Dzieje i losy książki w XIX i XX w.

historia

podstawowy

HI2_W05

HI2_W06

HI2_W11

HI2_K05

Podstawowa znajomość historii Polski w XIX i XX w.

Przedmiotem wykładów będzie zapoznanie studentów z historią książki i bibliotek w XIX i XX w na tle najważniejszych wydarzeń politycznych, społecznych oraz kulturalnych.

Przedmiotem wykładów będzie omawianie dziejów książki i bibliotek w XIX i XX w. na tle najważniejszych wydarzeń z tego okresu. W toku zajęć studenci otrzymają wiedzę na temat najważniejszych polskich bibliotek rodowych (m.in. B. Branickich w Suchej, B. Czartoryskich, B. Tarnowskich, B. Dzieduszyckich, Biblioteka Potockich w Wilanowie) oraz bibliotek fundacyjnych (m.in. B. Ordynacji Krasińskich, B. Ordynacji Przezdzieckich, B. Ordynacji Zamoyskich) powstałych w XIX w. W toku zajęć zostanie omówiona także rola oraz funkcjonowanie wybranych bibliotek wyższych uczelni, a także bibliotek stowarzyszeń naukowych, księgozbiorów kościelnych oraz zbiorów prywatnych. W trakcie zajęć studenci poznają także biogramy wybitnych polskich bibliofilów, bibliotekarzy m.in. Tadeusza Czackiego, Józefa Maksymiliana Ossolińskiego, Jan Feliksa Tarnowskiego, Karola Estreichera. Przedmiotem wykładów będzie także sytuacja bibliotek w trakcie I wojny światowej oraz rola książki i bibliotek po odzyskaniu przez Polskę nieodległości w 1918 r. W okresie międzywojennym zostanie zwrócona studentom uwaga na politykę biblioteczną prowadzoną przez władze w II Rzeczypospolitej, w tym na okoliczności utworzenia i powołania Biblioteki Narodowej w Warszawie. Ważnym aspektem który wpłynął na dalsze dzieje książki i bibliotek w Polsce była grabieże dóbr kultury dokonane podczas II wojny światowej oraz rewindykacja zbiorów biblioteczny. Wykłady zakończy omówienie wybranych aspektów dotyczących funkcjonowania bibliotek w okresie Polski Ludowej, m.in. zostanie omówiona powojenna ochrona księgozbiorów na przykładzie Zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w Katowicach.

Literatura podstawowa:

1. Bieńkowska B. Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005

2. Gaca-Dąbrowska, Bibliotekarstwo II Rzeczypospolitej, Warszawa 2007

3. Mężyński A., Biblioteki Warszawy w latach 1939-1945, Warszawa 2010.

4. Paduch K., Jan Feliks Tarnowski i jego dzikowska biblioteka na przełomie XVIII i XIX wieku, „Saeculum Christianum”, R. 20/2013, s. 131-148.

5. Paduch K., Rewindykacje warszawskich zbiorów bibliotecznych na łamach dziennika „Życie Warszawy” w latach 1945-1947, „Saeculum Christianum”, t. 28, nr 1/2021, s. 189-207.

Literatura uzupełniająca:

1. 50 lat Biblioteki Narodowej Warszawa 1928-1978, kom. red. przewodn. Stankiewicz W., Warszawa 1984.

2. 50 lat Biblioteki Narodowej Warszawa 1928-1978, kom. red. przewodn. Stankiewicz W., Warszawa 1984.

3. Arct Z., Wybitni Polacy w służbie książki, Warszawa 1983

4. Bieńkowska B., Straty bibliotek polskich w czasie II wojny światowej, Warszawa 1994

5. Chamera-Nowak A., Książka a stalinizm, Warszawa 2019

6. Chwalewik E., Zbiory polskie: archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone, t. 1-2, Kraków 1991.

7. Encyklopedia wiedzy o książce, red. nacz. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław 1971.

8. Figiel M., Łaskarzewska H., Edward Chwalewik – działacz polityczny i społeczny, antykwariusz, historyk zbiorów polskich, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, 2004, t. 36, s. 333-373.

