Wstęp do nauki o języku [WH-FP-I-1-WsteNauJez] Semestr zimowy 2022/23
Wykład, grupa nr 1

Bartmiński J. (red.), 2001, Współczesny język polski, Lublin: Wyd. UMCS.

Danielewiczowa M., 2017, Do czego konieczny jest język? Co jest konieczne w języku?, "Załącznik kulturoznawczy" nr 4/2017, s. 11-31.

Grabias S., 2019, Język w zachowaniach społecznych, Wyd.4., Wyd. UMCS: Lublin.

Lyons J., 1983, Semantyka, t. 1, PWN, Warszawa, s. 176-223.

de Saussure F., 2004, Szkice z językoznawstwa ogólnego, przekł. M. Danielewiczowa, Warszawa: Wyd. Dialog, z cz. „Dokumenty dawne”: drugi wykład genewski i „Cechy mowy ludzkiej”.

Wajszczuk J., 2005, O metatekście, KLF UW: Warszawa.

Whorf B. L., 2002, Język, myśl i rzeczywistość, T. Hołówka (tłum.), Wydawnictwo KR: Warszawa.

Wierzbicka A., 2004, Semantyka. Jednostki elementarne i uniwersalne, Wyd. UMCS: Lublin.

1. Przedmiot językoznawstwa i różne aspekty badań lingwistycznych

- językoznawstwo jako nauka interdyscyplinarna

- problem pochodzenia języka

2. Typologie języków

- rodziny i grupy językowe

- języki fleksyjne, pozycyjne, aglutynacyjne, izolowane

3. Koncepcja języka F. de Saussure’a (langage, langue, parole; diachronia i synchronia)

4. Teorie znaku językowego

- język wśród innych rodzajów znaków (językoznawstwo jako dział semiotyki)

- koncepcja znaku językowego de Saussure’a

- trójkąt semiotyczny Ogdena i Richardsa

- trójkąt semiotyczny Morrisa

- znaki językowe: fonemy, morfemy, leksemy, wypowiedzenia

5. Relacje semantyczne w systemie języka (antonimia, hiponimia, synonimia)

6. Relacje syntagmatyczne w systemie języka - podsystem składniowy języka polskiego

7. Problem części mowy - różne klasyfikacje (semantyczna, fleksyjna i składniowa)

8. Wyraz słownikowy - gramatyczny - graficzny; pojęcie jednostki języka A. Bogusławskiego

9. Frazeologizmy jako element systemu języka - wyrażenia, frazy i zwroty

9. Zróżnicowanie polszczyzny - środowiskowe, stylistyczne, terytorialne i temporalne

10. Teorie aktu komunikacji i funkcji języka

- schemat aktu komunikacji K. Bühlera

- schemat aktu komunikacji R. Jakobsona

11. Teoria aktów mowy J. Austina

- performatywy i konstatacje

- lokucja, illokucja i perlokucja

12. Implikatury konwersacyjne P. Grice'a

13. Język a kultura

- hipoteza Sapira-Whorfa

- teoria semów mowy A. Wierzbickiej

Zajęcia prowadzone są metodą wykładu informacyjnego i problemowego z pomocą prezentacji (pokaz slajdów).

Studenci uczą się zabierania głosu w dyskusji na tematy lingwistyczne, a także krytycznej lektury tekstów naukowych i analizowania konkretnych zjawisk językowych (wspólne rozwiązywanie praktycznych zadań do poszczególnych tematów, np. wskazywanie jednostek języka, rozpoznawanie funkcji wypowiedzi i poszczególnych aktów mowy). Rozwiązywanie testów na platformie Moodle służy utrwaleniu najważniejszych omawianych zagadnień oraz usystematyzowaniu pracy własnej studenta.

Metodą weryfikacji efektów kształcenia się jest egzamin ustny w sesji zimowej, a także ocena ciągła aktywności studenta.

Cykl wykładów zakończony jest egzaminem ustnym, do którego student dopuszczany jest na podstawie obecności na zajęciach (dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności), a także aktywności rozumianej jako udowodnienie ciągłości pracy własnej poprzez wypełnienie testów na platformie Moodle i udział w omawianiu tekstów i wspólnym rozwiązywaniu zadań lingwistycznych w czasie zajęć.

Ocena końcowa jest oceną z egzaminu ustnego. Zestawy egzaminacyjne zawierają zarówno zadania szczegółowe (wskazywanie jednostek języka oraz wyjaśnianie omawianych zjawisk lingwistycznych na konkretnych przykładach), jak i bardziej ogólne (omawianie zagadnień i przeczytanych tekstów).