Metody badań archeologicznych - wprowadzenie - ćwicenia

podstawowy

Wiedza:

K_W01, K_W03, K_W04, K_W05, K_W12

Umiejętności:

K_U02, K_U03, K_U04, K_U05, K_U06, K_U07

Kompetencje społeczne:

K_K01, K_K02, K_K03

Metody badań archeologicznych – zajęcia dotyczą metod nieinwazyjnych i inwazyjnych, postępowania badawczego w archeologii, metod wnioskowania i interpretacji, podstaw źródłoznawstwa archeologicznego, badań interdyscyplinarnych, zagadnień historii archeologii, dokumentacji w badaniach archeologicznych, postępowania z zabytkami archeologicznymi, datowania zabytków archeologicznych.

Metody badań archeologicznych – zajęcia dotyczą: (1) nieinwazyjnych i inwazyjnych – omówienie poszczególnych rodzajów metod, przykładów badań, a także różnic i ich znaczenia w procesie poznawczym przeszłości, (2) postępowania badawczego w archeologii - omówienie, poszczególnych elementów w procesie badawczym, (3) metod wnioskowania i interpretacji – omówienie sposobu stawiania hipotez, wnioskowania oraz interpretacji zjawisk z przeszłości, (4) podstaw źródłoznawstwa archeologicznego – omówienie klasyfikacji, typologii, rodzajów zabytków archeologicznych, stosowania analiz specjalistycznych, (5) badań interdyscyplinarnych – omówienia współpracy interdyscyplinarnej, badań specjalistycznych, (6) zagadnień historii archeologii – omówienie zmian w procesie badawczym i dokumentacyjnym w historii archeologii, prezentacja zasadniczych nurtów badawczych, (7) dokumentacji w badaniach archeologicznych – omówienie procesu i technik dokumentacji, (8) postępowania z zabytkami archeologicznymi – omówienie sposobu pozyskiwania, dokumentowania, zabezpieczania, konserwowania i przechowywania zabytków archeologicznych, (9) datowania zabytków archeologicznych – omówienie sposobu określania chronologii zabytków na bazie metod względnych i bezwzględnych.

LITERATURA PODSTAWOWA:

1) Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, (red.) S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska, Poznań (teksty bezpośrednio związane z tematyką zajęć)

2) Archeologiczne Zdjęcie Polski, M. Konopka (red.). Warszawa 1981.

3) Harris E. C., Zasady stratygrafii archeologicznej, Warszawa 1992.

4) Barker Ph., Techniki wykopalisk archeologicznych. Warszawa 1994.

5) Mazurowski R., 2013, Leksykon pojęć i problemów archeologii polowej, Warszawa.

LITERATURA UZUPEŁNIAJACA:

1. Coles J.. Archeologia doświadczalna, Warszawa 1997.

2. Drewno archeologiczne. Badania i konserwacja. Sympozjum Biskupin – Wenecja. 22-24 czerwca, Biskupin 1999.

3. Gawrysiak-Leszczyńska W., Jak rysować zabytki archeologiczne. Podstawowe zasady dokumentacji, Biskupin 2003: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie.

4. Kajzer L., Wstęp do archeologii historycznej w Polsce. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Warszawa 1996.

5. Kola A., Wilke G., Archeologia podwodna. Cz. 1: Badania w akwenach śródlądowych Europy Środkowej i Wschodniej, Toruń 1985.

6. Kościelecki P., Nadzór jako forma prac archeologicznych. Aspekty konserwatorskie i metodologiczne, Warszawa 2002.

7. Lasota-Moskalewska A., Podstawy archeozoologii. Szczątki ssaków. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.

8. Misiewicz K., Metody geofizyczne w planowaniu badań wykopaliskowych. Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa 1998.

9. Piontek J., Biologia populacji pradziejowych. Zarys metodyczny. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań 1985.

10. Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, (red.) S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska, Poznań.