9. Jarosz D., Dzieje książki w Polsce 1944-1989: wybór źródeł, Warszawa 2010

10. Korzeniowski B., Książki i ludzie, Warszawa 1993.

11. Łaskarzewska H., Zbiory polskie Edwarda Chwalewika: niezbędnik badacza dziedzictwa narodowego, „Cenne. Bezcenne. Utracone”, 2006, nr 4, s. 15-18.

12. Maleczyńska K., Książki i biblioteki w Polsce w okresie zaborów, Wrocław 1987

13. Matelski D., Losy polskich dóbr kultury w Rosji i ZSRR: próby restytucji: archiwa, księgozbiory, dzieła sztuki, pomniki, Poznań 2003.

14. Matelski D., Losy polskich dóbr kultury w Rosji i ZSRR: próby restytucji: archiwa, księgozbiory, dzieła sztuki, pomniki, Poznań 2003.

15. Nowik R., Rola katowickiej zbiornicy Księgozbiorów Zabezpieczonych w powojennej ochronie zbiorów bibliotecznych w Polsce, Bydgoszcz 2015.

16. Pachoński J., Drukarze, księgarze i bibliofile krakowscy 1750-1815, Kraków 1962

17. Paduch K., Biblioteka rodowa Rzewuskich h. Krzywda w Podhorcach od I połowy XVIII wieku do 1865, Kraków 2018

18. Paduch K., Posthumer Katalog von Büchern der medizinischen Bibliothek des Warschauer Arztes Jan Roch Raum (1854–1918), „Saeculum Christianum”, t. 29, nr 2/2022, s. 229-240.

19. Skuza C., Wojenne i powojenne losy polskich skarbów narodowych, Toruń 1994.

20. Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972. (oraz suplementy).

21. Szwejkowska H., Wybrane zagadnienia z dziejów książki w XIX i XX wieku, Wrocław 1979

HI2_W05 Ma szczegółową, prowadzącą do specjalizacji, znajomość faktografii historii powszechnej i historii Polski w poszczególnych epokach.

HI2_W06 Posiada pogłębioną, uporządkowaną wiedzę o możliwościach interpretacji faktów historycznych determinowanych różnym podłożem narodowym, religijnym i kulturowym.

HI2_W11 Ma pogłębioną wiedzę o instytucjach kultury i nauki oraz orientację we współczesnym życiu naukowym i kulturalnym. Zna uwarunkowania funkcjonowania instytucji związanych z historią i kulturą (muzeów, archiwów, bibliotek, wydawnictw).

HI2_K05 Ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego i tradycji zarówno na poziomie lokalnym jak i globalnym. Włącza się w działania ukazujące znaczenie kultury judeochrześcijańskiej i klasycznej w historii Europy.

Przedmiotowe efekty uczenia się:

W1: student ma wiedzę na temat dziejów i losów bibliotek w Polsce w XIX i XX w.

W2: student potrafi wskazać najważniejsze wydarzenia polityczne i ich wpływ na funkcjonowanie bibliotek w XIX i XX w.

W3: student ma wiedzę na temat procesów politycznych, społecznych oraz kulturalnych, które wpłynęły na powstawanie oraz funkcjonowanie różnych typów bibliotek w Polsce w XIX i XX w.

W 4: student wiedzę na temat wybitnych twórców bibliotek rodowych, fundacyjnych oraz bibliofilów i bibliotekarzy i ich oddziaływania na otoczenie społeczno-kulturalne w XIX i XX w.

K1: student wykazuje odpowiedzialność i świadomość, iż książka jest jednym z elementów dziedzictwa kulturowego i w związku z tym potrafi omówić zniszczenia bibliotek w trakcie I i II wojny światowej.

