Kultura jezyka [WH-FPZ-I-1-KultJezyk] Semestr zimowy 2021/22
Ćwiczenia, grupa nr 1

Podstawowe źródła:

Andrzej Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2018 (dalej: KJP I), Hanna Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2005 (dalej: KJP II), Tomasz Karpowicz, Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa 2018 (dalej: KJP III), Wielki słownik poprawnej polszczyzny pod red. Andrzeja Markowskiego (dalej: SPP). Można też korzystać z książki: Język polski. Poradnik Andrzeja Markowskiego (dalej: JP).

1. Wprowadzenie w tematykę zajęć; podstawowe pojęcia (kultura języka, norma i jej dwupoziomowość, innowacja językowa, kryteria oceny innowacji językowych, błąd językowy, klasyfikacja błędów, kompetencja językowa itp.), tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny, postawy wobec języka. [lektura: I. Bajerowa, Język ogólnopolski XX wieku, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001, s. 23-48, A. Markowski, J. Puzynina, Kultura języka polskiego, [w:] Współczesny język polski, op. cit., s. 49-71, KJP I, hasła: „błąd językowy”, „innowacja językowa”, „kodyfikacja normy językowej”, „kryteria poprawności językowej”, „kultura języka”, „norma językowa”, „poprawność językowa”, „postawy wobec języka”, „sprawność językowa”, „uzus językowy” w SPP].

2. Odmiana imion i nazwisk polskich [lektura: KJP II, s. 36-48, 60-67, 129-132; hasła „imiona”, „nazwiska” w SPP; JP, s. 202-211, 220-226; Jan Grzenia, Słownik nazw własnych, s. 59-71 (dalej: SNW)].

3. Odmiana imion i nazwisk obcych [lektura: B. Kreja, Językowe i pozajęzykowe przyczyny nieodmienności polskich nazwisk, „Język polski” 1995, z. 1, KJP II, s. 48-67, hasła „imiona”, „nazwiska” w SPP; JP, s. 211-226; SNW, s. 59-71].

4. Odmiana nazw miejscowych [lektura: KJP II, s. 67-76, hasło „odmiana nazw miejscowych” w SPP; JP, s. 227-234; SNW, s. 73-74].

5. Kolokwium fleksyjne.

6. Poprawność ortograficzna [KJP III, rozdz. II] i interpunkcyjna [KJP III, rozdz. III].

7. Fleksja i składnia liczebników [lektura: KJP II, s. 80-84, 197-206; hasła „daty”, „liczebnik” w SPP; JP, s. 161-178].

8. Poprawność w zakresie związku zgody [lektura: KJP II, s. 138-148, 164-167; hasła „orzeczenie”, „podmiot”, „przydawka”, „zdanie”, „związki składniowe”, w SPP; JP, s. 239-248]. Poprawność w zakresie związku rządu [lektura: KJP II, s. 149-164; hasła „biernik”, „celownik”, „dopełniacz”, „dopełnienie”, „przydawka”, „zdanie”, „związki składniowe”, w SPP; JP, s. 249-292, 321-323].

9. Szyk wyrazów w zdaniu [lektura: KJP II, s. 167-175; hasła „dopełnienie”, „okolicznik”, „orzeczenie”, „podmiot”, „przydawka”, „zdanie” w SPP].

10. Poprawność w zakresie imiesłowowego równoważnika zdania [lektura: KJP II, s. 184-197; hasło „równoważniki zdań (oznajmienia)” w SPP; JP, s. 324-326].

11. Kolokwium składniowe.

12. Wstęp do zagadnień poprawności leksykalnej, podstawy leksykologii [lektury: hasło „słownictwo” w SPP, KJP I, s. 179-235, S. Dubisz, Słownictwo, rozdziały: 1. Leksykologia i jej miejsce w językoznawstwie, 2. Jak leksemy znaczą? 3. Typy zmian znaczeniowych, [w:] Nauka o języku dla polonistów, pod red. S. Dubisza, wyd. 4, Warszawa 2002, s. 327-344].

