi jako krytyk Kanta. 2.9 Idealizm niemiecki. Fichte. Czysty podmiotowy idealizm Fichtego. Hegel. Przedmiot i ogólne zasady filozofii Hegla. Dialektyka Hegla. Logika. Filozofia przyrody. Filozofia ducha. Heglowska filozofia prawa i państwa. 2.10 Jan Fryderyk Herbart i krytyka idealizmu. Realizm Herbarta. 3. Nowożytna filozofia społeczno-gospodarcza. 3.1 Filozofia społeczna merkantylizmu. 3.2 Filozofia społeczno-gospodarcza fizjokratów. 3.3 Filozofia społeczno-gospodarcza Adama Smitha. Koncepcja „homo oeconomicus”. 4. Elementy filozofii współczesnej. 4.1 Zagadnienie bezpośredniości i pośredniości poznania. Teoria poznania bezpośredniego w fenomenologii. Kartezjańska idea wątpienia metodologicznego i redukcja transcendentalna Husserla. 4.2 Krytyka idei bezpośredniego poznania, kartezjańskiego wątpienia i fenomenologicznej redukcji w filozofii współczesnej. Teoria poznania pośredniego Peircea’a. Teoria znaku. Krytyka idei epoche (bezzałożeniowości poznania). Pragmatyzm Peircea’a. Filozofia form symbolicznych Cassirera. 4.3. Hermeneutyka. Friedrich Schleiermacher. Johan Gustaw Droysen. Wilhelm Dilthey. Gadamer. Realistyczna hermeneutyka Bettie’go. 4.4 Realizm poznawczy Konrada Lorenza. 4.5 Fenomenologiczna filozofia wartości Schelera i Hartmanna. 5. Egzystencjalizm. 5.1 Kierkegard. Zasadniczy problem egzystencjalny Kierkegarda. Paradoks sokratejski i rozwiązanie Kierkegarda. Sceptycyzm i wiara. 5.2 Nietzsche. 5.3 Egzystencjalizm współczesny. Heideger. Sartre. |
Literatura: |
Literatura pomocnicza do wykładu: K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii, Warszawa 2003 W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, wyd. dowolne R.H. Popkin, Filozofia, Poznań 1994 D. Collinson, Pięćdziesięciu wielkich filozofów, Poznań 1997 Z. Kuderowicz red., Filozofia XX wieku, Warszawa 2002 A. Miś, Filozofia współczesna, Warszawa 2003 |
Efekty kształcenia i opis ECTS: |
Nabycie przez studentów podstawowej wiedzy z kultury filozoficznej okresu nowożytnego, a także umiejętności rozpoznania najważniejszych problemów i motywów filozoficznych, żywych w filozofii omawianego okresu. Zarazem bardzo ważne jest, by student, poprzez studium historii filozofii, zrozumiał ludzki i zarazem egzystencjalny wymiar filozofii, zwłaszcza filozofii okresu renesansu, a przede wszystkim ujrzał ją nie jako zespół gotowych rozwiązań wszystkich problemów, jakie stawia człowiek, czy jako ostateczny zbiór dogmatów do przyjęcia i opanowania na tzw. wiarę, lecz – jako drogę do prawdy we wszystkich jej wymiarach (także duchowych i moralnych), którą każdy musi odnajdować i przeżywać indywidualnie. Filozofię powinien potraktować jako źródło inspiracji dla własnego rozwoju egzystencjalnego. Wtedy studium filozofii da szansę rozpoznać i rozwinąć wrażliwość filozoficzną studenta (poznawczą, etyczną i duchową), dzięki której będzie mógł, inspirując się taką bądź inną filozofią (bądź nie), rozwijać własny światopogląd, niezależny od takich czy innych autorytetów. Wykorzysta ją do rozwiązywania autentycznych życiowych problemów, zwłaszcza moralnych, w późniejszym życiu. Z całą pewnością, jeśli tylko szczerze poświęcił się studium filozofii, będzie z większą wrażliwością podchodził do różnych kwestii, które pojawią się w jego życiu, bez oglądania się na tzw. autorytety. W stopniu szczególnym będzie rozumiał kulturę wraz z całą tradycją moralną, religijną, społeczną, polityczną i wszelką inną, jako twór człowieka, wprawdzie zdolny w sprzężeniu zwrotnym go kształtować, ale z całą pewnością nie względem niego nadrzędny, a wprost przeciwnie – jako całkowicie odeń zależny, a przeto zmienny. Z tego też tytułu, nie będzie absolutyzował i gloryfikował zmiennych tradycji kulturowych, pozostając wrażliwym na wartości ponad-kulturowe, takie jak Prawda, Piękno i Dobro. Wyposażony w szczególną wrażliwość filozoficzną, i stale ją rozwijający, i wiedząc, że godności i sensu ludzkiej egzystencji należy szukać w sferze wartości duchowych i moralnych, nie będzie ulegał społecznym, i w ogóle żadnym innym kulturowym zabobonom i przesądom (takim jak wszelkiego rodzaju społeczne uprzedzenia i dyskryminacje, rasowe, płciowe i wszelkie inne), nawet tym mocno zakorzenionym w takiej czy innej tradycji. Będzie też zdolny im się przeciwstawić, nawet za cenę takiego czy innego, kulturowego, społecznego czy jeszcze innego potępienia. A wiedząc, że sensu życia doświadcza się w przeżywaniu tajemnicy i tajemniczości ludzkiej egzystencji w ogóle, a nie w hołdowaniu takim czy innym tradycjom kulturowym, religijnym czy jeszcze innym, nie będzie ich ani gloryfikował, ani absolutyzował, a już na pewno nie będzie domagał się wmontowania ich w, obowiązujące wszystkich, prawo państwowe. Punkty ECTS: 15 godz. - wykład - 1 punkt 15 godz. - przygotowanie do wykładu - 1 punkt 15 godz. - przygotowanie do egzaminu i opracowanie lektur - 1 punkt |
Metody i kryteria oceniania: |
Efekty kształcenia weryfikuje przede wszystkim egzamin pisemny. Po egzaminie pisemnym istnieje możliwość podwyższenia oceny na egzaminie ustnym z uzgodnionych lektur. Na ostateczną ocenę ma wpływ zaangażowanie studentów i pracowitość, a także uczęszczanie na zajęcia. Studenci mogą też wykazać się pracą pisemną domową, na temat uzgodniony z prowadzącym, oraz przeczytanymi lekturami. |
Praktyki zawodowe: |
Brak |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.