Warunki dla osiągnięcia określonej oceny:

W1:

- na ocenę bardzo dobrą: student ma szeroką wiedzę na temat dziejów i losów bibliotek w Polsce w XIX i XX w., potrafi je omówić i scharakteryzować

- na ocenę dobrą: student zna najważniejszą faktografię dotyczącą dziejów i losów bibliotek w Polsce w XIX i XX w., potrafi najważniejsze wydarzenia omówić i scharakteryzować

- na ocenę dostateczną: student zna zaledwie najważniejszą faktografię dotyczącą dziejów i losów bibliotek w Polsce w XIX i XX w.

W2:

- na ocenę bardzo dobrą: student potrafi wskazać i scharakteryzować (podając przyczyny i skutki) najważniejsze wydarzenia polityczne i ich wpływ na funkcjonowanie bibliotek w XIX i XX w.

- na ocenę dobrą: student potrafi wskazać i scharakteryzować najważniejsze wydarzenia polityczne i ich wpływ na funkcjonowanie bibliotek w XIX i XX w.

- na ocenę dostateczną: student potrafi z pomocą wykładowcy wskazać kilka najważniejszych wydarzenia polityczne i ich wpływ na funkcjonowanie bibliotek w XIX i XX w.

W3:

- na ocenę bardzo dobrą: student ma szczegółową wiedzę na temat procesów politycznych, społecznych oraz kulturalnych, które wpłynęły na powstawanie oraz funkcjonowanie różnych typów bibliotek w Polsce w XIX i XX w.

- na ocenę dobrą: student na wiedzę na temat podstawowych procesów politycznych, społecznych oraz kulturalnych, które wpłynęły na powstawanie oraz funkcjonowanie różnych typów bibliotek w Polsce w XIX i XX w.

- na ocenę dostateczną: student zna zaledwie najważniejsze procesy polityczne, społeczne oraz kulturalne, które wpłynęły na powstawanie oraz funkcjonowanie różnych typów bibliotek w Polsce w XIX i XX w.

W4:

- na ocenę bardzo dobrą: student ma szczegółową wiedzę na temat wybitnych twórców bibliotek rodowych, fundacyjnych oraz bibliofilów i bibliotekarzy i ich oddziaływania na otoczenie społeczno-kulturalne w XIX i XX w. Potrafi wymienić przykłady oraz scharakteryzować ich działalność.

- na ocenę dobrą: student ma podstawową wiedzę na temat wybitnych twórców bibliotek rodowych, fundacyjnych oraz bibliofilów i bibliotekarzy i ich oddziaływania na otoczenie społeczno-kulturalne w XIX i XX w. Potrafi wymienić wybitnych twórców bibliotek, bibliofilów i bibliotekarzy.

- na ocenę dostateczną: student ma wiedzę na temat zaledwie najważniejszych polskich twórców bibliotek rodowych, fundacyjnych oraz bibliofilów i bibliotekarzy i ich oddziaływania na otoczenie społeczno-kulturalne w XIX i XX w. Potrafi wymienić jedynie kilka przykładów.

K1:

- na ocenę bardzo dobrą: student wykazuje odpowiedzialność i świadomość, iż książka jest jednym z elementów dziedzictwa kulturowego i w związku z tym potrafi szeroko omówić zniszczenia bibliotek w trakcie I i II wojny światowej oraz rewindykacje zbiorów bibliotecznych po zakończeniu działań wojennych.

- na ocenę dobrą: student wykazuje odpowiedzialność i świadomość, iż książka jest jednym z elementów dziedzictwa kulturowego i w związku z tym potrafi omówić najważniejsze aspekty zniszczenia bibliotek w trakcie I i II wojny światowej oraz rewindykacje zbiorów bibliotecznych po zakończeniu działań wojennych.

- na ocenę dostateczną: student wykazuje odpowiedzialność i świadomość, iż książka jest jednym z elementów dziedzictwa kulturowego i w związku z tym potrafi omówić jedynie najważniejsze aspekty zniszczenia bibliotek w trakcie I i II wojny światowej.