Komunikacja kulturowa XX wieku i czasów najnowszych

K_W03 K_W04 K_W05 K_W08 K_W12

K_U01 K_U02 K_U07 K_U08 K_U10 K_U13 K_U14 K_U20

K_K01 K_K02 K_K09 K_K10

Celem zajęć jest umieszczenie wybranych tekstów kultury w sferze szeroko pojętych nowoczesnych dyskursów: od symbolicznego po polityczny i ideologiczny.

Celem zajęć jest umieszczenie wybranych tekstów kultury w sferze szeroko pojętych nowoczesnych dyskursów: od symbolicznego po polityczny i ideologiczny. Analiza retoryki, sfery symbolicznej czy narracyjnej wybranych tekstów kultury (docelowo tekstów literackich, ale również przekazów ikonicznych, architektonicznych) pozwolić ma na samodzielne poruszanie się studentów w obszarze współczesnej globalnej informacji, ułatwić jej interpretację, prawidłowe zrozumienie oraz dotarcie do głębokiej struktury przekazu. Na zajęciach poruszane będą zagadnienia języka ideologii, polityki, sztuk plastycznych i literatury użytkowej/publicystyki, historiografii - dyskursów najczęściej obecnych we współczesnym świecie, modelujących światopogląd i wpływających na wybory uczestnika życia społecznego i kulturalnego. Szczególny nacisk zostanie położony na techniki manipulacji językiem, sferą ikoniczną oraz symboliczną, a także na sposoby/umiejętności indywidualne dotarcia do – i zweryfikowania - zafałszowanego komunikatu, dzięki znajomości tych technik, schematów narracyjnych, siatek stereotypów. Słuchacze zaznajomieni zostaną z także z perspektywą wykluczenia (społecznego i kulturowego), sposobami i strategiami komunikacji z obcym/obcymi, jak również paradygmatami inności w kulturze wysokiej i popularnej. Otrzymają narzędzia i kategorie pomocne w interpretacji i reinterpretacji społecznego komunikatu (przykładowo: będą to: Dyskurs Czas, Miejsce, Przestrzeń, Mit, Fabuła, Historia, Mapa, Muzeum, Spis, Archiwum, Biblioteka, Genealogia, Archeologia).

Kulturowy kontekst jest nie tylko składnikiem ideologicznej czy retorycznej perswazji, może stać się również antidotum na manipulację, a znajomość toposów, budowy struktur mitycznych czy „ahistorycznej” historii idei pozwala zdemitologizować dyskursy ofensywne, próbujące wpłynąć na zdolność właściwego analizowania informacji. Na przykładzie analiz XX wiecznych totalitaryzmów, tekstów generowanych przez dyskursy władzy ( ideologicznych, publicystycznych, teoretycznych i źródłowych, czy ikonografii lub analizy przestrzeni) zostaną poruszone ogólniejsze problemy, mające ukazać komunikację kulturową jako w zasadzie przeciwieństwo komunikacji rozumianej personalistycznie, a nawet społecznie. Na przykładzie negatywnym w drodze dyskusji i wspólnych analiz konstytuować się będzie kolejny, ważniejszy element XX-wiecznego myślenia komunikacyjnego – etyczny (problem Prawdy i/w prezentacji, roszczeń prawdziwościowych w dyskursie władzy i d. demokratycznym). Kwestie wartości uniwersalnych zostaną wprowadzone jako odpowiedź na manipulację sferą etyczną, proces umiejętnie woalowany we współczesnych fabułach kulturowych. Analiza mowy nienawiści (na przykładzie antysemityzmu), dyskursu kolonialnego (i jego kategorii), nowoczesnej (oraz współczesnej) mitografii politycznej i/jako narracji historycznej, pozwoli wyłonić podstawowe kategorie współczesnej humanistyki – obcego i innego, przeciwnika i wroga, kwestie tożsamości narodowej i kulturowej, wymyślonej/konstruowanej w oparciu o techniki perswazyjne, praktyki propagandowe lub dyskurs symboliczny, czy nawet – topografię przestrzenną nowoczesnych przestrzeni urbanistycznych (kategorie: centrum, peryferii, miejsca pamięci). Kwestie wymyślonych historii i manipulacji sferą ikoniczno-symboliczną, oraz umiejętność odczytywania intencji nadawców, ich założonych (bądź nieświadomie wygenerowanych) celów powinny owocować umiejętnością użycia przez słuchaczy powyższych kategorii teoretycznych w sytuacjach prozaicznych i zwyczajnych.