13. Poprawność frazeologiczna [lektury: hasło „związki frazeologiczne” w SPP, KJP I, 251-284, JP, s. 363-387].

14. Zapożyczenia [lektura: hasła „anglicyzmy”, „germanizmy”, „latynizmy”, „rusycyzmy”, „zapożyczenia w SPP, A. Markowski, Jawne i ukryte nowsze zapożyczenia leksykalne w mediach, [w:] Język w mediach masowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2000, s. 96-111, A. Markowski, Polszczyzna znana i nieznana, rozdział Dobry zwyczaj nie pożyczaj].

15. Moda w języku, szablon językowy [lektury: hasła „nowe znaczenia wyrazów (neologizmy znaczeniowe, neosemantyzmy)”, „moda w języku (nadużywanie elementów językowych)”, „szablon językowy” w SPP; KJP I, s. 210-232; JP, s. 329-388; E. Kołodziejek, W kręgu polszczyzny dawnej i współczesnej. Księga ofiarowana dr. hab. Kazimierzowi Długoszowi, profesorowi Uniwersytetu

Szczecińskiego, pod red. E. Kołodziejek, Szczecin 2006, s. 219-231 (tekst dostępny w internecie)].

16. Kolokwium leksykalne.

Metody dydaktyczne: ćwiczeniowa i problemowa, z elementami wykładu.

Sposoby weryfikacji efektów kształcenia w zakresie wiedzy:

- śródsemestralne sprawdziany pisemne oraz dyktanda

- kontrola przygotowania studentów do zajęć potwierdzonego aktywnością podczas ćwiczeń

Sposoby weryfikacji efektów kształcenia w zakresie umiejętności:

- kontrola przygotowania studentów do zajęć potwierdzonego aktywnością podczas ćwiczeń

Sposoby weryfikacji efektów kształcenia w zakresie kompetencji społecznych:

- ocenianie ciągłe

Kryteria oceniania:

Na ocenę niedostateczną student:

- nie rozumie złożoności i wielofunkcyjności języka,

- nie zna metod normatywnej analizy wypowiedzi,

- nie zna norm językowych i ich roli w kształtowaniu komunikacji społecznej,

- nie potrafi posługiwać się podstawowymi terminami i narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa normatywnego i samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych pod kątem normatywnym

- nie jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu językoznawstwa normatywnego i konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu

Na ocenę dostateczną student:

- w stopniu podstawowym rozumie złożoność i wielofunkcyjność języka,

- zna tylko niektóre metody normatywnej analizy wypowiedzi,

- zna normy językowe i ich rolę w kształtowaniu komunikacji społecznej,

- potrafi posługiwać się tylko niektórymi podstawowymi terminami i narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa normatywnego i w ograniczonym zakresie potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych pod kątem normatywnym

- w ograniczonym zakresie jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu językoznawstwa normatywnego i konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu

Na ocenę dobrą student:

- dobrze rozumie złożoność i wielofunkcyjność języka,

- zna większość metod normatywnej analizy wypowiedzi,

- zna normy językowe i ich rolę w kształtowaniu komunikacji społecznej,

- potrafi posługiwać się większością podstawowych terminów i narzędzi badawczych z zakresu językoznawstwa normatywnego i z niewielką pomocą samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych pod kątem normatywnym

- jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu językoznawstwa normatywnego i konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu

Na ocenę bardzo dobrą student:

- bardzo dobrze rozumie złożoność i wielofunkcyjność języka,

- bardzo dobrze zna metody normatywnej analizy wypowiedzi,

- bardzo dobrze zna normy językowe i ich rolę w kształtowaniu komunikacji społecznej,

- swobodnie potrafi posługiwać się podstawowymi terminami i narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa normatywnego i w pełni samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych pod kątem normatywnym

- jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu językoznawstwa normatywnego i konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu