Metody i techniki badań społecznch - badania ilościowe
Informacje ogólne
Kod przedmiotu: | WS-SO-MiTBI |
Kod Erasmus / ISCED: |
14.2
|
Nazwa przedmiotu: | Metody i techniki badań społecznch - badania ilościowe |
Jednostka: | Instytut Socjologii |
Grupy: | |
Punkty ECTS i inne: |
(brak)
|
Język prowadzenia: | polski |
Poziom przedmiotu: | średnio-zaawansowany |
Symbol/Symbole kierunkowe efektów uczenia się: | wpisz symbol/symbole efektów kształcenia SO1_W01, SO1_W07 SO1_U02, SO1_U03, SO1_U07, SO1_U08 SO1_K02, SO1_K05 |
Skrócony opis: |
Poziom: Średnio-zaawansowany Typ przedmiotu: obowiązkowy Wymagania wstępne: Rejestracja na przedmiot w systemie USOS Zaliczona statystyka Wynik kształcenia: Opanowanie wiedzy o metodach badań i zasadach ich wyboru oraz nabycie umiejętności posługiwania się podstawowymi procedurami w zakresie przygotowywania / wyznaczania i realizacji badań socjologicznych – w tym przedmiocie, koncentracja jest na tzw. badaniach ilościowych oraz na kombinacji różnych metod (ilościowych i jakościowych) pn. metody mieszane (Mixed Methods). Umiejętności te powinny wystarczać do aktywnego uczestniczenia w zespołach przygotowujących i realizujących badania socjologiczne i innych posługujących się takimi metodami. |
Pełny opis: |
Cele kształcenia / wykładu
Zgodnie z przyjętym w dokumencie MNiSzW, pn. „STANDARDY KSZTAŁCENIA dla kierunku SOCJOLOGIA (studia pierwszego stopnia)” założeniem ze [A]bsolwent socjologii to przede wszystkim analityk i badacz - celem ogólnym kształcenia jest przygotowanie studenta do samodzielnego prowadzenia badań naukowych.
W szczególności, zakłada się ze [Absolwent studiów pierwszego stopnia] Jest profesjonalnym realizatorem badań społecznych (…) umiejącym gromadzić i interpretować zastane informacje i dane empiryczne oraz formułować na ich podstawie diagnozy dotyczące wybranych obszarów rzeczywistości społecznej. Zakres tematów (przykłady) 1. Badania socjologiczne: - podstawowe – stosowane – ewaluacyjne --> metodologia badań = typologie badań - badania ilościowe & badania jakościowe --> badania sondażowe --> badania eksperymentalne --> badania ‘mieszane’ --> eksperyment sondażowy Struktura procesu badawczego --> wyznaczanie badania --> strategie badawcze i typy badań ilościowych sondaż – rodzaje problemów dla badan sondażowych eksperyment - rodzaje problemów dla badań eksperymentalnych 2. Formułowanie problemu badawczego: pytania i hipotezy badawcze -Pytania badawcze & rodzaje badań --> deskryptywne – eksploracyjne – ewaluacyjne – predykcyjne – eksplanacyjne – kontrolne - Operacjonalizacja problemu - rodzaje hipotez badawczych (‘ilościowych’) --> wersje hipotez – h. umotywowana – h. statystyczna (zerowa, alternatywna; nie/ukierunkowana) - Decyzje dot. hipotez --> rodzaje błędów (błąd I-go, bł. II-go rodzaju) 3. Język badań empirycznych: - pojęcia – konstrukty – zmienne --> zm. zależne – niezależne; interweniujące/pośredniczące; mierzalne (niemierzalne), ukryte (latentne); kontrolne - manipulowane 4. Operacjonalizacja pojęć - konstruowanie zmiennych - rodzaje pomiaru - typy skal i wskaźników --> skala nominalna – porządkowa – przedziałowa - stosunkowa - ocena jakości pomiaru --> rzetelność (składowa prawdziwa i składowa błędu pomiaru) --> trafność (konstrukcyjna, wewnętrzna, zewnętrzna); przykłady skal i klasyfikacji (np. status socjoekonomiczny Duncan’a) 5. Wskaźniki – rodzaje i zastosowania - funkcje wskaźników w bad. socjologicznych wsk. definicyjne empiryczne inferencyjne - wskaźniki społeczne strukturalne (wewnętrzne) – czasowe – dziedzinowe (zewnętrzne); informacyjne – predykcyjne – problemowe (zorientowane-na-problem) – programowe (ewaluacyjne) 6. Badania ilościowe na próbach reprezentacyjnych – podejścia badawcze i logika próbkowania - Rodzaje podejść w badaniach reprezentacyjnych [przykłady]: opisowo-statystyczne, eksploracyjno-normatywne, predykcyjno-korelacyjne, eksplanacyjno-eksperymentalny, kontrolno-ex post facto - Logika próbkowania–metoda reprezentacyjna: populacja-->próba identyfikacja populacji celowej (target population), i dostępnej (frame population) określenie / wybór jednostki badania i analizy – kryteria wyboru operat losowania (badania) ważniejsze operaty: przykłady operatów dostępnych w ramach statystyki publicznej: dane spisowe, REGON, PESEL, ZUS-rejestracje, itp. - Próby losowe / reprezentacyjne - techniki wyboru losowego: -->losowanie proste indywidualne - losowanie systematyczne - losowanie zespołowe / klastrowe - losowanie warstwowe - - proporcjonalna / nieproporcjonalna alokacja do warstw - - schematy złożone / losowanie dwu-stopniowe. 