Zajęcia mają na celu ukazanie, w jaki sposób perspektywy doraźne – polityczne, ideowe , społeczne oraz uwarunkowania kulturowe, wpływają na dzieło (tekst kultury), jak bywa ono dostosowywane do założeń, albo też – „samo” zmienia swoją strukturę, najczęściej stanowiąc naturalną odpowiedź na zmieniające się warunki kulturowego otoczenia (wtedy jedne formy sztuki stają się bardziej przydatne inne – popadają w zapomnienie, bądź, najczęściej, usuwane są do lamusa – w wyniku polemik między autorami a publicznością, symultanicznie krążącymi w przestrzeni kulturowej „językami władzy” [dyskursami], bądź też skonfliktowanymi ze sobą kodami legitymizacji, które okazują się kodami wyparcia i wykluczenia]). Wówczas tekst , w którym takie opozycje znajdziemy, przestaje być jedynie propagandową tubą jedynie słusznego światopoglądu. Staje się bowiem tekstem pośrednikiem, sukubem, nośnikiem nowych form teatralizacji dyskursu publicznego. Paradoksalnie, zyskując stygmaty doraźności – wyprowadza dyskursy polityczny, społeczny i instytucjonalny z impasu, w którym niechybnie znajdują się one jako języki bardzo skonwencjonalizowane, sztuczne, o ograniczonym terminie ważności (w odróżnieniu od „długiego trwania”, jakie przysługuje metaforom, symbolom i rytuałom, a także w sposób szczególny – alegoriom).

Zgodnie z założeniami kulturowej (antropologicznej) teorii tekstu – literatura, ikona, przedstawienie znajdują się w sieci różnorodnych uwikłań, ciśnień towarzyszących ich istnieniu społecznemu i instytucjonalnemu. To ze względu na nie – osiągają one i utrzymują swoją tożsamość do czasu, kiedy same przestaną być funkcjonalny (szczególnie w ponowoczesnym, „płynnym” świecie). Prezentacje pielęgnują swoją tożsamość do momentu utraty „wpływu” na rzeczywistość, dezaktualizacji wiązań wewnętrznych, które niegdyś zapewniały integralność i ważkość jego przekazowi. Teksty takie istnieją zatem nie tyle ze względu na znaczenie „uniwersalne” (często teksty polityczne i ideologiczne, pomniki, czy zorganizowane przestrzenie w ogóle nie posiadają owej postulowanej przez tradycyjny odbiór arcydzieła „głębi”, a zrozumiałe stają się dopiero dzięki rekonstrukcji swoich kontekstów) – najszersze i zarazem – najbardziej wysublimowane, co do którego zgodzono się, iż będzie ono znaczeniem właściwym, a więc – najbardziej demokratycznym, pokazowym i koncyliacyjnym dla wszystkich pokoleń czytelników dzieła. Motyw negocjowania znaczeń w przestrzeni publicznej bądź ich narzucania, a także w związku z tym – historia i pisanie rzeczywistością jako narracje, historyk jako twórca (lub odtwórca) przestrzeni narracyjnej – także pojawią się jako temat zajęć .

Anderson B., Wspólnoty wyobrażone, przeł. S. Amsterdamski, Kraków 1997.

Arendt H., Korzenie totalitaryzmu, tłum. M. Szawiel i D. Grinberg, Warszawa 2008, T. 1.

Bachelard G., Dom rodzinny i dom oniryczny, przeł. A Tatarkiewicz, [w]: tegoż, Wyobraźnia poetycka, wyb. H. Chudak, wstęp. J. Błoński, Warszawa 1975;

Barthes R., Mitologie, tłum. A. Dziadek, Warszawa 2000.

Bauman Z., Nowoczesność i Zagłada, przeł. T. Kunz, Kraków 2009.

Berlin I., Apoteoza woli romantycznej, [w:] tegoż, Pokrzywione drzewo człowieczeństwa, Warszawa 2004.

Berlin I., Korzenie romantyzmu, przeł. A. Bartkowicz, Poznań 2004,

Billig M., Banalny nacjonalizm, tłum. M. Sekerdej, Kraków 2008.