11. Rączkowski W., Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2002.

12. Kobylinski Z., Teoretyczne podstawy konserwacji dziedzictwa archeologicznego, Warszawa 2001.

13. Digitalizacja dziedzictwa archeologicznego - wybrane zagadnienia, (red.) R. Zapłata, Lublin.

14. Minta-Tworzowska D., Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz teorii archeologicznych, 1994, Poznań.

15. Zapłata R., Kędzierski M., Fryśkowska A., Wilińska M., Deliś P., 2012, Digitalizacja dziedzictwa archeologicznego i historycznego. Wybrane przykłady i zagadnienia zastosowania teledetekcji, (w:) Radom. Korzenie miasta i regionu, (red.) A. Buko, D. Główka, M. Trzeciecki, Radom.

WIEDZA

Zna elementarną terminologię używaną w, ochronie dóbr kultury, w tym w konserwacji zabytków (i w ochronie przyrody) oraz zna jej zastosowania w obrębie pokrewnych dyscyplin naukowych. Ma podstawową wiedzę o rozwoju sztuki i metodach badawczych stosowanych w naukach historycznych (przyrodniczych) i w archeologii. Ma uporządkowaną wiedzę w zakresie rozwoju ochrony dóbr kultury (i środowiska) oraz w poszczególnych specjalizacjach tych dziedzin. Ma podstawową wiedzę w zakresie oddziaływania nurtów i teorii humanistyki, w tym sztuki, filozofii, antropologii i socjologii na rozwój i kształtowanie instytucji związanych z ochroną zabytków i środowiska. Ma podstawową wiedzę w zakresie konserwatorstwa, (historii sztuki) archeologii (podstaw biologii) i zastosowań nowych technologii w ochronie dóbr kultury (i środowiska).

UMIEJĘTNOŚCI

Potrafi posługiwać się językiem specjalistycznym i stosować właściwą terminologię używaną w ochronie dóbr kultury do opisu i analizy relacji między obiektami chronionymi a otaczającym światem i społeczeństwem.

Potrafi wykorzystać zdobytą wiedzę teoretyczną w zakresie nauk społecznych, prawnych i biologicznych w praktycznych działaniach dokumentacyjnych i edukacyjnych w instytucjach związanych z ochroną dóbr kultury i środowiska.

Posiada umiejętność skonstruowanej logicznie wypowiedzi w mowie i w piśmie w języku polskim i obcym na temat wszystkich obszarów ochrony dóbr kultury. Umie sporządzić maszynopis z aparatem badawczym i poprawnie opracowanymi fotografiami.

Potrafi pracując w zespole i wykorzystując doświadczenie innych specjalistów sprawnie podejmować działania na rzecz ochrony dóbr kultury i środowiska.

Posiada umiejętność prezentowania własnych poglądów i opinii na temat dóbr kultury.

Potrafi posługiwać się zasadami i normami etycznymi w działalności konserwatorskiej i ochronnej i we współpracy z innymi instytucjami dostrzega i analizuje dylematy etyczne, przewiduje skutki konkretnych działań organizacyjnych.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE

Ma świadomość interdyscyplinarności wiedzy z zakresu ochrony dóbr kultury (i środowiska) i rozumie konieczność ciągłego samokształcenia i konsultacji specjalistycznych w codziennej działalności.

Ma przekonanie o wadze postępowania w sposób etyczny i profesjonalny, przestrzegania norm etyki zawodu konserwatora zabytków (i przyrody).

Ma poczucie odpowiedzialności i świadomość iż zawód zawodu konserwatora zabytków (i przyrody) jest zawodem regulowanym, rozumie wynikające stąd ograniczenia.

OPIS ECTS

Udział w ćwiczeniach –

30 godz.

Przygotowanie do ćwiczeń –

12,5 godz.

Konsultacje –

2,5 godz.

Czas na napisanie referatu –

10 godz.

Samodzielna lektura –

15 godz.

Przygotowanie do kolokwium –

5 godz.

Łącznie –

75 godz. / 3 pkt. ECTS

Zaliczenie / ocena

Osiągnięcie efektów kształcenia - student potrafi:

- niedostateczny/2 - brak podstawowej wiedzy w zakresie oczekiwanych efektów kształcenia / umiejętności / kompetencji społecznych / nie umie wykorzystywać podstawowe narzędzia / nie potrafi efektywnie prezentować wyniki swojej pracy

- dostateczny/3 - posiadanie podstawowej wiedzy w zakresie oczekiwanych efektów kształcenia / umiejętności / kompetencji społecznych / poprawnie posługuje się podstawowymi pojęciami, zna definicje oraz podstawową terminologię / umie wykorzystywać podstawowe narzędzia / potrafi efektywnie prezentować wyniki swojej pracy

- dobry/4 – posiadanie wiedzy w odniesieniu do oczekiwanych efektów kształcenia / umiejętności / kompetencji społecznych / poprawnie posługuje się podstawowymi pojęciami, zna definicje oraz podstawową terminologię, a także potrafi zestawiać informacje i dokonywać podsumowania określone zagadnienia / umie wykorzystywać podstawowe narzędzia / potrafi efektywnie prezentować wyniki swojej pracy

- bardzo dobry/5 - posiadanie wiedzy w odniesieniu do oczekiwanych efektów kształcenia / umiejętności / kompetencji społecznych, poprawnie posługuje się podstawowymi pojęciami, zna definicje oraz podstawową terminologię, a także potrafi zestawiać informacje i dokonywać podsumowania określone zagadnienia / samodzielnie dobiera elementy niezbędne do rozwiązania zadanego problemu / umie wykorzystywać podstawowe narzędzia / potrafi efektywnie prezentować wyniki swojej pracy

Obecność obowiązkowa (dopuszczalna ilość nieobecności - 2). Sytuacje szczególne do rozpatrzenia i wyjaśnienia przez prowadzącego.

Elementy składowe zaliczenia końcowego (waga poszczególnych składowych) – system zaliczania:

I element - obecność i ćwiczenia praktyczne:

- ćwiczenia praktyczne (zaliczanie ciągłe) = maks. 15 pkt. / min. 13 pkt.

Łącznie 100% (1.0) - próg zaliczenia równy/powyżej 80% - zal.

II element:`

- referaty = 50% (0.5)

- zaliczenie końcowe (pisemne/test) = 50% (0.5)

Łącznie 100% (1.0) - próg zaliczenia równy/powyżej 75% (0.75).

Łączne zaliczenie końcowe: min. 75% - zal

Sposób weryfikacji – kolokwium (pisemne / test)

Metody dydaktyczne (podstawowe):

- ćwiczeniowa (ćwiczebna) oparta na wykorzystaniu różnych źródeł wiedzy

- Referatu

- Studium przypadku (studium przykładowe)

- Metoda stolików eksperckich

- Obserwacji, pomiaru w terenie (opcjonalnie)

Referaty:

- przygotowanie referatu (wraz z materiałami - prezentacja) do zajęć na bazie literatury: podstawowej,

uzupełniającej oraz dodatkowej (zebranej przez studentkę/ta);

- referat ok. 20 minutowy;

- obowiązuje terminowe (zgodnie z ustalonym harmonogramem) prezentowanie referatu;

- prezentowane przykłady powinny posiadać ilustracje (forma drukowana lub/i elektroniczna

(dopuszczalna jest forma prezentacji za pośrednictwem strony internetowej - obowiązek

przekazania prowadzącemu adresów internetowych/linków (wykorzystywanych materiałów)

przed zajęciami)).

Proponowany schemat - składowe referatu:

- plan

- wprowadzenie (podstawowe zagadnienia i terminy)

- zasadnicza treść

- literatura

- materiały dodatkowe