7. SONDAŻ: Badania sondażowe – charakterystyka metody - Typy badań sondażowych (ze względu na cel) sondaże opisowe /statystyczne - analityczne - porównawcze; socjologiczne (vs. marketingowe i poolingi) przykłady ważniejszych sondaży (w Polsce i UE): s. systematyczne („Diagnoza społeczna’; Eurobarometr, sondażowe badania statystyki publicznej: Badania Budżetów Gospodarstw Domowych, EU-SILC, etc).; cykliczne (Indeks nastrojów konsumenckich; Europejski Sondaż Społeczny/ESS, inne); doraźne /sporadyczne / okazjonalne (przez instytuty badawcze, OBOP, CBOS, innne) - Charakterystyka bad. sondażowego jako procesu zbierania danych kluczowe pojęcia i role w sondażu: respondent – ankieter/interviewer – superwizor; narzędzia – kwestionariusz – ankieta – wywiad 8. Problemy jakości danych – zabezpieczenie przed możliwymi błędami --> Typy błędów w badaniach sondażowych – wstępna specyfikacja: pojecie błędu całkowitego: losowy i systematyczny składnik błędu błędy próbkowe (sampling error) błędy pomiarowe - błędy związane z narzędziem - błędy związane z badaczem /ankieterem – błędy związane z respondentem błedy zwiazane z operatem badania / bł. pokrycia (coverage error) braki odpowiedzi (nonresponse terror) --> Problemy poufności danych i względy etyczne zasada poinformowanej zgody /informed consent 9. Proces badania sondażowego – projektowanie i realizacja Decyzje w ramach głównych stadiów procesu badawczego (w sondażu) Stadium 1. Planowanie badania określenie typu sondażu i wstępny plan badania decyzje dotyczące próby – schemat wyboru i wielkość próby przygotowanie kwestionariusza ocena środków (budżetu) na badania plan (przewidywanych) analiz danych i raportowania wyników Stadium 2. Badanie pilotażowe – pre-testowanie narzędzi i procedur wybór metody testowania w pilotażu opracowanie kwestionariusza do badania ’właściwego’ rola ankieterów (debriefing etc.) Stadium 3. Sporządzenie operacyjnego projektu badania Stadium 4. Realizacja badania /Zbieranie danych Stadium 5. Procesowanie danych – wprowadzanie danych konstruowanie ‘rekordów/plików danych’ Stadium 6. Analiza danych – opracowanie raportu z badania 10. Wybór metody zbierania danych – zalety i wady – metody mieszane sondaż z wywiadem face-to-face – s. pocztowy – s. telefoniczny /CATI– s. internetowy / online/ CAWI – s. mieszane (kombinacja metod) rodzaje wywiadów i technik ich realizacji (użyciem komputerów, handhelders, itp.) rodzaje ankiet – techniki ‘ankietowania’ 11. Wyznaczanie i implementacja próby liczebność próby – kryteria: ‘dokładność’ i ‘ufność’ oszacowań vs. względy pragmatyczne badania (ekonomiczne i organizacyjne); organizacja pracy ‘w terenie’ / fieldwork i aktualizacja (‘aktywacja’) operatu badania 12. Konstruowanie narzędzi – kwestionariusz wywiadu / Questionnaire Design - Pytania badawcze a pytania kwestionariusza – kryteria formułowania pytań - Pytanie-odpowiadanie jako proces poznawczy: problemy i założenia dotyczące respondenta kompetencje i skłonność do udzielania odpowiedzi – obciążenie respondenta - problemy sądów wartościujących błędy odpowiedzi (zamierzone i niezamierzone) problemy pytań wrażliwych / drażliwych dot. zachowań, opinii i postaw 13. Formatowanie kwestionariusza - struktura pytań i odpowiedzi - grupowanie pytań w sekcje / działy - Błędy w konstrukcji kwestionariusza - Testowanie kwestionariusza (wywiadu, samo-zwrotnego) – pilotaż kwestionariusza – ewaluacja kwestionariusza analiza pozycji - kodowanie zachowań respondenta – debriefing respondenta kodowanie zachowań ankietera i post-interview debriefing techniki ewaluacji kwestionariusza: użycie ekspertów – grupy fokusowe – wywiady poznawcze 14. Konstruowanie skal: dobór pytań skalujących i analiza wzorów odpowiedzi - Skale postaw (skalowanie jednowymiarowe): -->skala Thurstone’a --> skala Likerta --> dyferencjał semantyczny --> skalogram Guttmana - Skalowanie wielowymiarowe i klasyfikacje - wprowadzenie --> analiza klasterowa / analiza skupień (cluster analysis) --> analiza czynnikowa 15. Badania eksplanacyjno-przyczynowe: - Eksperyment – rodzaje badań eksperymentalnych: --> Logika eksperymentowania - - wyznaczanie eksperymentów - eksperyment klasyczny zmienne (zależne – niezależne) i pomiar w eksperymencie (test –post-test); gr. eksperymentalne i gr. kontrolne - schematy doboru obiektów do grup– kontrola w eksperymencie - Quasi–eksperyment eksperyment ‘naturalny’, terenowy – badanie ex post facto - ‘społeczeństwo eksperymentujące’ - Eksperyment sondażowy – analiza przyczynowa danych obserwacyjnych 16. Analiza danych - Analiza danych z badań sondażowych -->kryteria wybory metody statystycznej analizy danych -->prezentacja wyników- raporty z badań -->dokumentacja badania - metadane Analiza danych zastanych: -->dane administracyjne, statystyki publicznej, z innych badań – np. Diagnoza Społeczna -->zasoby statystyki publicznej / GUS (BSGD, EU-SILC, BAEL etc.) -->zasoby międzynarodowych baz danych (dla analiz socjologicznych) - Europejski Sondaż Społeczny, - Luxembourg Income Study - bazy centrów szkoleniowych (ICPSR) 17. Badania zjawisk w czasie i przestrzeni - Badania longitudinalne dynamiki zjawisk -->Badania trendów (trend study) – badanie szeregów czasowych -->Badanie kohortowe (cohort study) -->Badanie panelowe (panel study) -Badania zależności przestrzennych – wstęp do socjologii geograficznej -->Analiza danych przestrzennych/geo-statystycznych zależności przestrzenne - efekt ‘miejsca’ i efekt ‘sąsiedztwa’ autokorelacja przestrzenna i autoregresja przestrzenna 18. Porównanie (zalety i ograniczenia) różnych typów badań ilościowych konstruowanie wieloźródłowych baz danych projektowanie ‘optymalnych’ strategii badań ilościowych ewaluacja badania – kryteria i techniki
|
Literatura: |
LITERATURA OBOWIĄZKOWA 1. E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Warszawa; 2003. 2. Ch. Frankfort-Nachmias, D.Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań; 2001. 3. A.N. Oppenheim, Kwestionariusze, Wywiady, Pomiary Postaw, Zysk i S-ka, Poznań; 1992. 4. J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Śląsk, Katowice 2005. 5. M. Szreder, , Metody i techniki sondażowych badań opinii, PWE, Warszawa, 2004. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA 1. Czaja, R., Blair, J., 2005. Designinig Surveys. A Guide to Decisions and Procedures. Pine Forge Press. 2. R. T. Black, Doing Quantitative Research In the Social Sciences. An integrated approach to research design, measurement and statistics. SAGE Publications, London, 1999. 3. P. S. Maxim, Quantitative Research Methods in the Social Sciences. Oxford University Press, Oxford, 1999. 4. W. Okrasa, Eksperyment sondażowy. Wiadomości Statystyczne, GUS. Warszawa. (Listopad) 2014. |
Efekty kształcenia i opis ECTS: |
1. Wiedza: Student wymienia podstawowe procedury przygotowania i realizacji badań socjologicznych metodami ilościowymi (w tym badań sondażowych i eksperymentalnych) Student poprawnie identyfikuje i charakteryzuje wybrane ilościowe metody badań Student wylicza i wyjaśnia zalety i ograniczenia ilościowych metod i technik badań społecznych 2. Umiejętności: Student gromadzi i interpretuje zastane informacje i dane empiryczne Student na podstawie zebranych danych, formułuje diagnozy dotyczące wybranych zjawisk i procesów społecznych Student samodzielnie projektuje przeprowadzenie badań naukowego 3. Kompetencje społeczne Student pracuje w zespole, przyjmując w nim rozmaite role Student uczestniczy w przygotowaniu i realizacji Projektów samo-ewaluacji (potrafi szacować skutki działań swojego Zespołu) |
Metody i kryteria oceniania: |
1. Kryteria oceniania: Ocena końcowa z przedmiotu wystawiana na podstawie: egzaminu pisemnego – testowego: 80 %. egzamin ustny: 20 % Warunkiem przystąpienia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń 2. Metody dydaktyczne Efekty w obszarze wiedzy: osiągane metodą konwencjonalnego wykładu informacyjnego, a weryfikowane egzaminem ustnym Efekty w obszarze umiejętności: osiągane metodą wykładu konwersatoryjnego i weryfikowane na egzaminie ustnym Efekty w obszarze kompetencji osiągane wyżej wymienionymi metodami dydaktycznymi, weryfikowane na podstawie pracy przygotowanej w zespołach i egzaminu ustnego. |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.