Dmowski R., Żydzi [w:] tegoż, Przewrót wyd. III Warszawa 1936.

Focault, M., Porządek dyskursu, przeł. M. Kozłowski, Gdańsk 2002.

Gajewski K., Poznaj Żyda! Talmud i dusza żydowska, Poznań 1937

Gałczyński K.I., Wybór poezji, oprac. M. Wyka, wyd. VI zmienione, Wrocław 2003.

Głowiński M., Inspiratorzy [w:], tegoż, Skrzydła i pięta, Kraków 2004.

Goetel, F., Pod znakiem faszyzmu, Warszawa 1939.

Gontarz R., Inspiratorzy, „Kurier Polski” 12.03. 1968

Groteska, pod red. i ze wstępem M. Głowińskiego, Gdańsk 2003.

Hobsbawm, E., Wynajdywanie tradycji [w:]Tradycja wynaleziona, red. tenże i T. Ranger, przeł. M. Godyń, F. Godyń, Warszawa 2008.

http://www.history.ucsb.edu/faculty/marcuse/classes/33d/33dTexts/SontagFascinFascism75.htm

Jagiełło M., Próba rozmowy, T. 1, Warszawa 2001 (fragmenty dla chętnych, duży wybór tekstów źródłowych)

Kroński T. Faszyzm a tradycja europejska , [w:] tegoż, Rozważania wokół Hegla, Warszawa 1960, s. 290. (szczególnie: koncepcja historii jako części dyskursu ideologicznego).

Lipski, J.J., Katolickie Państwo Narodu Polskiego, Londyn 1994.(jak wyżej, szczególnie rozdział Antysemityzm ONR – Falangi)

Melbechowska-Luty A., Posągi i ludzie, Warszawa 2005.

Piasecki S., Nowy romantyzm, „ABC Literacko-Artystyczne” 1934, nr 24, przedruk w: S. Piasecki, Prosto z mostu. Wybór publicystyki literackiej, wyb. i oprac. M. Urbanowski, Kraków 2003.

Pietrkiewicz J., Wiersze i poematy, Warszawa 1938;

Przekład polski w: Fascynujący faszyzm. „Magazyn. Sztuki” 1996 nr 4 s.122-137.

Reutt, A., Andruszkiewicz Z., Apostołowie, „Walka Młodych”, [wiosna 1968]

Ricoeur, P., Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. J. Margański, Kraków 2006.

Said E.W., Orientalizm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Poznań 2005.

Schmitt C., Pojęcie polityczności (PDF.)

Skwarczyński A., Romantyzm polski, [w:] tegoż, Myśli o nowej Polsce, wyd. II, Warszawa 1934.

Smith A.D., Kulturowe podstawy narodów, przeł. W. Usakiewicz, Kraków 2009.

Sontag S., Fascinating Fascism, oryginał dostępny na:

Sztuka w świecie znaków, przeł B. Żyłko, Kraków 2002.

Świętochowski A., Genealogia teraźniejszości, Warszawa 1936.

Turey K., Konstrukcja pojęcia romantyzmu jako zagadnienie teorii prądów, „Pamiętnik Literacki” 1937, z. II.

Urbanowski M., Ciemność i pustka?, [w:] tegoż Prawą stroną literatury polskiej, Kraków 2007.

Waldenfels B., Topografia obcego, przeł. J. Sidorek, Warszawa 2002.

Webber Max, Etyka absolutna a polityka, [w:] Idem, Polityka jako zawód i powołanie (PDF.)

Weil, S., Władza słów [w:] Słowo w kulturze, red. M. Boni, G. Godlewski, A. Mencwel, Warszawa 1991.

White H., Poetyka pisarstwa historycznego, pod red. E Domańskiej, M. Wilczyńskiego, Kraków 2000.

Zizek S., Raduj się swoim narodem jak sobą samym!, przeł. A. Chmielewski, Nowa Krytyka, nr 10, 1999.

opis ECTS:

specyfikacja aktywności studenta oraz szacunkowego nakładu pracy studenta w godz:

udział w wykładzie konwersatoryjnym 30

przygotowanie do wykładu problemowego 15

konsultacje 5

samodzielna lektura, 20

przygotowanie do kolokwium egzaminacyjnego 20

SUMA GODZIN 90

LICZBA ECTS 3

Efekty kształcenia - umiejętności i kompetencje - opis ogólny.

