Wstęp do biogerontologii - biomedyczne podstawy starzenia i długowieczności człowieka

nauki medyczne

średnio-zaawansowany

WMKL_B.W18, WMKL_B.W23., WMKL_B.W25., WMKL_B.W29., WMKL_C.W47, WMKL_E.W08

Znajomość biologii komórki, opanowanie podstaw biochemii, genetyki i fizjologii człowieka.

Starzenie jest jednym z najbardziej skomplikowanych procesów biologicznych. Powoduje zmniejszenie zdolności organizmu do zachowania homeostazy i wzrost ryzyka śmierci. Ponieważ liczba starzejących się ludzi powyżej 65 roku życia gwałtownie wzrasta poznanie mechanizmów starzenia człowieka i próby jego opóźnienia stają się ważnym tematem w badaniach biomedycznych.

Celem przedmiotu jest:

• przekazanie podstawowej wiedzy dotyczącej mechanizmów starzenia na poziomie tkanek, komórek i makromolekuł

• omówienie jak bada się proces starzenia w modelach in vitro, w organizmach modelowanych i w badaniach z udziałem ludzi

• zapoznanie słuchaczy ze zmianami fizjologicznymi i patofizjologicznymi, które pojawiają się w starzejącym organizmie człowieka

• oraz przedstawienie najważniejszych pomysłów dotyczących aktualnych i potencjalnego metod interwencji przeciwstarzeniowych

Starzenie jest jednym z najbardziej skomplikowanych procesów biologicznych. Powoduje zmniejszenie zdolności organizmu do zachowania homeostazy i wzrost ryzyka śmierci. Na poziomie molekularnym starzenie jest skutkiem nagromadzenia uszkodzeń makromolekuł. Na poziomie komórkowym prowadzi do zaburzeń stabilności genomu, utraty potencjału proliferacyjnego i zaburzonej komunikacji między komórkami. Na skutek takich zmian dochodzi do postępującego upośledzenia funkcjonowania tkanek i narządów oraz do zwiększenia podatności organizmu na czynniki stresowe, przez co zwiększa się ryzyko wystąpienia wikłających starzenie chorób, takich, jak nowotwory, miażdżyca, inne choroby układu krążenia cukrzyca typu 2, choroby neurodegeneracyjne i osteoporoza. Ponieważ liczba starzejących się ludzi powyżej 65 roku życia gwałtownie wzrasta poznanie mechanizmów starzenia człowieka i próby jego opóźnienia stają się ważnym tematem w badaniach biomedycznych.

Celem przedmiotu jest:

• przekazanie podstawowej wiedzy dotyczącej mechanizmów starzenia na poziomie tkanek, komórek i makromolekuł

• omówienie jak bada się proces starzenia w modelach in vitro, w organizmach modelowanych i w badaniach z udziałem ludzi

• zapoznanie słuchaczy ze zmianami fizjologicznymi i patofizjologicznymi, które pojawiają się w starzejącym organizmie człowieka

• oraz przedstawienie najważniejszych pomysłów dotyczących aktualnych i potencjalnego metod interwencji przeciwstarzeniowych

W ramach cyklu seminariów omawiane będą następujące tematy:

1. Wprowadzenie do gerontologii. Podstawowej pojęcia gerontologiczne. Starzenie jako problem globalny – wybrane informacje na temat zmian demograficznych na świecie i w Polsce. Teorie starzenia cz. 1 – starzenie w ujęciu ewolucyjnym i populacyjnym.

2. Teorie starzenia cz. 2 – starzenie na poziomie tkanek i komórek. Wpływ reaktywnych form tlenu i stresu oksydacyjnego na proces starzenia. Związek pomiędzy procesem starzenia a uszkodzeniami i naprawą DNA genomowego. Wpływ podłoża genetycznego i zmian epigenetycznych na proces starzenia człowieka i jego długowieczność.

3. Modele doświadczalne stosowane w biogerontologii – badania na modelach komórkowych, zwierzęcych i z udziałem ludzi.

4. Związane z wiekiem zmiany w organizmie człowieka – starzenie „zdrowe” i choroby związane z wiekiem. Progerie - zespoły przedwczesnego starzenia.

5. Regulowanie starzenia i długowieczności człowieka oraz medycyna antyaging – potencjalne możliwości interwencji i związane z nimi konsekwencje.

Literatura podstawowa:

• Biologia starzenia. Roger B. Mcdonald, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2022

• Fizjologia starzenia się, profilaktyka i rehabilitacja. Red.: Marchewka, A., Dąbrowski, Z., Żołądź, J.A., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa , 2012

Literatura uzupełniająca:

• PolSenior2 - Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych w tym jakości życia związanej ze zdrowiem. Red: P. Błędowski, T. Grodzicki, M. Mossakowska, T. Zdrojewski, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2021, https://polsenior2.gumed.edu.pl/66095.html

• Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce. Red: M. Mossakowska, A. Więcek, P. Błędowski, Wyd. Termedia, Poznań 2012, http://polsenior.iimcb.gov.pl/monografia

• Czasopismo „Gerontologia Polska” https://www.akademiamedycyny.pl/home-3-3/gerontologia-polska/archiwum/

• Biogerontologia. Red: E. Sikora, G. Bartosz, J. Witkowski., Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2009

• WB1 Student zna i rozumie procesy związane ze starzeniem się ludzkich komórek i tkanek.

• WB2 Student zna i rozumie procesy, przebieg i objawy starzenia się organizmu człowieka zarówno w fizjologii jak i patologii.

• WB3 W kontekście starzenia się człowieka student zna i rozumie związki między czynnikami zaburzającymi stan równowagi procesów biologicznych a zmianami fizjologicznymi i patofizjologicznymi.

• WB4 W zakresie dotyczącym biogerontologii student zna i rozumie zasady prowadzenia badań naukowych, obserwacyjnych i doświadczalnych oraz badań in vitro służących rozwojowi medycyny.

• WB5 Student zna i rozumie wpływ stresu oksydacyjnego na komórki i jego znaczenie w patogenezie procesu starzenia się.

Ogólne warunki zaliczenia przedmiotu:

• Oceniana jest aktywność studentów na zajęciach oraz odpowiedzi na pytania prowadzącego. Aby zaliczyć przedmiot wymagana jest 100% frekwencja. W przypadku jednej nieobecności prowadzący może wyrazić zgodę na odrobienie zaległości w postaci przygotowania prezentacji na zadany przez prowadzącego, powiązany z zajęciami temat i przedstawienie jej na seminariach.

Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu:

• W zależności od poziomu aktywności studenta na zajęciach możliwe są dwie opcje pozwalające na zaliczenie przedmiotu:

• W przypadku obecności potwierdzonej nie tylko listą obecności ale też włączoną kamerką internetową oraz zebrania odpowiedniej liczby punktów za aktywność na zajęciach (np. za zadawanie pytań, merytoryczne komentarze, odpowiedzi na pytania prowadzącego itp.) student zalicza przedmiot na ocenę :

• za zebranie jednego punktu na ocenę dostateczną (3,0)

• za zebranie dwóch punktów na ocenę dobrą (4,0)

• za zebranie trzech punktów na ocenę bardzo dobrą (5,0)

• W przypadku uzasadnionej bierności studenta na zajęciach (wynikającej np. z problemów dotyczących transportu pomiędzy zajęciami) i braku możliwości włączenia kamerki po skończeniu ostatnich zajęć będzie przeprowadzony test końcowy w formie testu jednokrotnego wyboru zawierającego 16 pytań zamkniętych.

• Punktacja - ocena:

• 0-6 - ndst

• 7-8 - dst

• 9-10 - dst +

• 11-12 - db

• 13-14 - db+

• 15-16 - bdb

Nie dotyczy

0,5 ECTS - obecność na zajęciach

0,5 ECTS - praca własna studenta (w tym: analiza dostępnej literatury przedmiotu, poszukiwanie najnowszych publikacji w bazie PubMed, przygotowanie do dyskusji na zajęciach)

SUMA: 1 ECTS

fakultatywny dowolnego wyboru

nie dotyczy

Starzenie jest jednym z najbardziej skomplikowanych procesów biologicznych. Powoduje zmniejszenie zdolności organizmu do zachowania homeostazy i wzrost ryzyka śmierci. Ponieważ liczba starzejących się ludzi powyżej 65 roku życia gwałtownie wzrasta poznanie mechanizmów starzenia człowieka i próby jego opóźnienia stają się ważnym tematem w badaniach biomedycznych.

Celem przedmiotu jest:

• przekazanie podstawowej wiedzy dotyczącej mechanizmów starzenia na poziomie tkanek, komórek i makromolekuł

• omówienie jak bada się proces starzenia w modelach in vitro, w organizmach modelowanych i w badaniach z udziałem ludzi

• zapoznanie słuchaczy ze zmianami fizjologicznymi i patofizjologicznymi, które pojawiają się w starzejącym organizmie człowieka

• oraz przedstawienie najważniejszych pomysłów dotyczących aktualnych i potencjalnego metod interwencji przeciwstarzeniowych

Starzenie jest jednym z najbardziej skomplikowanych procesów biologicznych. Powoduje zmniejszenie zdolności organizmu do zachowania homeostazy i wzrost ryzyka śmierci. Na poziomie molekularnym starzenie jest skutkiem nagromadzenia uszkodzeń makromolekuł. Na poziomie komórkowym prowadzi do zaburzeń stabilności genomu, utraty potencjału proliferacyjnego i zaburzonej komunikacji między komórkami. Na skutek takich zmian dochodzi do postępującego upośledzenia funkcjonowania tkanek i narządów oraz do zwiększenia podatności organizmu na czynniki stresowe, przez co zwiększa się ryzyko wystąpienia wikłających starzenie chorób, takich, jak nowotwory, miażdżyca, inne choroby układu krążenia cukrzyca typu 2, choroby neurodegeneracyjne i osteoporoza. Ponieważ liczba starzejących się ludzi powyżej 65 roku życia gwałtownie wzrasta poznanie mechanizmów starzenia człowieka i próby jego opóźnienia stają się ważnym tematem w badaniach biomedycznych.

Celem przedmiotu jest:

• przekazanie podstawowej wiedzy dotyczącej mechanizmów starzenia na poziomie tkanek, komórek i makromolekuł

• omówienie jak bada się proces starzenia w modelach in vitro, w organizmach modelowanych i w badaniach z udziałem ludzi

• zapoznanie słuchaczy ze zmianami fizjologicznymi i patofizjologicznymi, które pojawiają się w starzejącym organizmie człowieka

• oraz przedstawienie najważniejszych pomysłów dotyczących aktualnych i potencjalnego metod interwencji przeciwstarzeniowych

W ramach cyklu seminariów omawiane będą następujące tematy:

1. Wprowadzenie do gerontologii. Podstawowej pojęcia gerontologiczne. Starzenie jako problem globalny – wybrane informacje na temat zmian demograficznych na świecie i w Polsce. Teorie starzenia cz. 1 – starzenie w ujęciu ewolucyjnym i populacyjnym.

2. Teorie starzenia cz. 2 – starzenie na poziomie tkanek i komórek. Wpływ reaktywnych form tlenu i stresu oksydacyjnego na proces starzenia. Związek pomiędzy procesem starzenia a uszkodzeniami i naprawą DNA genomowego. Wpływ podłoża genetycznego i zmian epigenetycznych na proces starzenia człowieka i jego długowieczność.

3. Modele doświadczalne stosowane w biogerontologii – badania na modelach komórkowych, zwierzęcych i z udziałem ludzi.

4. Związane z wiekiem zmiany w organizmie człowieka – starzenie „zdrowe” i choroby związane z wiekiem. Progerie - zespoły przedwczesnego starzenia.

5. Regulowanie starzenia i długowieczności człowieka oraz medycyna antyaging – potencjalne możliwości interwencji i związane z nimi konsekwencje.

Literatura podstawowa:

• Biologia starzenia. Roger B. Mcdonald, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2022

• Fizjologia starzenia się, profilaktyka i rehabilitacja. Red.: Marchewka, A., Dąbrowski, Z., Żołądź, J.A., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa , 2012

Literatura uzupełniająca:

• PolSenior2 - Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych w tym jakości życia związanej ze zdrowiem. Red: P. Błędowski, T. Grodzicki, M. Mossakowska, T. Zdrojewski, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2021, https://polsenior2.gumed.edu.pl/66095.html

• Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne i ekonomiczne starzenia się ludzi w Polsce. Red: M. Mossakowska, A. Więcek, P. Błędowski, Wyd. Termedia, Poznań 2012, http://polsenior.iimcb.gov.pl/monografia

• Czasopismo „Gerontologia Polska” https://www.akademiamedycyny.pl/home-3-3/gerontologia-polska/archiwum/

• Biogerontologia. Red: E. Sikora, G. Bartosz, J. Witkowski., Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2009

obowiązkowy

nie dotyczy