Historia literatury polskiej - Pozytywizm [WH-FP-I-3-HLPPozyt-W] Semestr zimowy 2021/22
Wykład, grupa nr 1

F. Faleński, proza

A. Gruszecki, W starym dworze lub A. Gruszecki, Tuzy

E. Orzeszkowa, Publicystyka społeczna, t. 1-3, Warszawa 2020

B. Prus, Notatki o kompozycji

H. Sienkiewicz, Listy z podróży do Ameryki

Słownik polskiej krytyki literackiej 1764-1918 : pojęcia, terminy, zjawiska, przekroje, red. J. Bachórz, G. Borkowska, T. Kostkiewiczowa, M. Rudkowska i M. Strzyżewski, Warszawa 2016

B. Bobrowska, Felicjan Faleński – tragizm, parabolizm, groteska, Warszawa 2012

B. Bobrowska, Konopnicka na szlakach romantyków, Warszawa 1997

B. Bobrowska, Małe narracje Prusa, Warszawa 2003

E. Paczoska, Prawdziwy koniec XIX wieku. Śladami nowoczesności, Warszawa 2010;

J. Zajkowska, Dziewiętnastowieczny realizm w służbie poezji – przypadek „poematów brukowych” (na materiale „Tygodnika Ilustrowanego”), „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” Rok X (LII), 2017, s. 77-94;

J. Zajkowska, Galicja Bolesława Prusa. Między notatkami, wrażeniami a ideałami, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” Rok IX (LI), 2016, s. 145-166;

J. Zajkowska, Na obrzeżach nowoczesności. O powieściopisarstwie Artura Gruszeckiego, Warszawa 2016

J. Zajkowska, Nowocześni bohaterowie Prusa, w: Bolesław Prus: pisarz nowoczesny, red. J. A. Malik, Lublin 2009;

J. Zajkowska, Twórczość poetycka Wiktora Gomulickiego wobec tradycji literackiej i współczesności, Warszawa 2010;

J. Zajkowska, Widziadło szczęścia w widziadle – czyli o prozie polskiej z początku lat 60. XIX wieku. Casus Faleńskiego; w: Literatura i kultura lat 60. XIX wieku między polityką a prywatnością. Dyslokacje, red. U. Kowalczuk, D. W. Makuch, D. M. Osiński, Warszawa 2019, s. 467-483

J. Zajkowska, "Z tamtego świata" Marii Konopnickiej – poetyckie zmagania z obrazem , w: Ludzie – rzeczy – obrazy. Studia i szkice o epoce Marii Konopnickiej, red. T. Budrewicz i Z. Fałtynowicz, Suwałki 2004;

Formacja dziewiętnastowieczna - jej prądy i epoki. Pozytywizm między nowoczesnością a modernizmem. Pozytywizm w przestrzeni polskiej dziewiętnastowieczności – determinanty świadomości: doświadczenie powstania styczniowego (trauma, anomia, dezintegracja społeczna i jednostkowa), doświadczenie przyspieszenia cywilizacyjnego (aspekt antropologiczny zjawiska). Przemiany formuły polskości.

Trauma powstania styczniowego jako przeżycie pokoleniowe. Ekspresja wypadków warszawskich oraz insurekcji w literaturze i sztukach wizualnych. Poetyka i topika literatury powstania listopadowego i styczniowego – jedność paradygmatu.

Nazwa epoki – praktyka nomenklaturowa polska i europejska. Pozytywizm polski na tle europejskim – inspiracja Zachodu: A. Comte, J. S. Mill, H. Spencer, H. T. Buckle, K. Darwin, E. Renan. „Plagiatowość” przełomów światopoglądowych w Polsce a rodzime przesłanki przełomu.

Dyskurs emancypacyjny: od kobiecego tematu do kobiecego dyskursu, i kobiecej aktywności w życiu społecznym i politycznym – ważne pisarki, literatki, dziennikarki, kobiety kultury, nauki i polityki.

Niewola polityczna a sytuacja mówienia – cenzura i autocenzura. Cenzura prasowa, książkowa i teatralna. Język ezopowy i jego typowe tropy.

Profesjonalizacja zawodu pisarza. Instytucje życia umysłowego, ekspansja środków masowego przekazu – rola prasy. Wielcy pisarze okresu dziennikarzami.

Ramy chronologiczne i cezury wewnętrzne epoki. Pojęcie przeżycia pokoleniowego. Pierwsze i drugie pokolenie pozytywistów polskich – przedstawiciele, specyfika programów i praktyki twórczej.

Estetyczny program „młodych”: utylitaryzm a postulat dydaktyzmu. Literatura tendencyjna, jej poetyka (typowe chwyty perswazyjne, bohater i tematyka). P

Poetyka „dojrzałego realizmu”. Pozytywistyczne arcydzieła - „ideał” powieści realistycznej: Nad Niemnem Orzeszkowej a Lalka Prusa.

Małe prozy II połowy XIX wieku: obrazek prozą, nowela i opowiadanie. Nowela paraboliczna. Poetyka cyklu nowelistycznego.

Naturalizm francuski – założenia estetyczne prądu. Recepcja naturalizmu na ziemiach polskich – rola „Wędrowca”. Rodzime eksperymenty oraz reminiscencje typowych tematów i technik naturalistycznych w dziełach epoki.

Pozytywistyczny Parnas. Topika romantyczna martyrologicznej poezji postyczniowej. Recepcja i adaptacja europejskich osiągnięć parnasizmu i symbolizmu. Poetyka cyklu lirycznego.

Funkcje teatru w epoce. Rodzaje teatrów – ich specyfika repertuarowa i publiczność. Nurty pisarstwa dramatycznego: wpływy francuskiego dramatu i komedii mieszczańskiej, rola tradycji fredrowskiej.

Wykład informacyjny, wykład problemowy, prezentacja medialna.

Egzamin ustny.

Na ocenę bardzo dobrą student wymienia i prezentuje dzieła charakterystyczne dla epoki; rozpoznaje i rozróżnia główne nurty i prądy XIX wieku. Student sprawnie formułuje opinie o literaturze w oparciu o znajomość problematyki reprezentatywnych dzieł epoki. Student będzie sprawnie dokonywał historycznoliterackiej analizy pozytywistycznych tekstów z uwzględnieniem określonych kontekstów. Student umiejętnie posługuje się terminami i pojęciami ważnymi dla epoki.

Na ocenę dobrą student wymienia i prezentuje większość dzieł charakterystycznych dla epoki; rozpoznaje i rozróżnia główne nurty i prądy XIX wieku. Student formułuje opinie o literaturze w oparciu o znajomość problematyki reprezentatywnych dzieł epoki i dokonuje historycznoliterackiej analizy pozytywistycznych tekstów z uwzględnieniem określonych kontekstów. Student dobrze posługuje się terminami i pojęciami ważnymi dla epoki.

Na ocenę dostateczną student wymienia i prezentuje większość dzieł charakterystycznych dla epoki; w stopniu dostatecznym rozpoznaje i rozróżnia główne nurty i prądy XIX wieku. Student formułuje podstawowe opinie o literaturze w oparciu o znajomość problematyki reprezentatywnych dzieł epoki i dokonuje elementarnej historycznoliterackiej analizy pozytywistycznych tekstów z uwzględnieniem określonych kontekstów. Student dostatecznie posługuje się terminami i pojęciami ważnymi dla epoki.