Celem zajęć jest umieszczenie wybranych tekstów kultury w sferze szeroko pojętych nowoczesnych dyskursów: od symbolicznego po polityczny i ideologiczny. Analiza retoryki, sfery symbolicznej czy narracyjnej wybranych tekstów kultury (docelowo tekstów literackich, ale również przekazów ikonicznych, architektonicznych) pozwolić ma na samodzielne poruszanie się studentów w obszarze współczesnej globalnej informacji, ułatwić jej interpretację, prawidłowe zrozumienie oraz dotarcie do głębokiej struktury przekazu. Na zajęciach poruszane będą zagadnienia języka ideologii, polityki, sztuk plastycznych i literatury użytkowej/publicystyki, historiografii - dyskursów najczęściej obecnych we współczesnym świecie, modelujących światopogląd i wpływających na wybory uczestnika życia społecznego i kulturalnego. Szczególny nacisk zostanie położony na techniki manipulacji językiem, sferą ikoniczną oraz symboliczną, a także na sposoby/umiejętności indywidualne dotarcia do – i zweryfikowania - zafałszowanego komunikatu, dzięki znajomości tych technik, schematów narracyjnych, siatek stereotypów. Słuchacze zaznajomieni zostaną z także z perspektywą wykluczenia (społecznego i kulturowego), sposobami i strategiami komunikacji z obcym/obcymi, jak również paradygmatami inności w kulturze wysokiej i popularnej. Otrzymają narzędzia i kategorie pomocne w interpretacji i reinterpretacji społecznego komunikatu (przykładowo: będą to: Dyskurs Czas, Miejsce, Przestrzeń, Mit, Fabuła, Historia, Mapa, Muzeum, Spis, Archiwum, Biblioteka, Genealogia, Archeologia).

Opis szczegółowy efektów kształcenia

K_W03 K_W04 K_W05 K_W08 K_W12

K_U01 K_U02 K_U07 K_U08 K_U10 K_U13 K_U14 K_U20

K_K01 K_K02 K_K09 K_K10

WIEDZA

K_W03

student zna podstawową terminologię z obszaru nauk humanistycznych w odniesieniu do dyscyplin: filozofia, filozofia kultury, estetyka, nauka o literaturze i języku, historia, historia sztuki, antropologia, semiotyka, filmoznawstwo, teatrologia, socjologia kultury, nauka o komunikacji społecznej, mediologia, komunikacja międzykulturowa

K_W04

student posiada uporządkowaną wiedzę ogólną na temat teorii kultury i ich rozwoju – w tym filozofii kultury oraz teorii antropologicznych, estetyki, komunikowania i mediów, sztuk wizualnych, audiowizualności, teorii języka

K_W05

student zna podstawowe narzędzia metodologiczne badań humanistycznych i społecznych oraz rozumie kategorie badawcze nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin humanistycznych i społecznych, w szczególności antropologii, literaturoznawstwa, wiedzy o sztuce, teatrologii, nauki o komunikowaniu i mediach

K_W08

Student ma podstawową wiedzę o powiązaniach dziedzin nauki i dyscyplin naukowych, właściwych dla kulturoznawstwa z innymi dziedzinami nauki i dyscyplinami naukowymi obszaru nauk humanistycznych oraz częściowo obszaru nauk społecznych

K_W12

student posiada uporządkowaną wiedzę ogólną na temat tożsamości kulturowych oraz w zakresie wielo- i międzykulturowości

UMIEJĘTNOŚCI

K_U01

student potrafi korzystać z różnorodnych baz danych (w tym ze spisów bibliograficznych) w celu samodzielnego wyszukiwania literatury przedmiotu jako źródła wiedzy w zakresie nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin humanistycznych i społecznych

K_U02

student potrafi pozyskiwać informacje z różnorodnych źródeł zastanych i wywołanych w zakresie odpowiadającym postępowaniu badawczemu na obszarze nauk o kulturze oraz dyscyplin pokrewnych

K_U07

Student umie samodzielnie zdobywać wiedzę i rozwijać umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego

K_U08

student potrafi posługiwać się podstawowymi ujęciami teoretycznymi wiedzy o kulturze

K_U10

posiada umiejętność wyodrębniania i określania cech tożsamości kulturowych

K_U13

student potrafi w perspektywie synchronicznej i diachronicznej dokonywać krytycznej analizy oraz interpretacji różnych wytworów kultury, stosując typowe metody, w celu określenia znaczeń tekstów kultury, ich oddziaływania społecznego oraz miejsca w procesie historyczno-kulturowym

K_U14

student posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, oraz formułowania wniosków

K_U20

student ma umiejętności językowe w zakresie dziedzin nauki o kulturze oraz pokrewnych dyscyplin humanistycznych i społecznych, w szczególności antropologii, literaturoznawstwa, wiedzy o sztuce, teatrologii, socjologii kultury, nauki o komunikowaniu i mediach, zgodne z wymaganiami określonymi dla poziomu B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

K_K01

student ma świadomość zakresu zdobytej wiedzy i rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie

K_K02

student zna zasady oraz rozumie potrzebę aktywnego uczestnictwa w bieżących wydarzeniach kulturalnych i społecznych

K_K09

student ma świadomość własnej i wspólnej odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego Polski i Europy jako znaków tożsamości człowieka we współczesnym zglobalizowanym świecie

K_K10

student jest aktywnym, świadomym i krytycznym uczestnikiem bieżącego życia kulturalnego, wszechstronnie korzystającym z różnych form mediatyzacji kultury

METODY:

Wykład z elementami konwersatorium. Odnosi się do wszystkich wymienionych EK.

KRYTERIA:

Ocena końcowa wystawiona na podstawie oceny z ustnego egzaminu oraz obecności na zajęciach. Ocena jest średnią arytmetyczną tych dwóch składowych.

Ocena z frekwencji:

BDB - do1 nieobecności

DB+ -2 nieobecności

DB -3 nieobecności

DST + -4 nieobecności

DST 5 -nieobecności

NDST -6 i więcej nieobecności

Pomimo oceny NDST z obecności student jest dopuszczony do ustnego egzaminu kończącego przedmiot.

Ocena z egzaminu

91%> opanowania treści przedstawianych na wykładach -BDB

uszczegóławiając:

91%> opanowanie efektów kształcenia zapisanych w specyfikacji efektów kształcenia, a przekazanych studentom jako wiedza:

K_W03 K_W04 K_W05 K_W08 K_W12

K_U01 K_U02 K_U07 K_U08 K_U10 K_U13 K_U14 K_U20

K_K01 K_K02 K_K09 K_K10

86-90% -DB+

uszczegóławiając:

86-90% opanowanie efektów kształcenia zapisanych w specyfikacji efektów kształcenia, a przekazanych studentom jako wiedza:

K_W03 K_W04 K_W05 K_W08 K_W12

K_U01 K_U02 K_U07 K_U08 K_U10 K_U13 K_U14 K_U20

K_K01 K_K02 K_K09 K_K10

80-85% -DB

76-80% -DST+

uszczegóławiając:

80-85% opanowanie efektów kształcenia zapisanych w specyfikacji efektów kształcenia, a przekazanych studentom jako wiedza:

K_W03 K_W04 K_W05 K_W08 K_W12

K_U01 K_U02 K_U07 K_U08 K_U10 K_U13 K_U14 K_U20

K_K01 K_K02 K_K09 K_K10

70-75% -DST

uszczegóławiając:

70-75% opanowanie efektów kształcenia zapisanych w specyfikacji efektów kształcenia, a przekazanych studentom jako wiedza:

K_W03 K_W04 K_W05 K_W08 K_W12

K_U01 K_U02 K_U07 K_U08 K_U10 K_U13 K_U14 K_U20

K_K01 K_K02 K_K09 K_K10

<70% NDST

Za niewystarczające do uzyskania zaliczenia egzaminu ustnego uważa się <70% opanowanie efektów kształcenia, a przekazanych studentom jako wiedza:

K_W03 K_W04 K_W05 K_W08 K_W12

K_U01 K_U02 K_U07 K_U08 K_U10 K_U13 K_U14 K_U20

K_K01 K_K02 K_K09 K_K10

Ocena NDST z egzaminu ustnego jest jednoznaczna z nie zaliczeniem przedmiotu